Конституциялық құқықты демократизацияландыру

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

№10. Кәсіпорынның қаржысы

3. Қаржы әрқашанда мемлекеттің өсіп дамуының және мемлекеттің бір уақытта
пайда болған мемлекеттік дамудың негізгі ұғымы болып табылады. Сондықтан
мемлекеттік қаржы теориясы қаржылар мемлекетінің тірегі болып табылады.
Негізінде қаржылар ақша түріндегі қоғамдық өндірістегі бөлуге байланысты
экономикалық қатынастардың ақшалай сипатында болады. Кәсіпорын қаржысының
бір бөлігі ретінде туындайтын экономикалық категорияға жатады,
Қаржылар өте мол ақша қаражаттары ретінде мемлекеттік меншікте
болады және жолын мемлекеттік мұқтаждарды қанғаттандыру процесінде басты
рөл атқарады. Қаржылар мемлекттік өсіп дамуының материалдық негізгі және
оның өзіне тән функциялары қамтамасыз етіледі. Қандай да болмасын жеке және
заңды тұлғалар қаржылық болып есептелінеді. Мемлекеттік ақша жүйесінің
субъектісі болып табылатын 2 термин қарастырылады.
1) материалдық мағынада
2) материалдық экономикалық категория.
Материалдық мағынада қаржы деп мемлекеттің нарықтық
қатынасы кәсіпкерлік міндеті іс орындайтын нарықты шауашылықты жүргізетін
субъектілерінің қызметін ұйғарады. Дәстүрлі кәсіпкерлік тек пада алу үшін
ғана өндіріс факторларын жүйелі пайдаланып келеді. Өтпелі кезеңді бастан
кешіріп отырған қоғамның нақты жаңдайына сәйкес нарықтық экономикалық
тиімді құрылымын қалыптастырудың қажеттілігімен осы өтпелі нақты жағдайға
сәйкес келетін стандарттыны, әдет дағдыны қалыптастыру қажеттілігін
ұштастырудың қүрделі де ұзақ уақытты керек ететін міндедді ақшалар екі
нысанда болады.
1) қолда
2) құжат жүзіндегі ақшалар экономикалық категория ретінде қаржы деп
мемлекеттік өкілеттің органдарының қаржылық қызметінің барысында
туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейтін нормативтік жиынтығын
айтамыз. Қаржының қайнар көздері қоғамдығ қатынастарда 2 әдіс
қолданады.
Қаржылық материалдық мазмұны өзінің көрінісін қаржы ресурстарын
қалыптастырып пайдалануда табады. Бұл ресурстар бюджет, мемлекеттік және
мемлекеттік емес әлеуметтік сақтандыру және қамтамасыздандыру, амортизация,
айналым қаражаттарын тұтыну, резерв және басқа көптеген ақша қаражаттарын
кірістіреді.
Қаржы инвистициялары, яғни кәсіпорынның бағалы қағаздарды алуға
кеткен шығындары, үлестік қатысушылар, векселъдік өағаз беру жіне басқа да
борыштық міндеттемелер, жарық экономикасындағы есептің аса маңызды
объектісі болып табылады,
Капиталды берудің формасы мен табысты бөлудің әдісіне қарай бағалы
қағаздар борыштық және борыштық емес болып бөлінеді. Борыштық бағалы
қағаздар заттай емес активтерге берілген салым ретінде табыс табуға құқық
алу үшін жат болып есептелінді.
Әдетте инвесторлар компанияның капиталы үшін бағалы қағаздарды
– акцияларды сатып алады.
Қаржылық міндеттемелер инвесторлар мен қаржы алушылар
арасындағы қарым қатынасты нақтайды. Қаржылық міндеттемелерге – бағалы
қағаздар иелерінің акцияларды және қағазждық міндеттемелерді сатып алуға
және сатуға құқығын бекітеді. Олар; аупциондар мен фъючерстік келісімдер.
Қаржылық фьючерс – белгілі бір бизнестік активті болашақта
тіркелген бағамен сатуға және сатып алуға жасалған келісім.
Опицион – еңбек ұжымының мүшелеріне тегін берілген және
жеңілдік шартымен сатылатын және кейіннен жазылым құқығын беретін бағалы
қағаздар.

№4.
1. Мемлекетті сан қилы қызметін атқаратын механизмі болады. Мемлекеттің
механизмі – белгілі түрде ұйымдастырылған, ішкі тұтастығымен және өзара
байланыстылығымен сиппатлатын мемлекет органдарының жүйесі. Әр мемлекеттің
механизмі оның тарихи, әлеуметтік, ұлттық, экономикалық, географиялық, т.б.
