Қазақстанның физикалық географиясын оқытуда экологиялық білім мен тәрбие

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
МИНИСТРЛІГі

Қ.А.Яссауи атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік университеті

География кафедрасы

Курстық жұмыс

Тақырыбы : Қазақстанның физикалық географиясын оқытуда экологиялық
білім мен тәрбие беру.

Орындаған:
________________________

ЖГА-516.
Ғылыми
жетекшісі: аға. оқыт. Серім А.

Түркістан
2008

М А З М ¦ Н Ы

КІРІСПЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . .

І.Қазақстанның физикалық географиясын оқытуда экологиялық білім мен
тәрбие . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .
.

1.1. Қазақстанның физикалық географиясын оқытудағы экологиялық тәрбиені
ұйымдастыру түрлері . . . . . . . . . . . . . . . . .

1.2. Қазақстанның физикалық географиясын оқыту арқылы экологиялық қауіптен
қорғану жолдарын қарастыру . . . . . . . . . .

1.3. Туған жер табиғатынның өзгеруі және оны қорғауға баулу .

1.4. Экологиялық тәрбие мақсатында саяхат сабақтарды ұйымдастыру . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.

ЌОРЫТЫНДЫ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . .
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . . . . . . . . . . .

К І Р І С П Е

Тақырыптың өзектілігі. Қарастырып отырған тақырыптың маңыздылығы
Қазақстанның физикалық географиясын оқытуда экологиялық білім мен тәрбие
беру әдістері, бұл пәнді оқытуда тиімді тәсілдерін қарастыру. Қазақстанның
физикалық географиясы пәнінің зерттеу обьектісі. Қазақстанның физикалық –
географиялық аудандастырылуы, Қазақстанның физгеографиялық зерттелу
деңгейі. Қазақстанның физикалық – геграфиялық курсы география ғылымдарынның
құрамдас бөліктерінің бірі. Курстың мақсаты табиғат байлықтарын тиімді
пайдалану оны сақтау туралы материялдарды меңгерту, табиғатқа, табиғи
байлықтарға ұқыпты қарауға , жерге, орман – тоғайға, өзен – көлдерге,
жануарлар дүниесіне, өсімдіктер дүниесіне қамқорлықпен қарауға тәрбиелеу,
экологиялық білім мен тәрбие беру ғылыми жаратылыстану заңдылықтарында
тұтастықтың мәнін түсіндіру. Қазақстан мен әлемдегі экологиялық деректерді,
ғылыми мағлұматтарды білім мен тәрбие процесінде пайдалану мұғалімнің терең
білімділігіне, педагогикалық шеберлігіне байланысты. Осыған орай, ең басты
міндеттердің бірі – табиғатты қорғау мәселелерімен оқушыларды ғылым
негізінде теориялық және практикалық білім мен қаруландыру.
Оқушылар құрлықтар мен мұхиттардың физ – географиялық курсынан алған
білімдерін тереңдете отырып өздерінің туып өскен қазақ жерінің табиғаты
жайлы оқып біледі. Қазақстанның физикалық – географиясынның негізгі
мақсаттарынның бірі адамның табиғат пен қарым – қатынасы туралы білім
береді. Адамның іс әрекетінен қоршаған ортаға әсері, бүгінгі күннің
экологиялық проблемаларын қарастырады. географиялық сипаттама беру.
Қазақстанның физикалық географиясын оқытуда схемалар мен
картасхемалар сызу. Географияны оқыту үстінде сынып тақтасына
диаграммалар, графиктер салу.Картаны пайдаланып саяхатқа шығу.
Қазақстанның физикалық география оқулығындағы схемалармен, сызулармен,
суреттермен танысу. Сабақта олардың кейбіреулерін графикалық бейнелеуге
қойылатын талаптарға сай келетіндігін анықтау. Оқу материалдарындағы
негізгі ұғымдар мен құбыластарды сұлба немесе сурет түрінде беру керек. Ол
мынадай тәсілдерден құралады, мұғалім түсіндіре отырып, тақтаға сурет
салады, ал оқушылар оны өз дәптерлеріне түсіреді.Тақтадағы жазбалар бойынша
мұғалімнің қайталап түсіндіруі. Оқушылардың оқулық және конспект бойынша
үйде жұмыс жасауы. Техникалық құралдарды пайдаланып бейнетаспалардан
қазіргі еліміздегі өзен – көлдердің, теңіздердің экологиялық жағдайларын
көрсету. өнеркәсіптердің табиғатқа тигізетін зиянды әрекеттерін көрсету.

