Шоттар коррепонденциясы

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының бiлiм және ғылым министiрлiгi
Торғай аграрлы-техникалық колледжi

Курстық жұмыс

Тақырыбы: “Үстеме шығындар есебі”

Тексерген: Садвакасова
К.Қ.
Орындаған: Сейдахметова Г.
Студент тобы: Б-21

Арқалық қаласы 2006 ж

Кiрiспе

Бүгiнгi бухгалтерлiк есебi басқару жүйесiнде ең басты бiр орын алады.
Ол кәсiорынның қаржылық жағдайын сипаттап және басқарушылық шешiмдi
қабылдау үшiн негiз бола отырып, тұтынуды, айналысты және басқа да өндiрiс
процесiн шынайы көрсетiп бередi. Қазақстан Респбуликасының бухгалтерлiк
есебi бухгалтерлiк есеп стандартында және субъектiлердiң қаржылық-
шаруашылық қызметiнде бухгалтерлiк есеп шоттарының бас есеп жоспарында
бегiтiлген жалпы қағидаларымен ережелерiнiң негiзде қаралады және де ол
бүкiл алынған ақпараттарды пайдаланушылардың талабына, қызметттiң
құрылымына, ұйымның нысанына, айрықша ерекшелiгiне есептiң сәйкес келуiне
қамтамассыз етедi:
Экономикалық саласындағы мамандар, оның iшiнде бiрiншi қызметке,
бухгалтерия қызметкерлерi есеп алудың және есеп берудiң барлық жүйесiн
жақсы бiлулерi; оларды оңайлатуды қарастыру қажет, субъект қызметiнiң
бухгалтерлiк және салықтық есепке алуды ұйымдастырудың ережелерiн,
нұсқауларын және басқа нормативтiк актiлерiн қатар сақтау керек.

Үстеме шындарды есептеу және тарату

Кәсiпорын № 7 "Тауарлы материалдық запастардық, бухгалтерлiк есеп
стандартына келтiрiлген әдiстемелiк ұсыныстамасында үстеме шығындарын
қарайтын шығындар тiзiмiне өндiрiс қызметiнiң ерекшелiктерiн ескере отырып,
қосымшалармен өзгерiстердi енгiзуге арқылы құрал-жабдық пен машинаны
пайдалану және кітап ұстау шығындарды, өндiрiстi игеруге және дайындауға
кеткен шығындары және басқа да осындай жағдайларға кеткен шығындары үстеме
шығындарының құрамында, олардың үлес салмағы айтарлықтай көп болмаса, онда
олардың есебi жекеленген субшоттарда жүргiзiлуi мүмкiн; үстеме шығыстарының
сметалық мөлшерлемесiн есептеудiң әдiстемесi мен олардың тарату тәртiбi де
көрсетiледi: жоспарлы калькуляцияға енген, Үстеме шығындардың нормативтiк
деңгейіне қаралар (пропорционалды) шығындарына парапар етiп, тiкелей нақты
еңбек ақы шығындарына парапар етiп, немесе азайлатылған экономикалық
әдiстердi пайдалану арқылы жанама шығындары таратылады. Мысалға, бұйымның
тұтыну қасиетiн және оның өңдеу шығындарынан алынған күрделендiрiлген
коэффиценттер бойынша;
- мүмкiндiктермен мiндеттемелердi түгендеу, мiндеттi түгендеумен қоса,
құндылықтардың нақты барын тексеру үшiн бiршама қосымша түгендемелер
де жүргiзiлуi мүмкiн. Бұл кезде кәсiпорын олардың кезектiлiгiн,
түгендеудi жүргiзудiң күнiн, мүлiктермен мiндеттемеледiң тiзiмiн
белгiлейдi;
- бухгалтерлiк есеп нысаны. Кәсiорын бухгалтерлiк есеп нысанын өзi
таңдай алады, олардың тiзiмiн және есеп регистырларын, жүйелiгiн,
жасау техникасын, өзара байланысын анықтайды.

Үстеме шығындардың есебi

Үстеме шығындарға өндiрiске қызмет көрсетумен және негiзгi және
көмекшi цехтардың жұмыс ұйымдастырумен байланысты шығындары жатады, оларды
тiкелей дайын-өнiм түрiне жатқызуға болады.
Үстеме шығындар, әдетте бiр шама жалпы сипатқа ие болады:
- Кешендiк сипаты- шығындар құрамында барлық экономикалық элементтер
шығындары көрiнiс табады.
- Екi және одан да көп бұйымдар шығарған кезде бұл шығындардың
тiкелей белгiлi бiр бұйымға жатқызу қиынға түседi; демек олар дайын өнiмнiң
арасына таратылады және аяқталмаған өндiрiске жатқызылады.
Жалпы алғанда, өндiрiс есебiн төрт негiзгi кезеңге бөлуге болады.
- өндiрiс түрлерi бойынша "транзистiк" шоттарда субьектiң туралы
ақпараттарға шолу жасалады. (негiзгi, көмекшi т.б. өндiрiстерi бойынша).
- үстеме шығыстардың "шоттары бойынша субьектiң үстеме шығыстары
жинақталып" олардың жалпы деңгейлi туралы ақпараттар берiледi;
Үстеме шығыстарын белгiленген тәсiл (шаруашылық жүргiзу субьектiң
негiзгi, көмекшi өндiрiстерге таратады).
Транзистiк шоттардағы жинақталған шығыстарды дайын өнiм шотына есептен
шығарып, дайын өнiмнiң нақты өзiндiк құны қалыптасады, сондай-ақ
аяқталмаған өндiрiстiң де үлесi анықталып, тиесiлi саласына жатқызылады.

Қатар Шығындар баптарының атауы

№
А. Құрал-жабдықтарды пайдалану мен күтiп-ұстау шығыстары бойынша
1. өндiрiс жабдықтары мен көлiк (транспорт) құралдарының амортизациясы.
2. Жөндеу қорына қаржы бөлу немесе өндiрiс жабдықтары мен көлiк
құралдарын жөндеу жөнiнiдегi шығындар.
3. Жабдықтар мен көлiк құралдарын пайдалану жөнiндегi шығындары.
4. Аспаптармен ыңғайластырылған құралғыларды (тетiктердi) жөндеу және
јалпына келтiру.
5. Құрал жабдықтармен байланысты басқа да шығындары.
Б. Үстеме шығындары
6. Өндiрiстi шикiзатпен, материалдармен, отынмен, энергиямен қамтамассыз
ету бойынша шығындары.
7. Цех аппараттарын ұстау, еңбек ақыдан аударылатын аударымды қоса
алғанда.
8. Ғимараттардың, қондырғылардың және басқа да мүліктердiң амортизациясы.

9. Ғимараттардың, қондырғылардың жөндеу қорына аударымдар жасау немесе
оларды жөндеу бойынша шығындары.
10. Ғимараттардың, қондырғылардың инвентарларды күтiп ұстау шығындары.
11. Сынақтар, тәжiрибелер, зерттеулер жүргiзу жөнiндегi шығындар.
12. Акционализаторлық пен өнертапқыштық жөнiндегi шығындар.
13. Цехтар қызметкерлерiнiң еңбегiн қорғау; қауiпсiздiк техникасының
құралдарын күтiп-ұстау, пайдалану және ағымдағы жөндеу жөнiндегi
шығындары; жедеткiштiк күтiп-ұстау және ағымдық жөндегi шығындары;
санитариялық-тұрмыстық құрылғыларды күтiп-ұстауға арналған шығындары;
арнаулы киiм мен бейтараптандырушы құрылғыларда арналған шығындарды;
еңбектi қорғау жөнiндегi басқа да шығындары.
15. Басқа да үстеме шығындары (өндiрiс құралдары үшiн жалға ақы төлеу, iс
сапар шығыстары, берiлген кепiлдiктер үшiн қызмет көрсету шығындары
және өнiм өндiру бойынша құрал жабдықтарды жөндеу)
16. өнiмсiз шығындардың барлығы, оның iшiнде: iшкi өндiрiстiк себептерi
бойынша тоқтап қалудан болған шығындар, цехтарда сақтау кезiнде
материалдық игiлiктердiң бөлiнуiнен болған шығындар; табиғи кему
нормалдарының шегiнде материадық игiлiктердiң жетiспеуiнен және
аяқталмаған өндiрiстен болған шығындар.

Үстеме шығындардың тарату тәсiлi өндiрiстiң ерекшелiгiне және есептуе
саясатына тәуелдi болып келедi. Негiзiнен ол шаруашылықтың есеп саясатына
сәйкес көрнiс табады.
-өндiрiс жұмысшыларының еңбек ақысына пара-пар етiп (пропорционалды)
таратылады;
-тiкелей материал шығындарына пара-пар етiп (пропорционалды)
таратылады;
- өндiрiлген өнiм санына немесе өнделген шиказаттық салмағына пара-пар
етiп (пропорционалды) таратылады;
- цех құнына пара-пар етiп (пропорционалды) (мысалға, қара
металлургияда) немесе шикiзат құны иегерiлген цехтың өзiндiк құнына пара-
пар етiп (пропорционалды) (мысалға, жеңiл өнеркәсiбi) таратылады:
- алдын-ала белгiленген шығындардың тұрақты коэффициенттерi бойынша
таратылады;
- басқада тарату базалары бойынша таратылады (құрал-жабдықтың жұмыс
саясатына және т.б)
93- "Үстеме шығындар" бөлiмшесi мынадай шоттардан тұрады.
93а "Үстеме шығындар", онда транзисттiк әрi бiр элементтiк шоттарды
есепке алатын үстеме шығындар тұрады, оның құрамындағы;
931-"Материалдар" - үстеме шығындардағы материалдың барлық түрлерiн
есепке алу үшiн арналған.
932-"Қызметкерлердiң еңбегiне еңбек ақы төлеу" -жабдықтарға қызмет
көрсетумен, оларды жұмысқа қосумен айналысатын жұмысшыларға және басқа
жұмысшыларға, сондай-ақ цех қызметшiлерiне есептелген жалақыны есепке алуға
арналған;
933- "Еңбек ақыдан аударылған аударымдар" -932 шотында есептелген еңбек
ақыдан жасалатын аударымдарды есепке алуға арналған.
934- "Негiзгi құралды жөндеу"- өндiрiс қызметiнде пайдаланатын негiзгi
құралды жөндеу бойынша жұмсалған нақты шығындарды көрсету үшiн арналған.
935- "Негiзгi құралдардың тозуы және материалдық емес активтердiң
амортизациясы" - өндiрiс қызметiнде пайдаланатын материалдық емес
активтердiң амортизациясының және негiзгi құралдардың тозуының есептелген
сомасын көрсету үшiн арналған.
936- "Тұрғын-үй қызметi - тұрғын-үй қызметiнiң барысында тұтылынылған
құнын көрсетуге арналған, оған қызмет көмекшi өндiрiстен немесе сыртқы
ұйымдардан да көрсетiлуi мүмкiн;
937- "Жал ақысы"- өндiрiсте пайдаланатын негiзгi құралды ағымдағы жалға
беру бойынша жал ақысынының сомасын көрсетуге арналған;
938- "Басқа да"- әлеуметтiк сфераға (аясына) негiзгi және көмекшi
өндiрiстердiң көрсеткен қызметiнiң шығынын көрсетуге арналған.
Үстеме шығынның аналетикалық (талдамалық) есебi келесi номенклатуралық
бап ілгiлерi бойынша жүредi.

Рет№Шаруашылық операциясы. Шоттар
коррепонденциясы
Дебит Кредит
1. Үстеме шығындарды өортындылау 930 931-938
2. Үстеме шығындарды негiзгi, көмекшi өндiрiске, 904, 914, 930
жартылай өндiрiске жатқызу. 924
3. Негiзгi және қосалқы өндiрiске, сондай-ақ 931 201-206,
жартылай фабрикаттарды өндiруге қызмет көрсету 208, 671,
үшiн пайдалынатын жiберiлген материалдар, 687
қолданылған жұмыстар мен қызметтер.
4. Негiзгi және көмекшi өндiрiске, сондай-ақ жартылай932 681
фабрикаттарды өндiруге қызмет көрсетудi қамтамасыз
ететiн өндiрiс жұмысшының еңбекақысын төлеу
бойынша шығыстар.
5. Негiзгi және көмекшi өндiрiске, сондай-ақ жартылай932 685
фабрикаттарды өндiруге қызмет көрсететiн өндiрiс
жұмысшының еңбек демалысын төлеуге арналған
резерьвтi есептуе.
6. Әлеуметтiк салықты есептеу 933 635
7. Басқа ұйымдар, көмекшi өндiрiстер жүзеге асырған 934 71,687,920
негiзгi құралдарды жөндеу бойынша шығындар.
8. Өндiрiсте пайдаланылған негiзгi құралдарды 934 687
ағымдағы жөндеуге арналған резервтi есептеу.
9. Өндiрiсте пайдаланылатын материалдық емес активтер935 111-113,11
бойынша амортизацияларды есептеу. 6
10. өндiрiсте пайдаланылатын негiзгi құралдар бойынша 935 131-134
тозуларды есептеу.
11. Қолданушы ұйымдар, көмекшi қызметтер көрсеткен 936 71,687,920
коммуналдық қызметтердiң құнын көрсету.
12. Өндiрiсте пайдаланылатын негiзгi құралдарды 937 342,687
ағымдағы жылға беру бойынша жалгерлiк төлемдi
есептеу.
13. Сақтандыру полисiн сатып алу бойынша шыЈындар. 938 341
14. Маусысдық салалардағы дайындық жұмыстары бойынша 938 687
алдағы шығындарға резевтi қалыптастыру.

