ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ ҚАРЖЫЛЫҚ ИНВЕСТИЦИЯЛАР ЕСЕБІ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

1. Кіріспе:

І Тарау. ИНВЕСТИЦИЯЛАР ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК
1.1. Қоржындық инвестициялау
1.2. Шетелдік инвестициялар
ІІ Тарау. ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ ҚАРЖЫЛЫҚ ИНВЕСТИЦИЯЛАР ЕСЕБІ
2.1. Ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар есебі туралы түсінік
2.2. Ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар, негізгі құралдар, материалдық
емес активтердің көбеюі
2.3. Ұзақ мерзімді дебиторлық берешектердің кемуі (жабылуы)
2.4. Ұзақ мерзімді инвестициялар, негізгі құралдар, материалдық емес
активтердің кемуі (жабылуы)

3.0. Қорытындылау.
4.0. Пайдаланылған әдебиеттер.

І. Кіріспе
Инвестициялар деп өнеркәсіптің, құрылыстың, ауыл шаруашылығының және
экономиканың басқа да салаларының кәсіпорындарына капитал түрінде салынып,
жұмсалатын шығындардың жиынтығын айтамыз. Инвестициялық қызметтің мақсаты –
түпкі нәтижесінде кәсіпкерліктен табыс немесе процент алу болып табылады.
Инвестицияның көзі болып жаңадан қалыптасқан (құрылған) құн немесе таза
табыстың жинақталған бөлігі саналады. Кәсіпкерлер (кәсіпорындар) оны өзінің
табысының (таратылған) қаражаттарының есебінен жұмылдырады. Негізгі
капиталды жаңартуға арналған инвестиция көзі болып кәсіпорынның меншігінде
қалған табысы саналады. Бағалы қағаздардың көп түрлілігі инвестицияны
жіктеудің көптеген критерийлерің алдын ала айқындайды.
Қаржылық инвестиция өзінің пайдалану мерзіміне қарай, қысқа және ұзақ
мерзімді болып бөлінеді.
Инвестиция өзінің арналымы немесе алынған мақсаты бойынша: қаржылық
және нақты болып бөлінеді.
Нақты инвестициялар — бұл кәсіпорынның негізгі капиталын және
материалдық-өндірістік қорын өсіруге салынатын салымдар.
Қаржылық инвестициялар — бұл субъектінің табыс алу мақсатында
пайдаланатын активі (мысалға, пайыздар, роялтилер, дивидендтер және жалға
ақысы), инвестицияланған капиталдың өсімі немесе алынатын басқа да олжалар
(мысалға, коммерциялық мәміленің нәтижесі). Сондай-ақ, қаржылық
инвестицияға пайдаланбай түрған жылжымайтын мүліктер де жатады. Қаржылық
инвестицияның бір түрі болып бағалы (құнды) қағаздар да саналады. Барлық
бағалы (құнды) қағаздар екі топқа бөлінеді.—ақшалай және күрделі
(капиталды) болып. Ақшалай бағалы қағаздарды алған кезде ақшалай қарыздарды
алғаңдағыдай етіп рәсімделеді. Бұл борыштық бағалы кағаздар. Оларға:
вексельдер, депозиттер және жинақ сертификаттар және т.б. жатады. Осы
бағалы қағаздар бойынша табыс бір мәртелік сипатқа ие болады және олар
өзінің номиналдық (атаулы) құнынан төмен бағаға сатып алудың есебінен
-қалыптасады. Ақшалай бағалы қағаздар, әдетте, қысқа мерзімге (бір жылдан
аспайтын уақытқа) беріледі.
Капиталды бағалы қағаздар кәсіпорынды дамыту үшін, оның капиталын
(қорын) құрастыру немесе ұлғайту мақсатында шығарылады.
Бағалы қағаздар құқығы бойынша кімге жататындығы туралы белгілерін
куәландыру үшін олар былайша бөлінеді:
— бағалы қағазды ұсынушыға — құқықтарын орындау үшін, бірақ олардың
иелерін теңестіруді (идентификациялауды) талап етпейді, ұстаушылардың атына
тіркеу жасалынбайды. Ұсынушы бағалы қағазды куәландыратын құқығын басқа
адамға қарапайым жолымен қолына береді.
— атаулы бағалы қағаздар — белгілі бір адамның атына жазылады. Бағалы
қағаздарда куәландырылған құқықтары ондағы қойылған талапты жеңілдету үшін
белгіленген тәртіппен басқа тұлғаға беріледі. Атаулы бағалы қағаздар
бойынша құқық беретін адам соған сәйкес келетін талаптардың орындалуы емес,
ондағы тиесілі талаптың заңды еместігіне жауап береді.
— ордерлік бағалы қағаз- ол ең алғашында иемденушінің атына немесе оның
бұйрығы бойынша жазылады. Бұл онда көрсетілген құқықтар қағазға түсірілген
тәртіпке байланысты ауыспалылығын сақтайтындай етіп - индоссаментке жазып
береді. Индоссамент өзінде құқықтың болғанына ғана емес, сонымен бірге,
оның жүзеге асуына да жауап береді. Бағалы қағаздардан алынатын табысқа
қатысты оларды борыштық және инвестициялық етіп бөлуге болады.