Тақырыптың зерттелу деңгеиі. Қарастырып отырған тақырып бойынша
материалдар Тәукенов Қ. Таңғажайып табиғатты аялай білейік Егемен
Қазақстан. 2008. -2 тамыз.Ковшарь А.Ф. Қазақстан Қызыл кітабы беттерінен.
-Алматы, 2004. Джаналиева К.М. Физическая география Казахстана. -Алматы:
Казақ университеті, 1998.Ж.Б.Қоянбаев, Р.М.Қоянбаев Педагогика Алматы
2000жЖалпы білім беретін орта мектептің география пәніне арнаған мемлкеттік
стандарт. ҚР МЖБС 2. Жалпы білім беретін орта мектепке арналған география
пәнінің бағдарламалары. Алматы 2000жЛ.М.Панчешникова. География пәнінің
бақылау тапсырмалары мен жаттығулары. Алматы Мектеп 1984ж.География және
Табиғат журналы 2 2004 ж.
Тақырыптың мақсаты: Қазақстанның физикалық географиясын оқытудағы
экологиялық тәрбиені ұйымдастыру түрлері, . Қазақстанның физикалық
географиясын оқыту арқылы экологиялық қауіптен қорғану жолдарын қарастыру,
туған жер табиғатынның өзгеруі және оны қорғауға баулу, экологиялық тәрбие
мақсатында саяхат сабақтарды ұйымдастыру арқылы оқушыларға экологиялық
тәрбие мен білім берудің жолдарын қарастыруды географиялық бақылаулар,
оқушылардың осы пәнді игеруге пайдаланатын әдістердің маңызын ашып
көрсету мақсат етіп қойдым.
Жұмыстың құрылымы кiрiспе, бір тарау, қорытынды және пайдаланған
әдебиеттер тiзiмiнен тұрады.

І.Қазақстанның физикалық географиясын оқытуда экологиялық білім мен
тәрбие

1.1. Қазақстанның физикалық географиясын оқытудағы экологиялық тәрбиені
ұйымдастыру түрлері

Қазіргі кезеңдегі жастар тәрбиесінің өзекті мәселелерінің бірі бұл
экологиялық білім мен тәрбие. Табиғатқа, табиғи байлықтарға ұқыпты қарауға
, жерге, орман – тоғайға, өзен – көлдерге, жануарлар дүниесіне, өсімдіктер
дүниесіне қамқорлықпен қарауға тәрбиелеу, экологиялық білім мен тәрбие беру
ғылыми жаратылыстану заңдылықтарында тұтастықтың мәнін түсіндіру. Қазақстан
мен әлемдегі экологиялық деректердіә, ғылыми мағлұматтарды білім мен тәрбие
процесінде пайдалану мұғалімнің терең білімділігіне, педагогикалық
шеберлігіне байланысты. Осыған орай, ең басты міндеттердің бірі – табиғатты
қорғау мәселелерімен оқушыларды ғылым негізінде теориялық және прпктикалық
білім мен қаруландыру.
Оқушылардың білім деңгейін көтеру үшін кейбір теориялық және
практикалық мәні бар экологиялық мәліметтерді бағдарламаға кіргізу қажет.
Енді экологиялық тәрбие жұмыстарынның бірнеше түрлерін қарастырайық.
Ауыл мектептерінің оқу – тәжірбие аймақтарында бағалы ағаштар
тұқымын өсіріп, оларды қалаларды, ауылдық жерлерді көгалдандыруға
пайдалану.
Мектеп оқушылары дәрі өсімдіктерін дайындау, жидек, саңырауқұлақ
т.б жемістерді жинау.
Фенологиялық бақылаулар жүргізу. Экологиялық тәрбиеге байланысты
мектепте шаралар ұйымдастырып, апталықтар, көрмелер, сайыстар, оқушылар
шығармалары табиғатты қорғау тақырыптарында, плакаттар т.б осындай шаралар
оқушыларды саналы жете түсінуге, табиғи ортаны қорғауға игі әсер ететін
құралдардың бірі.
Экологиялық тәрбиенің басты міндеттері, өмірде және нақты еңбек іс -
әрекетінде экологиялық білімді қолдана білу, іскерліке төселу. Табиғатты
қорғау және өзгертуге байланысты оқушыларды жаппай қоғамдық пайдалы еңбекке
қосу. Экологиялық білім мен тәрбие қоғамын ұйымдастыру, қоғамның мақсаты
қағам мүшелерін өздері тұрған аймақтың табиғатын қорғауға, күтуге
тәрбиелеу, зерттеу жұмыстарына тарту, зерттеуді жүргізудің әдістері мен
тәсілдерін үйрету. Экологиялық нормалардың, ережелердің қажетілігін
оқушылардың мінез – құлқында тәрбиелеу, қоршаған ортаға жауапсыздықпен
қараушыларға жол бермеу. Оқушылар бойында экологиялық мәдениетті
қалыптастыру.