93- үстеме шығындар бөлiмшелерiнiң шоттары бойынша жасалатын шоттардың
корреспондиция
№ Шаруашылық операциялардың мазмұны Санасы Шоттар
теңге корреспонденциясы
Дебит Кредит
А. Негiзгi және көмекшi өндiрiстердiң
үстеме шығындарын есепке алу.
1. Негiзгi және көмекшi өндiрiстер 1422000 931 201-206-208
цехтарының жалпы цехтың
мұқтаждықтарына босатылған
материалдар.
2. Цех қызметкерлерiнiң еңбек ақысы 30000 932 681
есептелiнген.
3. Еңбек ақыдан әлеуметтiк салық 56700 933 633
есептелiнген (30000-10%), жиынтық “әлеуметтiк
(300000-10%) жиынтық зинет-ақы қорына салық
мiндете жарнасы х 21 % субшоты”
4. Сыртқы ұйымдастардың көмегi мен 120600 934 671
негiзгi құралдарды жөндеумен
байланысты шығындары есептен
шығарылады.
5. Өндiрiстiк арналымдағы негiзгi 119360 935 131-134
құралдар бойынша тозу сомасы
есептелiндi.
6. Сыртқы ұйымдастардың тұрғын-үйге 23200 936 671
көрсеткен қызметiнiң құнын есептен
шығарылды.
7. Негiзгi құралдардың ағымдағы жалғаға 11200 937 687-342
берiлген жалға аңысының саласы
көрсетiлдi, ағымдағы кезеңге
қатыстысы.
8. Сақтандырылған мүлiктерi бойынша 1780000 938 651
сақтандыру төлемi есетелiнген.
Жиыны 6236060
Б. Шығындарды жинақтаушы (жолушы) шотқа есептен шығару (930)
9. Жинајтушы (жолушы) шотқа есептен
шығару
материалдық шығындар 1420000 930 931
еңбек ақы шығындары 300000 930 932
еңбек ақыдан аударылған аударымдары
жөндеуге жеткен шығындары 120600 930 934
негiзгi құралдың тозу сомасы 129360 930 935
тұрғын үй қызметiне кеткен шықындар 232000 930 936
жалға бойынша жасалған шығындары 112000 930 937
сақтандыру бойынша есептелген 1780000 930 938
шығындары
Жиыны 6236060
В. Үстеме шығындарды тарату
10. Негiзгi өндiрiс 4098448 900 930
11. Көмекшi өндiрiс 2131635 920 930
12. Ақауды жөндеу бойынша кеткен 5977 990 930
шығындары
Жинағы 6236060

Мысалы: Аяј киiм тiгетiн өнер кәсiпорны төрт өнiм түрiн шығарады делiк:
терiден тiгiлген қыздар аяқ киiмi-100 мың жұп айына;
Терiден тiгiлген үйге киетiн қыздар аяқ киiм – 7 мың жұп айына;
Жеңiл материалдардан тiгiлген келiншектердiң туфлиi –12 мың жұп айына;
Терiден тiгiлген келiншектер туфлиi –12 мың айына;
Үстеме шығыстарын тарату кезiнде мыналар қабылданады;
- алдымен құрал жабдықты пайдалану мен күтiп ұстау шығындары бойынша
таратылады, ол кезде құрал-жабдықтың жұмыс сағатына кеткен осы шығыстың
деңгейi және тиесiлi өнiм терiн әзiрленген кезде құрал-жабдықпен жұмыс
iстеу ұзақтылығы ескерiледi. Бұл үшiн құрал-жабдықтың жұмыс iстеу машина
сағаты туралы сандық мелiметтiң негiзiнде нормативтiк сметалық мөлшерлерi
анықталады;
- содан сол жалпы үстеме шығындары өндiрiс жұмысшылыраның жалақысына
пропорционалды түрде таратылады.
Сметалық нормативтiк мөлшерлеме есептеу үшiн мына формуланы
пайдаланады.
М= СР,
Мұнда,
Н –сметалық (нормативтiк) мөлшерлеме;
С-құрал жабдықтың бiр сағатына кететiн сметалық шығыстың сомасы.
Р- құрал-жабдықтың жұмыс iстеу барысында жасалған машина сағатының
саны.
Соңғы көрсеткiштiң деңгейi өнiмнiң бiр түрiн әзiрлеуде пайдаланатын әр
түрлi топтағы құрал-жабдықтың машина сағатына түзету коэффициентiне көбейту
арқылы есептелiнедi. Түзету коэффициентi өндiрiстiк сипаты бойынша
бiртектес құрал-жабдықтардың топтары бойынша анықталады, мысалға
детальдарды штамповка жасау үшiн арналған пресс (тығыздау), токарь ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.