Пропанның шикізатқа еселігі
Кіріспе
Әр - түрлі мұнайлы минералды майларды атмосфералық айдаудың қалдығынан - мазуттан алады. Әр - түрлі майларды өндіру процесі 3 топтан тұрады:
1) шикізаттың дайындалуы - бастапқы май фракциясы алынады;
2) тауарлы май маркаларын алу үшін компоненттерді араластыру
(компаундеу) және оларды присадкалармен байытады;
3) бастапқы май фракцияларынан компоненттерді алу.
Шикізатты дайындау мазутты ваккум арқылы айдау нәтижесінде бітеді. Фракцияларды, майларды өндіру үшін қолданылады, оларды өндіру екі топқа бөлінеді, дистилятты мазутты (300-400 0 С, 350-420 0 С, 420-450 0 С) ваккумда айдағанда жанынан бөлініп шығуы нәтижесінде пайда болады, және қалдықты - ваккумды айдағанда мазуттың қалдығы яғни гудрон. Дистилятты майлы фракцияларды айдау нәтижесінде пайда болған майларды дистилятты, ал гудроннан алынған - қалдықты деп аталады.
Бастапқы май фракциясынан компоненттерді өндіру - күрделі көп сатылы процесс. Ең бастысы, әр сатысында - белгілі топ қосылыстарын толық және жартылай жоғалту майдың пайдалану қасиетіне әсер етеді.
Мұнай фракцияларынан барлық қышқыл қосылыстарын, қанықпаған көмірсутектерден күкіртті және шайырлы қосылыстардан, палилициклді ароматты көмірсутектерден, жанындағы қысқа байланыстардан, қатты парафиндерден айыру керек.
Біздің елімізде майлар ұзақ уақыт бойы Баку және Грозный мұнайларынан алынатын. 50 жылдары мұнайларды өндіру үшін шикізат ресурстары өте қажет. Еліміздің шығыс аудандарының мұнайларынан майларды өндіруге, мұнай өңдеу саласының жұмысшылары бұған көп үлес қосты. Бұл Татар және Башқұрт зауыттарында майларды өндіру жаңа базасының ашылуына әкеліп соқтырады. 1950 - 1960 жылдары Ромашка және басқа да шығыс аудандарының мұнайларынан майларды өндіретін ірі зауыттар ашылды. Қазіргі уақытта Маңғыстау, Усть-Балық мұнайларының арқасында майларды өндіру шикізат базасы әлде қайда үлкейді. Негізінде майлы мұнайлар деп аталатын және мұнайларға бөлу, тек отын алу үшін қолданылатын (50 жылдары болған) қазіргі кезде өзінің қасиетін жоғалтты, өйткені жаңа процесі арқала біздің мұнайларымыздан көбінен майларды алуға болады. Біздің мұнайларымыздан майларды жоғары шығысымен және жақсы пайдалану қасиетімен аз шығынсыз алуға болады.
Шығыс аудандарының және Батыс - Сібір мұнайларының Баку және Горозныйдан айырмашылығы құрамында көп мөлшерде күкірттің, шайырлы-асфальтты заттардың, көмірсутектердің болуында. Шайырлы және парафинді мұнайлардан, майларды өндіру үшін таңдамалы еріткіштердің адсорбциялы тазалаумен және гидротазалаумен жүргізіледі.
Деасфальтизатты таңдамалы еріткіштермен (селективті тазарту) фенолмен немесе фурфуролмен тазалауға жібереді. Селективті тазалаудың мақсаты - шайырлы-асфальтенді заттардың қалдықтарын және полициклді ароматты көмірсутектердің қысқа жанындағы байланыстарын алып тастау. Таңдамалы еріткіштер арқылы, ацетон сияқты дихлорэтан және тағы басқа рафинаттан, селективті тазалаудан қатты парафиндерді тұндырады.
Асфальтендер - мұнайдың ең жоғары молекулалық гетеро-органикалық қосылыстары. Асфальтендер сыртқы көрінісіне қарағанда қоңыр немесе қара түсті аморфты ұнтақ зат. Салыстырмалы тығыздығы бірден жоғары, молекулалық массасы 2000 - 14000 м. а. е. шамасында.
