Өлкетану жұмыстарының география сабағында пайдаланудың тиімділігі
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
МИНИСТРЛІГі
Қ.А.Яссауи атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік университеті
География кафедрасы
Курстық жұмыс
Тақырыбы : Өлкетану жұмыстарының география сабағында пайдаланудың
тиімділігі.
Орындаған: ЖГА-516.
Иштаева А
Ғылыми
жетекшісі: аға. оқыт. Серім А.
Түркістан
2008
М А З М ¦ Н Ы
КІРІСПЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
І. Дидактика ғылымындағы – сабақта өлкетану материалын пайдалуну . . . . .
. . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
1. Өлкетану материалдарды жинақтау және оқу үдерісінде қолдану. . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .
1.2. Өлкетану сабағын пайдалану . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . .
1.3.Өлкетану мұражайын ұйымдастыру жұмыстарының география сабағында
тиімділігі . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ЌОРЫТЫНДЫ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
К І Р І С П Е
Тақырыптың өзектілігі. Адам есейе келе, жылдан жылға онда өз Отаны
туралы тану құштарлығы күшейеді, Отанының табиғатының сұлулығын қорықтарын,
қалалар мен ежелгі архитектуралық ескерткіштерін тануға қызығушылығы
артады.
География сабақтарының ролі, бұл ондағы алғашқы кезеңдегі танылмаған,
күрделі әрі алыс туристік жолдарын тануға жаңа адамды қалыптастыруға, оның
рухани құндылықтарын қалыптастыру мен дамыту болып табылады.
Өлкетану материалдары жинақтау – экскурсиялар, жорықтар, бақылаулар мен V-
VIIIсыныптардағы география курсы бағдарлама бойынша оқушыларға қойылған
нақты тапсырмалар, яғни өлкенің экономикасы, жергілікті жердің өзендері,
облыстың өсімдіктер мен жануарлар дүниесі туралы мағұлматтарға үйене отыра
қолданылады.
Жинақталған материалдар география курсы бойынша көптеген тақырыптарын
оқытуда көрнекіліктер ретінде қолданылады.
Бұл материал бойынша табиғат, халқы, өз облысының немесе өлкенің
шаруашылығы оқытылады. Оқушылар бұл материалдар бойынша тез табиғи негізгі
заңдылықтарын меңгеріп қана қоймай, сонымен бірге жоғары ғылыми деңгейде өз
өлкенің географиясымен де танысады. Экскурсиялар мен жорықтардың мақсаты өз
өлкенің табиғатымен танысу, Гидросфера , Литосфера, Географиялық
қабық, тақырыптары бойынша мағұлмат жинау.
Жорықтар мен экскурсияларды өткізу барысында ерекше көңіл тәжірибелік
сыныптағы жұмыстарға бөлінеді. Өздерінің өлкенің өзенінің көлемін анықтау,
ағыс жылдамдығы мен бағытын анықтау, рельеф формасын анықтау мен т.б.
экскурсиядан кейін, жергілікті жердегі өзенге, білімдерін анықтау үшін
арнайы сабақ өтіледі, яғни экскурсия барысында жиналған материалдар
бойынша. Сабақ үсітнде мынадай сұрақтар қойылуы мүмкін, немесе қоюға
болады:
1. Өзен бастау яғни қай жерден бастау алады?
2. Қай бағытта ағып жатыр?
3. Қай жерлер арқылы ағып жатыр?
4. Өзен ағысының сипаты?
Егерде өзен ағысының өзгерістері туралы фотографиялар болса яғни тау
жыныстарына байланысты, яғни берілген жергілікті жердің учаскесін құрайтын,
өзен ағысының өзгеруінің фотографиялары болса, онда мынадай сұрақтар
қойылуы мүмкін:
1. Өзендердің жыл мезгілдері бойынша режиім өзгерісі?
2. Қандай салалары бар?
3. Қай жерге барып құяды?
4. Не мақсаттармен қолданылады?
Мұндай сабақ жоғары білімді әрі тәрбиелі сипатта болады. Өз өлкесін
сүюді, бағалайды тәрбиелейді, жалпы өз Отанының табиғатын бағалау мен
сыйлау – мұндай жұмыстардың негізгі мақсаты болып табылады.
Өз облысын, өлкесінің табиғатымен таныстырып оқытуда яғни жалпы
географиялық заңдылықтарын оқытуда туған өлке табиғатын басқа зоналар
табиғатымен салыстыру әдісі арқылы өтіледі.
Сонымен бірге сабақ барысында табиғатты қорғау туралы соның ішінде
облыстың табиғатын қорғау туралы әңгіме жүргізіледі.
Тақырыптың зерттелу деңгеиі. Қарастырып отырған тақырып бойынша
Бударина А.В. Основы предпринимательской деятельности ., Москва
2002. Контрольные и проверочные работы по географии . 6 – 10 классы. – М.,
Дрофа, 1998. Т.Л. Казановская. Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік
географиясы.Әдістемелік құрал.Алматы,
Мектеп,2005.Ж.Б.Қоянбаев,Р.М.Қоянба ев Педагогика Алматы 2000ж Жалпы білім
беретін орта мектепке арналған география пәнінің бағдарламалары. Алматы
12.05. 2004 ж., бұйрық № 148. Қазақстан Республикасының Білім Заңы 2001ж
Тақырыптың мақсаты Географ мұғалімдері пән бойынша тек физикалық
білімдерді ғана емес, сонымен бірге адамды тәрбиелеуді ғана емес, сонымен
бірге адамды тәрбиелеуді яғни олардың армандарын іске асыруға үйретеді.
Мұғалімдер алдында жауапты талаптар қойылады. Бұлар: оқушыларды ғылым
негіздерін терең әрі мықты білімдермен қамтамасыз ету, өмірге деген
заманауы талаптарға сай деңгейде көзқарасын қалыптастыру және т.б. жатады.
Бұл мақсаттарды орныдауда негізгі оқу-тәрбие жұмыстарының ұымдастыру
үлкен роль ойнайды, себебі географиялық өлкетану оқу-тәрбие жұмыстарында
кең көлемде әрі жүйелі түрде қолданылады, яғни ол – оқушылардағы ғылым
негіздерін меңгерудегі маңызды болып табылады.
Жұмыстың құрылымы Кiрiспе, бір тарау, қорытынды және пайдаланған
әдебиеттер тiзiмiнен тұрады.
І. Дидактика ғылымындағы – сабақта өлкетану материалын пайдалуну
1.1. Өлкетану материалдарды жинақтау және оқу үдерісінде қолдану.
Мектеп географиясының құрылымы мен мазмұны оқытуда жеке тұлғаның
қабілеттерін дамытуға көңіл бөледі. Ол оқыту кезінде тұлғаның ғылыми және
қолданбалы білімді қабылдау, түсіну қабілеттерін есепке алуды талап етеді.
Географияны оқыту оқушыларға белгілі бір білім қорын берумен қатар
оқулықатр мен оқытудың жаңа формаларының көмегімен оның ізденушілік,
зерттеушілік, өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын да қалыптастыруды көздейді.
Қазіргі таңда білім беру нәтижесі болып тек оның мөлшері ғана емес, сонымен
қатар алған білімді тәжірибе жүзінде пайдалану, жеке басының қабілеттерін
дамыту мақсатында қолдана білу мүмкіндігі де есептеледі.
Мектеп географиясының дамыту процесіндегі орны да ерекше. Географияның
қазіргі білім беру жүйесіндегі қоғамдық және жаратылыстану ғылымдары
арасындағы көпір рөлін атқаруы оның мүмкіндіктерін арттырады. География
сипаттаушы ғылым стереотипін әлде-қашан бұзып, конструктивті ғылым ретінде
танылып келеді.
Қазіргі таңда сағат санының қысқартылуына байланысты оқытудың әдісі,
тәсілі және формалары тиімділік, жас ерекшелігінің мүмкіндіктерін қорытынды
нәтиже алу бағытында жүргізілуі қажет. Бұл жағдайда тәжірибеге
педагогикалық технологияның жеке тұлғаға бағытталуын енгізу уақыт талабына
айналып отыр.
Сыныптан тыс жұмыста біліммен байытудың екі әдісі қолданылады.
1. Көлденең немесе литеральды байыту - бұл кезде оқушылар білімін
жаңа тақырыптарда қосымша әдебиеттерді пайдалану арқылы
толықтырады.
2. Тік немесе қарқынды – бұл кезде білім тереңдетіліп, оқушыларға
жоғары дәрежелі қиындықтағы тапсырмалар беріледі.
Осы бағытта жүргізілген жұмыс нәтижесін білу мақсатында оқушылар арасында
жүргізілген сауалнама олардың өлкетану мәселелеріне қызығушылығының жоғары
екенін байқатты.
Өлкетану жеке тұлғаны тәрбиелеуде маңызды орын алады. Алдыңғы қатарлы
шығармашылықпен жұмыс жасайтын мұғалімдер көп аспектілі өлкетануды
дамытуда, себебі, өлкетану жұмыстары оқушының зерттеушілік, танымдық
қабілетін дамытып, отансүйгіштікке, мәдениетке, қайырымдылыққа, әсемдікті
бағалауға тәрбиелейді.
Өлкетанудағы зерттеушілік-ізденушілік жұмыстардың аспектәілерін былай
жүйелеуге болады:
1. Өлкетанудың білім беру және тәрбиелеу маңызын анықтау.
2. Өлкетанудың дәстүрлі аспектілерін жаңарту, жаңа аспектілерді жасау:
әлеуметтік, экономикалық, этнографиялық, экологиялық, эстетикалық.
3. Туристік-өлкетану жұмыстарындағы зерттеушілік жұмыстар элементі.
Сонымен бірге туристік өлкетану қызметі, арқылы оқушыларда
адамгершілікке тәрбиелеуде де тиімді.
Қазақстанның білім беру саясатының басты міндеті – мемлекеттің,
қоғамның, жеке тұлғаның көкейтесті әрі келешегі мол сұраныстарына сәйкес
іргелі де сапалы білім беру. Балалар мен жастарды тәрбиелеу саласындағы
мемелкеттік саясат Елбасы Жолдауында көрініс тапқан.
Осының бәрі рухани-адамгершілігі мол, шығармашыл, белсенді, дамушы
тұлғаға деген әлеуметтік сұранысты арттыра түседі. Мектептегеі тәрбие
үрдісін жақсарту шараларының қажеттілігі қоғамымыздың дамуындағы күнгейлі
және көлеңкелі бетбұрыстарға байланысты болып отыр. Бір жағынан, қоғам
өмірінің әр саласындағы демократиялық үрдістер нығаюда, мәдениеттер диалогі
даму үстінде. Қазақстан әлемдік қауымдастыққа белсенді түрде кірігуде.
Білім беру оқушы тұлғасын мақсатты түрде, педагогикалықтұрғыда
ұйымдастырылған рухани, интеллектуалдық және дүние дамуын қамтамасыз ету
үрдісі деп қарасытырылады. Мұндағы ең негізгі нәрсе – тұлғаның қалыптасуы,
оның құрамына кіретіндер: оқыту, тәрбиелеу, ағарту. Білім беру педагогика
үрдісінде ұғынудың, білімнің және тәжірибенің жиынтығы саналады. Осылайша,
әлеуметтік-белсенді, шығармашыл тұлғаны қалыптастыру мақсаты жаңашатолығып,
оның практикалық, өмірлік бағыттары күшейді. Ақпаратты өздігінен игеруге,
біліктілікті меңгеруге қабілетті тұлғаны қалыптастыруға басымдылық
беріледі. Аталған мақсаттарға жетудің міндетті шарты білім берудің тұлғалық
бағытын күшейту болып табылады.
Н.И.Пирогов Өмір мәселелері деген әйгілі мақаласында адамгершілік
пен білім берудің өзара байланысы туралы әлі күнге дейін маңызды мәселені
қозғаған. Ол адамның мәні – рухани дамуына, ақыл-ойы мен адамгершілік
табиғатына ден қояды.
И.А. Ильиннің де көптеген мақалаларындағы ой-пікірлері осыған келіп
тоғысады. Рухтан, ардан, сенім мен мінезден қол үзген білім, - деп жазды
ол, - адамды қалыптастырмайды, керсінше, бүлдіреді, болмасаоның қолына
өмірге қажетті мүмкіндіктерді, техникалық біліктілікті беріп қойды да,
имансыз, арсыз, сенімсіщ әрі мінезсіз жан оларды зұлымдыққа пайдаланады.
Ұяты жоқ білімдіден гөрі сауатсыз, бірақ адал, қарапайым адам артық екенін
біржла мойындап, бекіту керек, сенім мен ар-ұяттан ада жалған білімділік
ұлттық мәдениетті жасамайды, зимиян өркениетке ерік береді.
Дәл қазір, үшінші мыңжылдықтың басында біз адамның рух, жан, тән
тұтастығының қаншалықты бұзылғанын көріп отырмыз. Адам өзі табиғаттың
бөлшегі екенін ұмытып, оған санасыз қылымыскерлікпен зиян келтірді.
Өркениеттің ізгілікке жат, жойқын салдарлары күн санап өсіп келеді.
Осындай жұмыс түрлерінің бірі – жобалау іс-әрекеті. Жобалау іс-әрекеті
оқу үрдісіноптимизациялаумен қатар өз бетінше ойлау, ақпараттарды жинау
дағдысын, болжам жасау, стандарттан тыс шешім қабылдау қабілеттерін
дамытады. Жобалау әдістері әр саладағы білімді итеграциялауға, тәжірибе
жүзінде пайдалануға және жаңа идеяларды жарыққа шығаруға мүмкіндік
тудырады. Жобалау іс-әрекеті қызығушылықты тудыратын технологияның бірі.
Жоғары сынып оқушылары жоба бойынша жұмыс жасай отырып ғылыми
шығармашылық жұмыстардың әдістерін игереді, зерттеулер мен эксперименттерге
қатысады, ол өз кезегінде оқушының өзіне деген сенімнің артуына, жеткен
жетістіктен қанағат алуға мүмкіндік береді. Мұның барлығы білім беру,
әлеуметтік-адаптациялық функцияларына жауап береді.
Жеке жоба – негізгі іскерлік әрекетке бағытталған зерттеушілік әдісті
пайдаланылатын шығармашылық жұмыс. Ол іс-әрекетті логикалық тізбе ретінде
анықтайды: қажеттілік-қызығушылық. Қажеттілікті түсіну негізгі мақсатты
анықтауға мүмкіндік береді, мақсат – қол жеткізу үшін нақтылы міндеттер мен
жұмыс түрлерін жасауды қажет ететін іс-әрекеттің нәтижесі. Жобалар –
белгілі бір уақытқа созылатын зерттеушілік жұмыс. Ол өз кезегінде әр
саладан алған білім қорын пайдалануды талап етеді. Жоба жасағансоң автор
оны қорғауы қадет. Жоба бойынша жұмыс мына жоспармен жүргізіледі.
1. Тақырыппен танысу.
2. Жоспар құру, міндеттерді бөлу.
3. Жоба бойынша жұмыс жасау.
4. Көркемдеу.
5. Қорғау.
Қарым-қатынас өзара әрекет үрдісімен тығыз байланысты. Есею барысында
жасөспірім қоршаған ортаның шындығымен бетпе-бет келеді. Өзара қарым-
қатынас эмоциялық бояуға толы жауап реакция сипатын алады. Туристік-
өлкетану қызметі жағдайларында қарым-қатынастың барлық белгілері неғұрлым
айқын ашылады.
Табиғатпен қарым-қатынаста жасөспірім салыстырмалы дербестікке ие.
Сондықтан эмоциялық жауап қайтарғыштыққа тәрбиелеу маңызды. Жағымды
эмоциядан қалыптасқан қарым-қатынас адамгершілікке жатады, өйткені адам мен
табиғат – бүтіннің бөлшектері. Адамгершілік қарым-қатынастың негізінде ізгі
таңдау – пайда үшін емес, ар әмірімен, әділет пен мейірім тұрғысынан
жасалған таңдау жатады. Жағымды эмоция ұятқа қозғау салады, ал ұят –
адамның жеке іс-әрекетін реттеуші.
1.2. Өлкетану сабағын пайдалану
Жас жеткіншектерге тянақты білім беру жолдарының дидактика ғылымнадағы
негізгі саласы – сабаққа жергілкті жер материалдарын пайдалану. Осыған
сүйене Жергілікті жердегі халық, Табиғат – адам қатынасы, Адамның
жергілікті жер табиғатын пайдалануы, өзгертуі, қорғау, Жергілікті жердің
шаруашылық жағдайы тақырыбымен біріктірілген саяхат сабақ өткізіледі.
Сабақтың білімділік мақсаты: оқушыларды жергілікті жер халқымен
таныстыру. Табиғат пен адам байланыстығын сипаттай отырып, дүниетанымдық
көзқарастарды қалыптастыру.
Ал дамытушылық мақсаты: жергілікті жер жайындағы статистикалық,
ақпараттық материалдармен, тік-сызбалармен жұмыс істеуге байланысты білік
пен дағдылармен дамыту болды.
Тәрбиелік мақсаты: оқушылардың туған өлке табиғатына және халқына деген
сүйіспеншілік сезімін ояту.
Оқу іс-әрекеттері. 1) Техникалық құралдар арқылы білім алу; 2)
проблемалық сұрақтарға жауап беру; 3) Тірек – сызбалар бойынша жұмыс;
4)Десанттық көмек әдісі арқылы білім көздерімен танысу; 5) Статистикалық
мәдіметтермен жұмыс; 6) Диаграммалар тұрғызу; 7) Тест жұмысы; 8) оқыту
ойындарын жүргізу; 9) Эвристикалық әңгіме; 10) Геодиктант жүргізу; 11)
Шығармашылық жұмыстар қорғау.
Сабақтың барысы. 1)Ұйымдастыру кезеңі.2) Өткен сабақты жаңа сабақпен
байланыстыру кезеңі; 3) Саяхатқа шығу кезеңі,
1-аялдама. Жергілікті жердің халқы
1) Оқушыларға Сендер тұратын елді мекен қалай ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
МИНИСТРЛІГі
Қ.А.Яссауи атындағы Халықаралық Қазақ-Түрік университеті
География кафедрасы
Курстық жұмыс
Тақырыбы : Өлкетану жұмыстарының география сабағында пайдаланудың
тиімділігі.
Орындаған: ЖГА-516.
Иштаева А
Ғылыми
жетекшісі: аға. оқыт. Серім А.
Түркістан
2008
М А З М ¦ Н Ы
КІРІСПЕ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
І. Дидактика ғылымындағы – сабақта өлкетану материалын пайдалуну . . . . .
. . . . . . .. . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
1. Өлкетану материалдарды жинақтау және оқу үдерісінде қолдану. . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . .
1.2. Өлкетану сабағын пайдалану . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . .
1.3.Өлкетану мұражайын ұйымдастыру жұмыстарының география сабағында
тиімділігі . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ЌОРЫТЫНДЫ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
К І Р І С П Е
Тақырыптың өзектілігі. Адам есейе келе, жылдан жылға онда өз Отаны
туралы тану құштарлығы күшейеді, Отанының табиғатының сұлулығын қорықтарын,
қалалар мен ежелгі архитектуралық ескерткіштерін тануға қызығушылығы
артады.
География сабақтарының ролі, бұл ондағы алғашқы кезеңдегі танылмаған,
күрделі әрі алыс туристік жолдарын тануға жаңа адамды қалыптастыруға, оның
рухани құндылықтарын қалыптастыру мен дамыту болып табылады.
Өлкетану материалдары жинақтау – экскурсиялар, жорықтар, бақылаулар мен V-
VIIIсыныптардағы география курсы бағдарлама бойынша оқушыларға қойылған
нақты тапсырмалар, яғни өлкенің экономикасы, жергілікті жердің өзендері,
облыстың өсімдіктер мен жануарлар дүниесі туралы мағұлматтарға үйене отыра
қолданылады.
Жинақталған материалдар география курсы бойынша көптеген тақырыптарын
оқытуда көрнекіліктер ретінде қолданылады.
Бұл материал бойынша табиғат, халқы, өз облысының немесе өлкенің
шаруашылығы оқытылады. Оқушылар бұл материалдар бойынша тез табиғи негізгі
заңдылықтарын меңгеріп қана қоймай, сонымен бірге жоғары ғылыми деңгейде өз
өлкенің географиясымен де танысады. Экскурсиялар мен жорықтардың мақсаты өз
өлкенің табиғатымен танысу, Гидросфера , Литосфера, Географиялық
қабық, тақырыптары бойынша мағұлмат жинау.
Жорықтар мен экскурсияларды өткізу барысында ерекше көңіл тәжірибелік
сыныптағы жұмыстарға бөлінеді. Өздерінің өлкенің өзенінің көлемін анықтау,
ағыс жылдамдығы мен бағытын анықтау, рельеф формасын анықтау мен т.б.
экскурсиядан кейін, жергілікті жердегі өзенге, білімдерін анықтау үшін
арнайы сабақ өтіледі, яғни экскурсия барысында жиналған материалдар
бойынша. Сабақ үсітнде мынадай сұрақтар қойылуы мүмкін, немесе қоюға
болады:
1. Өзен бастау яғни қай жерден бастау алады?
2. Қай бағытта ағып жатыр?
3. Қай жерлер арқылы ағып жатыр?
4. Өзен ағысының сипаты?
Егерде өзен ағысының өзгерістері туралы фотографиялар болса яғни тау
жыныстарына байланысты, яғни берілген жергілікті жердің учаскесін құрайтын,
өзен ағысының өзгеруінің фотографиялары болса, онда мынадай сұрақтар
қойылуы мүмкін:
1. Өзендердің жыл мезгілдері бойынша режиім өзгерісі?
2. Қандай салалары бар?
3. Қай жерге барып құяды?
4. Не мақсаттармен қолданылады?
Мұндай сабақ жоғары білімді әрі тәрбиелі сипатта болады. Өз өлкесін
сүюді, бағалайды тәрбиелейді, жалпы өз Отанының табиғатын бағалау мен
сыйлау – мұндай жұмыстардың негізгі мақсаты болып табылады.
Өз облысын, өлкесінің табиғатымен таныстырып оқытуда яғни жалпы
географиялық заңдылықтарын оқытуда туған өлке табиғатын басқа зоналар
табиғатымен салыстыру әдісі арқылы өтіледі.
Сонымен бірге сабақ барысында табиғатты қорғау туралы соның ішінде
облыстың табиғатын қорғау туралы әңгіме жүргізіледі.
Тақырыптың зерттелу деңгеиі. Қарастырып отырған тақырып бойынша
Бударина А.В. Основы предпринимательской деятельности ., Москва
2002. Контрольные и проверочные работы по географии . 6 – 10 классы. – М.,
Дрофа, 1998. Т.Л. Казановская. Қазақстанның экономикалық және әлеуметтік
географиясы.Әдістемелік құрал.Алматы,
Мектеп,2005.Ж.Б.Қоянбаев,Р.М.Қоянба ев Педагогика Алматы 2000ж Жалпы білім
беретін орта мектепке арналған география пәнінің бағдарламалары. Алматы
12.05. 2004 ж., бұйрық № 148. Қазақстан Республикасының Білім Заңы 2001ж
Тақырыптың мақсаты Географ мұғалімдері пән бойынша тек физикалық
білімдерді ғана емес, сонымен бірге адамды тәрбиелеуді ғана емес, сонымен
бірге адамды тәрбиелеуді яғни олардың армандарын іске асыруға үйретеді.
Мұғалімдер алдында жауапты талаптар қойылады. Бұлар: оқушыларды ғылым
негіздерін терең әрі мықты білімдермен қамтамасыз ету, өмірге деген
заманауы талаптарға сай деңгейде көзқарасын қалыптастыру және т.б. жатады.
Бұл мақсаттарды орныдауда негізгі оқу-тәрбие жұмыстарының ұымдастыру
үлкен роль ойнайды, себебі географиялық өлкетану оқу-тәрбие жұмыстарында
кең көлемде әрі жүйелі түрде қолданылады, яғни ол – оқушылардағы ғылым
негіздерін меңгерудегі маңызды болып табылады.
Жұмыстың құрылымы Кiрiспе, бір тарау, қорытынды және пайдаланған
әдебиеттер тiзiмiнен тұрады.
І. Дидактика ғылымындағы – сабақта өлкетану материалын пайдалуну
1.1. Өлкетану материалдарды жинақтау және оқу үдерісінде қолдану.
Мектеп географиясының құрылымы мен мазмұны оқытуда жеке тұлғаның
қабілеттерін дамытуға көңіл бөледі. Ол оқыту кезінде тұлғаның ғылыми және
қолданбалы білімді қабылдау, түсіну қабілеттерін есепке алуды талап етеді.
Географияны оқыту оқушыларға белгілі бір білім қорын берумен қатар
оқулықатр мен оқытудың жаңа формаларының көмегімен оның ізденушілік,
зерттеушілік, өз бетінше жұмыс жасау дағдыларын да қалыптастыруды көздейді.
Қазіргі таңда білім беру нәтижесі болып тек оның мөлшері ғана емес, сонымен
қатар алған білімді тәжірибе жүзінде пайдалану, жеке басының қабілеттерін
дамыту мақсатында қолдана білу мүмкіндігі де есептеледі.
Мектеп географиясының дамыту процесіндегі орны да ерекше. Географияның
қазіргі білім беру жүйесіндегі қоғамдық және жаратылыстану ғылымдары
арасындағы көпір рөлін атқаруы оның мүмкіндіктерін арттырады. География
сипаттаушы ғылым стереотипін әлде-қашан бұзып, конструктивті ғылым ретінде
танылып келеді.
Қазіргі таңда сағат санының қысқартылуына байланысты оқытудың әдісі,
тәсілі және формалары тиімділік, жас ерекшелігінің мүмкіндіктерін қорытынды
нәтиже алу бағытында жүргізілуі қажет. Бұл жағдайда тәжірибеге
педагогикалық технологияның жеке тұлғаға бағытталуын енгізу уақыт талабына
айналып отыр.
Сыныптан тыс жұмыста біліммен байытудың екі әдісі қолданылады.
1. Көлденең немесе литеральды байыту - бұл кезде оқушылар білімін
жаңа тақырыптарда қосымша әдебиеттерді пайдалану арқылы
толықтырады.
2. Тік немесе қарқынды – бұл кезде білім тереңдетіліп, оқушыларға
жоғары дәрежелі қиындықтағы тапсырмалар беріледі.
Осы бағытта жүргізілген жұмыс нәтижесін білу мақсатында оқушылар арасында
жүргізілген сауалнама олардың өлкетану мәселелеріне қызығушылығының жоғары
екенін байқатты.
Өлкетану жеке тұлғаны тәрбиелеуде маңызды орын алады. Алдыңғы қатарлы
шығармашылықпен жұмыс жасайтын мұғалімдер көп аспектілі өлкетануды
дамытуда, себебі, өлкетану жұмыстары оқушының зерттеушілік, танымдық
қабілетін дамытып, отансүйгіштікке, мәдениетке, қайырымдылыққа, әсемдікті
бағалауға тәрбиелейді.
Өлкетанудағы зерттеушілік-ізденушілік жұмыстардың аспектәілерін былай
жүйелеуге болады:
1. Өлкетанудың білім беру және тәрбиелеу маңызын анықтау.
2. Өлкетанудың дәстүрлі аспектілерін жаңарту, жаңа аспектілерді жасау:
әлеуметтік, экономикалық, этнографиялық, экологиялық, эстетикалық.
