Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы
Жоспар:
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
2.1. Салық міндеттемесінің есебі және салық төлемдеріне сипаттама
2.2.Корпоративтік табыс салығы және төлем көзінен ұсталатын табыс
салықтар.
2.2. Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы.
2.3. Қосымша құн салығы.
2.4. Акциздік салық.
2.5. Әлеуметтік салық
2.6. Жер салығы.
ІІІ. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер.
І. Кiрiспе
Салықтың түсiнiгi және мағынасы.
Салық дегенiмiз - үкiметпен мiндеттi түрiнде алынатын төлемдердi айтамыз.
Салықтар тiкелей және қосымша түрге бөлiнедi:
Тiкелей салықтарға жатады:
1. Корпорациялық табыс салығы
2. Заңды тұлғалардан ұсталатын салық
3. Әлеуметтiк салығы
4. Жер салығы
5. Мүлiк салығы
6. Көлiк құралдарының салығы
Қосымша салықтарға жатады:
1. Қосылған құн салығы
2. Акциздi жанама салығы
Қазақстан Республикасының Салық кодексiне сәйкес жеке және заңды
тұлғалардан алынатын салықтармен мемлекеттiк бюджеттi толтырады.
Әрбiр елде үкiметтiң шығындарына және салық салуына көп көңiл
аударады. Нарықтық экономикаға ауысқан кезде мемлекеттiк бюджеттiң
құрастыруы өте күрделi шарттарда болған, яғни сол уақытта экономикалық
өсiмi төмендедi, инфляция жоғары деңгейде болды, елдiң қаржы жағдайы
крезистiк әрекетте болды. Нарықтық экономикаға көшкен мемлекеттерде салық
алудың үш нұсқасын пайдалануға болады:
1. Пропорционалды салық-салықтың қосындысы жұмыскерлердiң табысына
пропорционалды бөледi;
2. Регресивтi салық-жұмыскерлердiң табысы төмендесе де, салық процентпен
жоғарлатып алынады;
3. Прогрессивтi салық-жұмыскерлердiң табысы көбеюiне қарай салық ставкасы
өседi.
Қазақстан Республикасының салықтары екi түрге бөлiнедi:
1. Жалпы мемлекеттiк салықтар-мемлекеттiк бюджеттi реттейтiн көздерi
болады.Олардан түскен ақшалар әр түрлi бюджеттерге аударылады;
2. Жергiлiктi салықтар және жергiлiктi жинақтаулар бюджетiнiң табысының
көздерi болады.
Жалпы мемлекеттiк салықтарға жатады:
-Заңды және физикалық тұлғалардың табысына салынатын салық;
-Қосымша құн салығы, акциздер, бағалы қағаздарға жасалатын операцияға
салынатын салық, арнайы салықтар.
Жергiлiктi салықтарға жатады: жер салығы, заңды және физикалық
тұлғалардың мүлiгiне салынатын салық, транспорттық салық, физикалық
тұлғаларды мемлекеттiк төлемдердi өткiзу үшiн алынатын төлемдер, акционер
өткiзу төлемдерi және тағы басқалар жатады.
Салық салудың негiзгi принциптері мен функциялары.
Қазақстан Республикасының Салық жүйесiне сәйкес салық салудың мынадай
принциптері бар:
1. Әдiлеттiк принцпi;
2. Анықтылық принцпi;
3. Ыңғайлы принцпi;
4. Үнемдеу принцпi.
Әдiлеттiк принцпi-барлық тұрғындардан салық алынады және тұрғындардың
арасында салық арқылы төленетiн салықтар тепе-тең түрде бөледi.
Анықтылық принцпi-салық төлеушiге алдын-ала сомасы, уақыты ұсынылады.
Ыңғайлы принцпi-салық төлеушiге ыңғайлы уақытта салықтар алынады.
Үнемдеу принцпi-салық алынатын шығындарды азайтуға тырысады.
2.1. Салық міндеттемесінің есебі және салық төлемдеріне сипаттама
Салық мiндеттемесi мемлекет алдындағы әрбiр салық төлеушiнiң
мiндеттемесi болып табылады және салық заңына сәйкес жүргiзiледi.
2001ж. 12 маусымында №209-11 Қазақстан Республикасының Салық және
бюджетке төленетiн басқа да (салық) мiндеттеме төлемдерi туралы салық
кодекiсi қабылданды. Кодекске сәйкес жеке және заңды тұлғалардан алынатын
салыјтар мемлекеттiк бюджеттi толықтырудың негiзгi көзi болып табылады.
Салық кодексi республикалық және жергiлiктi бюджетке түсетiн
салықтарды, алымдардан, салымдарды, және басқа мiндеттi төлемдердi
белгiлейтiн, Қазақстан Республикасының заңдарымен реттелетiн кеден баж
салығы, алым мен төлемдердiң мәселесiн қоспағанда, Қазақстан
Республикасындағы барлық салықтық қатынастарды реттейтiн бiрден-бiр заңды
құжат болады.
Салық кодексi салықтардың толық тiзiмiн, оларды есептеу тәртiбiн,
салық салу объектiсiмен салықтың негiзгi түрлерi бойынша төлеуiн анықтайды.
Салықтар, алымдар мен басқа да мiндеттi төлемдер деп- кодексте
белгiленген тәртiпке сәйкес Қазақстан Республикасының бюджет жүйесiн
төлеуден аударылған қаражаттарды айтамыз. Салықтарды, алымдарды және басқа
да мiндеттi төлемдердi енгiзу және аудару немесе тоқтату құқығы Қазақстан
Республикасы заң органдарының өкiметтiлiгiне жүктелген. Бұл құқық тек қана
салық кодексiне өзгертулер мен толықтырулар енгiзу арқылы жүзеге
асырылады.
Салық төлеушi, салық мiндеттемесiн орындау барысында, салық
салынатын объектiсiмен, салық базасын, салық мөлшерлемесiн, салық кезеңiн
бiлуге мiндеттi болады. Бұл кезде салық салынатын объектiсi және салық
салумен байланысты объектiлерi: мүлiк және әрекетi болады, егер де олар
бар болса, онда салық төлеушiнiң мiндеттемесi де пайда болады.
Салық базасы деп- құқықтық, физикалық базасын айтады және де салық
салу объектiсiне басқа да сипаттамасы бойынша салық салуға жатуы мүмкiн.
Салық базасының негiзiнде салық соммасы және басқа да төлеулердiң
мөлшерi анықталады.
Салық мөлшерлемесi- салық базасының өлшем бiрлiгiне есептелiнген
салық денгейi болып табылады. Салық мөлшерлемесi пайыздық немесе
абсалюттiк сомасы бойынша салық базасының өлшем бiрлiгiне қарап
белгiлейдi.
Салық кезеңi- бұл уақыт кезеңi, әрбiр салық түрiне және салық
кодексiнiң басқа да мiндеттi төлемдерiне қолайлы етiпбелгiленедi, сол
кезең бiткенен кейiн салық базасы анықталып бюджетке төленуге жататын
салық пен басқа да мiндеттi төлемдерi есептелiнедi.