1.1. Қоржындық инвестициялау
Қоржындық (портфелдік) инвестициялаудың объектілері ретінде әртүрлі
бағалы қағаздар: акциялар, облигациялар, бағалы қағаздардың шартты түрлері
әрекет етеді. Қоржынның бір бөлігі ақша түрінде ұсынылуы мүмкін. Қоржындағы
қағаздардың көлемі де әр түрлі болады. Қоржындық инвестициялау өзінің
құрамына тәуелді, ол табыс немесе залал әкелуі мүмкін және тап сондай
тәуекелділіктің де сол және басқа да деңгейіне ие. Қоржынға енетін бағалы
қағаздардың тізбесін де, көлемін де инвестор өзгерте алады.
Қоржынды құрастыру кезінде инвестор келесі факторларды есепке алуы
тиіс: тәуекелділікті, табыс дәрежесін, орындалу мерзімін, бағалы қағаздар
типін.
Инвестор инвестициялық мақсатына тәуелді белгілі бір типтерді
қалыптастырады. Келесі типтерін бөліп көрсету қабылданған: бірінші тип —
өсім қоржыны, екінші тип — табыс қоржыны.
Қоржынның бірінші типінің мақсаты өсімді көбіне дивиденттер мен
проценттер алу есебінен емес, бағалы қағаздардың бағамдық (курстық)
өсімінің есебінен алу болып табылады. Бұл негізгі салымның басым бөлігін
акция құрайды. Күтілетін капитал өсімімен және тәуекелділіктің ара
қатынасына байланысты қоржындық өсімнің ортасынан, тағы да басқа қоржынның
түрлерін, атап айтқанда: агрессивті, консервативті және орташа өсімін бөліп
көрсетуге болады. Агрессивті өсім қоржындары капиталдың максималды өсіміне
бағытталады. Бұл қоржын үлкен тәуекелділікпен байланысты екенін көрсетеді,
бірақ эмитект-кәсіпорындардың қолайлы дамуы кезінде ол үлкен табыс әкелуі
мүмкін. Қоржынның бұл құрылымы, әдетте, тез өсетін жас компаниялардың
акцияларымен көрсетілуі мүмкін. Консерватитік қоржынның өсімі негізінен
ірі, жақсы белгілі және тұрақты компаниялардың акциясынан тұрады, бұндай
қоржынның тәуекелділігі де аса үлкен болмайды. Қоржынның орташа өсімінде
агрессивті қоржынға да, консервативті қоржынға да тән инвестициялық
қасиеттері болады. Оның құрамына сенімді кәсіпорындармен қоса даму
үстіндегі жас кәсіпорыңдардың да акциялары енеді, Мұндай қоржын жеткілікті
жоғары табысқа жене тәуекелдің орташа деңгейін ұстауына қолайлы жағдай
туғызады.
Қоржындардың екіншіі типі дивидентгер мен проценттер есебінен табыс алу
болып табылады, Қоржынның бұл типі тәуекел кезіңде алдын ала жоспарланған
табыстың деңгейін қамтамасыз етеді және онда тәуекелділіктің деңгейі нольге
тең болады. Қоржыңдардың аталған типін инвестициялау объектілері ретінде
сенімділігі жоғары бағалы қағаздар алынады. Оның құрамына енетін қорлардың
инструменттеріне байланысты олар: конверттелетін, нарықтық акшалай жөне
облигациядар болып бөлінеді. Конверттелетін (айырбасталынатын) қоржындар;
айрықша акциялардан және облигацияларынан тұрады. Мұндай қоржын оны
құрайтын бағалы қағаздардың есебінен нарық коньюктурасы мүмкіндік беретін
болса, онда оларға жай акциялардың өзі де, қосымша табыс әкелуі мүмкін.
Басқаша жағдайда, қоржын инвестициясы тек тәуекелділік төмен болған кезінде
ғана табыспен қамтамасыз етіледі.
Ақша нарығының қоржындары (портфелі) капиталды толық сақтау мақсатынан
тұрады. Оның құрамына ақшалай қаражат пен тез сатылатын активтер кіреді.
Егер де ұлттық валюта өзінің төмендеу бағамын көрсетсе, онда ол шетелдік
валютаға айырбасталуы мүмкін. Сөйтіп, салынған капитал нольдік тәуекелділік
кезінде өз есімін сақтайды. Облигациялар қоржындары облигациялардың
есебінен қалыптасады және нольдік тәуекелділік кезіңде орташа табыс
әкеледі.