1.2. Қазақстанның физикалық географиясын оқыту арқылы экологиялық қауіптен
қорғану жолдарын
қарастыру

Бүкіл жер бетіндегі адамзатты қатты ойландыратын және кезек
күттірмейтін мәселелердің бірі – табиғи ортаны қорғау, адам баласына ұтымды
жағдай жасау.
Жер жүзіндегі ғалымдардың болжамына қарағанда, адамзаттың
экологиялық апатқа ұшырауының әр түрлі себептері бар сияқты.
Таяуда он жылдың ішінде ауада көмірқышқыл газынның үлесі ұдайы
көтерілуде. Бұл бүгінгі күнге иқарағанда жер күн энергиясын айрықша көбірек
сіңіретін жылыжайға айналдырылуы мүмкін деп айтушылар бар. Сондықтан
планета температурасы көтеріліп, құнарлы топырақты аудандар қуаң жерге
айналады, мұздардың еру есебінен мұхиттардағы судың деңгейі көтеріледі,
жағалаудағы жерді, қалаларды су басады деп айтылуда.
Антарактида мен Арктиканың үстінде озон тесіктері пайда болады деген
болжам бар. Озон тесіктері Оңтүстік полюстің үстінде Америка Құрама
Штаттар жері көлемінен артығырақ кеңіген. Ал Терістік полюс үстінде де
тесіктер пайда болғандығы табылған.
2010 жылғы озонның жамылғы қорғанышы жоқ болып кетсе
ультракүлгін сәулелер жерді кептіреді, жануарлар мен өсімдіктер яғни бүкіл
тіршілік апатқа ұшырауы мүмкін. Ал озон қабаты қазіргі қарқынмен одан әрі
бұзыла бастаса ХХІ ғасырда біздің ұрпағымыз не күтеді. Озонды негізгі
жоюшылар құрамында галоген элементері бар заттар фреондар. Бүкіл дүние
жүзінде 1 млн. тонна шамасында фреондар өндіріледі. Олар лактар мен
сырларды тозаңдату, тоңазтқыштарды суыту үшін қолданылады. Осы уақытта
фреондардың 40 пайызын АҚШ - тары, 35 пайызын БЭС елдерінде, 10 пайызын
Жапонияда өндіреді. Қазіргі уақытағы қауіпті жағдайлардың бірі – бұл
ядролық қыс. Бұл терминнің мәні атомдық соқынның нәтижесінде өрт пайда
болып, қалың түтін қабаты планетаны жабады да, ауаны сөзсіз қараңғылайды,
күн сәулесінің жер бетіне жетуі тоқтатылады. Осынның әсеріне жер беті
суынады. Барлық тірі мақұлық жер бетінің мұздануымен ядролық қыспен
соқтығысады делінеді. Бұдан басқа да қатерлі болжамдар аз емес. Экологиялық
апатар әр уақытта қауіп туғызады.
Экологиялық апатты болдырмау үшін бізді қоршаға табиғаттың өте күрделі
және толық зерттелмеген жүйе екеніне дұрыс түсінуіміз керек. Демек
табиғатты қорғау жұмысы кешенді және жүйелі болуы қажет. Сонымен бірге
табиғат байлығын пайдалану басқа шаралармен тығыз байланыста іске асырылуы
қажет. Қазақстанның физикалық географиясынның соңғы тарауларында
мемлектіміздің табиғатты қорғау, қоршаған ортаны жақсарьту, су тазалығын,
ауа тазалығын, өсімдіктер мен жануарлар дүниесін сақтау қорғау шаралары
жөнінде тақырыптар бар. Біздің республикамыз қойнауы алуан түрлі табиғат
байлықтарына бай. Кең-байтақ қазақ жерінде табиғат байлықтарының аса мол
қоры шоғырланған. Біздің ата-бабаларымыз ерте кезден-ақ келешек ұрпақ үшін
туған табиғаттың әсем жерлерін аялай білген. Орыс ғалымы В.В.Бартольд өз
еңбектерінде Жер жаннаты Жетісу аталған мекенде өмір сүрген үйсін
тайпалары шұрайлы, көк шалғынды, бау-бақшалы салқын жерлерді қорыққа
айналдырып, ретсіз мал жаймағандығын, мезгілсіз аң ауламағандығын жазған.
Жеріміз, табиғатымыз, еліміз, өсімдігіміз, жануарларымыз, өзен-көлдеріміз
халықтың дәулеті, ырысы. Сондықтанда осындай зор байлықты тоздырмай, улы
химикаттармен уламай, тиімді пайдаланып келешек ұрпақ несібесіне сақтап
жеткізу басты міндеп. Қазіргі таңда антропогендік әрекетке ұшырап көптеген
жерлері дерлік жыртылған және пайдалы қазбалардың көптеп алынуына
байланысты жерінің сортаңдануы мен табиғатының бүлінуіне себеп болған.
Табиғат-қоғам байлығы. Табиғат қазынасы сарқылмас қор емес. Оның адам
игілігі үшін ұзақ мерзім пайдалануы, өніп-өсіп, артып отыруы адамның
қамқорлығын қажет етеді. Қазіргі кезде көптеген мемлекеттерде биосфералық
қорықтар деп аталатын ерекше қорғалатын табиғи аумақтар бар. Онда табиғи
қорғау шаралары дүниежүзілік деңгейде жүргізіліп, болжау жұмыстарына
көптеген елдердің ғалымдары қатыстыралады. Біздің әлеміміз өрмекшінің
торындай аса күрделі де әрі соншалықты осал. Өрмекшінің ұясынның бір жібін
қиып жіберсек бәріде тарқатылып кетеді емеспе. Экологиялық жүйелердің
масштабты өзгеріске ұшырауы Семей ядролық және басқа сынақтардың әсерінен
пайда бола бастады. Одан кейінгі тың игеру науқаны мен Байқоңыр ғарыш
айлағы зардаптары биологиялық көптүрліліктің күрт азаюына әкеп соқтырды.
Ұлан-байтақ аймақты жаппай жыртудың салдарынан дүниежүзі бойынша далалық
экожүйенің эталоны саналып келген нағыз сайын даланың үлкен бөлігі тез
тозуға ұшырады. Олардың тірі табиғатқа және адамға тигізген зардапты әсерін
біз әлі ұзақ уақыт бойы анықтап, таразылайтын шығармыз... Бұған қоса өткен
ғасырдың соңындағы саяси және экономикалық жүйені жаңаша құру кезеңінде
қоршаған ортаға қатты соққы тиді ұрпақ алдындағы парызы, міндетті екенін
ұғындыруы қажет,-деп ойлаймын.
Еліміз табиғат байлықтарын дұрыс пайдалану мәселесіне зор көңіл бөліп,
1918 жылдың өзінде-ақ табиғатты қорғайтын арнаулы комитет ұйымдастырылды.
Соның нәтижесінде табиғат байлықтарын дұрыс пайдалануға және қорғауға
бағытталған алғашқы заңдар қабылданды. Көкшетау, Іле, Жоңғар Алатауы, Алтай
Қазақстандағы маңызды рекреакциялық аудандарға жатады.
1962 жылғы 16 маусымда Қазақ КСР Жоғарғы кеңесі
Президумынның Қазақстан табиғатын қорғау туралы жарлығы шықты. Қазақстан
Республикасы Президенттінің Қазақстан Республикасынның 2004-2015 жылдарға
арналған экологиялық қауіпсіздігі тұжырымдамасы туралы. Жарлығы-2003 жылы 3-
желтоқсанда Астанада қабылданды. Қазақстанның физикалық
географиясын оқыту арқылы адам тіршілігі үшін табиғат маңызды. Адам мен
табиғат арасындағы қатынас және оның әлеуметтік жағдайға тәуелділігі
жайындағы ұғымдар негізінде оқушыларға экологиялық білім береміз. Қазақстан
аумағындағы табиғат генезисі , даму себептері табиғат кешеніндегі
өзгерістер оны қорғау және экологиялық жағдайына сипаттама беру арқылы
оқушыларға білім беру.
1.3. Туған жер табиғатынның өзгеруі және оны қорғауға баулу

Қазақстанның физикалық географиясын оқытуда оқулығымыздың үшінші
бөлімінде табиғатты қорғау туралы, табиғатты қорғау заңдары, жер қойнауын
қорғау, топырақты, ауаны, суды, өсімдіктер мен жануарлар дүнесін қорғау
жайлы мәліметтер берілген. Қорықтар, ұлттық саябақтар, Қазақстанның қызыл
кітабы, өз облысы мен өлкесіндегі табиғат ресурстарынның проблемаларын оқып
үйретумен қоса экологиялық білім мен тәрбие беруден аяқталады. Туған
өлкеннің табиғаты туралы әдістемеде берілген қосымша тапсырмалар, ғылыми
жұмыстар мен баяндамалар оқушылардың білім мен дағдысын тереңдетеді.Қазiргi
биология ғылымы экологиялық тепе-теңдiктiң ғаламдық бүзылуы биосфераның
қүрамдас бөлiгi болып табылатын қоршаған орта ұшiн қатерлi жағдайларға
бүлтартпай әкеп соғатынын анықтады. Биологиялық әркелкiлiктi сақтап қалу
және биологиялық ресурстарды үтымды пайдалану ұшiн жауапкершiлiктi ескере
отырып, Қазақстан Республикасының Министрлер Кабинетi 1994 жылғы 19
тамыздағы N 918 қаулысымен Биологиялық әркелкiлiк туралы конвенцияны (Рио-
де-Жанейро, 1992) мақұлдады. Осы Конвенция анықтағанындай, Қазақстан
Республикасының биологиялық бүкiл әркелкiлiгiн сақтаудың басты мiндетi-
микроорганизмдердi, өсiмдiктер мен жануарлар дұниесiн, сондай-ақ, табиғи
экологиялық жұйелердi шаруашылық және басқа да қызметтердiң әсерiнен
жоғалтуға жол бермей,сақтап қалу болып табылады. Әлем жүртшылығы
эндемикалық, сирек және құрып бара жатқан түрлер мен бiрегей, эталондық
учаскелердi және бүкiл табиғи табиғат жүйелерiн сақтаудың неғұрлым тиiмдi
шарасы ретiнде ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды құру деп таныды.
Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығында
шаруашылық тетiктерiнiң қазiргi өзгерiстерiне байланысты, жер қорын
пайдаланудың жағдайлары мен нысандары түбегейлi өзгердi. Бiр жағынан, жер
иелену мен жер пайдалануды сараландыру процесі белсенді түрде жүруде, үсақ
шаруа және фермер қожалықтары құрылып, ауыл шаруашылығы кәсiпорындары
ұсақталуда. Екiншi жағынан, жылдан жылға техногендiк әсерлердiң артуына
және табиғи ресурстарды қырсыз пайдалануға байланысты жер қорының, табиғи
ортадағы өсiмдiктер мен жануарлар дүниесiнiң сапалық жағдайы нашарлауда.
Осындай жағдайларда "Қазақстан-2030" Стратегиясының, Қазақстан
Республикасының "Қоршаған ортаны қорғау туралы" және "Ерекше қорғалатын
табиғи аумақтар туралы" Заңдары негiзiнде Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар
, одан әрi дамытудың стратегиясын айқындау, басқарудың жаңа тәсiлдерi мен
модельдерiн iздестiру қажеттiгi туындады. "Ерекше қорғалатын табиғи
аумақтар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес мақсаттары, қорғау
режимдерi және пайдалану ерекшелiктерiне байланысты ерекше қорғалатын
табиғи аумақтың 13 түрi бөлiп көрсетілген: мемлекеттiк табиғи қорықтар,
биосфералық қорықтарды қоса алғанда, мемлекеттiк ұлттық табиғи парктер,