Қазақстан Республикасындағы салық заңы-мүлiктiң кiрiстелген және
тауарды сату мақсатында жөнелтiлген, қызметтiң көрсеткiшiн, жұмыстың
атқарылған кезеңiмен есептелiнген шығысы мен төленген табысының кезеңiне
қарамастан, салықтық есептiң әдiсiне қарап есептеу әдiсi бойынша құрылады.
Қазақстан Республикасында әрекет етiп тұрған салықтар мен басқа да
бюджетке төленетiн мiндеттi төлемдердiң сызбасы төменде көрсетiлген.
Кәсiпорынның бюджетiн есепке алу операциялары: Бюджетпен есеп айырысу
бөлiмiнiң шотында есепке алынады. Бұл бөлiмшеге:
3110-“Төлеуге тиісті корпорациялық табыс салығы”
3120- “Жеке табыс салығы”
3130- “ҚҚС”
3140- “Акциздер”
3150- “Әлеуметтік салық”
3160- “Жер салығы”
3170- “Көлік құралдары салығы”
3180- “Мүлік салығы”
3190- “Өзге салықтар”
2.2. Корпоративтiк табыс салығы.
Корпоративтiк табыс салығы бойынша бюджетпен есеп айырысу 3110
Төлеуге тиісті корпорациялық табыс салығыдеген пассивтiк шотында жүредi.
Корпоративтiк табыс салығының салық салынатын негiзгi объектiсi салық
салынатын табысы болып табылады, оның деңгейi жылдық табыс жиынтығы мен
шегерiмiнiң (тұрақты мекемелер арқылы қызметпен жүзеге асырылатын, резидент
еместердi қоспағанда) арасындағы айырмасы арқылы анықталады
Корпоративтiк табыс Салық салынатын Салық мөлшерлемесi Салықтық
салығын төлеушiлер объектiсi кезең
Заңды тұлға, ҚР Салық салынатын 30 % Календарл
президенттерi табыс ық жыл
(бұларға ұлттық
банктармен
мемлекеттiк ұйымдар
кiредi)
Төлем көзiнен 15 %
алынатын табысқа
салынатын салық
Заңды тұлға, ҚР Салық салынатын 10 % Календарл
президенттерi, олар табыс ық жыл
үшiн жер өндiрiстiң
негiзгi құралы болып
табылады
ҚР тұрақты ұйымдар Салық салынатын 30 % Календарл
арқылы, қызметпен табыс ық жыл
жүзеге асыратын
резиденттер емес
заңды тұлғалар
Таза табыс 15 %
Төлем көзiнен 15 %-марапаттау мен
ҚР-да төлем кезiнде алынатын табысқа қатысу үлесiнен алынатын
табылатын салынатын салықтар табыстар, девиденттер;
резиденттер емес 10% тәуекелдiлiктен
заңды тұлғалар сақтандыру келiсiм шарты
бойынша төленетiн
сақтандыру пайдасы;
5%-тәуекелдiлiктен қайта
сақтандыру келiсiм шарты
бойынша төленетiн,
сақтандыру пайдасы;
5%-халықаралық
тасымалдауға транспорттық
қызмет көрсетуден түскен
табыс;
20%-басқа табыстар.
Салық салынатын табыс жылдық табыс жиынтығы-шегерiмдер
Жылдық табыс жиынтығына: жөнелтiлген өнiмдер, атқарылған жұмыстар,
көрсетiлген қызметтер және басқа да операциялар үшiн, салық төлеушiнiң
алуына жататын ақшалай немесе басқа да қаражаттар, өзара есеп айырысу
ретiнде үшiншi тұлғаларға жiберiлетiн, тiкелей не жанама түрiнде шығындарды
өтеуге жiберiлген қаражаттар кiредi.
Кәсiпкерлерлiк қызметтен түскен кiрiстерге: өнiмдi (жұмысты,
қызметтi) сатқаннан түскен кiрiстер; ғимараттарды, қондырғыларды сату
кезiнде құндылықтың өсуiнен, сондай-ақ амортизациялауға жатпайтын активтер
мен инфляцияға байланысты олардың құндарына түзетулердi есепке алу
барысында түскен кiрiстер; басқа да сатудан түскен тыс кiрiстер, соның
iшiнде: проценттер бойынша кiрiс; девиденттер; ақысыз алынған мүлiктер мен
ақша қаражаттары; мүлiктердi жалға беруден түсетiн кiрiстер; мемлекеттен
және басқа да заңды тұлғалардан алынған жәрдем ақшалар; кәсiпкерлiк
қызметтен немесе оның қызметтiк шектеуден түскен кiрiстер және тағы басқа
жатады.
Салық төлеушiлер жылдық табысының жиынтығынан мыналарды шығарып
тастау керек:
-девиденттер, Қазақстан Республикасында заңды тұлға резиденттер алынған
бұрындары төлем көзiнен ұсталады;
-кәсiпорынның меншiлiгiндегi акциясының құны, олардың номиналдық құнынан
артқан деңгейi, яғни элементтердiң орналастыру кезiнде және меншiктi
акция сатқан кезiнде алынған табыстары;
-әр түрлi апатты төтенше жағдайына душар болған жағдайда, гуманитарлық
көмек ретiнде алынған мүлiктердiң құны егер де олар арналымы бойынша
пайдаланса;
-мемлекеттiк бағалы қағаздарды сатқаннан түскен табыстары;
-мемлекеттiк кәсiпорын тегiн негiзгi құралдарының құны;
-зейнетақыны қамтамасыз ету туралы Қазақстан Республикасының заңына сәйкес
алынған инвестициондық табыстары;
Заңды тұлғаның жылдық табысының жиынтығынан оны алуға байланысты
барлық шығындар кемiтiледi, соның iшiнде табыс салығы салынатын еңбекақы
бойынша шығындары да, яғни қызметкерлердiң материалдық және әлеуметтiк әл-
ауқатын көтеруге шығарылған шығындар, сондай-ақ Қазақстан Республикасының
заңымен реттелетiн мемлекеттiк әлеуметтiк сақтандыру және арнайы қорларға
салынатын шығындар. Салық төлеушiнiң шегерiмiнiң тиiстi құжаттары бар
болса, яғни жылдық табыс жиынтығын алумен байланысты шығыстары расталса
ғана шегерiм жасалады. Бұл шығыстарды сол өзiнiң жасаған салықтық кезеңнен
шегерiледi, бiрақ оған болашақ кезеңнiң шығыстары қосылмайды.
Жылдық табыс жиынтығынан келесi шегерiстер жасалады.
Қызмет бабымен iс сапарға кеткен шығындары және өкiлеттiлiк шығыстары
Қазақстан Республикасының Үкiмет белгiлеген нормалар шегiнде шегерiледi:
-iс-сапарға жiберiлген жерiне дейiн кеткен нақты жолмен байланысты
шығындары жатады;
-шетелдiк iс-сапарда жүрген кезiндегi тәулiк шығындары Қазақстан
Республикасының Үкiметiнiң белгiленген норма шегiнде берiледi.
Алынған сыйақы (мүдде) бойынша шегерiм келесi деңгейде
жасалынады: Сыйақы қатарына алынған несие (кредит, займ,) мүлiктер,
дисконттар мен дипозиттер жатады.
Несиелер (займдар) бойынша, оның iшiнде қаржылық мезинг бойынша
да, депозиттер сондай-ақ мүлiктер теңгемен алынса (немесе арналса), онда
Қазақстан Республикасының ұлттық банкiсi бекiткен қайта қаржыландырудың 1,5-
ке еселенген ресми мөлшерлемесi бойынша шығарылған сомасы шегiнде
шегередi, ал ол шетел валютасында берiлген (немесе орналастырылған) болса,
онда ол Лондонның банкаралық рыногының 2-ге еселенген мөлшерлемесi
(ставкасы) бойынша шығарылған сомасының шегiнде шегерiлуге тиiс. Жоғарғы
шектеумен қоса, несиенiң максималды марапаттау сомасында шегеруге жатады.
Заңды тұлға Төлеу көзiнен Төлем көзiнен
ұсталатын
резиденттерiне ұсталынған табыс салығының
Төлейтiн марапаттау = марапаттау х мөлшерi (15%)
және шегерiмге сомасы копоративтiк
жатқызуға болатын сомасы. салығының мөлшерi (30%)
Қазақстан Республикасының Ұлттық банксiнiң қайта қаржыландыру
мөлшерлемесi және Лондонның банкаралық рыногының депозиттердi,
бағалы қағаздарды, мүлiктердi, сондай-ақ несиенi (қарызды) рәсiмдеу
кезiндегi мөлшерлемесi пайдаланады. Келiсiм-шартқа сәйкес несиенi (қарыз)
үшiн мараттау сомасын есептеу кезiнде қалқып жүретiн мөлшерлемесi және
мәселенiң нақты жасалған күнделiктегi мөлшерлемесi есепке алынады.
Күмәндi мiндеттемелердiң төленуi бойынша жасалатын шегерiм.
Егерде брындары күмәндi деп танылған табысты салық төлеушi
кредиторға төлесе, онда оның сол төленген деңгейінде шегерiм
жасауға рұқсат етiледi.
Күмәндi қарыз талабы бойынша шегерiм тиiстi құжаттармен расталса
және ол бухгалтерлiк есепте көрсетiлсе ғана жасалады. Күмәндi
қарыз талабы-негiзiнен Қазақстан Республикасының заң тұлғалары және
жеке кәсiпкерлерi көрсеткен қызметiнiң, атқарған жұмыстарының, сатқан
тауарының н„тижесiнде шығатын қызметiн жүзеге асырып жүрген заңды
тұлғалар-резидент еместердiң де және үш жылға дейiн талабын
қанағаттандырылмаған кезде, немесе Қазақстан Республикасының заңына
сәйкес салық төлеушi-дебиторлық банктер деп таныған жағдайда шығды.
Резервтiк (провизиялық) қорларға аударымдар бойынша шегерiс
жасау. өз қызметiн заңға сәйкес жасалған келiсiм-шарт негiзiнде
құжат жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушының осы кең орнында
жер қойнауын пайдалану жөнiндегi операциялардың аяқталуына байланысты
кең орнын игеру зардаптарын жою қорына (резервтiк немесе провизиялық
қорына) аударылған аударымдар соммасын шегерiп тастауға құқығы бар.
Тап осындай құқықтар банктерге де, ұйымдарға да берiлуi мүмкiн,
яғни олардың депозиттерi, несиелерi, қаржылық лизингiнi қоспағанда,
дебиторлық қарыздары, аккредитивтерi үшiн жасалуы мүмкiн. Бұл
операцияларды күмәндi категориясына жатқызу тәртiбiн және жағдайына
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкiсi осы жағдайға өкiлеттiлiгi
бар мемлекеттiк органдардың келiсiмi бойынша анықталады.
Ғылыми-зерттеу, жобалық және тәжiрибе-контсрукторлық жұмыстарына
жасалған шығындар бойынша шегерiм жасау. Негiзгi құрал- жабдықтарды
алу, оларды орнату және басқа күрделi сипаттаЈы шығындардан басқа,
табыс алумен байланысты ғылыми-зерттеу, жобалау және тәжiрибеде-
конструкторлық жұмыстарына жұмсалған шығындар бойынша қалуына
болады. Аталған шығынды шегеруге жатқызу үшiн жобалық-сметалық
құжаттама, орындалған жұмыстардың актiсi және басқа да құжаттар
бойынша негiзделуi керек.
Сақтандыру жарналары бойынша шығыстарға шегерiс жасау. Жинақтау
және қайтарым сипаттағы шарттар бойынша сақтандыру төлемдерiн
қоспағанда, сақтандыру шарттары бойынша сақтаушылар төленген
сақтандыру жарнасын шегере алады. Бiрақ сақтандыру қызметi қаржы
министiрлiгiнiң қадағалауында болады. Банк жүйесi де осы процесске
қатысты болғандықтан, оларды календарлық, қосымша және төтенше
жарнасын шегерiске жатқызуына құысы бар.
Әлеуметтiк төлемдерге арналған шығыстар бойынша шегерiмдер.
Салық төлеушiнiң уақытша жұмысқа жарамсыздығына, жүктi болуына және
бала тууына байланысты демалысқа ақы төлеу жөнiндегi шығыстарын
есептi кезеңде шегере алады. Қызметкерлердiң денсаулығының
зақымдануына байланысты ақы төлеуге жұмсалатын шығыстар да заңды
белгiленген мөлшерден шегерiлуге тиiстi.
Табиғи ресурстарды геологиялық зерттеулерге және өндiруге
дайындық жұмыстарына жұмсалған шығындар. Жер байлығын зерттеу,
барлау және пайдалы қазбаларды алуға даярлық жұмыстарына шыққан
шығындар, бағалау, жасақтау, жалпы әкiмшiлiк шығындар және қол
қойылған бонустарды, коммерциялық табу бонусын төлеуге байланысты
шығындарды қоса алғанда, жылдық табыс жиынтығынан амортизациялық
аударым түрiнде ұстап қалуға жатады және ол жеке топты құрайды,
бiрақ амортизациялық нормасының шегi 25 пайыз деңгейiнен аспауы
керек.
Геологиялық жұмыстары жасалған контракт аясында жүзеге асырады,
ол кезде олардың:
- пайдалы қазбаларды сату кезiнде алынған табыстары;
- жылдық табыс жиынтығынан түзету ретiнде алынып тасталынатын
табыстар жеке көрсетiледi, тасталған табыстары қосылмайды.
Терiс бағамының айырмасы бойынша шегерiм жасау салық төлеушiнiң
оң бағымының айырмасынан алатын табыс соммасымен шектеледi және
осыған салық салынатын табыстың 50% деңгейiмен қосады, ал салық
салынатын табыс өз кезегiнде жылдық жиынтық табыспен салық
төлеушiнiң бағамдық айырмасы бойынша шығыстар мен табыстарын
қоспай алынған шегерiм соммасының айырмасынан шығады. Ескерiлмей
қалған терiс бағамның сомасы келесi кезеңнiң шегерiмiне жатқызуы
мүмкiн. Құрылысқа алынатын кредиттер заемдар бойынша терiс бағамдық
айырмасы құрлысты жүргiзу кезiнде төлем жасау барысында пайда
болады, онда ол обьектiнiң құнына қоса алынады.
Айыппұлдар да, өсiмдер де, олардың танысуына қарап шегерiмге
жатқызылуы мүмкiн, тек мемлекеттiк бюджетке жататындардан басқасы.
Салықтарды шегерiс жасау. Бұл жерде мемлекеттiк бюджетке
есептелiнген шегiндегi төленген салық шегеруге жатады, яғни жылдық
табыс анықталғанға дейiнгi салықтар; Қазақстан Республикасының
аумағында және басқа мемлекеттерде төленген табыс салығы мен
корпоративтiк табыс салығы, сондай-ақ үстеме пайданың салықтары
(яғни кәсiпорынның рентабельдi болған сайын, одан ұсталатын салықтың
да деңгейi төмендейдi). Сонымен қоса, өткен кезеңдер үшiн ағымдағы
салық кезеңiнде төленген салықтар да шегерiлуi тиiс.
Ағымдағы салықтық кезеңде өткен кезеңдер үшiн төленген салық
қай кезеңде төленсе, сол кезеңнiң шегерiмiне жатқызылады.
Тiркелген активтер бойынша шегерiс жасау. Тiркелген активтерге-
салық төлеушiнiң бухалтерлiк баланысында ескерiлген және
кәсiпкерлiк қызметте пайдаланатын негiзгi құрал-жабдықтар мен
материалды емес активтер жатады. Негiзгi құрал-жабдықтарждың мынадай
түрлерiне амортизациялық аударымдар есептелiнбейдi: жер, өнiм беретiн
ересек малдар; мұражай құндылықтары; сәулет және өнер ескерткiштерi
жалпы жұрт пайдаланатын автомобиль жолдары, тротуорлар, бульварлар,
скверлер; аяқталмаған күрделi құрылыс; фильм қорына жататын
обьектiлер; бұрындары толығымен шегерiске жатқызылатын негiзгi құрал-
жабдықтардың құны; инвестициялық жобалардың шеңберiнде пайдалануға
берiлген құрал-жабдықтар.
Амортизациялауға жататын негiзгi құралдар өздерiне тиiсiлi
шектеулер мөлшерлемесімен есептелiнедi. Амортизацияның мүлiк түрi
бойынша шектелген мөлшерден Негiзгi құралдың есебi тарауында
көрсетiледi. Салық төлеушi өз еркi бойынша басқа да шектеу
мөлшерiнен қолдануына құқылы, бiрақ ол қойылған шектен жоғары
болмауы керек. өндiрiстiк мақсат үшiн өз күшiмен салынған
құрылыстардың шығыстары және өнтiрiстiк мақсатта үш жылдан кем
емес пайдаланған техналогиялық құрал-жабдықтардың құны; салық
төлеушiнiң еркi бойынша амортизациялау мерзiмiнiң кез-келген
амортизацияның шегiнде шегерiс жасай алады.
2.2. Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы.
Жеке тұлғалар бойынша бюджетпен есеп айырысу шотында жүредi.
Төлем көзiнен алынатын табысына салынатын салықтар. Төлем көздерiне
салынатын салық төлеушiнiң табысына алынады, олардың қатарына: -
еңбеккердiң табысы. Төлем көздерiне салық салынатын, еңбеккердiң табысына
жұмыс берушiнiң ақшалай немесе заттай нысанда есептелiнген жалақысы жатады,
оған әрекет етiп тұрған салық заңдарында қарастырылған, салық шегерiмiн
азайтатын сомасы, материалдық олжасы, әлеуметтiк және материалдық игiлiгiн
тағы басқа табыстары кiредi. еңбеккерлердiң табысы бойынша жеке табыс
салығының сомасы еңбеккерлердiң табысына јолданатын мөлшердiң көмегiмен
есептелiнедi.
Табыс салығын ұстаған кезде 3430, 3431 шоттары дебеттелiнiп, 3140
шоты кредиттелiнедi.
-бiр жолғы төлемдерден түскен табыс. Бұндай төлем түрлерi алдын-ала
жасалған келiсiм шарт бойынша анықталынады.
-жнақтау зейнеткерлiк қорлардан төленетiн зейнеткерлiк төлемдерi, бұл өз
кезегiнде айлық есептiк көрсеткiштердi азайтады.
-жеке тұлғаға төленетiн ұтыстар, марапаттаулар, девиденттер, табыстың бұл
түрiне 15 % деңгейiнде салық салынады.
-стипендия, бұларға да салық салынады, сондай-ақ стипендия мәдениет, ғылыми
тағы басқа қайраткерлерге алынады.
-сақтандыру қорлары бойынша табысы.
Төлем көзiнен салық салынбайтын табыстар. Төлем көздерiнде салық
салынбайтын табысқа салық төлеушiнiң келесi табыс түрлерi жатады: мүлiктiк
табысы, жеке кәсiпкерлердiң салық салынатын табысы және тағы басқалар.
Резидент емес заңды тұлғалардың табысына салық салудың
ерекшелiктерi. Жеке шетел тұлғасының табысына салық салу кезiнде
резиденттердегi қағидалар пайдаланады, осыған сәйкес салық төлеушiлер
резиденттiк және резиденттiк емес болып бөлiнедi.
Салық салу мақсатында жеке тұлға, егер де олар келесi тұжырымдаманың
кез келгенiне жауап берсе, онда олар Қазақстан Республикасының резидентi
болып саналады.
Жеке табыс Салық салынатын Салық мөлшерлемесi Салық
салықты объектiсi кезеңi
төлеушi
Салық Төлем көзiнен алатын Ұтыс, марапаттау, дивиденд Күнтiзбе
салынатын табысқа салынатын салықтүрiндегi табысы (сақтандыру лiк жылы
объектiсi бар,(салық кодексiмен қоры бойынша марапаттауды
ҚР-ң сәйкес салуға жатпайтынқоспағанда 15 %);
резиденттiк табысынан қоспағанда). Адвокаттар және жеке
жеке тұлғасы Төлем көзiнен алынатын нотариустар 10 %;
табысында салынбайтын Басқа да табыстар: 15 есе
салықтар есептелiнген жылдық есептiк
көрсеткiшiне дейiн салық
салынатын табыстық сомасынан
5 %;
15 еседен 40 есеге
есептелiнген жылдық есептiк
көрсеткiшке дейiн 15 еседен
жылдық есептiк көрсеткiштен
салық сомасы + 10 % одан
артық сомасынан;
40 еседен 600 есе есептелiнген
жылджық есептiк көрсеткiштен
салық сомасы +20 % одан артыј
сомадан;
600 еседен есептелiнген жылдық
есептiк көрсеткiштен және
одан әрi қарай 600 еселенген
жылдық есептiк көрсеткiштен
салық салу сомасы +30 % одан
артық сомадан
Салық Төлем көзiнен алынатын Резиденттiк емес жеке
салынатын табысынан алынатын тұлғалардың табысына салық
объектiсi бар,және алынбайтын салудың ерекшелiктерi төменде
ҚР-ң салықтар текс бойынша көрсетiлген
резиденттiк
емес жеке
тұлғалары
2.3.Қосымша құн салығы.
Бұл өндiрiс процессiне және тауардың айналысуына қосылған, сату
айналысына салынатын құн бөлiгiнiң бюджетiне аударылатын қосымша құн салығы
болып табылады, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында тауарларды
импорттау кезiнде жасалған қосымша құн салығы тауар айналымына қосылған
... жалғасы
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім
2.1. Салық міндеттемесінің есебі және салық төлемдеріне сипаттама
2.2.Корпоративтік табыс салығы және төлем көзінен ұсталатын табыс
салықтар.
2.2. Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы.
2.3. Қосымша құн салығы.
2.4. Акциздік салық.
2.5. Әлеуметтік салық
2.6. Жер салығы.
ІІІ. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер.
І. Кiрiспе
Салықтың түсiнiгi және мағынасы.
Салық дегенiмiз - үкiметпен мiндеттi түрiнде алынатын төлемдердi айтамыз.
Салықтар тiкелей және қосымша түрге бөлiнедi:
Тiкелей салықтарға жатады:
1. Корпорациялық табыс салығы
2. Заңды тұлғалардан ұсталатын салық
3. Әлеуметтiк салығы
4. Жер салығы
5. Мүлiк салығы
6. Көлiк құралдарының салығы
Қосымша салықтарға жатады:
1. Қосылған құн салығы
2. Акциздi жанама салығы
Қазақстан Республикасының Салық кодексiне сәйкес жеке және заңды
тұлғалардан алынатын салықтармен мемлекеттiк бюджеттi толтырады.
Әрбiр елде үкiметтiң шығындарына және салық салуына көп көңiл
аударады. Нарықтық экономикаға ауысқан кезде мемлекеттiк бюджеттiң
құрастыруы өте күрделi шарттарда болған, яғни сол уақытта экономикалық
өсiмi төмендедi, инфляция жоғары деңгейде болды, елдiң қаржы жағдайы
крезистiк әрекетте болды. Нарықтық экономикаға көшкен мемлекеттерде салық
алудың үш нұсқасын пайдалануға болады:
1. Пропорционалды салық-салықтың қосындысы жұмыскерлердiң табысына
пропорционалды бөледi;
2. Регресивтi салық-жұмыскерлердiң табысы төмендесе де, салық процентпен
жоғарлатып алынады;
3. Прогрессивтi салық-жұмыскерлердiң табысы көбеюiне қарай салық ставкасы
өседi.
Қазақстан Республикасының салықтары екi түрге бөлiнедi:
1. Жалпы мемлекеттiк салықтар-мемлекеттiк бюджеттi реттейтiн көздерi
болады.Олардан түскен ақшалар әр түрлi бюджеттерге аударылады;
2. Жергiлiктi салықтар және жергiлiктi жинақтаулар бюджетiнiң табысының
көздерi болады.
Жалпы мемлекеттiк салықтарға жатады:
-Заңды және физикалық тұлғалардың табысына салынатын салық;
-Қосымша құн салығы, акциздер, бағалы қағаздарға жасалатын операцияға
салынатын салық, арнайы салықтар.
Жергiлiктi салықтарға жатады: жер салығы, заңды және физикалық
тұлғалардың мүлiгiне салынатын салық, транспорттық салық, физикалық
тұлғаларды мемлекеттiк төлемдердi өткiзу үшiн алынатын төлемдер, акционер
өткiзу төлемдерi және тағы басқалар жатады.
Салық салудың негiзгi принциптері мен функциялары.
Қазақстан Республикасының Салық жүйесiне сәйкес салық салудың мынадай
принциптері бар:
1. Әдiлеттiк принцпi;
2. Анықтылық принцпi;
3. Ыңғайлы принцпi;
4. Үнемдеу принцпi.
Әдiлеттiк принцпi-барлық тұрғындардан салық алынады және тұрғындардың
арасында салық арқылы төленетiн салықтар тепе-тең түрде бөледi.
Анықтылық принцпi-салық төлеушiге алдын-ала сомасы, уақыты ұсынылады.
Ыңғайлы принцпi-салық төлеушiге ыңғайлы уақытта салықтар алынады.
Үнемдеу принцпi-салық алынатын шығындарды азайтуға тырысады.
2.1. Салық міндеттемесінің есебі және салық төлемдеріне сипаттама
Салық мiндеттемесi мемлекет алдындағы әрбiр салық төлеушiнiң
мiндеттемесi болып табылады және салық заңына сәйкес жүргiзiледi.
2001ж. 12 маусымында №209-11 Қазақстан Республикасының Салық және
бюджетке төленетiн басқа да (салық) мiндеттеме төлемдерi туралы салық
кодекiсi қабылданды. Кодекске сәйкес жеке және заңды тұлғалардан алынатын
салыјтар мемлекеттiк бюджеттi толықтырудың негiзгi көзi болып табылады.
Салық кодексi республикалық және жергiлiктi бюджетке түсетiн
салықтарды, алымдардан, салымдарды, және басқа мiндеттi төлемдердi
белгiлейтiн, Қазақстан Республикасының заңдарымен реттелетiн кеден баж
салығы, алым мен төлемдердiң мәселесiн қоспағанда, Қазақстан
Республикасындағы барлық салықтық қатынастарды реттейтiн бiрден-бiр заңды
құжат болады.
Салық кодексi салықтардың толық тiзiмiн, оларды есептеу тәртiбiн,
салық салу объектiсiмен салықтың негiзгi түрлерi бойынша төлеуiн анықтайды.
Салықтар, алымдар мен басқа да мiндеттi төлемдер деп- кодексте
белгiленген тәртiпке сәйкес Қазақстан Республикасының бюджет жүйесiн
төлеуден аударылған қаражаттарды айтамыз. Салықтарды, алымдарды және басқа
да мiндеттi төлемдердi енгiзу және аудару немесе тоқтату құқығы Қазақстан
Республикасы заң органдарының өкiметтiлiгiне жүктелген. Бұл құқық тек қана
салық кодексiне өзгертулер мен толықтырулар енгiзу арқылы жүзеге
асырылады.
Салық төлеушi, салық мiндеттемесiн орындау барысында, салық
салынатын объектiсiмен, салық базасын, салық мөлшерлемесiн, салық кезеңiн
бiлуге мiндеттi болады. Бұл кезде салық салынатын объектiсi және салық
салумен байланысты объектiлерi: мүлiк және әрекетi болады, егер де олар
бар болса, онда салық төлеушiнiң мiндеттемесi де пайда болады.
Салық базасы деп- құқықтық, физикалық базасын айтады және де салық
салу объектiсiне басқа да сипаттамасы бойынша салық салуға жатуы мүмкiн.
Салық базасының негiзiнде салық соммасы және басқа да төлеулердiң
мөлшерi анықталады.
Салық мөлшерлемесi- салық базасының өлшем бiрлiгiне есептелiнген
салық денгейi болып табылады. Салық мөлшерлемесi пайыздық немесе
абсалюттiк сомасы бойынша салық базасының өлшем бiрлiгiне қарап
белгiлейдi.
Салық кезеңi- бұл уақыт кезеңi, әрбiр салық түрiне және салық
кодексiнiң басқа да мiндеттi төлемдерiне қолайлы етiпбелгiленедi, сол
кезең бiткенен кейiн салық базасы анықталып бюджетке төленуге жататын
салық пен басқа да мiндеттi төлемдерi есептелiнедi.
Қазақстан Республикасындағы салық заңы-мүлiктiң кiрiстелген және
тауарды сату мақсатында жөнелтiлген, қызметтiң көрсеткiшiн, жұмыстың
атқарылған кезеңiмен есептелiнген шығысы мен төленген табысының кезеңiне
қарамастан, салықтық есептiң әдiсiне қарап есептеу әдiсi бойынша құрылады.