ерекшеліктеріне байланысты құрылады. Дегенмен, барлық мемлекеттерге бірдей
тән органдар болады.
Негізінен, олар – құқықтық тәртіпті сақтайтын, мемлекеттің ішкі
қауіпсіздігін, сыртқы тәуелсіздігін қорғайтын органдар. Мұндай органдар әр
дәрежеде, әр көлемде барлық мемлекеттерде болады. Мемлекет механизміне тән
заңдылық – оның органдары тек мемлекет қызметін атқаруға қажет болғанда
ғана құрылады. Екінші заңдылығы – бірінің қызметін бірі қайталайтын
органдардың болмауы. Мемлекет механизмінің құрылымы мемлекеттік
органдардан, мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындардан және мемлекетттік
қызметкерлердің, ұйымдық қаржылардан, сондай-ақ мемлекеттік қызметтерді
қамтамассыз етуге қажет ықтиярсыз көндіру күштерінен тұрады.
Мемлекетттік органдар өкіметтік қызметтерін жүзеге асырудың барысында
өзара тығыз байланысты болатындығын атап көрсеткен жөн.
Мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындардың биліктік өкілеттіліктері
болмайды. Олар экономика, білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет, ғылым,
спорт, және т.б. салаларда жалпы әлеуметтік қызметтерді атқарады.
Мемлекеттік қызметкерлер – бұлар басқару ісімен арнайы түрде
айналысатын айрықша топ құрайтын санаттағы адамдар болып табылады.
Мемлекеттік қызметкерлердің құқықтық жағдайы арнайы заң арқылы
реттелінеді, онда мемлекеттік қызметкерлердің түрлері және міндеттері мен
құқықтары айқындалып көрсетіледі.
Демократиялық құқықтық, әлеуметтік мемлекет ғасырлар сынағынан өткен
принциптерге негізделіп құрылады. Мұндай мемлекеттердің механизмі мынандай
органдардан тұрады:
1. Өкілдік органдар. Қазақстан Республикасында өкілдік органдар екіге
бөлінеді:
1) Жоғары өкілдік орган – Парламент. Парламент – бірден –бір заң
шығаратын орган.
2) Жергілікті өкілдік органдар – оюлыстық, аудандық, қалалық
мәслихаттар.
2. Мемлекет басшысы. Қазақстанда мемлекет басшысы – Президент.президент
мемлекеттік биліктің барлық тармағының келісіп жұмыс істеуін және
үкімет органдарының халық алдындағы жауапкершілігін қамтамассыз етеді.
3. Атқарушы орган. Қазақстанда жооғары атқарушы орган – Үкімет.
Жергілікті атқарушы органдар - әкімшіліктер.
4. Орталық басқару органдары. Қазақстанда оларға: министрліктер,
мемлекеттік комитеттер, агенттіктер, ведомстволар жатады.
5. Сот органдары. Қазақстанда оларға: Жоғары Сот, жергілікті соттар,
әскери соттар жатады.
6. Прокуратура. Ол заңдардың біркелкі орындалуын қадағалайтын орган.
7. Әскер. Оған мемлекеттің әр саладағы қарулы күштері жатады.
8. Барлау, қарсы барлау органдары.
9. Абақты, бас бостандығынан айырылған адамдарды ұстап тұратын орындар.
Мемлекеттік механизмінің негізгі құрылымдық бөлімі –
мемлекеттік орган. Мемлекеттік орган дегеніміз – билік өкілеттіктерге ие,
мемлекет қызметтерін жүзеге асырушы ұйым. Мемлекеттік орган мемлекеттік
қызметкерлерден тұрады, бұлардың айрықша түрі – лауазымды тұлғалар болып
табылады. Мемлекетік қызметкерлерді материалдық игіліктерімен қамтамассыз
ету – қоғамның міндеті.
Мемлекеттік органның биліктік өкілеттері болады. Олар:
- атқарылуы міндетті болып келетін нормативтік- құқытық актілерді
қабылдау үшін берілген мүмкіндіктер;
- мемлекетік органдар қабылдаған актілерді басшылыққа алып, алуан түрлі
әдістерді қолдана отырып мемлекет бағдарламаларын жүзеге асыру,
оларды орындауды қамтамассыз ету болып табылады.
Мемлекеттік органдар түрлі негіздер бойынша жіктеледі:
1. Туынды тәсілдер бойынша:
а) Бастапқы (өкілдік берілген) органдар, мысалы, мұрагерлік монархия,
парламент, президент. Бұл органдар басқа қандай бір органдар арқылы
құрылмайды;
б) Туынды (үкімет, прокуратура,т.б). Бұларды бастапқы органдар құрады
және бұларға үкіметтік (биліктік) өкілеттерді солар береді.
2. Биліктік өкілеттіктердің көлемі бойынша:
а) Ең жоғары (үкімет);
б) Жергілікті (әкімшілік);
3. Құзырларының ауқымдылығы бойынша:
а) Құзырлары жалпылама болып келетіндері (үкімет);
б) Құзырлары арнайы түрде белгіленіп берілетіндері (ішкі істер органдары).
4. Билік бөлінісі қағидаттары бойынша:
а) Заң шығару органдары (Парламент);
б) Атқарушы(Әділет және т.б. министірліктері);
в) Сот органдары (соттар);
5. Шешім қабылдау тәртібі бойынша:
а) Алқалыоргандар, яғни шешімді алқалы түрде қабылдайттындар
(Папламент,Үкімет және т.б.)
б) Жеке дара басшылық органдар, яғни шешімді жеке дара басшылықпен
қабылдайтындар (Президент, министрліктер, комитер).
Мемлекеттік аппаратты ұйымдастыру мен оның қызметін атқаруын
белгілеуде барлық мемлекеттік органдар үшін бірыңғай талаптар қойылады.
Талаптар – мемлекеттік органдарды құру және олардың қызмет
атқаруларын айқындау тәсіл-амалдарының бастапқы идеялары, міндетті
ережелері, негіздері.

2.
Заң дегеніміз, ең жоғары нормативтік күші бар акті. Қазақстан
Республикасының Конституциясы бойынша Парламент — заң шығару қызметін
жүзеге асыратын Республиканың ең жоғары органы.
Заң термині әдебиетте екі мағынада қолданылады — кең және тар
мағынасында.
Кең тұрғыдан алсақ, заңға нормативтік актілердін барлық түрлері:
нақты заңдар, жарлықтар, қаулылар, шешімдер, бұйрықтар, нұсқаулар,
ережелер, жарғылар т.б. жатқызылады.
Ал, тар тұрғыдан қарайтын болсақ, заңда тек қана заң, деп
аталатын нормативтік-құқықтық актілер ғана жатады. Заң, өз мәнінде алатын
болсақ, нормативті құқықтық актілердің арасында ерекше орны бар, ерекше
қызмет атқаратын акт болып есептеледі. Былайша айтсақ, заң — төрағасы
сияқты, басқа нормативтік – құқықтық актілердің төрінен орын алатын акт.
Оның себебі неде? Біріншіден, заңды мемлекеттің ең жоғары заң шығаратын
органы — Парламент шығарады. Екіншіден, заң қоғамдағы ең күрделі
қатынастарды реттеуге бағытталады. Заң реттейтін қоғамдық қатынастардың
бүкіл қоғамның мүдделеріне қатысы бар. Үшіншіден, занның ең жоғары құқықтық
күші бар Заңдар өз ішінде түріне байланысты бірнеше топтарға бөлінеді:
Конституция, конституциялық заң, жай заң. Мұны ішінде ең жоғары құқықтық
күші бары — Конституция. Мемлекеттегі барлық нормативті актілер Конституция
негізінде, соған сәйкес жасалып, қабылдануы керек. Қазақстан Конституциясы
бойынша конституциялық заң Конституциядан құқықтық күші жағынан төмен
тұрады. Сондықтан конституциялық заң деп аталса да, Конституцияға
өзгерістер, қосымшалар енгізе алмайды. Конституциялык заң Конституцияға
сәйкес жасалып, қабылданады. Құқықтық күшіне қарай конституциялық заңнан
кейін жай заң тұрады.
Өзара құқықтық күші әр дәрежеде болса да, аталған заңдар ең манызды
нормативті актілер болып саналады. Басқа нормативті актілер заңдарға
тәуелді актілер қатарына жатады
Нормативтік-құқықтық актілердің құрамында заңдардың ерекше орны
болуы, айрықша қызмет атқаруы заң мен құқықтың арақатысын анықтауға
мүмкіндік береді.
Құқықты қоғам жасайды, заңды мемлекет жасайды деген тұжырым —
заңнан құқықты ажыратудың қажет екенінін белгісі. Құқықты қалыптастыратын
қоғам. Құқық қоғамдық қатынастарды реттейтін нормалардың жиынтығы. Құқық
қалыптасуының объективтік барысын формалды заң шығару қызметімен
шатастыруға болмайды. Құқықтың жасалуы — қоғамдық қатынастардың өздігінен
шынайы қалыптасып, адамдардың және олардың бірлестіктерінің байланыстары
әдеттегі, бірыңғай жолмен, үлгілермен; белгілі көлемде жүріп отыруына
байланысты. Мұнда шындық, әділдік, дұрыстық — құқық қалыптасуының негізгі
принциптері болып табылады. Демек, заң шығарушылықтың алғы шарты, оның
тиімді болуының негізі — құқықтың жасалуы. Заң шығарушылық неғұрлым
құқықтың талаптарын (әділдікті, шындықты) толығынан ескеретін болса,
соғұрлым заң құқыққа сәйкес болады. Мұндайда заңды құқықтық заң деп айтуға
негіз бар. Біріншіден, құқықтық заң қоғамдық қатынастарды жөнге салып,
реттеуге, дамытуға атсалысады, екіншіден, құқықтық заң әділдікті,
адамгершілікті баянды етеді, үшіншіден, көпшіліктің еркін білдіріп,
халықтық сипатқа ие болады. Сондықтан құқық пен заңды айырудың және олардың
арақатынасын дұрыс анықтаудың зор адамгершілік маңызы бар. Сонымен қатар
бұл мәселенің практикалық мәнін де естен шығармаған жөн. Заңның құқық
талаптарына сай келуі оның сапасын көтереді. Демек, бұл жағдайды заң
шығаратын орган ескеруі қажет.
Заң - ең жоғары заңдық күші бар нормативтік құқықтық акті, мұны заң
шығарушы ең жоғарғы орган белгілі рәсім бойынша қабылдайды.
Бұлардың жетекшілік орны мынадай нышандармен (белгілермен)
анықталады:
1. Заңды мемлекеттік биліктің (яғни өкіметтің) заң қабылдаушы
(өкілді) органдары немесе тікелей халыңтың өзі бүкілхалықтың сұрау салу
(референдум) арқылы қабылдайды, заңның күші жойылады және өзгертіледі.
2. Заң айрықша түрде іс жүргізу тәртібі бойынша қабылданады.
3. Тәуелді нормативтік құқықтың актілердің бәрі заңдарға қайшы
болмауы тиіс, егер де ондай қайшылықтар болса, бұл актінің орнына одан
тікелей жоғары тұрған заң күшіне сүйене отырып әрекет етуге болады.
4. Заңда алғашқы негіз сипатындағы норма болады. Барлық басқа
актілер заңдардан туындайды және олар заңдардағы нормаларды егжей-тегжейлі
талдауы, нақтылауы тиіс.
5. Заң ең маңызды негізге алынатын қатынастарды реттейді.
Заңдар конституциялық және ағымдық болып жіктеледі.
Конституциялық заңдар қоғамдық және мемлекеттік құрылыстың
негіздерін баянды етеді, ағымдық заңдарға заңдық тұғыр болып қызмет етеді.
Бұларға Конституция, оған енетін өзгерістер мен толықтырулар, сондай-
ақ оның мазмұнын нақтылайтын заңдар жатады.

2. Әлеуметтік саланы реттейтін заңнама әлеуметтік тәуекелдерге
негізделген. Заң шығарушылардың болжамы бойынша заңнама әділ болуы
қажет, яғни алушылар үшін әлеуметтік құқықтарын іске асыру оңай болуы
қажет. Мемлекет кепіл беретін өтемақының ең төмен көлемі еңбек өтіліне
және еңбекақысына қарамастан бірдей әлеуметтік тәуекелмен бірдей
төлемақы деңгейін ұсынуы қажет.Сонымен қатар қосымша қорғау деңгейі
әрбір нақты адамның жүйеде қатысуының ұзақтығы мен көлеміне байланысты
болуы керек. Ол әрбір азаматтың мемлекеттен тәуелділігін емес, жеке
жауапкершілігін ынталандыруы қажет. Жалпы алғанда, барлық еңбекке
жарамды азаматтар өздерінің келешегі мен отбасыларының әл-ауқаты үшін
жауапты болуға ұмтылуы қажет. Ол пәрменді болуы қажет – төлемақы
атаулы болуы қажет, яғни оған құқығы бар және барынша мұқтаж адамдарға
берілуі қажет. Тиімді – яғни ашық және жақсы басқарылатын, аз шығынды
және ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.