мемлекеттiк табиғи парктер, мемлекеттiк табиғат ескерткiштерi, мемлекеттiк
қорық аймақтары, мемлекеттiк табиғи қаумалдар, мемлекеттiк зоологиялық
парктер, мемлекеттiк ботаникалық бақтар, мемлекеттiк дендрологиялық
парктер, ерекше қорғалатын табиғат аумақтар ормандары, ерекше мемлекеттiк
маңызы бар немесе ерекше ғылыми құндылығы бар су айдындары, халықаралық
маңызы бар сулы-сазды жерлер, экологиялық, ғылыми, мәдени және өзге де
құндылығы бар жер қойнауының учаскелерi және Ерекше қорғалатын табиғи
аумақатырының өзге де тұрлерi. Қазiргi уақытта Қазақстанда 10 мемлекеттiк
табиғи қорық, 6 мемлекеттiк ұлттық табиғи парк, 3 мемлекеттiк зоологиялық
парк, 7 мемлекеттiк ботаникалық бақ құрылған және жұмыс iстеуде Қызыл
кітап деген сөз 1966 ж. Табиғат және табиғат ресурстарынның Қорғаудың
Халықаралық Одағынның түрлерді сақтап қалу туралы Комиссиясы диниежүзінде
жойылып кету қаупі бар жануарлар түрлері енгізілген Red Data Book -
Фактілердің Қызыл кітабын дайындап шығарғанда пайда болды. Бұл жағдайда
қызыл түс төніп келе жатқан қауіптің белгісін білдіреді. Бұл халықаралық
Қызыл кітапқа тіркелген түр мекендейтін әрбір ел табиғаттың осы бір
қазынасын сақтап қалуда адамзат алдында рухани жағынан тәуелді. Қазақстан
Республикасынның Қызыл кітабы жануарлар дүнесін қорғау, өсімін молайту және
пайдалану туралы Қазақстан Республикасынның Заңына сәйкес жасалған және
республика аумағында сирек кездесетін, саны азайып келе жатқан, әрі құрып
кету қатарі төніп отырған жануарлар мен өсімдіктер түрлерінің жай-күйі
туралы мәліметтерді, оларды зерттеу, қорғау, өсімін молайту және ұтымды
пайдалану жөніндегі қажетті шаралардың жиынтығы бар негізгі құжат болып
саналады. Қазақстан Республикасынның Қызыл кітабы сонымен қатар жануарлар
мен өсімдіктер дүниесі мемлекеттік кадастрының құрамдас бөлігі болып
табылады. Қазақстан Республикасынның Қызыл кітабына енгізілген жануарлар
мен өсімдіктер түрлері Қазақстан Республикасынның бүкіл аумағында қорғауға
алынады. Қазақстан Республикасынның заңдарында көзделген басқа жағдайда,
бұл түрлерді аулауға бүкіл республика аумағында тыйым салынады. Екіншіден
Қызыл кітабқа енгізілген жануарлар жойылып кетуіне, сандарынның азаюына
және тіршілік ететін ортасынның нашарлауына әсер ететін әрекеттерге жол
бермейді. Қазақстан Республикасынның Қызыл кітабы жануарлар мен өсімдіктер
деп аталатын екі томнан тұрады. Әр томда жеке кітап немесе бірнеше бөлім
түрінде де шығаруға болады және онда қосымша ретінде Қазақстан
Республикасының Қызыл кітабына енген жануарлар мен өсімдіктердің түрлеріне
түсініктеме тізбесі, Қызыл кітап туралы ереженің мәтіні жазылады, бұл кітап
екі тілде шығарылады қазақ, орыс басқа кез-келген тілге де аударылуы
мүмкін, осындай қосымша тапсырмалар өз өлкесінің табиғаты жөнінде алған
білімдерін мен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.