Қазақстан Республикасында әрекет етiп тұрған салықтар мен басқа да
бюджетке төленетiн мiндеттi төлемдердiң сызбасы төменде көрсетiлген.
Кәсiпорынның бюджетiн есепке алу операциялары: Бюджетпен есеп айырысу
бөлiмiнiң шотында есепке алынады. Бұл бөлiмшеге:
3110-“Төлеуге тиісті корпорациялық табыс салығы”
3120- “Жеке табыс салығы”
3130- “ҚҚС”
3140- “Акциздер”
3150- “Әлеуметтік салық”
3160- “Жер салығы”
3170- “Көлік құралдары салығы”
3180- “Мүлік салығы”
3190- “Өзге салықтар”
2.2. Корпоративтiк табыс салығы.
Корпоративтiк табыс салығы бойынша бюджетпен есеп айырысу 3110
Төлеуге тиісті корпорациялық табыс салығыдеген пассивтiк шотында жүредi.
Корпоративтiк табыс салығының салық салынатын негiзгi объектiсi салық
салынатын табысы болып табылады, оның деңгейi жылдық табыс жиынтығы мен
шегерiмiнiң (тұрақты мекемелер арқылы қызметпен жүзеге асырылатын, резидент
еместердi қоспағанда) арасындағы айырмасы арқылы анықталады
Корпоративтiк табыс Салық салынатын Салық мөлшерлемесi Салықтық
салығын төлеушiлер объектiсi кезең
Заңды тұлға, ҚР Салық салынатын 30 % Календарл
президенттерi табыс ық жыл
(бұларға ұлттық
банктармен
мемлекеттiк ұйымдар
кiредi)
Төлем көзiнен 15 %
алынатын табысқа
салынатын салық
Заңды тұлға, ҚР Салық салынатын 10 % Календарл
президенттерi, олар табыс ық жыл
үшiн жер өндiрiстiң
негiзгi құралы болып
табылады
ҚР тұрақты ұйымдар Салық салынатын 30 % Календарл
арқылы, қызметпен табыс ық жыл
жүзеге асыратын
резиденттер емес
заңды тұлғалар
Таза табыс 15 %
Төлем көзiнен 15 %-марапаттау мен
ҚР-да төлем кезiнде алынатын табысқа қатысу үлесiнен алынатын
табылатын салынатын салықтар табыстар, девиденттер;
резиденттер емес 10% тәуекелдiлiктен
заңды тұлғалар сақтандыру келiсiм шарты
бойынша төленетiн
сақтандыру пайдасы;
5%-тәуекелдiлiктен қайта
сақтандыру келiсiм шарты
бойынша төленетiн,
сақтандыру пайдасы;
5%-халықаралық
тасымалдауға транспорттық
қызмет көрсетуден түскен
табыс;
20%-басқа табыстар.
Салық салынатын табыс жылдық табыс жиынтығы-шегерiмдер
Жылдық табыс жиынтығына: жөнелтiлген өнiмдер, атқарылған жұмыстар,
көрсетiлген қызметтер және басқа да операциялар үшiн, салық төлеушiнiң
алуына жататын ақшалай немесе басқа да қаражаттар, өзара есеп айырысу
ретiнде үшiншi тұлғаларға жiберiлетiн, тiкелей не жанама түрiнде шығындарды
өтеуге жiберiлген қаражаттар кiредi.
Кәсiпкерлерлiк қызметтен түскен кiрiстерге: өнiмдi (жұмысты,
қызметтi) сатқаннан түскен кiрiстер; ғимараттарды, қондырғыларды сату
кезiнде құндылықтың өсуiнен, сондай-ақ амортизациялауға жатпайтын активтер
мен инфляцияға байланысты олардың құндарына түзетулердi есепке алу
барысында түскен кiрiстер; басқа да сатудан түскен тыс кiрiстер, соның
iшiнде: проценттер бойынша кiрiс; девиденттер; ақысыз алынған мүлiктер мен
ақша қаражаттары; мүлiктердi жалға беруден түсетiн кiрiстер; мемлекеттен
және басқа да заңды тұлғалардан алынған жәрдем ақшалар; кәсiпкерлiк
қызметтен немесе оның қызметтiк шектеуден түскен кiрiстер және тағы басқа
жатады.
Салық төлеушiлер жылдық табысының жиынтығынан мыналарды шығарып
тастау керек:
-девиденттер, Қазақстан Республикасында заңды тұлға резиденттер алынған
бұрындары төлем көзiнен ұсталады;
-кәсiпорынның меншiлiгiндегi акциясының құны, олардың номиналдық құнынан
артқан деңгейi, яғни элементтердiң орналастыру кезiнде және меншiктi
акция сатқан кезiнде алынған табыстары;
-әр түрлi апатты төтенше жағдайына душар болған жағдайда, гуманитарлық
көмек ретiнде алынған мүлiктердiң құны егер де олар арналымы бойынша
пайдаланса;
-мемлекеттiк бағалы қағаздарды сатқаннан түскен табыстары;
-мемлекеттiк кәсiпорын тегiн негiзгi құралдарының құны;
-зейнетақыны қамтамасыз ету туралы Қазақстан Республикасының заңына сәйкес
алынған инвестициондық табыстары;
Заңды тұлғаның жылдық табысының жиынтығынан оны алуға байланысты
барлық шығындар кемiтiледi, соның iшiнде табыс салығы салынатын еңбекақы
бойынша шығындары да, яғни қызметкерлердiң материалдық және әлеуметтiк әл-
ауқатын көтеруге шығарылған шығындар, сондай-ақ Қазақстан Республикасының
заңымен реттелетiн мемлекеттiк әлеуметтiк сақтандыру және арнайы қорларға
салынатын шығындар. Салық төлеушiнiң шегерiмiнiң тиiстi құжаттары бар
болса, яғни жылдық табыс жиынтығын алумен байланысты шығыстары расталса
ғана шегерiм жасалады. Бұл шығыстарды сол өзiнiң жасаған салықтық кезеңнен
шегерiледi, бiрақ оған болашақ кезеңнiң шығыстары қосылмайды.
Жылдық табыс жиынтығынан келесi шегерiстер жасалады.
Қызмет бабымен iс сапарға кеткен шығындары және өкiлеттiлiк шығыстары
Қазақстан Республикасының Үкiмет белгiлеген нормалар шегiнде шегерiледi:
-iс-сапарға жiберiлген жерiне дейiн кеткен нақты жолмен байланысты
шығындары жатады;
-шетелдiк iс-сапарда жүрген кезiндегi тәулiк шығындары Қазақстан
Республикасының Үкiметiнiң белгiленген норма шегiнде берiледi.
Алынған сыйақы (мүдде) бойынша шегерiм келесi деңгейде
жасалынады: Сыйақы қатарына алынған несие (кредит, займ,) мүлiктер,
дисконттар мен дипозиттер жатады.
Несиелер (займдар) бойынша, оның iшiнде қаржылық мезинг бойынша
да, депозиттер сондай-ақ мүлiктер теңгемен алынса (немесе арналса), онда
Қазақстан Республикасының ұлттық банкiсi бекiткен қайта қаржыландырудың 1,5-
ке еселенген ресми мөлшерлемесi бойынша шығарылған сомасы шегiнде
шегередi, ал ол шетел валютасында берiлген (немесе орналастырылған) болса,
онда ол Лондонның банкаралық рыногының 2-ге еселенген мөлшерлемесi
(ставкасы) бойынша шығарылған сомасының шегiнде шегерiлуге тиiс. Жоғарғы
шектеумен қоса, несиенiң максималды марапаттау сомасында шегеруге жатады.
Заңды тұлға Төлеу көзiнен Төлем көзiнен
ұсталатын
резиденттерiне ұсталынған табыс салығының
Төлейтiн марапаттау = марапаттау х мөлшерi (15%)
және шегерiмге сомасы копоративтiк
жатқызуға болатын сомасы. салығының мөлшерi (30%)
Қазақстан Республикасының Ұлттық банксiнiң қайта қаржыландыру
мөлшерлемесi және Лондонның банкаралық рыногының депозиттердi,
бағалы қағаздарды, мүлiктердi, сондай-ақ несиенi (қарызды) рәсiмдеу
кезiндегi мөлшерлемесi пайдаланады. Келiсiм-шартқа сәйкес несиенi (қарыз)
үшiн мараттау сомасын есептеу кезiнде қалқып жүретiн мөлшерлемесi және
мәселенiң нақты жасалған күнделiктегi мөлшерлемесi есепке алынады.
Күмәндi мiндеттемелердiң төленуi бойынша жасалатын шегерiм.
Егерде брындары күмәндi деп танылған табысты салық төлеушi
кредиторға төлесе, онда оның сол төленген деңгейінде шегерiм
жасауға рұқсат етiледi.
Күмәндi қарыз талабы бойынша шегерiм тиiстi құжаттармен расталса
және ол бухгалтерлiк есепте көрсетiлсе ғана жасалады. Күмәндi
қарыз талабы-негiзiнен Қазақстан Республикасының заң тұлғалары және
жеке кәсiпкерлерi көрсеткен қызметiнiң, атқарған жұмыстарының, сатқан
тауарының н„тижесiнде шығатын қызметiн жүзеге асырып жүрген заңды
тұлғалар-резидент еместердiң де және үш жылға дейiн талабын
қанағаттандырылмаған кезде, немесе Қазақстан Республикасының заңына
сәйкес салық төлеушi-дебиторлық банктер деп таныған жағдайда шығды.
Резервтiк (провизиялық) қорларға аударымдар бойынша шегерiс
жасау. өз қызметiн заңға сәйкес жасалған келiсiм-шарт негiзiнде
құжат жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушының осы кең орнында
жер қойнауын пайдалану жөнiндегi операциялардың аяқталуына байланысты
кең орнын игеру зардаптарын жою қорына (резервтiк немесе провизиялық
қорына) аударылған аударымдар соммасын шегерiп тастауға құқығы бар.
Тап осындай құқықтар банктерге де, ұйымдарға да берiлуi мүмкiн,
яғни олардың депозиттерi, несиелерi, қаржылық лизингiнi қоспағанда,
дебиторлық қарыздары, аккредитивтерi үшiн жасалуы мүмкiн. Бұл
операцияларды күмәндi категориясына жатқызу тәртiбiн және жағдайына
Қазақстан Республикасының Ұлттық банкiсi осы жағдайға өкiлеттiлiгi
бар мемлекеттiк органдардың келiсiмi бойынша анықталады.
Ғылыми-зерттеу, жобалық және тәжiрибе-контсрукторлық жұмыстарына
жасалған шығындар бойынша шегерiм жасау. Негiзгi құрал- жабдықтарды
алу, оларды орнату және басқа күрделi сипаттаЈы шығындардан басқа,
табыс алумен байланысты ғылыми-зерттеу, жобалау және тәжiрибеде-
конструкторлық жұмыстарына жұмсалған шығындар бойынша қалуына
болады. Аталған шығынды шегеруге жатқызу үшiн жобалық-сметалық
құжаттама, орындалған жұмыстардың актiсi және басқа да құжаттар
бойынша негiзделуi керек.
Сақтандыру жарналары бойынша шығыстарға шегерiс жасау. Жинақтау
және қайтарым сипаттағы шарттар бойынша сақтандыру төлемдерiн
қоспағанда, сақтандыру шарттары бойынша сақтаушылар төленген
сақтандыру жарнасын шегере алады. Бiрақ сақтандыру қызметi қаржы
министiрлiгiнiң қадағалауында болады. Банк жүйесi де осы процесске
қатысты болғандықтан, оларды календарлық, қосымша және төтенше
жарнасын шегерiске жатқызуына құысы бар.
Әлеуметтiк төлемдерге арналған шығыстар бойынша шегерiмдер.
Салық төлеушiнiң уақытша жұмысқа жарамсыздығына, жүктi болуына және
бала тууына байланысты демалысқа ақы төлеу жөнiндегi шығыстарын
есептi кезеңде шегере алады. Қызметкерлердiң денсаулығының
зақымдануына байланысты ақы төлеуге жұмсалатын шығыстар да заңды
белгiленген мөлшерден шегерiлуге тиiстi.
Табиғи ресурстарды геологиялық зерттеулерге және өндiруге
дайындық жұмыстарына жұмсалған шығындар. Жер байлығын зерттеу,
барлау және пайдалы қазбаларды алуға даярлық жұмыстарына шыққан
шығындар, бағалау, жасақтау, жалпы әкiмшiлiк шығындар және қол
қойылған бонустарды, коммерциялық табу бонусын төлеуге байланысты
шығындарды қоса алғанда, жылдық табыс жиынтығынан амортизациялық
аударым түрiнде ұстап қалуға жатады және ол жеке топты құрайды,
бiрақ амортизациялық нормасының шегi 25 пайыз деңгейiнен аспауы
керек.
Геологиялық жұмыстары жасалған контракт аясында жүзеге асырады,
ол кезде олардың:
- пайдалы қазбаларды сату кезiнде алынған табыстары;
- жылдық табыс жиынтығынан түзету ретiнде алынып тасталынатын
табыстар жеке көрсетiледi, тасталған табыстары қосылмайды.
Терiс бағамының айырмасы бойынша шегерiм жасау салық төлеушiнiң
оң бағымының айырмасынан алатын табыс соммасымен шектеледi және
осыған салық салынатын табыстың 50% деңгейiмен қосады, ал салық
салынатын табыс өз кезегiнде жылдық жиынтық табыспен салық
төлеушiнiң бағамдық айырмасы бойынша шығыстар мен табыстарын
қоспай алынған шегерiм соммасының айырмасынан шығады. Ескерiлмей
қалған терiс бағамның сомасы келесi кезеңнiң шегерiмiне жатқызуы
мүмкiн. Құрылысқа алынатын кредиттер заемдар бойынша терiс бағамдық
айырмасы құрлысты жүргiзу кезiнде төлем жасау барысында пайда
болады, онда ол обьектiнiң құнына қоса алынады.
Айыппұлдар да, өсiмдер де, олардың танысуына қарап шегерiмге
жатқызылуы мүмкiн, тек мемлекеттiк бюджетке жататындардан басқасы.