3. Туристік-өлкетану жұмыстарындағы зерттеушілік жұмыстар элементі.
Сонымен бірге туристік өлкетану қызметі, арқылы оқушыларда
адамгершілікке тәрбиелеуде де тиімді.
Қазақстанның білім беру саясатының басты міндеті – мемлекеттің,
қоғамның, жеке тұлғаның көкейтесті әрі келешегі мол сұраныстарына сәйкес
іргелі де сапалы білім беру. Балалар мен жастарды тәрбиелеу саласындағы
мемелкеттік саясат Елбасы Жолдауында көрініс тапқан.
Осының бәрі рухани-адамгершілігі мол, шығармашыл, белсенді, дамушы
тұлғаға деген әлеуметтік сұранысты арттыра түседі. Мектептегеі тәрбие
үрдісін жақсарту шараларының қажеттілігі қоғамымыздың дамуындағы күнгейлі
және көлеңкелі бетбұрыстарға байланысты болып отыр. Бір жағынан, қоғам
өмірінің әр саласындағы демократиялық үрдістер нығаюда, мәдениеттер диалогі
даму үстінде. Қазақстан әлемдік қауымдастыққа белсенді түрде кірігуде.
Білім беру оқушы тұлғасын мақсатты түрде, педагогикалықтұрғыда
ұйымдастырылған рухани, интеллектуалдық және дүние дамуын қамтамасыз ету
үрдісі деп қарасытырылады. Мұндағы ең негізгі нәрсе – тұлғаның қалыптасуы,
оның құрамына кіретіндер: оқыту, тәрбиелеу, ағарту. Білім беру педагогика
үрдісінде ұғынудың, білімнің және тәжірибенің жиынтығы саналады. Осылайша,
әлеуметтік-белсенді, шығармашыл тұлғаны қалыптастыру мақсаты жаңашатолығып,
оның практикалық, өмірлік бағыттары күшейді. Ақпаратты өздігінен игеруге,
біліктілікті меңгеруге қабілетті тұлғаны қалыптастыруға басымдылық
беріледі. Аталған мақсаттарға жетудің міндетті шарты білім берудің тұлғалық
бағытын күшейту болып табылады.
Н.И.Пирогов Өмір мәселелері деген әйгілі мақаласында адамгершілік
пен білім берудің өзара байланысы туралы әлі күнге дейін маңызды мәселені
қозғаған. Ол адамның мәні – рухани дамуына, ақыл-ойы мен адамгершілік
табиғатына ден қояды.
И.А. Ильиннің де көптеген мақалаларындағы ой-пікірлері осыған келіп
тоғысады. Рухтан, ардан, сенім мен мінезден қол үзген білім, - деп жазды
ол, - адамды қалыптастырмайды, керсінше, бүлдіреді, болмасаоның қолына
өмірге қажетті мүмкіндіктерді, техникалық біліктілікті беріп қойды да,
имансыз, арсыз, сенімсіщ әрі мінезсіз жан оларды зұлымдыққа пайдаланады.
Ұяты жоқ білімдіден гөрі сауатсыз, бірақ адал, қарапайым адам артық екенін
біржла мойындап, бекіту керек, сенім мен ар-ұяттан ада жалған білімділік
ұлттық мәдениетті жасамайды, зимиян өркениетке ерік береді.
Дәл қазір, үшінші мыңжылдықтың басында біз адамның рух, жан, тән
тұтастығының қаншалықты бұзылғанын көріп отырмыз. Адам өзі табиғаттың
бөлшегі екенін ұмытып, оған санасыз қылымыскерлікпен зиян келтірді.
Өркениеттің ізгілікке жат, жойқын салдарлары күн санап өсіп келеді.
Осындай жұмыс түрлерінің бірі – жобалау іс-әрекеті. Жобалау іс-әрекеті
оқу үрдісіноптимизациялаумен қатар өз бетінше ойлау, ақпараттарды жинау
дағдысын, болжам жасау, стандарттан тыс шешім қабылдау қабілеттерін
дамытады. Жобалау әдістері әр саладағы білімді итеграциялауға, тәжірибе
жүзінде пайдалануға және жаңа идеяларды жарыққа шығаруға мүмкіндік
тудырады. Жобалау іс-әрекеті қызығушылықты тудыратын технологияның бірі.
Жоғары сынып оқушылары жоба бойынша жұмыс жасай отырып ғылыми
шығармашылық жұмыстардың әдістерін игереді, зерттеулер мен эксперименттерге
қатысады, ол өз кезегінде оқушының өзіне деген сенімнің артуына, жеткен
жетістіктен қанағат алуға мүмкіндік береді. Мұның барлығы білім беру,
әлеуметтік-адаптациялық функцияларына жауап береді.
Жеке жоба – негізгі іскерлік әрекетке бағытталған зерттеушілік әдісті
пайдаланылатын шығармашылық жұмыс. Ол іс-әрекетті логикалық тізбе ретінде
анықтайды: қажеттілік-қызығушылық. Қажеттілікті түсіну негізгі мақсатты
анықтауға мүмкіндік береді, мақсат – қол жеткізу үшін нақтылы міндеттер мен
жұмыс түрлерін жасауды қажет ететін іс-әрекеттің нәтижесі. Жобалар –
белгілі бір уақытқа созылатын зерттеушілік жұмыс. Ол өз кезегінде әр
саладан алған білім қорын пайдалануды талап етеді. Жоба жасағансоң автор
оны қорғауы қадет. Жоба бойынша жұмыс мына жоспармен жүргізіледі.
1. Тақырыппен танысу.
2. Жоспар құру, міндеттерді бөлу.
3. Жоба бойынша жұмыс жасау.
4. Көркемдеу.
5. Қорғау.
Қарым-қатынас өзара әрекет үрдісімен тығыз байланысты. Есею барысында
жасөспірім қоршаған ортаның шындығымен бетпе-бет келеді. Өзара қарым-
қатынас эмоциялық бояуға толы жауап реакция сипатын алады. Туристік-
өлкетану қызметі жағдайларында қарым-қатынастың барлық белгілері неғұрлым
айқын ашылады.
Табиғатпен қарым-қатынаста жасөспірім салыстырмалы дербестікке ие.
Сондықтан эмоциялық жауап қайтарғыштыққа тәрбиелеу маңызды. Жағымды
эмоциядан қалыптасқан қарым-қатынас адамгершілікке жатады, өйткені адам мен
табиғат – бүтіннің бөлшектері. Адамгершілік қарым-қатынастың негізінде ізгі
таңдау – пайда үшін емес, ар әмірімен, әділет пен мейірім тұрғысынан
жасалған таңдау жатады. Жағымды эмоция ұятқа қозғау салады, ал ұят –
адамның жеке іс-әрекетін реттеуші.
1.2. Өлкетану сабағын пайдалану
Жас жеткіншектерге тянақты білім беру жолдарының дидактика ғылымнадағы
негізгі саласы – сабаққа жергілкті жер материалдарын пайдалану. Осыған
сүйене Жергілікті жердегі халық, Табиғат – адам қатынасы, Адамның
жергілікті жер табиғатын пайдалануы, өзгертуі, қорғау, Жергілікті жердің
шаруашылық жағдайы тақырыбымен біріктірілген саяхат сабақ өткізіледі.
Сабақтың білімділік мақсаты: оқушыларды жергілікті жер халқымен
таныстыру. Табиғат пен адам байланыстығын сипаттай отырып, дүниетанымдық
көзқарастарды қалыптастыру.
Ал дамытушылық мақсаты: жергілікті жер жайындағы статистикалық,
ақпараттық материалдармен, тік-сызбалармен жұмыс істеуге байланысты білік
пен дағдылармен дамыту болды.
Тәрбиелік мақсаты: оқушылардың туған өлке табиғатына және халқына деген
сүйіспеншілік сезімін ояту.
Оқу іс-әрекеттері. 1) Техникалық құралдар арқылы білім алу; 2)
проблемалық сұрақтарға жауап беру; 3) Тірек – сызбалар бойынша жұмыс;
4)Десанттық көмек әдісі арқылы білім көздерімен танысу; 5) Статистикалық
мәдіметтермен жұмыс; 6) Диаграммалар тұрғызу; 7) Тест жұмысы; 8) оқыту
ойындарын жүргізу; 9) Эвристикалық әңгіме; 10) Геодиктант жүргізу; 11)
Шығармашылық жұмыстар қорғау.
Сабақтың барысы. 1)Ұйымдастыру кезеңі.2) Өткен сабақты жаңа сабақпен
байланыстыру кезеңі; 3) Саяхатқа шығу кезеңі,
1-аялдама. Жергілікті жердің халқы
1) Оқушыларға Сендер тұратын елді мекен қалай ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz
Реферат
Курстық жұмыс
Диплом
Материал
Диссертация
Практика
Презентация
Сабақ жоспары
Мақал-мәтелдер
1‑10 бет
11‑20 бет
21‑30 бет
31‑60 бет
61+ бет
Негізгі
Бет саны
Қосымша
Іздеу
Ештеңе табылмады :(
Соңғы қаралған жұмыстар
Қаралған жұмыстар табылмады
Тапсырыс
Антиплагиат
Қаралған жұмыстар
kz