Шетелдік түсінігін бірнеше мемлекеттің халықаралық - құқықтық басқаруы үлгісінде талдау

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 78 бет
Таңдаулыға:

18 тақырып. Шетел азаматтарының және азаматтығы жоқ тұлғалардың әкімшілік-құқықтық мәртебесі

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

1 ШЕТ ЕЛ АЗАМАТТАРЫНЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ МӘРТЕБЕСІН АНЫҚТАУ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚАЗІРГІ ҰҒЫМЫ

1. 1 Халықаралық-құқықтық басқарудағы шет ел азаматтарынын субъект ретіндегі жалпы сипаттамасы

1. 2 Шет ел азаматының құқықтық мәртебесін сипаттайтын халықаралық-құқықтық қағидалар

1. 3 Мемлекет территориясына келген шет ел азаматтарын топтастыру және халықаралық құқықтағы иммиграциялық орналасудың аспектілері

2 ШЕТЕЛ АЗАМАТТАРЫНЫҢ ЖӘНЕ АЗАМАТТЫҒЫ ЖОҚ ТҰЛҒАЛАРДЫҢ ӘКІМШІЛІК-ҚҰҚЫҚТЫҚ МӘРТЕБЕСІ

2. 1 Халықаралық келісімдердегі шет ел азаматтарының және азаматтығы жоқ тұлғалардың мәртебесі

2. 2 Шет ел азаматтарының Қазақстан Республикасына кіру, шығу және тіркеу тәртібі

2. 3 Қазақстан Республикасы шет ел азаматтарының қылмыстық-құқықтық жауапкершілігі

3 ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ ҚҰҚЫҚ САЛАСЫНДАҒЫ ШЕТ ЕЛ АЗАМАТТАРЫНЫҢ МӘРТЕБЕСІ

3. 1 Қазақстан Республикасы еңбек құқығындағы шет ел азаматтарының жағдайы

3. 2 Шет ел азаматтарының білім саласындағы және салық, қаржылық реттеу саласындағы құқықтық жағдайы

3. 3 Қазақстан Республикасында шет ел азаматтарының отбасы-некелік қатынастары

ҚОРЫТЫНДЫ

ҚОЛДАНЫЛЫНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

КІРІСПЕ

Адамның құқығын қорғау - қазіргі заманның ең басты мәселесі болып табылады.

Адамның бас бостандығы мен жеке құқығы азаматтық статустың негізі болып табылады, бұларсыз қалған құқықтар мен бостандықтар өз мазмұнын жоғалтады. Елге келген шет елдік азаматтың құқықтық статусын қарастыру мәселесі, біздің көзқарасымыз бойынша, әлемдегі әр мемлекет үшін ашық болып қалады.

Шет елдік азаматтардың құқықтары мен міндеттері, адам құқығы және бостандығы институтынан алшақ емес, сол себептен де бұл екі аспект ажырамас біртұтас болып табылады. Тіптен тарихтың өзі көрсетіп отырғандай әр ұрпақ адамның құқығын қорғау керек. Кез келген мемлекет басқа мемлекетпен халықаралық байланысты жүзеге асыра отырып, яғни халықаралық құқық негізінде, байланыса отырып бұл мәселеде мұқият болады.

Адам құқығы - кең мағынадағы түсінік болып табылады. Адам құқығы мен шетелдік азаматтарда ие бола алады, сонымен қатар мемлекет территориясында тұрып жатқан азаматтығы жоқ (апатридтар) тұлғалар да қолдана алады.

XX ғасырдың ірі оқиғасы, Кеңестер Одағының құлауы болып табылады, нәтижесінде халықаралық байланыстың жаңа жүйесінің құрылуына әсер етті. 1991 жылы Қазақстан өз мемлекеттігін алып, халықаралық құқықтың толық құқықтық субъектісі болып табылады.

Қазақстан Республикасы тәуелсіз мемлекетке айналып, әлем мемлекеттерімен дипломатиялық байланысты кеңейтіп, нығайта түсті. Қазақстан Республикасын халықаралық аренада БҰҰ-ның құрамындағы мемлекет мүшелері халықаралық құқық субъектісі ретінде таныды. Бұндай өзгерістер нәтижесінде елге шет елдік азаматтардың келуі кең етек алды. Бұл жағдайлар халықаралық экономикалық, ғылыми-техникалық, мәдени, некелік тағы да басқа байланыстардың дамуына әсер етті.

Адамның негізгі құқықтары ретінде де мемлекет конституциясындағы және халықаралық құқықтық документтердегі берілген құқықтарды есептеуге болады. Адамның құқығын қорғау бірінші орында, ұлттық, ішкі мемлекеттік құқықтық тәртіп міндеті болып табылады. Адамның құқығы мен бостандығына кепілдік Қазақстан Республикасының Конституциясында ресми түрде айқын көрсетілген.

1945 жылы 24 қазан Біріккен Ұлттар Ұйымының құрамындағы мемлекеттерде, бұл күн Біріккен Ұлттар Ұйымының қаулысының күшіне енген күні, яғни Біріккен Ұлттар Ұйымының күні ретінде аталып өтеді [1] .

Ереженің 60-статусында Бас Ассамблеяға Біріккен Ұлттар Ұйымы оның қызметін жалпы басқару, оның ішінде адам құқығы мәселесі де көрсетілген. Аса маңызды мәселелер Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясының пленарлық жиналысында қарастырылады. 13 статусында адам құқығы, негізгі бостандықтары бәріне тең екендігі, нәсіліне, жынысына, тіліне, дініне қарамайтындығы айтылып өтеді. Бас Ассамблея Біріккен Ұлттар Ұйымының қызметіндегі адам құқығына қатысты негізгі ұйымдық-құқықтық шараларды қабылдайды, ол экономикалық және әлеуметтік Кеңес (ЭҚОСОС) арқылы жүзеге асырылады. Біріккен Ұлттар Ұйымы қалыптасқан адамның құқығын қорғау саласында көптеген халықаралық-құқықтық актілер дайындалады [1] .

Адам құқығын жалпы декларациясының да жасалғанына көп уақыт болды. Декларацияның 28 статусында әр адамның құқығын нақтылап белгілегендігін және оның құқығы толығымен жүзеге асатындығы айтылған. Декларацияның қабылданғанына бір жыл өткеннен кейін Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы әр жыл сайын 10 желтоқсан адам құқығы күні деп белгілеп оны атап өтуді белгіледі.

Өзектілігі. Тақырыптың өзектілігі біріншіден адам құқығы мәселесі, және де ол шетелдік азаматтың статусына байланысты болып табылады, яғни кез келген шет елдік азамат, шет мемлекетте, көптеген құқықтық мәселелермен соқтығысады, оның құқықтық жағдайына байланысты адам бостандығы және құқығы әр кезде де өзекті мәселе екенін айта кеткен де жөн. Тақырып өзектілігінің тағы бір аспектісі, Қазақстан Республикасының құқықтық базасын нығайтуда алдағы мемлекеттердің үлгілерін пайдалану болып табылады.

Қазақстан Республикасының Конституциясындағы азаматтардың құқығы мен бостандықтары халықаралық құқықтық нормасы мен принциптеріне негізделген. Қазақстан өз егемендігін алғаннан кейін, мемлекет әлемнің көптеген мемлекеттерімен дипломатиялық байланыс жасады. Осыған байланысты Қазақстан Республикасына шет елдіктер көптеп келе бастады. Ендігі жерді Қазақстан Республикасының алдында мынандай сұрақ туындайды, Қазақстан территориясына келген шет елдік азаматтардың қандай құқықтары және де міндеттері болуы керек.

Бұл сұрақтар тек қана теориялық қана емес практикалық та маңызды болды. Қазақстандағы адам құқығының дамуы өзіндік ерекшелікке ие болды. Мемлекет алдында көптеген күрделі мәселелер тұрды. Қазақстан Республикасының Президенті өзінің «XXI ғасыр тоғысында» еңбегінде « . . . Қазақстанның алдында тұрған тапсырмалар күрделі. Яғни мемлекеттің қалыптасуы бір экономикалық жүйеден екінші жүйеге өту әлеуметтік және ұлтаралық тұрақтылықты сақтап қалу және нығайту интеграциялық мәселелер» екенін айтып өтеді [2, 63] .

Қазақстандық зерттеуші, профессор М. А. Сәрсембаев былай деп көрсетеді «Қазақстан Республикасындағы шет елдік азаматтардың негізгі құқықтық жағдайы болып: біріншіден, ұлттық режим принципі, яғни шет елдік азамат қазақстанда барлық құқықтық пен бостандықты пайдалануға құқығы бар» [3, 249] . Шетелдіктердің мүдделерін қорғауға байланысты ішкі мемлекеттік құқық және халықаралық құқық негізінде шаралар қабылданды. Бұның бәрі Қазақстан Республикасының азаматтарының құқығын қорғау және қауіпсіздігін сақтау, қоғамдық тәртіпті сақтау мақсатында жасалып отыр, және де елдегі шетелдіктердің мүддесіне сай.

Зерттеу обьектісі. Жұмыстың зерттеу обьектісі болып Қазақстан Республикасының ішкі мемлекеттік құқығы және халықаралық құқық бойынша шет елдік азаматтардың статусын анықтау болып табылады.

Зерттеу пәні. Зерттеу пәні болып жалпы теориялық құқық комплексі және шетелдік азаматтардың Қазақстан Республикасының заңы бойынша міндеттері, халықаралық құқықтың және ішкі мемлекеттік нормалардың байланысы бұл салады негізінен үлгі ретінде Қазақстан Республикасының негізгі заңы және негізгі халықаралық құжаттар болып табылады.

Зерттеу мақсаты. Зерттеу мақсаты болып шетелдік азаматтардың құқықтық статусын анықтау мәселесі, мемлекет заңына анализ жасау, оны Қазақстан Республикасында қолданысқа енгізу.

Зерттеудің міндеттері:

- Адам құқығы аспектісінде шетелдік азаматтардың құқықтық жағдайына қатысты қазақстандық және шетелдік құқықтық әдебиеттерді қарастыру.

- Шетелдік азаматтардың сипаттамасын және топтасуын анықтау.

- «Шетелдік» түсінігін бірнеше мемлекеттің халықаралық-құқықтық басқаруы үлгісінде талдау.

- Қазақстан Республикасының адам бостандығы мен құқығын қорғау саласындағы маңызды жақтарын ашу, әрине бұл тұста да шет елдік азаматтарға сәйкестендіру.

- Қазақстан Республикасының заңы бойынша шет елдік азаматтардың құқықтары мен міндеттерінің көлемін анықтау.

Зерттеудің әдісі мен әдіснамасы.

Жұмыста пайдаланылған зерттеудің әдісі мен мен принциптері:

Жалпығылымдық - объективтілік принципі; таным принципі; формальдық логика әдісі; диалектика әдісі; синергетика әдісі және жүйелік әдіс-тәсілі.

Арнайы немесе жеке - формальды-құқықтық; салыстырмалы-құқықтық; тарихи-құқықтық; түсіндіру-анықтау тәсілі.

Жүргізілген жұмыстың мәліметтер қорын төмендегі құжаттар құрайды: Қазақстан Республикасының қазіргі заңдары, Қазақстан Республикасына келуші шет елдіктердің құқықтық статусын анықтаушы, Қазақстан Республикасының шетел Министрлігінің материалдары, нұсқаулары; Біріккен Ұлттар Ұйымының аясында қабылданған халықаралық документтер және де конференциялар, шетелдіктердің құқығы жайында оларға азаматтық және қылмыстық істеріне құқықтық көмек көрсету жөнінде қабылданған аймақтық және екі жақ тең келісімдер.

Зерттеудің әдіснамалық дерегі болып Қазақстандық, Ресейлік және де шетелдік заңгер-ғалымдардың зерттеулері пайдаланылды.

Дипломдық жұмыстың құрылымы.

Дипломдық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттерден тұрады.

1 ШЕТ ЕЛ АЗАМАТТАРЫНЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ МӘРТЕБЕСІН АНЫҚТАУ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚАЗІРГІ ҰҒЫМЫ

1. 1 Халықаралық-құқықтық басқарудағы шет ел азаматтарының субъект ретіндегі жалпы сипаттамасы

Мемлекет территориясында, тұрғылықты азаматтардан басқа, шетелдіктер де тұрады. Әр мемлекет шетелдіктің кім екенін белгілейтін өзіндік ішкі заңы болады. Жалпылай алғанда басқа елден келген азаматты шетелдік деп атайды. Құқықтық әдебиеттерде және нормативтік актілерде «шетелдікке» байланысты екі анықтама бар: кең және тар мағынада. Кең мағынада, тұрып жатқан мемлекетінің азаматтыгын алмаған барлық адам шетелдік болып саналады. Тар мағынада, шетелдік болып, келген елінің азаматтығы жоқ, бірақ шет мемлекеттің азаматтығы бар екенін дәлелдейтін құжаты бар адам шетелдік болып табылады [4, 49] .

1977 жылға дейін КСРО-да «шетелдіктер» және «шетелдік азаматтар» термині бір мағынада қолданылады, яғни басқа елдің азаматы [5, 106] . Азаматтығы жоқ адамдар шетелдік болып саналады. 1977 жылғы конституцияларда «шетелдік» түсінігін кеңейтті. Ендігі жерде «шетелдік» болып шетелдік азаматтар және азаматтығы жоқ адамдар да саналады, бірақ бұндай қорытындылау шетелдік азаматпен, азаматтығы жоқ адамның құқықтық статусының толық тең екендігін анықталмайды.

«Шетелдік» термині Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясының 1985 жылғы Декларациясында қолданылады, яғни тұрып жатқан елінің азаматы болып табылмайтын адамның құқығына қатысты. «Шетелдік» термині төмендегі статьяда былай делінеді, «өзі тұрып жатқан мемлекеттің азаматы болып табылмайтын адам [6, 87] .

Бұл декларацияны дайындауға қатысушалар мынандай қорытындыға келді, «шетелдік» термині, негізінен Біріккен Ұлттар Ұйымының құрамындағы мемлекеттерге қолайлы, және де олардың ішкі заңдарына сәйкес келеді делінеді.

Шетелдіктердің құқықтық жағдайының дамуы адамдық өркениеттің қалыптасуымен байланысты ерте заманда және орта ғасырларда шетелдіктер құқықсыз болған. Тек XIX ғасырда, жағдай өзгерді, әсер еткен фактор халықаралық экономикалық байланыстың дамуы әсерінен. Бұл уақытта шет елдіктер бір кезде шек қойылған арнайы режимді қолдана алды. Соңғы режим тәуелді елдерге әдеттегідей болды. Бұл режимде шетелдіктер айтарлықтай жергілікті юрисдикациядан алып тасталды.

Халықаралық-құқықтық документтерде шетелдіктерге қатысты құқықтық жағдайлар тікелей немесе жанама тұрде «шетелдік» түсінігі анықталмады. 1972 жылы адамның құқықтық жағдайына қатысты декларацияның жобасын дайындау басталғанда, мемлекеттегі азаматтығы жоқ адамдарды «азаматсыз» түсінігін ендірмекші болды, бірақ ақырында «шетелдік» түсінігі қабылданды. Соңында Біріккен Ұлттар Ұйымының ресми документінде: «шетелдік» болып сол мемлекетте тұрып жатып сол елдің азаматтығы жоқ адам болып табылады деген түсінік қабылданды. Біріккен Ұлттар Ұйымының ресми документінде қорытынды анықтама былай делінеді: «Шетелдік» басқа елдің азаматтары және жалпы азаматтығы жоқ адамдар, босқындар, еш мемлекеттің азаматтығын алмаған адамдар, немесе белгілі саяси себепке байланысты өз елінен кетуге мәжбүр болған адамдар табылды.

Ресейде шетелдіктер жайлы 1993 жылғы Ресей федерациясының конституциясында 62 статусында: «Шетел азаматтары Ресей Федерациясының құқығын пайдалана алады, Ресей Федерациясының азаматтарымен тең дәрежеде, тек қана Ресей Федерациясының халықаралық келісімдері арқылы бекітілген жағдайдан басқа уақытта» деп аталып өтіледі. Ұлыбританияның 1981 жылғы заңында «шетелдіктер болып британдық немесе германдық азаматтығы жоқ адамдар есептелінеді» делінген.

Араб елінде қазіргі түсінікте шетелдік болып, дәл сол мемлекеттің азаматтыгын алмаған адамдар есептелінеді. 1993 жылға дейін Германияда Азия және Африка соңғы жылдары Шығыс Европадан келуші шетелдіктер елдегі жағдайды қиындатып жіберді. Швейцариядағы федералдық заңда 69 статусына сәйкес елге келуші, кетуші шетелдіктерді басқарып отырады, сонымен бірге олардың қанша мерзім тұруын, тұрғылықты жерін, келісімдерін бұзбауын тағы басқаларды қадағалап отырады. Америка Құрама Штаттарында «шетелдік» (aliens) термині екі мағынада қолданылады: біріншіден Америка Құрама Штатының территориясында иммиграциялық қызмет (resident aliens) рұқсаты арқылы тұрып жатқан адамдар болып табылады.

Олардың құқықтары Америка Құрама Штатының азаматтарының құқықтарымен теңдей болып табылады. Бірақта Америка Құрама Штатының Конституциясы бойынша олар президенттікке кондидатурасын ұсына алмайды. Келесі бір мағынасы бойынша «шетелдік» термині мына адамдарға қатысты қолданылады, яғни Америка Құрама Штатының территориясында тұрмайтын (nonresident aliens) бірақта штат заңына, федералдық заңға сәйкес мүліктік құқыққа ие (мысалы, Америка Құрама Штатының территориясында мұрагерлік мүлікке құқығы, өзіндік жеке жылжымайтын мүлікке құқығы, авторлық құқығы т. б. ) адамдар.

Енді Қазақстан Республикасының заңына келер болсақ 1995 жылы 19 маусымда Қазақстан Республикасының Президентінің күшке енген «Шетелдiктердiң құқықтық жағдайы туралы» заңына сәйкес, Қазақстан Республикасының шетелдік азаматтары болып, Республика азаматтығын алмаған және басқа бір мемлекеттің азаматы екенін растайтын құжаты бар азамат шетелдік болды деп есептелінеді. Заңда сонымен бірге тұрғылықты тұрып жатқан шетелдік азаматтарға арналған бөлім бар. Бұнда шетелдік азаматтардың тұрған мерзімі емес құқықтық міндеттері көрсетіледі. Заңның 4-бабында Қазақстан Республикасында тұрғылықты тұрып жатқан шетелдік азаматтар болып ішкі істер ісінің рұқсатын алған азаматтар ғана болып табылатыны айтылып өткен [7] . Ал, тек белгілі бір мерзімге келген шетелдіктер өз мерзімі біткен уақытта елден кетуге міндетті. Заңдық негізде бұндай азаматтар мынандай себептерге байланысты келуі мүмкін, оқуына байланысты, жұмысы бойынша, немесе турист есебінде т. б.

Қазақстандық заңгер-ғалым Г. С. Сапарғалиев былай деп көрсетеді: «Қазақстан Республикасында шетелдік азаматтар барлық құқық пен бостандықты пайдалана алады, сонымен қатар заң арқылы және де конституция арқылы белгіленген міндеттерді атқарады. Қазақстан Республикасының Конституциясының II-ші бөлімінде 31 бап бар, оның 17-ші бабы бір мезетте Қазақстан Республикасының азаматтарының шетелдік азаматтардың белгіленген құқықтары және бостандықтары жайында берілген [8, 156] .

Бұл баптарда «шетелдік азаматтар» термині қолданылмайды, негізінен «әркім», «бәрі», «ешкім» сөздері қолданылады. Шетелдік азаматтардың құқығы, бостандықтары және міндеттері Қазақстан Республикасының халықаралық келісімдері арқылы да бекітілуі мүмкін. Бұл ретте әр мемлекет өзінің құқықтық жағдайын өзі бекітетінін ескере кетсек те, шетелдік азаматтардың әр елдігі көлемін ескере кету де керек.

Шетелдік азаматтар мен азаматтығы жоқ адамдар арасындағы шектеу зандық негізде жүзеге асады. Мысалы шет елдің азаматтығы бар шетелдік тұрып жатқан мемлекеттің заңымен қатар өз еркінің заңын орындауға міндетті, ал енді мүлдем азаматтығы жоқ шетелдік тек сол тұрып жатқан мемлекетінің заңын орындауға міндетті. Конституцияның көптеген баптарында «бәрі тең» немесе «әркімнің құқығы бар» деген сөздер жиі кездеседі.

Бірақта шетелдіктерге қатысты тыйым салынған заңдар да бар, олардың қатарына мына төмендегі шектеулер жатады: мемлекет территориясына бөгетсіз келе беруге, митингі, демонстрация жасауға, жеке меншік жер алуға, мемлекеттік орынға жұмысқа тұруға т. б. Көптеген елдердің заңдарында шетелдіктерге кәсіптік қызметке орналасуы құқығына шек қояды. Шетелдіктің маңызды құқығы болып, өз мемлекеті тарапынан дипломатиялық көмекті, қорғауды пайдалана алу құқығы болып табылады. Бұл норма 1963 жылғы Вена конвенциясында және 1961 жылғы дипломатиялық қатынас туралы Вена конвенциясында белгіленген.

Халықаралық дәрежеге жету жолында Қазақстан Республикасы адам құқығының бұзылуына байланысты, оның зардабын шеккендерге және азаматтығы жоқ адамдарға өз қорғауын көрсететінін және баспана беретінін жариялады.

Баспана құқығы - ол өз еліне не басқа мемлекетте қауіп-қатерсіз тұру құқығын қамтамасыз етеді. Бұл ертедегі құқықтық институттардың бірі. Баспаның үш түрі белгілі: территориялық (басқа мемлекеттің территорясында көрсетілуі), діни (діни орындарда паналату-храм т. б. ), дипломатиялық (елшілік және консулдық мекемесінен қолдау көрсету) [9, 103] .

Баспана құқығы - босқындарға белгілі бір жеңілдік жасай алмайды, бірақ белгіленген құқықтар мен бостандықтардан айыра алмайды. Қазақстан Республикасының азаматы болып табылу - оның мемлекетпен саяси-құқықтық байланысын нақтылайды. 1991 жылы 20 желтоқсанда күшіне енген Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының азаматтығы туралы» заңы күшіне енгеннен бергі барлық Қазақстан азаматтары Қазақстан Республикасының азаматы болып табылады.

Сонымен «шетелдік» түсінігінің қорыта келгендегі түсінігі, тұрып жатқан мемлекеттің азаматы болып табылмайтын адамды, яғни мейлі ол басқа елдің азаматтығын дәлелдейтін құжаты бола тұрса да шетелдік азамат болып табылады.

1. 2 Шет ел азаматының құқықтық мәртебесін сипаттайтын халықаралық-құқықтық қағидалар

Халықаралық тәжірибеде халықаралық құқық принциптері бар, олардың негізгілері халақаралық құқықтың принциптерінде, Декларацияда және де Біріккен Ұлттар Ұйымының Қаулысында жазылған. Халықаралық құқықтың негізгі принциптері көпшілік таныған сипатқа ие. Әр мемлекет өз еліндегі шетелдіктердің құқықтық жағдайын анықтауда, қазіргі заманғы халықаралық құқықтың негізгі принциптерін ескеру керек. Негізгі принциптердің ішінде ең маңыздысы адам құқығын қорғау болып табылады. Бұл принциптің талабы 1966 жылғы 19 желтоқсандағы Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық фактіде айқын көрініс табады.

1) Функциональді принциптер: а) Халықаралық ынтымақтастық принципі: мемлекеттер ынтымақтастығы; мемлекеттердің суверендік теңдігі; халықаралық міндеттерді адалдықпен орындау; б) Бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету принципі. Дауларды бейбіт жолмен шешу.

2) Жаңа принциптер: а) жаһандық құндылықтарды қамтамасыз ету және қорғау принциптері; б) Бейбітшілік пен қауіпсіздікті қамтамасыз ету принципі.

3) Арнайы принциптер: а) глобальды құндылықтарды қамтамасыз ету және қорғау принциптері. Адамды қоршап тұрған ортаны қорғау; теңдік және халықтың, ұлттың өз тағдырын өздері шешуі; б) халықаралық ынтымақтастық принципі. Мемлекеттің ішкі жағдайына кедергі жасамау; мемлекеттік суверенитетті құрметтеу; в) Бейбітшілікті және адамзаттың қауіпсіздігін қамтамасыз ету. Күштеуді қолдануға тыйым салу; кез келген таластудырған мәселені бейбіт жолмен шешу; жалпылай және толығымен қарусыздану; территориялық тұтастық.

4) Жаңа принциптер: а) адамды қоршаған ортаны қорғау; б) жалпылай және толығымен қарусыздану [10] .

Шетелдіктердің құқықтың статусының принципі - оның басында тұрған негізін салушы идея. Олар 1995 жылғы 19 маусымда Қазақстан Республикасының Президентінің Жарлығында және де Конституцияда бекітілген. Сонымен қатар мына төмендегі принциптерде бекітілген, ұлттық режим заң алдында бәрінің тең екендігі, құқықтың, бостандықтың және міндеттің тұтастығы.

Республика президентінің берілген Жарлығында, 3-бабында принциптердің біріншісі болып ұлттық режим бекітілген. Бұл режим ұлттық занмен бекітіледі және де халықаралық келісімдерде қарастырылады. Бұл режим республиканы КСРО уақытынан бері қолданылып келеді. Қазіргі таңда, Қазақстан Республикасындағы шетелдіктер барлық құқық және бостандықты пайдалана алады. Тек Қазақстан Республикасының алдын-ала қарастырылған зандары мен халықаралық келісімдерінен басқа.

Шек қойылған жағдайлар болып: сайлау құқығы, мемлекеттік органдарда қызмет атқаруға, белгілі бір қызмет түрімен айналысу құқығына, шаруашылық қызметті жүзеге асыруға, әскери шен алуға тыйым салынады. Жекелей алғанда, шетелдіктерге және шетелдік капиталдарға, мемлекет қарауындағы өндіріс орындарына араласуға тыйым салынады. Бұл мәселе бойынша келесі тарауда нақтырақ қарастырылады. Ұлттық режимді қамтамасыз ету мақсатында заң шығарушы қазақстан азаматымен шетелдіктердің шыққан тегіне, әлеуметтік жағдайына қарамай тең екендігін ескереді. Бұл ұлттық құқықтың әр саласында көрініс табады, атап өтер болсақ, азаматтық, еңбектік, әкімшілік, жанұялық және қылмыстық заңда.

Қазақстанның әлемдік бірлестігі, құқықты өзара қарамағына алуы өзекті болады. Бұл принцип халықаралық келісімдерде кең қолданысқа ие болады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.