Салықтарды шегерiс жасау. Бұл жерде мемлекеттiк бюджетке
есептелiнген шегiндегi төленген салық шегеруге жатады, яғни жылдық
табыс анықталғанға дейiнгi салықтар; Қазақстан Республикасының
аумағында және басқа мемлекеттерде төленген табыс салығы мен
корпоративтiк табыс салығы, сондай-ақ үстеме пайданың салықтары
(яғни кәсiпорынның рентабельдi болған сайын, одан ұсталатын салықтың
да деңгейi төмендейдi). Сонымен қоса, өткен кезеңдер үшiн ағымдағы
салық кезеңiнде төленген салықтар да шегерiлуi тиiс.
Ағымдағы салықтық кезеңде өткен кезеңдер үшiн төленген салық
қай кезеңде төленсе, сол кезеңнiң шегерiмiне жатқызылады.
Тiркелген активтер бойынша шегерiс жасау. Тiркелген активтерге-
салық төлеушiнiң бухалтерлiк баланысында ескерiлген және
кәсiпкерлiк қызметте пайдаланатын негiзгi құрал-жабдықтар мен
материалды емес активтер жатады. Негiзгi құрал-жабдықтарждың мынадай
түрлерiне амортизациялық аударымдар есептелiнбейдi: жер, өнiм беретiн
ересек малдар; мұражай құндылықтары; сәулет және өнер ескерткiштерi
жалпы жұрт пайдаланатын автомобиль жолдары, тротуорлар, бульварлар,
скверлер; аяқталмаған күрделi құрылыс; фильм қорына жататын
обьектiлер; бұрындары толығымен шегерiске жатқызылатын негiзгi құрал-
жабдықтардың құны; инвестициялық жобалардың шеңберiнде пайдалануға
берiлген құрал-жабдықтар.
Амортизациялауға жататын негiзгi құралдар өздерiне тиiсiлi
шектеулер мөлшерлемесімен есептелiнедi. Амортизацияның мүлiк түрi
бойынша шектелген мөлшерден Негiзгi құралдың есебi тарауында
көрсетiледi. Салық төлеушi өз еркi бойынша басқа да шектеу
мөлшерiнен қолдануына құқылы, бiрақ ол қойылған шектен жоғары
болмауы керек. өндiрiстiк мақсат үшiн өз күшiмен салынған
құрылыстардың шығыстары және өнтiрiстiк мақсатта үш жылдан кем
емес пайдаланған техналогиялық құрал-жабдықтардың құны; салық
төлеушiнiң еркi бойынша амортизациялау мерзiмiнiң кез-келген
амортизацияның шегiнде шегерiс жасай алады.
2.2. Жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы.
Жеке тұлғалар бойынша бюджетпен есеп айырысу шотында жүредi.
Төлем көзiнен алынатын табысына салынатын салықтар. Төлем көздерiне
салынатын салық төлеушiнiң табысына алынады, олардың қатарына: -
еңбеккердiң табысы. Төлем көздерiне салық салынатын, еңбеккердiң табысына
жұмыс берушiнiң ақшалай немесе заттай нысанда есептелiнген жалақысы жатады,
оған әрекет етiп тұрған салық заңдарында қарастырылған, салық шегерiмiн
азайтатын сомасы, материалдық олжасы, әлеуметтiк және материалдық игiлiгiн
тағы басқа табыстары кiредi. еңбеккерлердiң табысы бойынша жеке табыс
салығының сомасы еңбеккерлердiң табысына јолданатын мөлшердiң көмегiмен
есептелiнедi.
Табыс салығын ұстаған кезде 3430, 3431 шоттары дебеттелiнiп, 3140
шоты кредиттелiнедi.
-бiр жолғы төлемдерден түскен табыс. Бұндай төлем түрлерi алдын-ала
жасалған келiсiм шарт бойынша анықталынады.
-жнақтау зейнеткерлiк қорлардан төленетiн зейнеткерлiк төлемдерi, бұл өз
кезегiнде айлық есептiк көрсеткiштердi азайтады.
-жеке тұлғаға төленетiн ұтыстар, марапаттаулар, девиденттер, табыстың бұл
түрiне 15 % деңгейiнде салық салынады.
-стипендия, бұларға да салық салынады, сондай-ақ стипендия мәдениет, ғылыми
тағы басқа қайраткерлерге алынады.
-сақтандыру қорлары бойынша табысы.
Төлем көзiнен салық салынбайтын табыстар. Төлем көздерiнде салық
салынбайтын табысқа салық төлеушiнiң келесi табыс түрлерi жатады: мүлiктiк
табысы, жеке кәсiпкерлердiң салық салынатын табысы және тағы басқалар.
Резидент емес заңды тұлғалардың табысына салық салудың
ерекшелiктерi. Жеке шетел тұлғасының табысына салық салу кезiнде
резиденттердегi қағидалар пайдаланады, осыған сәйкес салық төлеушiлер
резиденттiк және резиденттiк емес болып бөлiнедi.
Салық салу мақсатында жеке тұлға, егер де олар келесi тұжырымдаманың
кез келгенiне жауап берсе, онда олар Қазақстан Республикасының резидентi
болып саналады.
Жеке табыс Салық салынатын Салық мөлшерлемесi Салық
салықты объектiсi кезеңi
төлеушi
Салық Төлем көзiнен алатын Ұтыс, марапаттау, дивиденд Күнтiзбе
салынатын табысқа салынатын салықтүрiндегi табысы (сақтандыру лiк жылы
объектiсi бар,(салық кодексiмен қоры бойынша марапаттауды
ҚР-ң сәйкес салуға жатпайтынқоспағанда 15 %);
резиденттiк табысынан қоспағанда). Адвокаттар және жеке
жеке тұлғасы Төлем көзiнен алынатын нотариустар 10 %;
табысында салынбайтын Басқа да табыстар: 15 есе
салықтар есептелiнген жылдық есептiк
көрсеткiшiне дейiн салық
салынатын табыстық сомасынан
5 %;
15 еседен 40 есеге
есептелiнген жылдық есептiк
көрсеткiшке дейiн 15 еседен
жылдық есептiк көрсеткiштен
салық сомасы + 10 % одан
артық сомасынан;
40 еседен 600 есе есептелiнген
жылджық есептiк көрсеткiштен
салық сомасы +20 % одан артыј
сомадан;
600 еседен есептелiнген жылдық
есептiк көрсеткiштен және
одан әрi қарай 600 еселенген
жылдық есептiк көрсеткiштен
салық салу сомасы +30 % одан
артық сомадан
Салық Төлем көзiнен алынатын Резиденттiк емес жеке
салынатын табысынан алынатын тұлғалардың табысына салық
объектiсi бар,және алынбайтын салудың ерекшелiктерi төменде
ҚР-ң салықтар текс бойынша көрсетiлген
резиденттiк
емес жеке
тұлғалары
2.3.Қосымша құн салығы.
Бұл өндiрiс процессiне және тауардың айналысуына қосылған, сату
айналысына салынатын құн бөлiгiнiң бюджетiне аударылатын қосымша құн салығы
болып табылады, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында тауарларды
импорттау кезiнде жасалған қосымша құн салығы тауар айналымына қосылған
... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz