Шарттың түрлері

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Жоспар.

I. Кіріспе бөлім

. 1. Шарттын ұғымы мен оның маңызы

II. Негізгі бөлім

2. 1 Шарттың түрлері

2. 2 Шарттың мазмұны

2. 3 Шартты жасау

2. 4 Шарты өзгерту және бұзу

III. Қорытынды бөлімі

IV. Пайдаланған әдебйеттер .

Шарттың ұғымы мен оның маңызы .

Шарт казіргі кезде ең негізгі қоғамдық-экономикалық қатынаста реттеудің азаматтық құқықтарын және міндеттерін белгілейтін немесе тоқтатын арасында жасалатын құқықтық құрылым болып табылады.

Шарттың пайда болғаны адамзат тарихында көне замандарынан пайдала- нып келе жатыр . Яғни шарттың ғасырлар бойы пайдалануы құқықтың икемді түрі екендігі көрсетті, ол арқылы әр түрлі қоғамдық қатынастарды реттеуге болатындығы дәлелденіп казіргі кезде әлемде және біздің пайдаланып жатыр . Шарттың негізгі міндеті заң шеңберінде адамдардың әрекетің реттеу. Ал олар- ды бұзу заң талаптарын бұзушылықты білдіреді.

Шарт рим тілінен аударғанда (contractus) келісім, шарт деген мағынаны білдіреді. Рим заңдары шартты 3 мағнада қарастырған :

Құқықтық қатынастын туындауы ретінде .
Құқықтық қатынастын өзі ретінде
Құқықтық қатынастын нысаны ретінде

Шарт туралы анықтамалар тек рим заңдарында ғана емес сондай-

ақ ҚР-сының Азаматтық кодексінде және елдердің заңдарыңда тәртіп-телінген.

ҚР-ң Аз. Код. 378 бабына сәйкес. “екі немесе одан көп адамдардың құқықтар мен міндеттерді белгілеу, өзгерту немесе тоқтату туралы келі - сім шарт “ деп танылады. Бірақ осы анықтама шартты мәміле реттінде көрсетеді сондықтан мәміледен ажырата білу жөн . Өйткені “ мәміле “ ұғымы “шартқа қарағанда кең, өйткені мәміле бір жақты болуы мүмкін, ал шартта екі тарап бар.

Шарттан туындайтын міндеттемелерге, Азаматтық кодекстің тиісті баптарында шарттардың кейбір түрлеріне арналған ережелерінде өзгеше көзделмегендіктен, міндеттемелер жөніндегі жалпы ережелер қолданыла - ды. Мысалы : бірлескен қызмет туралы шарттынан, құрылтай шарттынан,

авторлық шарттардан туындайтын заттық, қызметтік, авторлық және өзге құқықтық қатынастардың мәнінен өзгеше туындамаса оларға жалпы

шарт ережелері қолданылады .

Әрбір шарттын жасалуы екі тараптын қатысқандықтан екеунің де еркіндігін кажет етеді. Шартқа еркін отырып жатқан тараптардың негізгі мақсаты - өздеріне қажетті құқықтық салдарды туғызу. Ол әрекеттер ҚР-ң Аз. Код-ң 2 бабының 2 тармағында былай жазылған ; Азаматтар мен заң-

ды тұлғалар өздерінің азаматтық құқықтарын өз еркінімен және мүддесін көздей отырып ие болады және оларды жүзеге асырады. Олар шарт негі-зінде өздерінің құқықтары мен міндеттерін анықтауға және шарттың заңдарға қайшы келмейтін кез-келген жағдайларын белгілеуде ерікті.

2. 1 Шарттың түрлері

Шарттың әрқилы болып келуі азаматтық құқық оларды топтастыруға

жол ашады. Яғни тараптар азаматтық заңдарда көзделген шарттарды жасау

мүмкін, егер олардың мазмұны заңға қайшы келмесе. Шарттарды топтас-тыру олардың негізгі шарт белгілеріне орай жүргізіледі.

Біржақты және екіжақты шарттар. Біржақты шарт деп бір жақта тек

құқық, ал екіншісі тек бар міндеттерге ие шартты айтамыз. Оған өсиет

қалдыру, борышкер қарызын қайтаруға, ал несие беруші оны талап етуге

құқылы. Шарттардың көбі екіжақты болып келеді . ( мүліктік жалдау, мер-дігерлік, сатып алу-сату және т. б. шарттар) .

Мысалы ; сатып алу-сату шарттыңда бір тарап мүлікті әлде тауарды сатушы, ал екінші тарап бұл мүлікті не тауарды сатып алуға белгілі бір

ақша сомасын төлеуге міндеттенетің келісім шарт болып табылады.

Шарттардың бір жақты және көпжақты деп бөлудің тәжірбиелік ма- ңызы зор. ҚР-ң Аз. код-ң 284 бабында тараптар қарастырылған өзара мін-деттерін орындау және қарсы талаптар қарастырылған. Тараптар өз мін-детін бас тартуға немесе тоқтатуға қарсы талап берген жақтын құқығы

Бар, оны толықтай бөлектей жүзеге асыра алады, ал тиісінше орындама-ған жағдайда келген залалды орнын толтырудың талап ете алады.

Сондай-ақ шарттар ақылы және ақысыз болып бөлінеді. Ақылы шарт

Тарап шарт бойынша өз міндеттемелерін орындағаны үшін ақы алуға не

Қарсы талап қоюға құқылы . Мысалы; атқарылған жұмыс үшін ақша алады не бір-біріне бірнәрсе беруге керек. Ал ақысыз шарт бір тарап екін- ші тарапқа одан ақыалмай немесе ешнәрсе бермей уге ұсынуды міндетіне

алған шарт. Ақысыз шартқа жататыңдар - сыйға беру, мүлікті тегін пай-

далану жатады.

Консенсуалды келісім шартты және нақты шарт.

Консенсуалдышарт дегеніміз - әр жақтың келісімі бойынша жасалатын

« 3»

шарт, бұл шарт тараптар келісімге келген бойда күшке енеді де әр жақ-тың құқықтары мен міндеттері туындайды. Мыс; Мүлікті жалдау шартты,

ол шартта жалға алушыға мүлікке ақы төлеп уақытша иеленуге және

пайдалануға беруге міндеттенеді.

Нақты шарт дегеніміз заттарды тапсыру сәтнде ғана құқықтар мен

міндеттер туғызатын шарт болып табылады. Мыс: Займ шарты -бір тарап (займ беруші) басқа тарапқа (займшының) меншігіне (шаруашылық жүр-гізуыне, оралымды басқаруға) ақша немесе белгілі бір тектік заттарды бе-

руге міндеттенеді, ал заемшы займ берушіге дәл осындай ақша сомасын немесе тектік және сападағы заттардың тең мөлшерін уақытын да қай -таруға міндеттенеді.

Үшінші жақтың пайдасына жасалатын шарт- бұл тараптар несие бе-рушіге емес шартта көрсетілген немесе борышқордан міндеттемені өзі-нің пайдасына орындауды талап етуге құқығы бар үшінші жаққа борыш-

орындап беруге міндетті шарт жасалады. Үшінші жақтын пайдасына жа- салатын шартты бөлек жасалады, өйткені, ол орындауға талап ету құқы- ғын көздемейді . Аталған тұлға орындауды талап ету құқығы жоқ, ол тек

орындаған міндетті қаблдауға уәкілеті. Ондай құқықты шарт бойынша бе-реді.

Жария шарт -ол шарт коммерциялық үйыммен жасалған және өз

қызметінің сипатына қарай келетін әр кімге қатысты жүзеге асырлаеын

тауарларды сату, жұмыстарды атқару немесе қызмет көрсету жөніңдегі

оның міндеттемелерін белгілейтін шарт деп танылады. Одан үйымдарға

бөлшек сауда, көлікпен тасмалдау, байланыс қызметін көрсету, энергия-мен қамтамасыз ету, медицина, мейманхана, банк қызметін көрсету және

тағы басқалар жатады. Осы аталғандар Аз. код-ң 387 бабының 1тармағың-да көрсетілген.

Аталған ұйымдардың тұтынушыларға тауар беруде қызмет көрсе-туде жұмысты орындауда бас тартуына жол берілмейді. Егер шарт жаса-суға міндетті тарап жасаудан жалтарса, екінші тарап сотқа жүгінуге құ-қылы.

«4»

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.