1.2. Шетелдік инвестициялар

Қаржылық инвестициялар инвесторлар үшін ішкі және сыртқы инвестициялар
жағдайында белгілі бір тәуекелділікпен байланысты болатынын ескерген жөн.
Бұл тәуекелділік басшылардың біліктілігімен және олардың епті
әрекеттерімен, есеп пен бақылау жұмысын ұйымдастыруымен, валютаның бағамдық
пайыз мөлшерлемесінің өзгерістерімен, орта мерзімді және қысқа мерзімді
несиелерді тартудың қиындылықтарымен және т.б. осы сияқты мәселелерімен
байланысты болып келеді. Сонымен қатар, табиғат зілзалаларымен және саяси
тәуекелділіктерімен байланысты болатынын ескерген абзал. Қаржылық
инвестициялар техникалық-экономикалық есептеулер жасалған соң және сол
инвестацияланатын объектіні қажетті зерделеуден өткізгеннен кейін барып,
жүзеге асырылады. Осы жағдайда ғана нарықтық қарым-қатынастар жағдайындағы
тәуекелділіктер төмендеуі мүмкін.
Қазақстан Республикасының заңдары экономиканың барлық саласын
инвестициялық тұрғысынан қолдауға бағытталған. Республикада инвестициялық
жобаларды жүзеге асырудың тиімділігіне бағытталған жеңілдіктер мен
преференциялар әзірленіп жасалған.

Түптеп келгенде, инвестициялардың мақсаты- жаңа технологияларды,
алдыңғы қатарлы техниканы және ноу-хауды енгізу: ішкі нарықты жоғары сапалы
тауарлармен толтыру және қолайлы қызмет көрсету, отандық тауар
өңдірушілерді мемлекеттік қолдау және ынталандыру; экспортқа бағытталған
және импортты алмастырушы өндірістерді дамьпу, Қазақстан Республикасының
шикізат көздерін тиімді және кешенді пайдалану; қазіргі заманғы менеджмент
пен маркетинггің әдістерін енгізу, жаңа жұмыс орындарын құру; жергілікті
мамандардың үздіксіз оқу жүйесін енгізу, олардың біліктілік деңгейін
көтеру; өндірістің жедел дамуын қамтамасыз ету, қоршаған табиғат ортасын
жақсарту болып табылады.
Қазақстан Республикасының экономикасын көтеруде және оны одан әрі
дамытуда шетелдік инвесторлардың атқарар ролі зор. Шетелдік инвестицияларға
табыс алу мақсатында кәсіпкерлік қызметтің объектілеріне инвесторлар салып
отырған мүліктік құндылықтар және оған қоса олардың құқықтары, яғни
интеллектуалдық меншік құқығы да кіреді.
Шетелдік инвестициялар Қазақстан Республикасының заңды тұлғаларының
жарлық капиталына қатыса отырыл, ондағы қабылданатын шешімдерге өз
үлестерін және құқықтарын қорғауына болады.
Шетелдік инвесторлар заңға қайшы келмейтін кез келген қызметпен, атап
айтқанда: бірлескен кәсіпорындарды құруға және олардың шетелдік филиалдарын
ашуға, мүліктік құқын сатып алуға, қарыз, несие беруге т.б. қызметтермен
шұғылдануына болады.
Шетелдік инвесторлар өздерінің қызметінен алған табысын өз қалаулары
бойынша пайдалануға құқылы, Қазақстан аймағында қайта қаржыландыру үшін,
тауарлар алуға және басқа да мақсаттар үшін, яғни Қазақстан Республикасының
зандарында тыйым салынбаған кез келген қызметпен айналысуына болады.

ІІ Тарау. ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ ҚАРЖЫЛЫҚ ИНВЕСТИЦИЯЛАР ЕСЕБІ
2.1. Ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар есебі
Ұзақ мерзімді инвестициялар мен дебиторлық берешектер, негізгі
құралдар, материалдық емес активтер, аяқталмаған құрылыс және жануарлар
ұзақ мерзімді активтер болып табылады, өйткені олар бар болуды білдіреді
және активті шоттарда бейнеленеді.
Олардың келуін (көбеюін) қарастырамыз:
Бұл жағдайда олар дебет бойынша өтеді. Бұл жерде біз келудің көзіне
назар аударуымыз керек.
Ұзақ мерзімді дебиторлық берешектердің келуі (көбеюі)
а) Сатып алушылар мен тапсырыс берушілерден. Сатып алушылармен есеп
айырысу №2110 Сатып алушылар мен тапсырыс берушілердің ұзақ мерзімді
дебиторлық берешегі активті шоттарында бейнеленеді. Дебиторлық қарыздардың
келіп шығу көздері: өтелуге тиіс ҚҚС негізгі және негізгі емес қызметтен
түскен табыстар болатындықтан, шаруашылық операцияның жазылуы №2110 шоттың
дебетіне №3130, 6010 шоттардың кредитінен жасалады. Бұл жағдайда шаруашылық
операцияның жазуы төмендегідей болады:

Жазудың дұрыстығын тексереміз: кредиттік жағында пассивті шоттар
орналасқан. Демек, баланстың активі мен пассивінде көбею жағына өзгерістер
болатын 3-типті Активті-пассивті операция орын алады.
Бір жағынан дебиторлык қарыздардың көлемі, ал екінші жағынан бір
мезгілде ҚҚС пен салық салынудың объектісі болатын кәсіпорынның, негізгі
және негізгі емес қызметтен түскен табыстың мөлшері көбейеді. Бұл жағдай
жазудың дұрыс жасалғанын білдіреді.
Мысалдар келтіреміз: 1) кәсіпорын сатып алушыға 2005 жылы мамыр
айының 28 жұлдызында №142 шот-фактураға сәйкес 1000000 теңге көлемінде ұзақ
мерзімді тапсырыс өткізді. Бұл жағдайда бухгалтерлік жазу төмендегідей
болады:

2) тауарлардың көрсетілген партиясына 2005 жылғы мамыр айының 28
жұлдызындағы №142 шот-фактураға сәйкес 150000 теңге мөлшерінде ҚҚС
есептелді. Бұл жағдайда бухгалтерлік жазу төмендегідей болады:

б) Еншілес (қауымдастырылған) ұйымдардан. Олармен есеп айырысу №2120-
2140 Еншілес (қауымдастырылған) ұйымдардың ұзақ мерзімді дебиторлық
берешегі активті шоттарда бейнеленеді. Дебиторлық қарыздардың келіп шығу
көзі: ақша қаражаттары, өтелуге тиіс ҚҚС, негізгі және негізгі емес
қызметтен түскен табыстар болатындықтан, шаруашылық операцияның жазуы №2120-
2140 шоттардың дебетіне №1040, 3130, 6010 шоттардың кредитінен жасалады.
Жазу төмендегідей болады:

Жазудың дұрыстығын тексереміз: кредиттік жағында активті және
пассивті шоттар орналасқан. Активті шот (№1040) жайғасқан жағдайда 1 типті
Активті-активті операция орын алады, яғни баланстың активінде тек қана
өзгерістер болады (бір жағынан дебиторлық қарыздар көбейеді, ал екінші
жағынан сол сомаға кәсіпорынның ақша қаражаттары шығыс етіледі).
Пассивті шот (№3130, 6010) жайғасқан жағдайда баланстың активі мен
пассивінде көбею жағына өзгерістер болатын 3-типті Активті-пассивті
операция орын алады (бір жағынан дебиторлық қарыздар, ал екінші жағынан бір
мезгілде ҚҚС пен негізгі және негізгі емес қызметтен түскен табыстар
көбейеді). Бұл жағдай жазудың дұрыстығын білдіреді. Мысалдар келтіреміз: 1)
есеп айырысу шотынан еншілес ұйымдардың есебінен 2005 жылы наурыз айының 23
жұлдызындағы №89 төлем тапсырмасына сәйкес 500000 теңге мөлшерінде төлем
жасалды. Бұл жағдайда бухгалтерлік жазу төмендегідей болады:

2) еншілес кәсіпорынға 2005 жылғы мамыр айының 6 жұлдызындағы №49
шот-фактураға сәйкес 900000 теңгеге ұзақ мерзімді тапсырыс өткізілді. Бұл
жағдайда бухгалтерлік жазу төмендегідей болады:

в) Басқа қысқа мерзімді дебиторлық берешектер бойынша. Олар бойынша
есеп айырысу №1250, 1270, 1280, 1420 Басқа дебиторлық қарыздар активті
шоттарында бейнеленеді. Олардың келіп шығу көздері: өтелуге тиіс ҚҚС,
есептелген сыйақылар, қызметкер мен басқа тұлғалардың қарыздары, дауласулар
бойынша есептерді қоса басқа дебиторлық карыздар болатындықтан жазу №1250-
1420 шоттардың дебетіне №1010, 1040, 3310, 3350, 3390, 6120, 6210, 6280
шоттардың кредитінен жасалады.
Бухгалтерлік жазу төмендегідей болады:

Жазудың дұрыстығын тексереміз: кредиттік жағында активті және
пассивті шоттар орналасқан. Активті шот (№1010, 1040) жайғасқан жағдайда 1-
типті Активті-активті операция орын алады, яғни баланстың активінде тек
қана өзгерістер болады (бір жағынан дебиторлық қарыздар көбейеді, ал екінші
жағынан сол сомаға кәсіпорынның ақша қаражаттары шығыс етіледі).
Пассивті шот (№3350, 4110, 4430, 6120, 6210, 6280) жайғасқан
жағдайда баланстың активі мен пассивінде көбею жағына өзгерістер болатын 3-
типті Активті-пассивті операция орын алады (бір жағынан дебиторлық
қарыздар, ал екінші жағынан бір мезгілде жеткізушілер мен еңбекақы бойынша
кредиторлық қарыздар, сондай-ақ негізгі және негізгі емес қызметтен түскен
табыстар көбейеді). Бұл жағдай жазудың дұрыстығын білдіреді.
Мысалдар келтіреміз: 1) кәсіпорында материалды-жауапты тұлғаға 2005
жылғы сәуір айының 25 жұлдызындағы №1039 шығыс кассалық ордерге сәйкес ұзақ
мерзімді іссапар шығыстарына 150000 теңге көлемінде қолма-қол ақша берілді.
Бұл жағдайда бухгалтерлік жазу төмендегідей болады:

2) зейнеткерлікке шығар кезде еңбегі сіңген қызметкерге 2005 жылғы
қыркүйек айының 30 жұлдызындағы кәсіподақ комитетінің шешімі мен №9
қабылдау-өткізу актісі бойынша ұзақ мерзімді келісімшарт негізінде жеңіл
автомобиль 180000 теңге құнымен сыйға тартылды,
Бұл жағдайда бухгалтерлік жазу төмендегідей болады:

г) Алдағы кезеңдердің шығыстары бойынша. Олар бойынша есеп айырысу
№2920, 2940 Алдағы кезеңдердің шығыстары активті шоттарда бейнеленеді.
Олардың келіп шығу көздері: сақтандыру полисі, жалақысы, алдағы кезеңдердің
басқа шығыстары болатындықтан шаруашылық операцияның жазуы №2920, 2940
шоттардың дебетіне №1010, 1040, 1310-1315, 1317, 3350, 4170, 8030 шоттардың
кредитінен жасалады.
Бухгалтерлік жазу төмендегідей болады:

Жазудың дұрыстығын тексереміз: кредиттік жағында активті және
пассивті шоттар орналасқан. Активті шот (№1010, 1040, 1310-1315, 1317,
8030) жайғасқан жағдайда 1-типті Активті-активті операция орын алады,
яғни баланстың активінде тек қана өзгерістер болады (бір жағынан алдағы
кезеңдердің шығыстары көбейеді, ал екінші жағынан сол сомаға кәсіпорынның
активтері мен ақша қаражаттары шығыс етіледі).
Пассивті шот (№3350, 4170) жайғасқан жағдайда баланстың активі мен
пассивінде көбею жағына өзгерістер болатын 3-типті Активті-пассивті
операция орын алады (бір жағынан алдағы кезеңдердің шығыстары, ал екінші
жағынан бір мезгілде жеткізушілер мен еңбекақы бойынша кредиторлық қарыздар
көбейеді). Бұл жағдай жазудың дұрыстығын білдіреді.
Мысалдар келтіреміз: 1) жаңа өндірістерді дайындау, сондай-ақ жаңа
агрегаттарды орнату және басқа ұзақ мерзімді активтер үшін 2005 жылғы
маусым айындағы жұмыс жүргізушінің материалдық есебіне сәйкес 8000000 теңге
көлемінде құрылыс материалдары жұмсалды. Бұл жағдайда бухгалтерлік жазу
төмендегідей болады:

2) 2005 жылы I тоқсанда кен орнында кен дайындау жұмыстарын жүргізу үшін
2005 жылғы наурыз айының 26 жұлдызындағы кен жүргізу бригадасының
жүктеліміне сәйкес кеншілерге 1900000 теңге көлемінде еңбекақы есептелді.
Бұл жағдайда бухгалтерлік жазу төмендегінше болады:

г) Берілген аванстар бойынша. Олар бойынша есеп айырысу №2910 Берілген
ұзақ мерзімді аванстар активті шоттында бейнеленеді. Олардың келіп шығу
көздері ақша қаражаттары болғандықтан шаруашылық операциялардың жазылуы
№2910 активті шоттың дебетіне №1040, 1050, 1070 шоттардың кредитінен
жасалады.
Бұл бухгалтерлік жазу төмендегінше болады:

Жазудың дұрыстығын тексереміз: кредиттік жағында активті шоттар
орналасқан. Демек, бұл жағдайда 1-типті Активті-активті операция орын
алады, яғни баланстың активінде тек қана өзгерістер болады (бір жағынан
берілген аванстар бойынша дебиторлық қарыздар көбейеді, ал екінші жағынан
сол сомаға кәсіпорынның ақша қаражаттары шығыс етіледі).
Бұл жағдай жазудың дұрыстығын білдіреді.

2.2. Ұзақ мерзімді қаржылық инвестициялар, негізгі құралдар,
материалдық емес активтердің көбеюі

а) Жеткізушілерден. Жеткізушілермен есеп айырысу №4110
Жеткізушілерге ұзақ мерзімді кредиторлық берешек пассивті шотында
бейнеленеді. Активтер жеткізушілерден келуіне байланысты шаруашылық
операцияның жазылуы №2020, 2030, 2411-2417, 2710, 2730 шоттардың дебетіне
№4110 Жеткізушілерге ұзақ мерзімді кредиторлық берешек кредитінен
жасалады.
Жазудың дұрыстығын тексереміз: операцияның үшінші Активті-пассивті
типіне сәйкес бір жағынан кәсіпорын активтерінің, ал екінші жағынан бір
мезгілде жеткізушіге кредиторлық қарыздың көбеюі пайда болады. Бұл жағдай
жазудың дұрыс жасалғанын білдіреді.
Мысал келтіреміз: кәсіпорын жеткізушіден 2005 жылғы тамыздың 19
жұлдызындағы №619 шот-фактура бойынша 1200000 теңгеге машиналар мен
жабдықтар алды. Бұл жағдайда бухгалтерлік жазу төмендегідей болады:

б) Негізгі құралдар мен материалдық емес активтер субъектінің өзімен
құрастырылды.
Материалдық емес активтерді, негізгі құралдарды ұйымдастыру көздері:
ақша қаражаттары, еңбекақы және калькуляциялық шығындар болуы мүмкін.
Демек, шаруашылық операцияның жазылуы төмендегідей болады:

Негізгі құралдарды ұйымдастыру көздері: құрылыс материалдары,
еңбекақы, еңбекақыдан бөлінетін қаржылар, үстеме шығыстар, аяқталмаған
құрылыс. Шаруашылық операцияның жазылуы төмендегідей болады:

Жазудың дұрыстығын тексереміз: кредиттік жағында активті және
пассивті шоттар орналасқан. Активті шот (№1010, 1040, 1317, 2930 және т.б.)
болған жағдайда 1 типті операция жүргізіледі, баланстың активінде тек қана
өзгерістер болады (яғни ресурстар аяқталмаған құрылысқа немесе аяқталмаған
құрылыс – негізгі құралға айналады).
Пассивті шот (№3150, 3350 және т.б.) болған жағдайда 3 типті
операция орын алады, баланстың активі мен пассивінде көбею жағына
өзгерістер болады (яғни аяқталмаған құрылыстың көлемімен қатар бір мезгілде
кредиторлық қарыз көбейеді). Бұл жағдай жазудың дұрыстығын білдіреді.
Мысалдар келтіреміз: 1) аяқталмаған құрылысқа 2005 жылдың маусым
айында материалды-жауапты тұлғалардың материалдық есептері бойынша 1800000
теңге ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.