Ақуыз мөлшері көп


Қазақстан Республикасы Білім және ғылым Министрлігі
Шоқан Уалиханов атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті
«Техника және технология» факультеті
«Инженерлік технологиялар және көлік» кафедрасы
Курстық жұмыс
Тақырыбы: Тритикале ұнын өндіру технологиясы
Орындаған : Ақылбек Жұпаргүл
Пәні : Өсімдік шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу негіздері
2017 жыл
Мазмұны
Кіріспе . . . 3
- Тритикале ұны және өндіру негіздері, зерттеу
1. 1. Тритикале ұнының сапа көрсеткіштерінің өзара байланысы . . . 5
1. 2 Қасиеттерінің көрсеткіштері және пайдалану, халық шаруашылығындағы маңызы, ерекшеліктері . . . 12
II. Тритикале ұнын өндіру жүйесі
2. 1 Тритикале ұны жасалу жолдары . . . 17
2. 2 Өндіру барысында қолданылатын технологиялар, қызметтері. . 19
Қорытынды . . .
Әдебиеттер . . . 24
Кіріспе
Курстық жұмыс тақырыбының өзектілігі.
Отандық және шетелдік зерттеулерді қорытындылау нәтижесі тритикале өнімділігі бойынша дәстүрлі ұн сұрыптарынан қалыспайтындығын, құнды шаруашылық- биологиялық қасиеттерге ие екенін (жоғары өнімді, құрғақшылық пен ауруларға төзімді, құрамында ақуыз мөлшерінің жоғары болуы) көрсетеді.
Тритикале ұны (өнімділігі, сапалылығы) және қара бидай (жоғары экологиялық төзімділігі) дақылдарының құнды қасиеттеріне ие. Көптеген ауруларға қарсы тұру қабілеті бар және ыстыққа да, суыққа да төзімділігі жоғары. Ол әртүрлі топырақтарда да, соның ішінде қышқыл және ылғалдылығы мол жерлерде де өсе береді.
Тритикале ұнының физикалық - химиялық қасиеттеріне жүргізілген сараптама еленген тритикале ұны сапасы бойынша барлық талаптарға сай және көрсеткіштері бойынша тартылған және қабығынан арылған ұнға қарағанда сапасы жоғары екені анықталды.
Математикалық өңдеудің нәтижелерінде ұнның сапа көрсеткіштері мен ондағы крахмалдың құрамы және құрылымының байланысы анықталды. Зерттеу нәтижелерінде сараптама крахмал өндіру үшін тритикале ұны сұрыпын шикізат ретінде қолдану өнім сапасын және ассортиментті арттыруға болатындығын көрсетеді.
Курстық жұмыстың негізгі зерттеу нысаны :
Тритикале ұны өнімнің биологиялық құндылығын арттыруға тиімді болғандықтан, тритикале ұнын өндіру технологиясы үлкен жауапкершілік. Және оның күрделі жүйе екендігін ескере отырып, өндіру технологиясын дамыту.
Курстық жұмыстың мақсаты :
Өндірістің алдындағы негізгі мақсат - тұрғындарды жоғары сапалы тағам өнімдерімен қамтамасыз ету, және ақпарат көзін ашу. Қазіргі уақытта Республикада экологиялық таза, тағамдық құндылығы жоғары өнімдерді өндірудегі инновациялық технологияларға бірінші кезекте орын беріледі. Осыған сәйкес, астық өнімдерін қайта өңдеу бойынша жоғары технологиялық өндірістердің және соған сәйкес жалпы АӨК алынатын өнімдердің бәсекеге қабілеттілігін арттыру міндетін қойды. Сонымен бірге ұн, жарма және крахмал өнеркәсібі өнімдерінің қауіпсіздігін камтамасыз етуге жоғары талаптар қойылған.
Курстық жұмыстың міндеттері :
Аталған мақсаттарға жету жолында мына міндеттерді жүзеге асыру жөн деп ойлаймын :
- тритикале ұнын өндіру технологиясы ұғымдарының және жүйесінің мағынасын аша отырып ақпараттарды зерттеу және пайдалану жүйесін дамыту ;
- Өндіріс технологиясының дамуына үлес қосу;
- Еліміздегі бағалы өнімдерге сұраныс пен жауапкершілікті арттыру;
- Тритикале ұны және өндіру негіздері, зерттеу
1. 1. Тритикале ұнының сапа көрсеткіштерінің өзара байланысы
Отандық және шетелдік зерттеулерді қорытындылау нәтижесі тритикале өнімділігі бойынша дәстүрлі дәнді дақылдардан қалыспайтындығын, құнды шаруашылық- биологиялық қасиеттерге ие екенін (жоғары өнімді, құрғақшылық пен ауруларға төзімді, құрамында ақуыз мөлшерінің жоғары болуы) көрсетті [1, 2] .
Көптеген тағам өндірісі: нан, кондитер өнімдері, спирт, консерві және т. б. крахмалмен шикізат базасы ретінде байланысқан. Қазіргі уақытта көптеген өнімдердің шығарылуы бидай немесе сұлы крахмалын өндіруге бағытталған. Олар өзіндік құны бойынша қымбат өнім болып табылады.
Тритикаленің мал-азықтық мақсаттарда тиімді пайдалану ғана емес, сонымен қатар глюкоза, сірне, сироп, сорбит, модификацияланған крахмал дайындау үшін шикізат ретінде, ұн өнімдері өндірісінде құрылымтүзушілер ретінде, сондай-ақ соустар мен десерттер үшін қоюландырғыш ретінде тағам өнеркәсібінде пайдалану өрісін кеңейту мақсатында крахмал алуға бағытталған ұйымдастыру-техникалық шараларды дайындау арқылы қол жеткізуге болады. Тритикаленің басты артықшылықтарының бірі оның дәнінде өте маңызды алмаспайтын аминқышқылы - лизин болады, ол бидаймен салыстырғанда тритикаледе жоғары [3] .
Тритикале дәнінен алынатын өнімдердің сапа көрсеткіштері мен құрамының түйісуін зерттеу жұмыстарын жүргізу маңызды мәселелердің бірі. Бұл мақсатты жүзеге асыру үшін тритикале дәнінен өндірілетін сұрыпты (еленген, еленбеген) және жай ұндарының сапалық көрсеткіштерінің өзара байланысын эксперимент нәтижесін математикалық өңдеу арқылы талданды. Зерттеуге алынған тритикале ұндарының үлгілерінің сапа көрсеткіштері 1 және 2-кесте-лерде көрсетілген.
Зерттеуге алынған тритикале ұндары үлгілерінің сапа көрсеткіштерінің эксперимент мәлі-меттері бойынша математикалық өңдеу арқылы есептеп, алынған жиынтығына статистикалық сипаттама бердік. Барлық бақылаулар (олар N = 10) үшін бағаланған: орташа арифметикалық М және орташа m стандартты қатесі, стандартты (орташа квадратты) ауытқу s (немесе дисперсия s 2), ең кіші ( min - минимум) және ең үлкен ( max - максимум) мәні, размах R , асимметрия А және экцесс Е стандартталған көрсеткіші, вариация коэффициенті V (3-кесте) .
1-кесте - Зерттеуге алынған тритикале ұн сұрыптары үлгілерінің ақуызы мен крахмалының мөлшері, %
Ақуыз, %
Крахмал, %
еленген
жай ұн
1
68, 3
57, 5
2
68, 5
57, 7
3
68, 6
56, 8
4
67, 1
57, 3
5
67, 4
57, 6
6
66, 5
56, 7
7
67, 6
57, 8
8
66, 1
57, 3
9
67, 0
57, 5
10
67, 4
56, 6
М
67, 5
57, 3
Ескерту : М - ақуыз немесе крахмалдың орташа арифметикалық мөлшері.
2-кесте - Зерттеуге алынған тритикале ұн сұрыптары үлгілерінің және крахмалының қышқылдылығы
Қышқылдылық, %
Ұн
Крахмал
еленген
еленбеген
жай ұн
еленген
еленбеген
жай ұн
3, 7
4, 9
5, 7
5, 0
6, 8
7, 5
2, 9
4, 1
4, 9
4, 2
6, 0
6, 5
3, 6
3, 8
5, 6
4, 9
6, 7
7, 2
3, 1
4, 3
5, 1
4, 4
6, 2
6, 7
2, 8
5, 2
4, 8
4, 1
5, 9
6, 2
3, 3
4, 8
5, 3
4, 6
6, 4
6, 9
2, 6
4, 7
4, 6
3, 9
5, 7
6, 2
3, 0
4, 4
5, 0
4, 3
6, 1
6, 6
3, 2
3, 9
5, 2
4, 5
6, 3
6, 8
10
3, 8
4, 8
5, 8
5, 1
6, 9
7, 4
3, 2
4, 5
5, 2
4, 5
6, 3
6, 8
Ескерту: М - ұнның немесе крахмалдың орташа арифметикалық қышқылдығы.
3-кестенің статистикалық сипаттамалары эмпирикалық мәліметтердің сандық ұсынысын көр-сетеді және бірінші жуықтауда мәліметтерді өңдеу талдауы негізінде жатқан жорамалдарды тексереді. Орташалардың стандартты қателері аз және сәйкесінше орташа мәндердің 3% құрайды. Экцесс пен асимметрияның барлық мәндері абсолютті көлемі бойынша 1, 5 көп емес, минималды және максималды мәндері орташасынан бірдей жойылған, вариация коэффициенті 7 % кем емес.
Негізгі статистикалық көрсеткіштер зерттеуге алынған тритикале ұндарының және құра-мындағы крахмалының қышқылдығы үшін де есептелінген (4-кесте) .
4-кестеден қарайтын болсақ стандартты қателер аз және сәйкес келетін орташа мәндердің 4 % артық емес. Экцесстің барлық мәндері кері және абсолютті көлемі бойынша 1, 5 көп емес. Асимметрия көлемі де сол сияқты.
Қышқылдылықтың минималды және максималды мәндері орташасынан бірдей жойылған, ва-риация коэффициенті 13 % кем болады. Ең үлкен вариация еленген ұн сұрпының қышқылдығында болады, 12, 5% құрайды.
3-кесте - Зерттеуге алынған тритикале ұн сұрыптарының ақуызы мен крахмалының статистикалық көрсеткіштері
Көрсеткіш
Ақуыз, %
Крахмал, %
еленген
еленбеген
жай ұн
еленбег ен
жай ұн
Бақыланатын реті, N
10
10
10
10
10
Орташасы, M
11, 47
12
12, 3
62, 44
57, 28
Стандартты қате, m
0, 239
0, 259
0, 206
0, 241
0, 136
Стандартты қате, m %
2, 1
2, 2
1, 7
0, 4
0, 2
Стандартты ауытқу, s
0, 754
0, 818
0, 651
0, 763
0, 432
Эксцесс, E
-1, 286
-1, 446
-1, 167
-0, 044
-1, 196
Асимметрия, A
-0, 261
0, 367
0, 133
-0, 638
-0, 607
Максимум, max
12, 5
13, 3
13, 3
63, 4
57, 8
Минимум, min
10, 3
11, 1
11, 4
61
56, 6
Интервал, R
2, 2
2, 2
1, 9
2, 4
1, 2
Вариация коэффициенті, %
6, 6
6, 8
5, 3
1, 2
0, 8
4-кесте - Зерттеуге алынған тритикале ұн сұрыптарының және крахмалдың қышқылдылықтарының статистикалық көрсеткіштері
Көрсеткіш
Қышқылдылық, %
ұн
крахмал
еленген
еленбеген
жай ұн
еленге н
еленбеге н
жай ұн
Бақыланатын реті, N
10
10
10
10
10
10
Орташасы, M
3, 2
4, 49
5, 2
4, 5
6, 3
6, 8
Стандартты қате, m
0, 126
0, 146
0, 126
0, 126
0, 126
0, 145
Стандартты қате, m %
4, 0
3, 3
2, 4
2, 8
2, 0
2, 1
Стандартты ауытқу, s
0, 463
0, 400
0, 400
0, 400
0, 457
Эксцесс, E
-1, 132
-1, 076
-1, 076
-1, 076
-1, 016
Асимметрия, A
-0, 147
0, 195
0, 195
0, 195
0, 227
Максимум, max
3, 8
5, 2
5, 8
5, 1
6, 9
7, 5
Минимум, min
2, 6
3, 8
4, 6
3, 9
5, 7
6, 2
Интервал, R
1, 2
1, 4
1, 2
1, 2
1, 2
1, 3
Вариация коэффициенті, %
10, 3
7, 7
8, 9
6, 3
6, 7
Зерттеуге алыған тритикале ұн сұрыптарының сапа көрсеткіштерінің эксперимент нәтижесінен алынған мәліметті салыстыру үшін Дункан критерийiн қолдандық. Бұл есептеуiш рәсiмі статис-тикалық бағдарламалар SPSS пакеттерінде өткiзiлген. Есеп нәтижелері 5-кестеде келтірілген.
5-кесте нәтижелерінен 1 - еленген және 2 - еленбеген, сонымен қатар 2 - еленбеген мен 3 - жай ұндағы ақуыз мөлшерінің айырмашылықтары статикалық маңызды емес екенін көруге болады. Тритикале ұнындағы үлгілердің бұл жұптары екі бірыңғай топты (ішкі жиын) құрады, оларды құрамындағы ақуыздар мөлшері бойынша бірдей деп есептеуге болады.
Басқа жағдайларда крахмал мөлшері мен ұн және крахмал қышқылдығы үш сұрыпта да альфа мәні үшін жоғары дәрежеде ерекшеленеді ( α = 0, 05) .
Тритикале сұрыпты ұнының ерекшеліктерінің арасындағы өзара байланысты анықтау үшін және зерттелетін сапа көрсеткіштердің арасындағы корреляцияны визуалды көрсету үшін корре-ляция графиктері тұрғызылған болатын. Statistica бағдарламасы жұмысының нәтижесінде трити-кале сұрыпты ұнының әр сапа көрсеткіші үшін графиктер тұрғызылған. Есеп нәтижелері 1 және 2-суреттерде көрсетілген.
5-кесте - Тритикале ұн сұрыптарының ақуызы мен крахмал және қышқылдығын Дункан критерийімен салыстыру
A - Ақуыз, %
Kp - Крахмал, %
Альфа үшін ішкі жиыін = 0. 05
Сор т
Альфа үшін ішкі жиын = 0. 05
1
2
3
10
10
10
11, 470
12, 000
12, 000
12, 300
3
2
1
10
10
10
57, 280
62, 440
67, 450
Km - ұн қышқылдығы, %
Kk - крахмал қышқылдығы, %
Сорт
Альфа үшін ішкі жиын = 0. 05
Сор т
Альфа үшін ішкі жиын = 0. 05
1
2
3
Знч.
10
10
10
3, 200
1, 000
4, 490
1, 000
5, 200
1, 000
1
2
3
Знч.
10
10
10
4, 500
1, 000
6, 300
1, 000
6, 800
1, 000
Ескерту : 1 - еленген, 2 - еленбеген, 3 - жай ұн.
13, 5
Scatterplot of A against S Тритикалевая 6v*30c
A = 10, 71+0, 875*S-0, 115*S^2
Scatterplot of Kp against S Тритикалевая 6v*30c
Kp = 72, 31-4, 785*S-0, 075*S^2
70
13, 0 68
12, 5 66
12, 0 64
11, 5 62
11, 0 60
10, 5 58
10, 0
1 2 3
56
1 2 3
а б
Сұрып 1 - еленген; 2 - еленбеген; 3 - жай ұн; Ақуыз (A) және крахмал(Kp)
1-сурет - Ақуыз А(а) бен Kp(б) крахмалдың тритикале ұнының сұрыбына тәуелділігі
2-сурет. Ұн қышқылдылығы Km (а) мен Kk (б) крахмал қышқылдылығының тритикале ұнының сұрыбына тәуелділігі.
Тритикале ұнының үш сұрыптарының мәліметтері бойынша, ұн қышқылдығының, крахмал қышқылдығының көрсеткіштерінің шашыранды диаграммасы көрсетілген және регрессия теңдеуі шығарылған (3-сурет) .
Scatterplot of Kk against Km
8, 0
Kk = 1, 2589+1, 0724*Km
7, 5
7, 0
6, 5
6, 0
5, 5
5, 0
4, 5
4, 0
3, 5
2, 5 3, 0 3, 5 4, 0 4, 5 5, 0 5, 5 6, 0
Km
3-сурет. Крахмал қышқылдығы - Kk, ұн қышқылдығы - Km көрсеткіштерінің арасындағы тәуелділік
3-суреттен көріп отырғанымыздай экспериментальды мәліметтер тіке сызықтың қасында топ-тасып, 95 % сенімді жолаққа жатады. p <0, 01 деңгейімен корреляция жоғары және маңызды. Бұл көрсеткіштердің арасындағы корреляция коэффициенті r= 0, 926 тең болады. Kk = 1, 26 + 1, 0724×Km. теңдеуімен сызықтық байланысының жақын екенін көрсетеді.
1 және 2-суреттерден көріп отырғанымыздай, корреляция коэффициентінің төртеуі де p < 0, 05 деңгейімен маңызды. Жоғары корреляция крахмалда, ұн қышқылдығында да, крахмал қышқыл-дығында да байқалады және корреляция коэффициенті 0, 9875; 0, 8879 және 0, 8817 тең болады. Ақуызда корреляция әлсіз болып келеді r= 0, 4316 .
Бұл суреттерден көріп отырғанымыздай, барлық жағдайларда регрессияның сызықты теңдеуі-мен шектелуге болады.
Зерттеу жұмыстары барысында тритикале ұнның сапа қөрсеткіштердің (ақуыз бен крахмал) мәні ұн сұрыпына тәуелді екендігі анықталды. Бұл жағдайды эксперимент нәтижесінен алынған мәлімет бойынша математикалық өңдеу арқылы есептеп, алынған жиынтығына статис-тикалық сипаттама берілді. Математикалық өңдеудің нәтижелерінде тритикале ұнның сапа көрсеткіштерінің өзара тығыз байланысы анықталды. [4]
Зерттеу нәтижелеріне сараптама крахмал өндіру үшін тритикале сортының ұнын шикізат ретінде қолдану өнім сапасын және ассортиментті арттыруға болатындығын көрсетеді.
1. 2 Қасиеттерінің көрсеткіштері және пайдалану, халық шаруашылығындағы маңызы, ерекшеліктері
Қазіргі кезде тритикаледен ұн алып, оны наубайханада бағалы шикізат ретінде қолдану қолға алынуда. Тритикале бидаймен салыстырғанда шамамен 1, 4 есе дән көлемімен ерекшеленеді, ал бидай оны өзінің дөңестігімен артта қалдырады[5] . Тритикале дақылының ұзын пішіні қара бидайдан мұрагерлікке қалдырылған. Тритикале дақылының оның дөңестігіне байланысты құлау бұрышы 0, 77-ге тең[6] .
Ерекше қасиетінің бірі алейронды қабат клеткалары формасының бұрыстығы болып табылады. Ақуыз мөлшері көп. Суда еритін азотқа ие алмастырылмайтын бос аминқышқылдар - лизин, валин, лейцин бар, лизиннің мөлшері ақуыздың жалпы мөлшерінің 3%-ын құрайды. Сондықтан биологиялық құндылығы бидайға қарағанда күштірек. Тритикале ұнында бидайға қарағанда альбумин, глобулин көп. Жоғары күлділікті[7] .
Осы артықшылығына қарамастан, тритикале дақылының кейбір кемшіліктері де кездеседі: крахмал мөлшері салыстырмалы түрде аз, амилоза мөлшері (23, 7%) төменірек; клейковина мөлшері төменгі сапада, мөлшері 10% құрайды; тритикале ұнынан жасалған қамырдың реологиялық сапасы төмен, нанның дәмі тәттірек[8] .
Сол себепті осы зерттеу жұмысында Қазақстанда өндірілетін тритикале дақылының наубайханалық қабілетін қарастыру үшін одан алынған ұнныңүлгілерін құрастырып, олардың сапа көрсеткіштеріне сипаттама бердік (1-кесте) .
1-кесте - Зерттеуге алынған тритикале дақылы үлгісінің технологиялық қасиеттерінің көрсеткіштері
Көрсеткіштер
Мөлшері
Ұн ақтығы, РЗ-БПЛ, кем емес
42-57
Құлау саны, с
195
Ұнның күлділігі, %
0, 82
Ақуыз ҚЗ, %
11, 8
Маңызы
%
20, 4
ИДК
95
Ірілігі
Електе қалған полиамид, артық емес
21/3 немесе 27ПА-120
Електен полиамидтің өту шегі, кем емес
38/86 немесе 43ПА-70
Қышқылдылығы, град
3, 4
1-кестеде көрсетілген деректер бойынша зерттеуге алынған тритикале ұны үлгілерініңсапа көрсеткіштері келесі көрсеткіштермен сипатталды: ұнның ақтығы 42-57 РЗ-БПЛ, кем емес, күлділігі 0, 82%, қышқылдығы 3, 4 град.
Және берілген мәліметтерді ескере отырып осы зерттеу жұмысында тритикале ұнының наубайханалық қабілетіне лабораториялық эксперименттібелгілі стандарттық әдістер бойынша жүргіздік. Зерттеу нәтижесі 2-кестеде келтірілген.
2-кесте нәтижелері бойынша тритикале ұнынан жасалған нан ұнның жақсы газ түзу қабілетіне қарамастан бидай ұнынан жасалған нанға қарағанда төменгі көлемді шығымға ие, жұмсағы тығыз және тез жабысқақ болатынын, сондай-ақ, тритикале ұнынан жасалынған қамырдың газ түзу қабілеті шамамен бидай ұнымен бірдей, бірақ газ ұстау қабілеті төмен ( 72-79%) екендігін байқадық.
2кесте - Тритикале ұнының наубайханалық қасиеттері.
Сапа көрсеткіштері
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.

Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz