Қызметтерді өндірістік тұтыну

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

ДӘРІСТЕРДІҢ КЕШЕНІ
1 тақырып. Бизнесті ұйымдастыру принциптері мен негіздері.
1. Кәсіпкерлік қызмет және оның түрлері.
2. Кәсіпкерлікті дамыту үшін қажет жағдайлар.
3. Кәсіпкерлікті мемлекеттік тіркеу.
Кәсіпкерлік заңмен рұқсат етілген, меншік, жалданған мүлік есебінен
табыс табу мақсатымен жүргізілетін шаруашылық немесе басқадай қызмет түрі.
Нарық жағдайында кәсіпкерлік шаруашылық ізденіссіз,
жаңашылдықсыз мүмкін емес. Бәсекелік күресте тек жоғары сапалы өнім өндіріп, оны әрқашан жаңартын отыратын ғана кәсіпорын жеңе алады.
Қазақстандағы кәсіпкерліктің дамуының ерекшелігі ол экономика дамуының маңызды және ұзақ мерзімді факторы ретінде қарастырылады.
Қоғам дамуының тарихи процесінде кәсіпкерлер орны олардың атқаратын қызметтерімен анықталады:
1. олар ресурстарды, жер, капитал, және еңбекті тауар және қызметтердің өндіріс процесіне ұштастыру инициативасын алады;
2. олар - жаңашылдар, себебі коммерциялық негізде жаңа өнімдерді, өндірістік технологияларды, бизнес ұйымдарын еңгізеді:
3. кәсіпорында тиімді есеп жүргізу жүйесі, өндіріс шығындарымен жіберу бағасының пропорционалды қатынасы пайдаланылады;
4. адамдар қажеттілігін қанағаттандырады, ең алдымен күнделікті еңбекке;
5. нарық жағдайында адамдардың әлеуметтік қорғалуының кепілі ретінде туындайды, олардың арқасында еңбекпен қамту мәселелері шешіледі;
6. мәдениет пен ғылымның дамуына, экологиялық және қоғамның тағы да басқадай мәселелерін шешуде көмегін тигізеді;
7. адамдардың әл- ауқатының жақсаруына әсерін тигізеді, нәтижесінде тұтуны ынталандырылады.
Осы факторлердің негізінде кәсіпкерлікті нарықтық шаруашылықтың экономикалық өсуінің қозғаушы күші ретінде бағалауға болады. Олар келесілерді туындайды:
1. жұмысшылардың материалды және мәдени деңгейінің жоғарлауы, олардың мүдделерінің шеңберінің кеңеюі - бұл жағдай олардың күнделікті тұтыну тауарларына деген қажеттілігімен қоса жекелік сипаттағы қажеттілдіктерді де тудырады, бұл қажеттіліктерді шағын кәсіпорындар қанағаттандыра алады, ал ірі кәсіпорындар үшін бұл қызмет түрлері тиімсіз болып табылады.
2. тұрғындар табысын тарту (қонақ үйлерін, т.б. халыққа қызмет көрсету орындарын салу);
3. монополияға қарсы заңнама жағдайында өндіріс бәсекесін қалыптастыру;
4. еркін баға қалыптастыру, алынған пайданы қолдану құқы;
5. ғылым және өндіріс мүдделерін ұштастыру;
6. шетелдік әріспестермен инвесторлерді тарту;
7. азаматтардың кәсіпкерлік қызметпен айналысуы оларға келесідей мүмкіндіктер береді: өз өнерін, қабілеті мен еңбек дағдыларын ортақ мүдде үшін пайдалануға; тұрғындардың қаржылық құралдарын, қосымша еңбек ресурстарын (зейнеткерлер, студент, үй шаруашылығындағы және еңбек қабілеті шектелген адамдарды) өндіріске тартуға; өзіне, туғандарына өмір сүрудің дұрыс жағдайларын камтамасыз етуге.
Кәсіпкерлік өздігінен өзі дамымайды оны дамыту бойынша іс- шаралар жүргізу қажет. Бұл шараларды келесідей негізгі факторлық топтарға біріктіруге болады:
саяси факторлар . Саяси жағдайдың ең маңыздысы елдің
тұрақтылығымен демократизациясы. Экономикалық түрленулер халық сенімділігіне ие үкіметпен жүргізілуі керек. Бұл жағдай инновациялық шешімдерді кедергісіз қабылдап, жүзеге асыруға мүмкіндік береді.
экономикалық факторлар. Кәсіпкерліктің пайда болуына әсер етуші
экономикалық жағдай- мемлекет иелігінен алу және меншікті жекешлендіру. Бұл шараларды шаруашылықты демонополизациямен қатар жүргізу керек. Тағы бір экономикалық фактор тауар және қызметтерге сұраныспен ұсыныс болып табылады. Экономикалық жағдайға ақшалай қаражатқа қол жетерлікке инвестицияланған капиаталдан түсетін табыс деңгейі және қарызға алынатын капиталмен оларды бетерін несиелік мекемелердің болуы әсерін тигізеді. Бұндай қызметтермен нарықтың инфрақұрылымын құрайтын әртүрлі кәсіпорындар айналысады.
психологиялық факторлар. Кәсіпкерлік дамуының өзекті мәселелерінің
бірі- қоғамдық ойдың стереотиптерін жеңе білу. Кәсіпкерлік психологиясы тек нарықтық механизмді құру процесі кезінде қалыптаспайды. Нарыққа өтудің барлық жағдайлары экономикалық санамен іс- әрекеттерді қалыптастырады.
әлеуметтік факторлар. Тұтынушылардың қандай да бір талғам немесе
мода ағымына қарай тауарларды сатып алуға ұмтылысы, әлеуметті - мәдени ортаға байланысты діни, рухани нормалар. Әлеуметтік факторлар жеке адамның жұмысқа деген қарым - қатынасына әсер етеді, ал ол еңбек ақы көлеміне және еңбек жағдайларына әсерін тигізеді. Сондықтан кәсіпкер өз жұмыскерлерінің әлеуметтік мәселелерін шешуге тырысады: олардың денсаулығын қорғау, жұмыс орнын сақтау және т.с.с.
құқтық факторлер. Кез - келген кәсіпкерлік қызмет құқтық ортада
қызмет етеді. Ол кәсіпкерлік қызметті реттейтін және оның дамуына жағымды жағдайлар қалыптастыратын заңдардың болуы: кәсіпорынды құру және тіркеуді қарапайымдылау, кәсіпкерлерді мемлекеттік бюрократиядан қорғау, салықтық кодексті жетілдіру және бірлескен кәсіпорындар құруға жағдайлар қалыптастыру.
Кәсіпкерліктің анықтамасы толық болмайды, егер кәсіпкердің өзіне сипаттама бермесек.
Кәсіпкер - өз бастауымен шешім қабылдап өз иелігіндегі мүлікті пайдалана отырып кез- келген әрекет жасай алатын (егер ол заңға қайшы келмесе) заңды және азаматтық тұгға.
Әр кәсіпкер өзін уақыттың шаруашылық кеңістігінде тауып, өз шаруашылық тетігін таба білу керек. Кәсіппен айналысушы кәсіпкер өндіріс технологиясын, өндіріетін өнім ассортиментін өзгертеді, себебі, оның шаруашылық саласы таңдалған, ал нарық игерілген. Бастаушы кәсіпкер шаруашылық саласын таңдап, өз нарығын іздейді, оған сыртқы орта әсерін де ескеру керек.
Рұқсат етілмейтін шаруашылық салалар барын ескерген жөн және де қандай да бір салаға ену кезінде кіру кезіндегі бөгеттер деп аталатын экономикалық шектеулер бар. Мысалы: бастапқы капитал салымдарының күрделілігі, салынған құралдардың ақталу мерзімінің ұзақтығы. Сондықтан кәсіпорын мүмкіншілігін бағалап, кәсіпкерлік жобаны талдауы керек: ол жоспарланған пайданы әкеледі ме, жоқ па?
Кәсіпкерлік қызмет субъектілері осы қызметтің жүзеге асуы барысындағы
туындайтын қарым- қатынастарға қатусушылар. Оларға: өндірісті ұйымдастырушы, тұтынушы, жұмыскер, әріптестер және мемлекет жатады.
Олардың әрқайсысының өзіндік және жекелік сипаттары бар.
Өндірістік процесті ұйымдастырушы - кәсіпкер болып табылады, ол коммерциялық мүмкіндіктерді көре білетін, қажет капиталды ала алатын, өз мойнына жауапкершілік алып, тәуекелге баратын іскер адам.
Әр кәсіпкер өзінің қызметін жоспарлаған кезде, бизнес - жоспарды құрған кезде белгілі бір әріптестік байланыстарды құру мүмкіндігін ескереді, Осылайша, өз қызметін жоспарлаған кезде кәсіпкер әріптесті кәсіпкерлік процестің субъектісі ретінде қарастырады, әріптеспен қарым - қатынастың түрінен қызметтің тиімділігінің деңгейі тәуелді.
Тұтынушымен кәсіпкер арасындағы қарым- қатынасы тұрғысынан кәсіпкер белсенді субъект категориясына жатады, ал тұтунушыға пасссивті роль тән. Былайша айтқанда тұтынушы кәсіпкерлік процестің индикаторы ролін атқарады.
Жадамалы жұмыскер кәсіпкер ойын жүзеге асырушы ретінде кәсіпкерлік субъектісі болып табылады. Кәсіпкерлік ойдың жүзеге асуының тиімділігімен сапасы жұмыскерге байланысты, былайша айтқанда оның біліктілігіне, мамандылығына, білімділігіне және жұмысқа деген қарым - қатынасына.
Мемлекеттің кәсіпкерлік процестің субъектісі ретіндегі ролі әр түрлі болуы мүмкін. Олар қоғамдық жағдайларға және мемлекеттің алдына қойған мақсаттарына байланысты. Нақты бір жағдайларға байланысты мемлекет:
+ кәспкерлік дамуының тежеушісі;
+ сырттан бақылаушы;
+ кәсіпкерлік процесті жылдамдатушы болуы мүмкін.
Кәсіпкерлік қызметтің түрлерін әр түрлі белгілер бойынша жіктеуге болады: қызмет түріне қарай, меншік иелерінің санына қарай, (12)йымдастырушылық - құқтық және ұйымдастырушылық - экономикалық нысандарына қарай. жалдамалы жұмыскерлерді пайдалану дәрежесіне қарай.(№әдебиет Швандара)
Тағайымдылығы және түріне қарай кәсіпкерлік қызметтің келесідей түрлерін айырады:
Өндірістік кәсіпкерлік - өнім, тауар, жұмыс, қызмет, ақпарат өндірісімен айналыса отырып, қызмет жасау. Кәсіпкерлік қызметтің бұл түрін алдыңғы қатарлы деп айтуға болады.
Бұл кәсіпкерлік қызмет кезінде өндіріс функциясы кәсіпкер үшін негізгі болып табылады. Өндірістік кәсіпкерліктің негізгі кезеңдері:
алдымен кәсіпкер өндірістік қызмет түрін таңдап алады;
потенциалды тұтынушылармен байланыс орнатады, былайша айтқанда маркетингтік қызметті жүзеге асырады (бұл кезең кәсіпкермен болашақ сатып алушы арасындағы контакт түрінде заңды құжат түрін алуы мүмкін);
өнім өндірісі, ол үшін кәсіпкер келесі өндіріс факторларын пайдаланады: еңбек күші, өндірістік қорлар, ақпарат.
Бүгіңгі күнде өндірістік кәсіпкерлік, маңыздылығына қарамастан, ең қиын қызмет түрі болып табылады, сондықтан бизнесмендердің басым бөлігі коммерциямен айналысады.
Коммерциялық кәсіпкерлік- бұл қызмет түрінде маңызды ролді
ақша- тауарлы, сауда - айырбастық операциялар ойнайды, олар сатып- сатып алу жөнінді келісімдер. Коммерциялық кәсіпкерліктің жалпы кестесі өндірістік кәсіпкерліктегідей, тек бұнда өндірістік процесті ресурстрамен жабдықтау қажеттілігі болмайды. Тауарды сатып сатып - алу мысалында коммерциялық келісімді жүзеге асыру кезеңдерін анықтауға болады:
1. тауар (қызмет) түрін таңдау;
2. тауарға баға белгілеу,ол сатып алу бағасынан жоғары болады;
3. осы тауарға сұранысты бағалау, ол мәміле көлеміндегі сатуға жеткілікті болуы керек;
Коммрерциялық келісім тиімді болып саналады, егер де одан түскен
таза пайда шығындардың 20- 30% құраса.
Қаржылық кәсіпкерлік - бұл қызмет түрінің объектісі өзіндік товар -
ақша, валюта, құнды қағаздар болып табылады. Қаржы- несиелік келісім алдында құнды қағаздар нарығын зерттеу жүргізіледі және маркетингтік қызмет жүзеге асырылады. Бүгіңгі күнде құнды қағаздар нарығының қатысушылары қор биржалары, коммерциялық банктер, кәсіпорындар және жеке азамат-кәсіпкерлер болып табылады.
Қаржылық келісім тиімді болып саналады, егер де бір жылға
дейін құрылған келісімнен түскен таза пайда 5% құраса, ал ұзақ мерзімді келісімнен түскен таза пайда көлемі 10-15% құраса.
Бүгіңгі күнде дамыған елдерде кәсіпкерлік қызметтің келесі түрінің дамуы кең етек алып келеді.
Консалтингті кәсіпкерлік - басқару мәселелері бойынша ақылы коммерциялық кеңес беру, оларға мүмкіндіктерді анықтау, мәсәлелерді бағалау, сәйкес шараларды ұсыну және оларды жүзеге асыруға көмектесу жатады. Консалтингтік қызмет кеңес беру түрінде жүргізілетінін айтқан болатынбыз, бірақ көбіне ол келесі кезеңдерден тұратын консалтинтік жобалар түрінде көрсетіледі:
1. мәселелерді айқындау (диагностика);
2. шешімдерді , жобаны өңдеу;
3. шешімдерді, жобаны жүзеге асыру.

Бұл қызмет түрлері де өз алдына жіктеледі. Олар суретте көрсетілген (сурет 1.1).

КӘСІПКЕРЛІК ТҮРЛЕРІ
КӘСІПКЕРЛІК ТҮРЛЕРІ

маманданған қызметтер
маманданған қызметтер
ақпараттық технология
ақпараттық технология
кадрлерді басқару
кадрлерді басқару
қаржылық басқару
қаржылық басқару
тауарлы биржалар
тауарлы биржалар
сауда- делдалдық
сауда- делдалдық
сауда - саттық
сауда - саттық
ақпараттық
ақпараттық
Қызметтерді
өндірістік тұтыну

Қызметтерді
өндірістік тұтыну

тауарларды өндірістік тұтыну
тауарларды өндірістік тұтыну
тауарлар өндірісі
тауарлар өндірісі
ғылыми техникалық
ғылыми техникалық
қызмет көрсету
қызмет көрсету
инновациялық
инновациялық
қор биржалары
қор биржалары
жалпы басқару

жалпы басқару

өндіріс
өндіріс
маркетинг
маркетинг
саудалық
саудалық
лизингтік
лизингтік
аудиторлық
аудиторлық
сақтандыру
сақтандыру
банкілік
банкілік
әкімшілдендіру
әкімшілдендіру
коммерциялық
коммерциялық
қаржылық
қаржылық
консалтингтік
консалтингтік
өндірістік
өндірістік

Сурет 1.1 Кәсіпкерлік қызмет түрлері.
2 тақырып. Компанияның даму стратегиясын таңдау
1. Кәсіпкерлік қызметтегі стратегиялық жоспарлау.
2. Кәсіпкерліктегі бизнес-жоспарлау.
Бизнестің ортасыныңғ маңызды факторларын анықталғаннан кейін олар туралы барлық ақпаратты жинау қажет. Ақпарраты келесі әдістермен жинауға болады: ортаны сканирлеу арқылы (ретроспетивте бар қалыптасқан ақпаратты жинау); ортаның мониторингі (ағымдық және жаңадан пайда болатын ақпаратты зерттеу).
Ақпаратты жинауға көшпес бұрын фирма сыртқы және ішкі ортаның элементтері бойынша бірқатар мәселелерді анықтап алуы керек. Компанияның іскерлік ортасы туралы ақпараттың көздері әр түрлі сипатта болуы мүмкін. Көптеген компаниялар сирек кездесетін және дәл ақпаратты жинау үшін ерекше көздерді іздеуге тырысады, көбіне заңсыз жолмен. Қажет ақпараттың 90% -ін ресми көздерден алуға болатындығын ескеру қажет (сурет). Ақпаратты бағалау- ұйымдық ортаның талдаудың қортынды кезеңі. Бағалау қортындылары стратегиялық талдау және стратегияның мүмкін варианттарын таңдаудың негізі ретінде пайдаланылады.
Ақпаратты бағалаудың басты мақсаты- ортаның компанияның болашақ қызметіне жағымды және жағымсыз әсерін анықтау болып табылады.
Бағалаудың келесі жолдары бар: М.Х.Меском ұсынған 5*5 әдіс, SWOT-талдау.
Сыртқы және ішкі орта талданғаннан кейін өз қызметінің негізгі бағыттарын анықтайды. Компания қызметінің бейімдерінің (бағыттарының) жиынтығын үш негізгі типтерге бөлуге болады:
+ идеалдар- жақын кезеңде жетуге үміт артпайтын, бірақ соған жақындау мүмкіндігі ескерілетін бейімдер;
+ мақсаттар- жоспарлы кезеңде неғұрлым жалпы бейімдер, оларға жету толық немесе басым бөлікте көлемде жету туындалады;
+ міндеттер- нақты, санды сипатта өлшенетін бейімдер, тапсырманы орындау нысанымен уақытын анықтайтын жұмыстар мен функциялар сипаты.
Компания миссиясы- нақты бейім түрі болып табылады, оған жету уақыты анықталады. Миссияны сипаттау бизнес-жоспарға енеді. Компанияның даму мақсаттары. Миссияға қарағанда мақсаттар ұйым қызметінің жекеленген нақты бағыттарын туындайды. Мақсаттарға жету уақытына қарай оларды бөлуге болады: қысқа-, орта, ұзақмерзімдіге.
Мақсаттарды анықтау кеңістігі. Ұйым өз мақсаттарын анықтайтын сегіз кілтті кеңістіктерді қарастырады:
1. Фирманың нарықтағы жағдайы.
2. Инновациялар.
3. Өнімділік.
4. Ресурстар.
5. Табыстылық (пайдалылық).
6. Басқарушылық аспектілер.
7. Персонал.
8. Әлеуметтік жауапкершілік.
Пайдалылық көрсеткіштерін қалыптастыру(пайдалылық, рентабельділік). Бұл көрсеткіштердің атаулары және есептеу нысандары болуы мүмкін. Кез-келген компанияның мақсаты- пайданы максимизациялау, ал қызметтегі жоғары тәуекел ұзақ мерзімді пайда табу мүимкіндігін төмендетеді (кері байланыс: пайда-тәуекелділік).
Қойылған мақсаттардың сапасының критерилері. Мақсаттар анықталғанда, олардың сапасын бағалау қажет. Осы кезде келесі критерилер пайдаланылады:
1. Мақсаттардың максималды мүмкін нақтылығы. Нақты мақсатқа- жету оңай.
2. Мақсаттармен қызметкерлер күшінің үйлесімі.
3. Мақсаттардың икемділігі және оларды түзетуге кеңістіктің болуы.
4. Мақсаттардың өлшемділігі.
5. Мақсаттардың салыстыруға келетіндігі.
Стартегиялық талдау- ортаны талдаған кезде алынған ақпараттар базасын компанияның дамуының альтернативті стратегияларына түрлендіру құралы.
Стратегиялық талдау екі негізгі кезеңге бөлінеді:
1. Фирманың алға қойған мақсаттарымен шынайы мүмкіндіктерін салыстыру;
2. Фирманың болашақ жағдайының мүмкін варианттарын талдау.
Стратегиялық альтернативалар анықталғаннан кейін фирма стртагия өңдеудің соңғы кезеңіне көшеді- стртагеияның белгілі бір вариантын таңдау және стратегиялық жоспарды дайындау.
Стратегиялық талдау инструменттеріне жатады:
1. Үзілістерді талдау- стратегиялық жоспар және фирманың нақты жағдайындағы мүмкіндіктерінің көрсеткіштері арасындағы айырмашылықты анықтау.
2. Шығындар дианамикасын талдау және тәжірибе қисығы- шығындардағы артықшылыққа жету стратегиясымен байланысты. Ол өндірісі көлемі екі есеге артқан сайын өнім бірлігін өндіруге кететін шығындар 20% азаятындығын туындайды. Тәжірибе қисығына сәйкес фирма стратегиясының негізгі бағыты - нарықтың неғұрлым үлкен үлесін жаулап алу болып табылады, ол бәсекелестер алдында шығындар бойынша артықшылыққа жетуге мүмкіндік береді.
3. Нарық динамиткасын талдау, өнімнің өмірлік циклі моделі -тауардың нарықта болуының әр кезеңі үшін бизнес стратегиясын дұрыс анықтау.
4. Өнім-нарық моделі- модельдің әр түрлі үйлесімі үшін тәуекел деңгейімен сәттіліктің мүмкіндік жәрежесін көрсетеді.
5. Стратегияны талдаудың портфельді модельдері- нарықтық тартымдылығы және бизнестің оның ішінде бәсекелесу мүмкіндігі тұрғысынан алғандағы бизнсетің қазіргі жағдайы мен келешегін анықтайды. Олар - БКГ матрицасы, Мак - Кинси матрицасы, ПИМС (РIМS) моделі.
Стратегиялық талдаудың негізгі саласы- компанияның бәсекелік позициясын талдау болып табылады. Бұндай талдау екі кезеңнен тұрады:
1. саладағы басты бәсекелік күштерді анықтау;
2. бәсекелік стратегиялардың негізгі варианттарын қалыптастыру.
М.Портер бойынша бәсекенің бес күші.СРС Нарықтағы үлес, фирманың пайдасының деңгейі компания келесі күштерге қарсы тұруы мүмкіндігімен анықталады:
1. салаға ұқсас тауар өндіретін жаңа бәсекелестердің енуі;
2. алмастырушы-тауаралар (субститут) тарапынан қауіп;
3. салалық нарықта нығайған бәсекелес-компаниялар;
4. сатушылар ықпалы (жабдықтаушылар);
5. сатып алушылар ықпалы (клиенттер).
Жалпы бәсекелік стратегиялар. М.Портер үш негізгі стратегияны атап көрсетеді, олар әмбебаб сипатта және кез-келген бәсекелік күшке қатысты пайдалаланылуы мүмкін:
1. шығындар бойынша артықшылық - әрі бағалық саясатта, әрі табыстылық деңгейін анықтауда үлкен еркіндік береді.
2. Дифферециация- фирманың сауда маркасымен бекітілген ерекше қасиеттері бар өнім немес қызметті өңдеуін білдіреді.
3. Фокустау- нарықтың бір сегментінде, сатып алушылардың ерекше тобына шоғырлану (мысалы, тек балалар киімі), сонымен қоса тауарлардың белгілі бір тобына немесе нарықтың шектелген георгафиялық секторіне.

3 тақырып. Бизнесті ұйымдастырудың ұйымдық-құқықтық нысандары
1. Кәсіпкерліктің жеке және бірлескен түрлері.
2. Серіктестіктер мен қоғамдар.
3. Мемлекеттік кәсіпкерлік.
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінің (АК) 19 бабына сәйкес жеке кәсіпкерлік азаматтардың табыс табуға бағытталған инициативті қызметі, ол қызмет сол азаматтардың өз меншігіне негізделеді де азаматтардың тәуекелімен және олардың мүліктік жауапкершілігінен жүргізіледі. Жеке кәсіпкерлікке келесі белгілер тән:
ол ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.