Экономикалық жүйелер, мүдделер мен қажеттіліктер: түрлері, әлеуметтік-экономикалық негізі және ынталандыру механизмдері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Экономикалық жүйенің түрлері.

Қоғамды әртүрлі көптеген мүдделер өмір сүреді. Өндіруші қызметтің қозғаушы факторы - экономикалық мүдделерін ғана тек теориялық экономика қарастырады. Экономикалық мүдделер - бұл адамдардың шаруашылық қызметін қозғаушы күштер, олардың қабілетінің байқалуы.

Мүдделер экономикалық процестің қуатты күші болып табылады. Олар қоғамның экономикалық механизімін, қоғамдық өндірісті. Қозғалысқа келтіретін серіппен тәрізді. Мүдделерді адамдардың саналықпен экономикалық қажеттіліктерді қарастыру ретінде ұғынып, олардың өндірістік қызметінің себебебі ретінде болады және сол қажеттіліктерді қанағаттандыруға бағытталады.

Мүдделер өзінен -өзіт өмір сүре алмайды. Экономикалық мүдделердің пайда болу үшін - адамдар, адамдар тобы қажет, яғни қанағаттандырылу үшін өзінің қажеттіліктерімен экономикалық субъектілер керек. Осы қажеттіліктерді өткеру үшін, адамдар бірлескен өндірістік қызмет етеді және белгілі экономикалық қатынастарға ат салысады. Экономикалық қатынастарсыз, сондай -ақ субъектсіз - экономикалық мүдделердің пайда болуы, олардың өткерілуі мүмкін емес. Экономикалық қатынастар мүдделердің әлеуметтік - экономикалық базасы ретінде жүзеге асады. «, - деп жазды Ф. Энгельс, - ең алдыменен мүдделер ретінде байқалады».

Рыноктық қатынастар субъектілердің көп болуы әртүрлі экономикалық мүдделер түрінің көп болуын тудырады. Олардың ғылыми жіктелінуі осы мүдделерді нақты жеткізушілерінің негізінде анықтайды.

Мүдделер қоғамдық, ұжымдық және жеке мүдделер болып бөлінеді. Мемлекеттің ұлттық шеңберінің аумағында мүдделерді - ұлттық, аймақтық ведомстволық, топтық, отбасылық деп бөлуге болады. Әрбір мүдделер тобының артында оларды жеткізушілер бар және олар ағымдағы және -уақыт болып табылады.

Экономикалық мүдделер объектісіне байланысты экономикалық қызметін нарық процесінде мүліктік, қаржылық, еңбектік, моральдық, әдептілік мүдделер қалыптасады.

Экономикалық мүдделер құрамын өзгертілу сипаты бойынша жалған мүдделер ұғымына бөлшектенеді яғни, жеке мүдде - эгоистік мемлекеттік - бюракратты мүдделерге ауыстырылады. Бір мүдденің қайнағы бір түдде түріне өзгеруіне экономикалық мүдденің басқа түріне кесір келтірілу арқылы немесе оның есебінен жүзеге асуы мүмкін.

Әрбір қоғамда (рыноктық немесе рыноктық емес) барлық мүдделер адамдарда шоғырландырылады және олар тұлғалар арқылы, солар арқылы өткеріледі, жүзеге асады. К. Маркстің паймдауынша, олар экономикалық саяси, ұлттық, идеологиялық, әдептілік баррлық қоғамдық қатынастардың жиынтығы болып табылады. Адам жұмыс күшінің иесі ретінде барлық қоғамдық қатынастардың жиынтығын және жеке сапасын бойына сіңіреді. Олар болса, адамның қажеттілігіне, мүддесіне, еңбектегі іс - әрекетіне еңбектегі қатынасына және өндірістегі нәтижесінің жауапкершілігі кәдімгідей әсер етеді.

Адам өндірістің түпкі мақсаты болып табылады. Қоғамдық өнім бөлу мен айырбас арқылы өтіп, өзінің кездеспеген тұтынуымен аяқтайды. Тұтынусыз кез - келген өндірістің мен - мағынасы. Адам қажеттілігін қанағаттандыру - өндірістің жалпылама міндеті болмақ. Міне, осы мағынада адам - әрбір өндірістің түпкі мақсаты.

Адамның еңбекке және өмір игіліктерін өндіру ұмтылысы адам организмінің биологиялық қажеттілігі мен құштарлық қажеттілігінен туындайды. Адамның өмір сүру үшін ең алдыменен азық - түлігі болуы керек. Ал, оған деген қажеттілік оны өндіріспен айналысуға мәжбүр етеді. Сондықтан экономикалық теория адамның экономикалық қажеттіліктерін зерттейді.

Экономикалық қажеттіліктер - қоғам өндірісінің ішкі себептерінің бір қалыпты қызмет етуі және дамуы. Олар адамдарды нақты экономикалық нәтижелерге қол жеткізу үшін бар ресурстарды тиімді қолдануға жігерлендіреді.

Экономикалық қажеттіліктер жүйесінен - өндірістік, қоғамдық және жеке қажеттіліктерге бөлінеді. Жеке қажеттіліктерді олардың даму деңгейі бойынша қарапайым денелік және жоғарғы (әлеуметтік) қажеттіліктер болып жіктеліп, адамзат қоғамының даму деңгейімен түсіндіріледі. олардың көлемі, құрылымы, саны қоғам мәдениетінің жалпы жағдайымен анықталады.

Тұлғаның, адамның қажеттілігі - бұл жеке қажеттіліктер.

өзінің икемділігі мен мойындауына дәл болатындай жанына жайлы жұмыс табу.

- өндіріс сипатына сай болатын ыңғайлы, нақтылы дәрежеде қолайлы жағдайда жұмыс жасау;

- өнертапқыштык, спорт, туризммен айналысу үшін оқуға мүмкіндіктің болуы, өзінің білімін тұрақты көтере білуі;

- бала тәрбиелеу үшін жағдайдың болуы үшін жақсы пәтерде тұру;

- жақсы жалақы таба білу.

Ағылшын экономисі Томас Роберт Мальтустың (1766-1834 жж. ) ойынша, "егер әрбір адам күнделікті жай тамақпен, қарапайым киіммен, жұпыны төмен үй-жаймен қанағаттанатын болса, онда ол ешқашан киім мен пәтерді және басқа да өнім түрлерін бүл дүниеде көрмеген болар еді".

Американ ғалым-экономисі В. Леонтьев байқағандай, ынталылық - бұл яхта қайық желкенін толтырған экономика деп аталатын жел.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.