Бағалы қағаздар нарығының субъектілерімен объектілері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қазақстандағы қор нарығының қалыптасуы.

І Мемлекет меншігінің жекешелендіру бағалы қағаздар нарығын қалыптастырудың
бірден бір жолы.

ІІ ҚР жекешелендіру кезеңдері.

1. Бағалы қағаздар нарығының мәні және оның қызметтері.
2. Бағалы қағаздар нарығының субъектілерімен объектілері.

Бағалы қағаздар нарығының элементтері мен инвесторлары.
3. Бағалы қағаздар нарығындағы қызметтердің құқықтық негіздері.

Қазақстандағы қор нарығының қалыптасуы.

ҚР – ның орталықтанған жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға
өтуі қоғамдық өндірістің сипатын өзгертуде. Олар:
- меншік қатынастары.
- Шаруашылық субъектілерінің құрылымы мен оның қызмет көрсету
механизмі.
- Олардың өзара қаржы байланыстарының формасы қоғамдық барлық
топтарының шаруашылық нәтижесіне мүдделігінің дәрежесі.
Қоғамдағы соңғы 6-7 жылда болған өзгерістер бұл ҚР нарық қатынасы
арқылы демократиялық ел болуға бет алғандағы өтпелі дәуір сөздерінің
өзгерістері. Қаржы несие институттары демократиялық онегізде құралған
қазіргі нарық адамзат дамуының ең жоғарғы жетістігі. Одан әрі даму және
өркендеу кезінде оның институттары мен салалық құрылымдары басқару
әдістері қызмет ететін субъектілерімен нарыққа қатысушылары өзгеруі мүмкін.
Бірақ бұл өзгерістер нарықтық түп негіздеріне әсер ете алмайтын жеке
тұрғындағы өзгерістер.
Нарық – күрделі, әрі жан – жақты қызмет атқаратын қоғам қатынастар
жиынтығы. Ол бір жағынан тауар және көрсетілген қызмет нарығын қамтыса,
екінші жағынан қор жинау нарығын қамтиды.
Соңғысы өз кезегінде қаржы нарығы мен қозғалысын мүлік қаржы нарығынан
тұрады. Осы аталған нарықтық өзара байланысты ұлттық экономикалық
механизмді құрайды. Бұл механизм несиеге негізделген. Басқаша айтқанда
нарыққа қатысушының басым көпшілігі іскерлік шартқа қол қойып өздеріне
бағалы қағаз түрінде міндеттеме алады.
Кәсіпкерлік өзінің ұйымдық және құрылымдық ерекшеліктеріне орай
бағалы қағазадар Қаржы институттары қаржы нарықтары және оларды реттейтін
құқықтық ережелермен қатар мемлекеттік қаржы жүйесінің тұтас бір бөлігін
құрайды.
Мұндай жүйе біздің мемлекеттерде нарық қатынасын қалпына келтіру
қажеттігі туындалған кезде, яғни 1990 ж. басында шаруашылықта жетілдірудің
нарықтық әдісін қалпына келтірудің басты құралы – бағалы қағаздар.
Бағалы қағаздар ақша түрінде капталға да заттай капиталға да аменшік
құқығын бекітіп тек бағалы қағаздар арқылы ғана мемлекет меншікті
акционерлік қоғамның яғни жеке меншік иелері халықтың меншігіне айналдыруы
мүмкін, мемлекет ко-ң қайта құру олардың инвестиция тартуының ең бір
тиімді механизмінің 1-і акция шығарудағы пайдалану мүмкіндіктерін ашты.
Акция шығару ресурстары шектеусіз алуға мүмкіндік туғызса, ал облигация
шығару ақша белгілерін эмиссияламай мемлекеттік бағалы қағаздар шығаруымен
шұғылданады. Бағалы қағаздар нарықтың күрделі ұйымдық экономикалық жүйесі
көптеген өзара байланысты элементтен тұрады:
Элементтер - әртүрлі бағалы қағаздар шығарылатын шаруашылық
субъектілер.
Инвесторлар – уақытша бас ақша иелері – заңды және жеке тұлғалар.
Бағалы қағаздар нарықтық кәсіби мамандар: брокер, диллер, инвестиция
басқарушы т.б.
Инвесторлық компаниялар, сақ-у компаниялар, зейнетақы қорлар т.б.
Қор биржалары депозитерийлер, клиенттік және т.б. б.қ. тіркейтін
ұйымдар.
ҚР –ң мемлекеттік бағалы қағаздар нарқын қайта құру және оны өрістету
мақсатында қасиетті шараларды жасады.
Қазақстандағы меншікті мемлекеттің иелігінен алу және жекешелендіру
мен ұлттық бағд-сы б.қ. нарықтың негізгі элементін құру процесін
жеңілдетті.
Қазақстндағы меншікті мемлекет иелігінен алу және жекеменшіктендірудің
Ұлттық бағдарламасы бағалы қағаздар нарығының негізгі элементтерін құру
процесін жеңілдетті. Мемлекеттің кәсіпорындарды акционерлік қоғамдар
түрінде қайта құру олардың инвестицич тартудың ең бір тиімді
механизмдерінің бірі – акция шығаруды пайдалану мүмкіндігін ашты.
Бағалы қағаздар нарығының механизмі экономиканың барлық субъектілеріне
инвестиция көздерін алуға мүмкіндік жасайды.
Бағалы қағаздар нарығының кейбір элементтері 20-шы жылдары КСРО – да
жаңа экономикалық саясат кезінде болған. Ал қазіргі Егемен Қазақстанда
бағалы қағаздар нарығының алғашқы нұсқалары Кеңес Одағы заңдарының
негізінде 90-шы жылдардың басынан бастап пайда бола бастады.
Елде дамыған бағалы қағаздар нарығы қалыптасуы үшін оның құрамдас
бөліктері болуы қажет. Олар:
• Сұраныс пен ұсыныс;
• Делдалдар мен басқа қатысушылар;
• Нарықтық инфрақұрылым, яғни коммерциялық банктер, қор биржалары,
инвестициялық институттар;
• Нарықты реттейтін және өзін-өзі реттейтін жүйелер.
Нарықтың осы құрамдас бөліктері қазіргі уақытта негізінен құрылып болды.
Бұл жөнінде елімізде экономикалық жүйені реформалауды тереңдету жолында
қабылданған Қазақстанда мемлекеттік меншікті жекешелендіру Ұлттық
бағдарламасы бағалы қағаздар нарығының негізгі субъектілері – акционерлік
қоғамдардың құрылуын тездетуде шешуші рөл атқарды.
Дегенмен, Қазақстан экономикасының дағдарысы жағдайында толыққанды
бағалы қағаздар нарығы болуы мүмкін емес. Бағалы қағаздар нарығының даму
деңгейі көп жағдайда халықтың әл – ауқатына байланысты.
Себебі бағалы қағаздарға сұраныс халықтың тұрмысын айқындайды.
Сондықтан халықтың табысының өсуі – Қазақстанда бағалы қағаздар нарығы
дамуының басты шарты.
Біздің елімізде жекешелендіру 1994-1995 жылдары өтті. Ол кездерде
көптеген инвестициялық қорлар ашылып, халық ол қорларға чектерін
тапсырғанымен олардың орнына акция алғандары аз.
Қазіргі кезле Республикада бағалы қағаздар нарығы қалыптасу шағында.
Оның жолында алғашқы іс – шаралар жүргізілуде. Бюджеттің кемшілігін
толтыру мақсатында мемлекет бұрынғыдай ақша белгілерін шығармай, оның
орнына мемлекеттік бағалы қағаздар, мысалы, мемлекеттік қысқа мерзімді
вексельді шығаруда. Алайда, бағалы қағаздар нарығының дамуы жолында
шешуін талап ететін экономикалық және әлеуметтік – психологиялық
мәселелер көп. Экономикалық мәселелерге мыналар жатады:
а) нарықты реттейтін механизмнің жоқтығы;
ә) бағалы қағаздар нарығын дамытатын бірыңғай көзқарас мүлтіксіз
орындалмауы;
в) бағалы қағаздар нарығының материалдық – техникалық негізінің аздығы;
д) нарық инфрақұрылымы өсу деңгейінің төмендігі жатады.
Ал, әлеуметтік – психологиялық мәселелерге бағалы қағаздар нарығында
маман кадрлардың төмен деңгейлігі жатады. Бұл мәселелер халықтың басым
көпшілігінің бағалы қағаздар нарығының мәнін түсінбеушілігі мен
инвестиция беруге психологиялық дайындығының жоқтығынан туындайды.
Дүниежүзілік нарық тарихында бағалы қағаздар нарығының негізгі үш
үлгісі бар. Олар:
1) Банктік үлгі – онда бағалы қағаздар нарығы механизмі арқылы банктер
қаржы қорларын бөледі. (мысалы, бұл үлгі Германияда, Австралияда,
Бельгияда көп тараған). Бұл үлгі бойынша экономиканы инвестициялау мен
мемлекеттік бюджет кемшілігін жоюды банктер өз міндетіне алады.
2) Банктік емес үлгі немесе нарықтық үлгі – онда бағалы қағаздар
нарығы механизмі арқылы қаржы қорын бөлу мен банк емес мекемелер
шұғылданады. (мысалы, АҚШ-та, Ұлыбританияда, Малайзияда, Пәкістанда,
Сингапурда). Бұл үлгі бойынша бағалы қағаздар нарығы демократиялық жолмен
өркендейді. Қаржының негізгі бөлігі жеке тұлғалардың ақшасы. Ол банктен
алған ақшаға қарағанда арзан ақша.
3) Аралас үлгі – онда бағалы қағаздар нарығы механизмі арқылы қаржы
қорын бөлумен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.