Асфальтендер қыздырғанда олар балқымай жұмсарады 300 0 С-ден жоғары температурада олар газ және кокс түзеді. Гудрондарды қыздырғанда, күкірт қышқылының әсерінен, ауаның немесе күкірттің қатысуымен, ондағы асфальтендер өте жоғары молекулалы, көміртегімен оттегіне бай - карбендерге дейін тығыздалады.
Жеңіл бензинде, мұнай майларында, сол сияқты бензальда, эфирде және хлороформда жақсы ериді. Мұнай дистиляттарынан бөлінген шайырлар сұйық және жартылай сұйық; гидрондардан бөлінген шайырлар қатты майысқыш келеді, шайырлардың бояулық қасиеті бар. Дистиляттардың, мұнай сияқты, қоңыр түсі негізінен оларда нейтралды шайырлардың барлығынан байқалады. Нейтролды шайырлардың негізгі ерекшеліктері - олардың қыздыру әсерінен адсорбенттер немесе күкірт қышқылымен әрекеттеу арқылы асфальтендерге тығыздану қабілеті. Әсіресе мұндай өзгеріс қыздырудан және ауа үрлеуден тез жүреді. Молекулаларында міндетті түрде гетероатомдар болады.
1. 1. Жобаланатын процеске қысқаша сипаттама және схеманы
таңдау негізі
Процестің тағайындалуы - мұнай қалдықтарынан смола - асфальт заттарды және полициклді аромат көмірсутегіні жоғары кокстелу мен байланыстылықтың төменгі индексімен алу болып табылады.
Деасфальттау процесінің дәстүрі шикізаты - мұнайды вакуумда қайта айдағанда қалатын қалдық - гудрон болып табылады. “Майлы” мұнай ішінде гудронның қасиеті мына кестеде көрсетілген.
Мақсаты өнім қалдық майларды жасап шығаруға (олар 2 кестеде көрсетілген) және қосымша - асфальт жасау үшін битум өндіру шикізаты немесе қазандық отыны компоненттері болып табылатын деасфальтизат болып табылады.
2 кесте.
Тәжірибелік қондырғыда алынған бір берілісті
пропанды деасфальтизаттың қасиеті.
Волгоград
Пермь
Тұймазин
Ромашкин
Устьбалық
Самотлор
Маңғыстау
22+25
21+22
20+23
21+23
21
20+21
18+19
0, 8+1, 2
1, 0+1, 1
0, 9+1, 2
1, 0+1, 2
1, 1
1
0, 65
43+45
45+47
48
52
49
44
65
270
300
270
270
260
280
255
0, 4+0, 5
0, 6
1, 8+2, 0
2, 3
1, 8
1, 7
0, 2
Шикізат түріне және деасфальтизациялау шартына қарай КиШ бойынша асфальтты жұмсарту температурасы 27 - 30 0 С -тан 39 - 45 0 С-ты құрайды. Екі берілісті деасфальттауды пайдаланғанда және гудрон шикізат ретінде терең вакуумды қолданғанда бұл көрсеткіш 50 - 64 0 С-ты құрайды.
Әлемдік мұнай өңдеуде гудронды деасфальттау процесінде тек байланыстылығы жоғары қалдық майларды ғана емес, сонымен бірге каталитикалық крекинг және гудрокрекинг үшін қажет шикізат компоненттерін де өндіріске қолданады.
Еріткіштер. Майлы өндірістегі өнеркәсіптік құрылғылардың көпшілігінде тазалығы 95-96% болатын пропанды қолданады. Техникалық пропан құрамына этан мен бутан қоспасы енеді. Этан құрамының массасы 2%-тен жоғары болмау керек, ал бутан массасы 4%-тей болуы керек. Техникалық пропанда этанды артық концентрациялағанда еріткіштердің қасиеті жақсарса экстракциялық колоннада және регенерация жүйесінде қысым артады. Еріткіштің еріту қасиетінің артуы есебінен бутанның артық мөлшері болуы деасфальтизат сапасының нашарлауына әкеледі. Пропанда оның селективтілігін төмендететін олефиндердің (пропилен мен бутилен) болмағаны жақсы, өйткені, ол деасфальтизаттағы полициклді аромат көмірсутегі мен смола құрамының өсуіне әкеледі.
Соңғы жылдары өндірісте гидрокрекинг процесінің майын енгізуге байланысты қалдықтың тұтқырлығы төмендеді, деасфальтизат алғанда 100 0 С-та тұтқырлығы жоғары 30 сСт болатын тұтқырлықты алу қажеттілігі туындады. Мұндай деасфальтизат алу үшін еріткіш қабілеті жоғары - 15% пропан қоспасы және бутан немесе изобутанның 15%-ке дейінгі қоспасы қолданылады.
Мұнай қалдықтарын деасфальттау процесін мақсатты тағайындау тереңнен отын түрінде өңдеуге қажет шикізатты барынша көп алу болып табылады, көбіне бутан, пентан немесе олардың пропанмен қоспасын, сондай-ақ жеңіл бензин қолданылады.
1. 2. Шикізаттың, дайын өнімнің және қосымша
материалдардың сипаттамасы
Прорва кен орны
Кен орны Қаратон мұнай өңірінің оңтүстігінен 70 км жерде және Атырау қаласының оңтүстік батысында 170 км жерде орналасқан. Құрылымы 15х5 км болатын тұз күмбезді қабаты ІІ орта келловей жабындысы 110 м амплитуда болады. Қатпар ірі ұзын бойлықпен солтүстіктегі босаған және оңтүстіктегі көтеріңкі қанатқа ығысқан, ығысу амплитудасы батысында 20 м, солтүстік - шығысында 50-60 м-дей ауытқиды.
Құрылым 1955 ж сейсмикалық зерттеулер мен анықталды. 1959ж. Тереңнен борлау бұрғылау жұмыстарын басталады. Барлық көкжиек мұнайы күкіртті, жоғары парафинді, смолалы болып табылады. Мұнай құрамы (%) : күкірт 0, 13-1, 70, парафин 0, 95-2, 14, күкірт қышқылы 8-27, май - 4, 8. І, ІІ, ІV көкжиектегі мұнайдан жеңіл фракцияның шығуы 300 0 С-ге дейін 40-58%, ΙΙΙ көкжиектен 60-74, 5% құрайды.
Мұнайдың тығыздығы 0, 847-ден 0, 885 г/см 3 -ке дейін өзгереді: қабат мұнайының тұтқырлығы 0, 58-ден 1, 02 МПа с ауытқиды. Газ құрамы (%) : метан 83, 3-83, 6 этан 40-4, 4, пропан - жоғары 2, 76 - 6, 86, көмірқышқыл газ 0, 71-1, 74, азот 0, 93-2, 33, челий 0, 0037-0, 0170
Ауадағы газдың тұтастығы 0, 615-0, 648
Прорвин мұнайының қалдығынан параметрлері бойынша 60-75% шығуы еске түсіріледі. Прорвин мұнайының қалдығы 62, 54% болғанда тығыздығы 0, 9292 г/см 3 тең болса, кебу температурасы минус 20 0 С, кокстелуі 7, 54%, күкірт құрамы 1, 97% . бұл белгілі бір деңгейде прорвин мұнайының бозачин мұнайымен тектес екенін білдіреді.
Мұнайдың тұтқырлығы мен тығыздығының өзгеруі температурасымен келтірілген.
227 - кесте. Мұнайдың тұтқырлығы мен тығыздығының
температуралық тәуелділігі.
20
30
40
50
8, 58
5, 85
4, 60
3, 72
1, 72
1, 46
1, 35
1, 26
0, 8703
0, 8636
0, 8569
0, 8502
Юрск көкжиегі мұнайы қоспасының физикалық - химиялық сипаттамасы (2200-2200 м) мынадай: Р 20 4 0, 0703; М 282; 20 0 С-дағы кинематикалық тұтқырлығы 8, 58 мм 2 /с, 50 0 С 3, 72 мм 2 /с; тигладағы тұтану температурасы минус 22 0 С, өңдеу арқылы кебуі минус 36 0 С, парафині 3, 12%, оны балқыту температурасы 50 0 С; күкірті 1, 25%, азот 0, 08, күкірт қышқылды смола 16, асфальтен 2, 99%, кокстелуі2, 95%; қышқыл саны 0, 11 мг КОН- 1г мұнайда, фракцияның шығуы: 28-200 0 С - 25, 8%, 28-300 0 С - 40, 2%, 28-350 0 С - 69, 8%.
2177 МЕСТ бойынша мұнайда өңдеу - 100 0 С 82%; 120 0 С - 5%, 140 0 С-10, 150 0 С-14, 160 0 С-17, 180 0 С-23, 200 0 С-34, 240 0 С-38, 260 0 С-43, 280 0 С-47%, 300 0 С-55%.
Мұнайды ерітілген және төмен қайнатылған көмірсутегідегі С 5 -ке дейін газдың құрамы (С 4 -ке дейін) : Мұнайға шығуы сәйкесінше 0, 68 және 0, 19%, С 2 Н 6 -2, 2 және 7, 8%, С 3 Н 8 3, 5 және 12, 7%; изо С 4 Н 10 - 4, 4 және15, 6%, С 4 Н 10 -17, 6 және 63, 9%; изо-С 5 Н 12 -39, 7%, Н - С 5 Н 12 - 32, 6% (соңғы екі мән С 4 үшін) .
Мұнайдағы фракцияның потенциалды құрамы мынадай:
Айдау
температурасы, 0 С
С 4 (газ)
60
62
80
85
90
95
100
105
110
120
122
130
140
145
160
170
180
190
200
210
220
230
240
250
0, 2
1, 6
1, 8
3, 6
4, 2
4, 7
5, 2
6, 5
7, 0
8, 0
10, 0
10, 4
12, 0
13, 7
16, 0
18, 3
20, 0
22, 0
24, 0
26, 0
27, 9
30, 0
32, 4
34, 6
36, 6
260
270
280
290
300
310
320
330
340
350
360
370
380
390
400
410
420
430
440
450
460
470
480
490
қалдық, %
39, 0
41, 2
43, 6
46, 0
48, 4
50, 8
53, 8
56, 0
58, 4
61, 0
63, 5
65, 6
67, 8
69, 5
71, 2
72, 6
74, 2
75, 7
77, 0
78, 0
79, 6
80, 0
82, 0
83, 3
16, 7
Басқа бірнеше фракциялармен қалдықтардың нәтижелері
төмендегі кестеде келтірілген.
228 - кесте 200 0 С-ге дейін қайнайтын фракция сипаттамасы.
28-85
28-100
28-110
28-120
28-130
28-140
28-150
28-160
28-170
28-180
28-190
28-200
0, 7053
0, 7176
0, 7299
0, 7423
0, 7474
0, 7525
0, 7607
0, 7639
0, 7671
0, 7705
0, 7735
0, 7770
44
50
57
64
67
71
74
74
75
76
77
78
58
66
73
80
83
85
88
90
92
94
96
98
75
83
91
98
104
110
115
119
123
127
131
135
83
93
103
112
121
130
140
148
156
164
172
180
Сл.
-
-
0, 01
-
-
0, 02
-
-
0, 03
-
0, 04
70, 0
69, 4
68, 7
68, 0
67, 3
66, 7
66, 0
64, 6
63, 2
61, 8
60, 4
59, 0
4, 0
63,
7, 8
9, 8
11, 8
13, 5
15, 8
18, 1
19, 8
21, 8
23, 8
25, 8
229 - кесте. Мазут және қалдыққа сипаттама.
Температура,
0 С
Мұнай
ға шығу, %
Мазут
40
100
200
Қалдық
350 0 С
400 0 С
450 0 С
490 0 С
0, 9743
0, 9768
0, 9803
0, 9718
0, 9845
0, 9938
1, 0672
8, 00
12, 52
-
6, 00
-
-
-
3, 63
4, 40
6, 50
3, 20
7, 70
12, 80
335, 30
226
232
248
220
256
285
320
26
27
30
24
31
35
50
2, 47
2, 51
2, 57
2, 45
2, 68
3, 10
3, 50
12, 60
14, 00
14, 76
12, 13
15, 70
18, 00
20, 90
37, 2
35, 1
30, 8
39, 0
28, 8
22, 0
16, 7
231 - кесте. 50 градустық мұнай фракциясының
құрылымдық - топтық құрамы.
200-250
250-300
300-350
350-400
400-450
450-490
7
12
17
23
24
25
44
38
33
28
23
23
51
50
50
51
46
48
49
50
50
49
53
52
0, 17
0, 33
0, 53
0, 93
1, 05
1, 19
0, 98
1, 16
1, 35
1, 36
1, 23
1, 55
1, 15
1, 49
1, 88
2, 19
2, 28
2, 74
Шикізат сапасы. Деасфальттың талап етілетін сапасы технологиялық параметр процесін және мазутты вакуумды айдау сатысында десафальтизация шикізатының фракциондық құрамын реттеу мен қамтамасыз етіледі.
Мазутты жеткіліксіз түрде вакуумда айдағанда алынатын гудронда 500 0 С-қа дейін қайнайтын фракция саны көп болады. Қалдық шикізатта қалған молекулалы фракцияға қарағанда ерігіш болады. Пропанда ерігесін олар мерзім аралық ерігіш ретінде қызмет етіп, молекуласында дисперсионды ұзын парафин тізбектерін құрайтын Ван дер - Ваальс күшін және жоғары молекулалы және полициклді көмірсутегі мен смолаға қарағанда еріткіштік қабілеттілігі жоғары болады. Будан басқа, жеңілдетілген май тұтқыр қалдықты деасфальттағанда пропан апат алдында температураға жақындап, екі фазалы жүйе температурасына дейін өседі. Нәтижесінде кокстелу және байланыстылық бойынша деасфальтизат көрсеткіштері нашарлайды.
3 - кесте.
Грозный парафин мұнайындағы әр түрлі фракционды құрам қалдықтарын деасфальттау нәтижелері.
25 0 С тем-ға пене
трация
Жеңіл
дету
тем-сы
0 С
Мазут >350 0 С
Концентрот > 450 0 С
Гудрон > 550 0 С
Битум БН - 3
52
27
20
10
80
62
53
19
6, 2
23, 6
31, 6
46, 3
1, 9
1, 48
1, 23
0, 81
3
4
6
7
63
62
61
61
Біршама концентрацияланған қалдықтарды деасфальттау барысында алынған деасфальтизат шамалы кокстелуімен, жарық түсімен, металдың күкірттің тағы басқа аз болуы мен сипатталады. Сөйтіп, деасфальтизаттан шығатын бағалы майлы фракциялардың төмен потенциалды мазмұны жеңілдетілген қалдықтарды өңдеуге қарағанда төмен болады. Бірақ, қалдық концентрациясын шектеусіз түрде вакуум де айдау да мақсатқа сәйкес емес, өйткені, мақсатты өнімді іріктеудің төмендеуімен қатар әр кезде қол жете бермейтін деасфальтизаттың байланыстылығы елеулі түрде артады.
Деасфальтизат шикізатының құрамын іріктегенде өңделетін мұнайдың қалдық фракциясының химиялық құрамы да әсер етеді. Смола - асфальт құрамы жоғары мұнай қалдықтарын деасфальтизаттағанда гудронда пропанның еріту қабілетін арттыратын төмен молекулалы фракцияның белгілі бір шегіне дейін қалдырған мақсатқа сәйкес келеді. Смолалы төмен мұнайды өңдегенде, керісінше, жоғары концентрациялы гудрон мақсатқа сәйкес. Сөйтіп, шикізат сапасына қарай берілген қасиеттері бар деасфальтизаттың оңтайлы шығарылымын алу үшін гудронның оңтайлы фракциондық құрамын және оны деасфальтизаттау режимін іріктеу қажет.
Технологиялық режим. Өңделетін қалдық шикізатын деасфальтизаттағанда материалдық баланс және өнім сапасы еріткіштің еселігі мен экстракцияның температуралық режиміне тәуелді.
3 - кестеде көрсетілгендей төмен температурада (50-70 0 С) пропан жоғары еріткіш қабілеттілікті және төмен сайлануды көрсетеді және асфальтеннің отырғызғышы болып табылады. Пропандағы экстракция температурасы жоғары болғанда (85 0 С-тан жоғары) еріту қабілеті төмендеп, сайланғыштық артады. Бұл молекулалық масса мен құрылымы бойынша жіктелетін көмірсутек топтарының бөлінуімен гудрондардың қызмететуіне мүмкіндік береді. Сөйтіп, осы температура шегінде пропан фракционды еріткіш болып табылады. Критикалық температура алдында бөлінетін жоғары молекулалы смола мен полициклді аромат көмірсутегісі дисперсионды күштердің әсер етуі арқылы дисперсионды ортадан төмен молекулалы смола мен төмен индексті көмірсутектің бөлініп шығуына әсер етеді, бұл деасфальтизаттың сапасын арттырады. Темперасына қарай еріту қабілеті мен пропанның сайланғыштығына байланысты антибатты сипатын экстракционды колонна биіктігімен белгілі-бір температура профилін құрып деасфальтизат сапасы мен шығуды реттеу үшін пайдалануға болады: жоғарыдан-жоғары, төменнен-төмен температура. Колоннаның үстіңгі бөлігіндегі біршама жоғары температура деасфальтизаттың сапасының артуына, төмен температура мақсатты өнімді талап бойынша іріктеуді қамтамасыз етеді.
Пропанның шикізатқа еселігі. Экстракционды процесте еріткіш: 1-ден, шикізаттың еріткішпен толуы, 2-ден, екі фазалы жүйе құрылып толтырылған еріткішті әрі қарай ыдыратумен шығындалады. Еріткіштегі шығынның бірінші құраушысы шикізаттағы еріткіш компоненттердің потенциалды мазмұнына тәуелді болса, екіншісінде фазалардың бөліну нақтылығына қолайлы әсер ететін экстракционды аппараттағы гидродинамикалық жағдайларға тәуелді болады. Дисперсионды ортаның шексіз түрде сұйылуының қолайлы шамадан рациональды емес түрде жоғары болуы ерітікш регенерациясындағы энергия шығындарының өсуіне, әкеледі, бастапқы шикізат бойынша құрылғылардың өнімділігі төмендейді. Мұның бастысы сол, ертудің іріктеудің төмендеуінен мақсатты өнім сапасының төмендеуіне әкелуі мүмкін.
Батыс- сібір мұнайындағы пропан % гудрон арақатынасы деасфальтизат кокстелуіне типтік экстремальдік сипат тән.
Пропанды деасфальтизаттаудың өнеркәсіптік құрылғысын пайдалануда гудрондағы коксогенд қосылыстардың мазмұны тым жоғары, еріткіштің бөлінгіштігі төмен болған сайын талап етілген сала (кокстелуімен бірге 1% шамасында) алынады. Мысалы, батыс-сібір мұнайындағы гудрон үшін пропанның қолайлы бөлінгіштігі: шикізат көлемі бойынша (4, 5 - 5, 5) :1, аз күкіртті түрікмен - өзбек мұнайынан гудрон үшін - 7:1 болады.
Деасфальтизаттың шағуы шикізат сапасына қарай экспериментальды мәліметтер болмағанда Б. Н. Бондаренко формуласымен былай есептеуге болады:
у = 94 - 4х + 0, 1 (х - 10) 2
у - кокстелуі 1, 1 - 1, 2% болатын деасфальтизаттағы % түрінде шығуы;
х - шикізаттың кокстелуі (х = 4 - 18%) .
5 кестеде әдеттегі отандық шикізат түрлерімен деасфальтизаттаудың режимі келтірілген.
5 кесте
Әртүрлі мұнайдағы гудронды деасфальтизаттаудың типтік
технологиялық режимі.
Пропанның бөлінгіштігі (көлемі бойынша)
Экстракционды колоннадағы температура, 0 С
үстінде
төмен
5:1
78+82
58+63
7:1
77+79
62+66
5:1
79+82
55+61
7:1
78+80
61+63
8:1
75+77
57+59
Пропанның бөлінгіштігі (көлемі бойынша)
Экстракционды колоннадағы температура, 0 С
үстінде
төмен
3:1
63+65
50+52
2, 5:1
70+72
53+60
1. 3. Дайын өнімнің қолданылуы
Деасфальтизация процесінде мұнайлы концентраттарда (гидрон немесе жартылай гидрон) сығылған пропан қолданылады. Бұл еріткіште көмірсуларға қарағанда асфальтты және шайырлы заттар нашар ериді сонымен мұнда екі фаза шығады жоғары концентрациялы деасфальт ерітіндісі және төмен концентрациялы еріткіш шығады.
Деасфальтизатты жоғары тұтқырлықты майларды алу үшін немесе каталитикалық крекинг қондырғысында шикізат ретінде қолданылады. Талғамды тазалау процесінің шикізат есебінде май дистиляттарын және май деасфальтизаттарын қолданады. Гудрондарды және концентраттарды сұйытылған төмен молекулалы алкондармен асфальтсыздандыру әдісін, тек жоғары тұтқырлы қалдық майлар ғана емес, сонымен қабат каталитикалық крекинг немесе гидрокрекинг үшін шикізат дайындауда қолданады.
Шайыр - асфальтен қосылыстарының құрамының күрделілігі, оларға деген талғамды еріткіш таңдауды қиындатады. Сондықтан май құрамындағы құнды көмірсутектерге еріткіш таңдау тиімдірек. Шайыр - асфальтен заттары бұл еріткіште ерімей, тұнбаға түседі. Осындай май құрамындағы қосылыстардың қасиеттерін оларды бір-бірінен бөлуде пайдаланылады. Барлық шайыр заттары, әсіресе асфальтендер, карбендер және карбоидтар майлаушы майлар қасиетіне теріс әсер етеді. Олар майлардың түсін түсіреді, күйе түзілуді көбейтеді, майлаушы қабілетін төмендетеді және т. б. Сондықтан май дистилляттарын тазалаудағы ең бастапқы мақсат - шайыр асфальтенді заттардан бөлу болып саналады. Сонымен қатар, шайыр заттары кейбір техникалық құнды қасиет де көрсетеді. Олар мұнай битумдарының құрамында жол салуда, үй құрылысында, гидроизоляция материалы есебінде және арнайы жұмыстарда қолданылады. Деасфальтизация процесі мұнай қалдықтарынан смолалы - асфальтенді заттарды, коксталатын және тұтқырлық индексі төмен полициклді, көмірсуларды айыру үшін негізделген. Қазіргі кәсіпорындардағы қондырғаларда негізгі еріткіш ретінде, сұйық пропанды қолданылады.
Химиялық құрамы жағынан шайырдан қышқылды заттарды - асфальтоген қышқылы деп аталатын заттарды бөлуге болады. Олардың мөлшері табиғи асфальттарда 6-7%-ке дейін жетеді. Олардың тұтқыр, қоңыр шайыр тәрізді келеді. Олар спиртте, бензолда және хлороформда ериді, тығыздығы бірден жоғары. Олар сілтілермен әрекеттеседі, бірақ мұнай қышқылдарынан көп қасиеттері жағынан айырмашылығы бар. Асфальтендер бензолмен, шайырмен араласуына қарап лиофилді, ал жеңіл бензин мен спиртте лиофобты коллоидтар қасиетін көрсетеді. Сондықтан да олар бірінші топтағы еріткіштерде қабарып ериді және ерітіндіден екінші топтағы заттармен тұнбаға түседі. Сондықтан, мұнай құрамында асфальтендер коллоид жүйе күйінде кездеседі және қолданады.
Асфальтен молекулалары кеңістікте қабат-қабат орналасып коллоид мөлшеріндей қатты фазаның ұрығын құрайды. Олардың шайыр және ароматикалық май молекулаларымен сольваттануының нәтижесінде мұнайда және оның ауыр қалдықтарында асфальтендердің тұрақты жүйесі түзіледі. Осындай жүйені алкандармен С 5 - С 8 сұйылтқанда, жүйенің тұрақтылығы кемиді де асфальтендер қатты фаза күйінде тұнбаға түседі. Майлардан және шайырдан тұратын сольват қабаты оларды одан әрі тотығудан сақтайды және асфальтендер соңғы тотығу өнімі есебінде қолданылады.
Мұнайдан бөлінген асфальтендер жоғары активтілік көрсетеді. Олар тез тотығады, галогенденеді, хлорметилденеді, формальдегидпен конденсацияланады, хлорлыфосформен әрекеттеседі, шайырға және майға дейін гидроленеді және тағы басқа асфальтендердің осындай ауысу реакцияларының арасынан өндірісте қолдану тотықтырумен битумдар алу процесі болып саналады, бұл көп тонналы және оның үлесіне мұнай өңдеудің тек қана 3-6%-ті ғана қолданылады.
... жалғасыСіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz