МЕМЛЕКЕТТІК ЕМЕС ЗАҢДЫ ТҰЛҒАЛАРДЫҢ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ БІРЛЕСТІКТЕРІНІҢ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ҮҒЫМЫ МЕН НЕГІЗГІ ТҮРЛЕРІ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:

МЕМЛЕКЕТТІК ЕМЕС ЗАҢДЫ ТҰЛҒАЛАРДЫҢ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ БІРЛЕСТІКТЕРІНІҢ МЕНШІК
ҚҰҚЫҒЫ
МЕМЛЕКЕТТІК ЕМЕС ЗАҢДЫ ТҰЛҒАЛАРДЫҢ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ БІРЛЕСТІКТЕРІНІҢ МЕНШІК
ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ҮҒЫМЫ МЕН НЕГІЗГІ ТҮРЛЕРІ
Мемлекеттік емес занды тұлғалар мен олардың бірлестіктерінің меншігі
жеке меншіктің кеңінен тараған түрінің бірі болып табылады.
Жекешелендіру үрдісі кезінде жеке меншікке негізделген мемлекеттік
емес занды тұлғалардың қолындағы мүліктердің саны күрт өсіп кетті.
Азаматтық кодекс мемлекеттік емес заңды тұлғалардың ұйымдастыру-
құқылық түрін қарастырады. Осыған байланысты мемлекеттік емес занды
тұлғалардың меншік құқығы институты шаруашылық серіктестіктері мен
акционерлік қоғамдардың (компаниялардьщ) меншік құқығы және өндірістік
кооперативтердің меншік құқығы деп бөлінеді.
Арнайы қабылданған зандар, сондай-ақ кондоминиумдердің меншік
құқығын, шетелдік заңды тұлғалардың, халықаралық ұйымдардың меншік
құқықтарын, шетелдіктердің қатысуымен бірлескен кәсіпорындардың меншік
құқығын қарастырады.
Көптеген дамыған елдерде мемлекеттік емес занды тұлға-лар жалпы
түжырым бірлігімен сипатталады. Яғни, оның бәрі де занды тұлға, сонымен
бірге өз мүлкінің меншік иесі ретінде көрінеді. Компаниялардың мүлікке
қатысушылардың ешқан-дай үжымдық немесе үлестік меншігі ешқашан, еш жерде
бол-ған емес. Әдетте олар бірлескен тұлғалар, бірлескен капитал ретінде
ерекшеленеді. Айта кететін жайт, компанияның қаты-сушылары қатысушылардың
қарыздарына ешқандай жауап-кершілікті мойындарына алмайды. Олардың
салымдары тиісті компанияның меншігіне айналады.
Мемлекеттік емес зацды тулгалардыц меншік қуқыгы ерекшеліктерін
айқындайық:
а) мемлекеттік емес занды тұлға-ның өзі оған жататын мүліктің меншік иесі
болып табылады. Қүрылтайшылар (қатысушылар) Азаматтық кодекстің 36-ба-бының
2- және 4-тармақтарына сәйкес мүлік қатынасына мы-надай құқықтарды
иеленеді: 1) міндеттемелік құқығын (шару-ашылық серіктестіктері,
акционерлік қоғамдар (компаниялар), өндірістік кооперативтер); 2) не
заттық, не міндеттемелік құқықтарын иеленбейді (қоғамдық бірлестіктердің,
қоғамдық қорлар мен діни бірлестіктердің құрылтайшылары).
Шаруашылық серіктестігі мен өндірістік кооперативтердің қатысушылары
міндеттемелік құқығына әдетте, өз еркімен шыққанда немесе ұйым таратылғанда
мүліктен өз үлесін талап ету құқығын (пай), сондай-ақ құқық
мирасқорлықтарының (мүрагерлердің) үлесін (жарнасын) бөлуді талап ету
құқығын қосып алады.
Мемлекет қүзыретті немесе екілетті орган ретінде тек ак-ционер ретінде
акционерлік қоғамға мүше бола алады. Мемлекеттік органдардың жауапкершілігі
шектелген серіктес-тікке қатысуға құқығы жоқ.1 Бүл олардың шаруашылық мін-
деттерінің сипатына сай келмейді. Сонымен бірге мемлекеттік кәсіпорындар
мен мекемелер жауапкершілігі шектелген серіктестіктерге тек мемлекеттің
екілетті оргаңының келісі-мімен қатыса алады, ал мекеме — егер завда өзгеше
кәзделме-се, меншік иесінің келісімімен жүзеге асырады.
а) Серіктестіктер мен өндірістік кооперативтердің қатысу-шыларының
міндеттемелік құқығы, біріншіден, мемлекеттік емес занды тұлғалардың шартын
жасау кезінде, ал акционерлік коғам қүру жағдайында — акцижы сатып алуда
пайда болады, екіншіден, міндеттемелік құқық тек берілген мүлікке ғана
емес, сонымен бірге мемлекеттік емес занды тұлғаның іс басындағы кезінде
сатып алған, иеленген мүлкіне де қатысты болады, үшіншіден, серіктестік пен
кооперативтің жүмыс істеген мерзімімен бүл құқықтар уақытқа байланысты
шектеледі; ә) мемлекеттік емес заңды тұлғаның мүлкі құрылтайшылар-дыи,
салымынан, сондай-ақ олардың қызметі барысында ондірген не сатып алған
мүлкінен қүралады; б) мемлекеттік смсс 'г.н Ілм тұлға, егер заңға қайшы
келмесе немесе басқа адам-дпрдыіі м үдделері мен құқықтарын бүзбаса, өз
мүлкіне кез кел-
ген әрекетті жүзеге асыра алады. Занды тұлғаның меншік құқығын жүзеге асыру
көлемі құқық қабілеттілігінен көрінеді. Мемлекеттік емес коммерциялық занды
тұлға, әдетте жалпы құқық қабілеттілігіне ие болады. Ал кейбір занда
көрсетілген жағдайларда коммерциялық заңды тұлғалардың құқық
қабілеттілігішекті болуы даықтимал. Мысалы, Қазақстан Рес-публикасы
Президентінің "Банктер мен банк қызметі туралы" заң күші бар Жарлығының 8-
бабына сәйкес банктер арнайы құқық қабілеттілігіне ие.
Азаматтықкодекс коммерциялық емес үйыңдардың арнайы құқық қабілеттігін
қарастырады. Олардың бәрі де жарғылары мен қүрылтайшылық қүжаттарында
көзделген қызметтерінің мақсатына сай келетін құқықтар алып, өзіне тән
міндеттер қабылдайды. Азаматтықкодекстің 34-бабы 3-тармағына сәйкес
коммерцимық емес үйым кәсіпкерлік қызмет пен өзінің жар-ғылық мақсаттарына
сай келуіне қарай ғана айналыса алады. Заң актілеріне сәйкес мемлекеттік
емес занды тұлғалар үшін айналымнан алынған немесе айналымдағы әрекеті
шектелген белгілі бір заттарды иеленуіне рүқсат етілмейді. Мүндай зат-тарды
иелену немесе бөтен біреуге беру үшін тиісті рүқсат ке-рек болады;
в) мүлікке меншік мәртебесін және мүлікті иелену, пайда-лану және билік ету
екілеттіктерін анықтау үшін мемлекеттік емес заңдытұлғалардың қүрылтайшылық
қүжаттары маңызды рөл атқарады. Азаматтық кодекстің 58-бабына сәйкес қүрыл-
тайшылық қүжаттарында әрбір қатысушының үлес мелшері туралы, серіктестіктің
жарғылық қорына олар салатын салым-ның мөлшері, құрамы, мерзімі мен тәртібі
туралы, серіктес-тіктің жарғылық қорына салым салу жөніндегі міндеттерді
бүзғаны үшін қатысушылардың жауапкершілігі туралы ереже-лер, сондай-ақзаң
қүжаттарында көзделген өзге де мәліметтер болуғатиіс.
Осындай ерекшеліктерге байланысты мынадай анықтама беруге болады:
мемлекеттік емес заңгіы түлгалардың меншт қуқыгы (объективтік тургыдан
қарагаінһі) — мешекеттік емес зацды гщлгалардыц материалдық игіліктерді
оларга ие болу мумкіншілігін қоргайтын, бекітетін құқық нормаларыныц жиын-
тыгы болып табылады. Мемлекеттік смес зацды түлгсілардың субъективтік
(гщлгалык) меншік қуқыгы зац нормалары арқылы танылатын және қоргалатын
озіне тиесілі мулікті өз қспауын-ша иелену, пайдалану және билік ету қуқыгы
болып табылады.
§ 2. МЕМЛЕКЕТТІК ЕМЕС ЗАҢДЫ ТҰЛҒАЛАРДЫҢ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫНА ИЕ БОЛУ ОБЪЕКТІЛЕРІ
МЕН НЕПЗДЕРІ
1. Мемлекеттік емес занды тұлғалардың меншігіне, заң қүжаттарына сәйкес
тиесілі бола алмайтын жекелеген мүлік түрлерінен басқа кез келген мүлік
меншікте болуы мүмкін. Бүл жағдайда мүндай шектеу тек заң арқылы жүзеге
асады. Мыса-лы, жеке меншікте қорғаныс, ерекше күзетілетін табиғат аумақ-
тарының, орман және су қорларының жер учаскелері, елді мекендер
жерлеріндегі жалпы пайдаланудағы, сондай-ақ заң-да көрсетілген жағдайлардан
басқа ауыл шаруашылығы мақ-сатындағы жерлер жеке меншікте бола алмайды
("Жер тура-лы" Заңның 18-бабы).
"Жер туралы" Заңның 33-бабына сәйкес мемлекеттік емес заңды тұлғалардың
жеке меншігінде өзінің мақсатына сәйкес үйлер мен ғимараттарды қамтуға
арналған жерлерді қоса ал-ғанда, қүрылыс салуға берілген (берілетіні)
немесе өндірістік және өндірістік емес, оның ішінде түрғын үй-жайлар,
уйлер, ғимараттар және олардың кешевдері салынған жер учаскелері бола
алады.
Мемлекеттік емес заңды тұлғалардың меншік құқығы объектілері жөніндегі
мәселелерді шешу үшін оларды коммер-циялық және коммерциялық емес деп бөлу
маңызды рөл атқа-рады. Коммерциялық билігіндегі мүліктердің келемі коммер-
циялық емес үйымдарға қарағанда анағүрлым кең келеді. Бұл, жоғарыда айтып
өткеніміздей, құқықтық қабілеттілікке байла-нысты (жалпы және арнаулы).
Жеке меншікте мүліктердің саны мен қүны заңмен шек-телмейтін бола түрса да
белгілі бір шектеулер болғаны анық. Ол занда басқа тұлғалардың құқығы мен
заңмен қорғалатын мүддесіне нұқсан келетіндей жағдай орын алса ғана жүзеге
аса-ды. Құқықтар мен занды мүдделерді бүзу меншік иесінің мо-нополиялық
немесе басымдық мүмкіндіктерін асыра пайдала-нудан керінеді.
2. Занда мемлекеттік емес заңды тұлғалардың меншігін қалыптастыру тәсілі
жалпы және арнайы түрлерде кездеседі. Сонымен қатар мемлекеттік емес занды
тұлғалардың жерге жоне біісқа табиғи ресурстарға, түрғын үйгеменшік
құқығына ие болудың сліндік ерекшеліктері бар.
Меншіктің пайда болуының жалпы негіздеріңе мекеме-лердің (қатысушылардың)
салымдары, сондай-ақ табыстары мензаңмен тыііым салынбайтын
басқадакөздеріжатады. Сон-дықтан да мемлекеітік емес занды тұлғалардың
көздерін қалыл-
тастыру мемлекеттің немесе оның әкімшілік-аумақтық
бірлігінежататынмемлекеттік завдытұлғалардың мүліктерінен ерекшеленеді.
Мемлекеттік кәсіпорындарды жалға алып, кейін оны сатып алу көзделсе, ол
арнайы тәсіл болып табылады. Сон-дай-ақ оған мемлекеттік емес занды
тұлғалардын меншігіне мемлекеттік мүлікті тікелей сатып алу, мемлекеттік
кәсіпорын-дарды акционерлік қоғамға айналдыру (компанияға) да тиесілі
болады.
§ З.йАРУАШЫЛЫҚ СЕРІКТЕСТІКТЕРІНІҢ ЖӘНЕ АКЦИОНЕРЛІК ҚОҒАМДАРДЫҢ МЕНШІК
ҚҰҚЫҒЫ
1. Шаруашылық серіктестіктері негізгі мақсаты пайда түсі-ріп, оны
қатысушылары арасындабөлуді алдына негізгі міндет етіп қойған коммерциялық
үйым болып табыладьь^
Азаматтық кодекстің 188-бабы 2~тармағына сәйкес шаруа-шылық серіктестігіне
өз қалауынша ез мүлкін иелену, пайда-лану және оған билік ету құқығы
беріледЬ$Іемек серіктестіктің мүлкі оған қатысушылардың мүлкінен
бөлектенеді, сондық-тан да бұл мешпік біртүтас меншік деп аталады. Серіктес-
тіктердің өз қатысушыларынан осылайша тәуелсіз болуы оның шектеулі
жауапкершілікпен занды түрде қызмет етуін қамта-масыз етеді. Қосымша
жауапкершілігі бар және акционерлік қоғамдар (компаниялар) бір немесе
бірнеше қүрылтайшымен қүрылуы мүмкін (АК-тің 40-бабы 1-тармағы). Шаруашылық
серіктестіктер жекелеген қызмет түрлерімен тек арнайы рүқсат — лицензия
арқылы айналыса алады.,
Қатысушыларға шаруашылық серіктесііктерінің мүжі емес, құқықтарын жүзеге
асыру арқылы мүлкінің бір бөлігі ғана тиесілі. Кез келген негіз бойынша
үлеске деген құқығын жо-ғалту қатысушының серіктестіктен шығуына әкеп
соғады. Осыған байланысты шаруашылық серіктестігінің оның мүлкіне тек
міндеттемелік құқығын сақтайды. Шаруашылық серіктес-тігінің мүлкіндегі
қатысушылардың үлесі пайыздық шамамен, ал акционерлік қоғамда акция
мөлшерімсн есептелед^г(ЧІШа-руашылықсеріктесті гі туралы" Жарлықтың 7-бабы,
2-тармағы). Шаруашылық серіктестіктің мүлкіндегі барлық қатысушылар-дың
үлестері ережеге сәйкес, жарғылық қорға салған салым-дарына орай жүзеге
асады.,Мысалы, жауапкершілігі шектел-ген серіктестіктің қүрылтайшылық
қүжаттарында серіктестік-тің бір қатысушысына тиесілі үлестің ең жоғары
көлемі шектелуі мүмкін. Мүндай шектеу белгілі бір қатысушының қатынасына
байланысты тағайындалмауы мүмкін. Қүрылтай-шылық құжаттар негізінде
серіктестікке қатысушылардың үлес ара салмағы тең дәрежеде өзгеруін жоққа
шығаруға болмайды^ ("Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі
бар серіктестіктер туралы" Заңның 28-бабы).
^Карғылық қордың көлемінің өзгеруі серіктестікке жаңа-дан қатысушы алудан
немесе одан бұрынғы қатысушының шығуынан болады, нәтижесінде әлгі
қатысушылардың әреке-тіне байланысты қайта есеп жүргізіледі. Қатысушылар
өзде-рінің салымдарының көлеміне сәйкес мынадай құқықтарды жүзеге асырады:
а) серіктестіктің басқару ісіне қатысушылар-дың қатысу құқығы; ә)
қатысушылардың арасында серіктестік түсірген пайданы (кірісті) бөлуге
қатысу құқығы; б) серіктес-тіктің мүлкіндегі үлесіне орай қатысушының
құқығы.^
Серіктестіктің қарызына сәйкес олардың қатысушылары-ның мүлкін біріктіру
және жауапкершілік дәрежесі мүндай шаруашылық серіктестігін екі категорияға
бөлуге мүмкіндік береді. Бірінші категорияға толық және сенім серіктестігі
жа-тады (оларға акция шығаруға тыйым салынады, кәсіпкерлік қызметті жүзеге
асыру, олардың мүшелері жеке қатысуымен негізделген, оның қатысушыларының
өздерінің барлық мүліктерін келісіп жауапкершілік етуі), ал екінші
категорияға — жауапкершілігі шектелген серіктестік, қосымша жауапкерші-лігі
бар серіктестік және акционерлік қоғам жатады (кепілдік сипаты бар жарғылық
қордағы капиталды жинақтау, бұл орайда жауапкершілік жарғылық қордың
шеңберінде болады, ал бүл ережеден тыс жағдайлар әдейі заңмен қарастырылуы
мүмкін).
Азаматтық кодекстің 94 және 95- бабына сәйкес акционерлік қоғамның
(компанияның) еншілес және тәуелді шаруашылық қоғамдарын қүруға хақысы бар.
Мүндай кәсіпорындар заңды тұлға болып табылады (бұл оның филиалдар мен
өкілдіктерден айырмашылықтары болып есептеледі). Егер акционерлік қоғамның
дауыс беруші акцияларының жиырма пайыздан ас-тамы, басқа (қатысушы,
басымырақ) заңды тұлғанікі болса, ол төуелді қоғам деп танылады. Жарғылық
капиталының (шыға-рылған жарғылық капиталының) басым бөлігін басқа занды
тұлға қалыптастырылған не олардың арасында жасалған шартқа сәйкес (не
өзгедейтүрде) негізгі ұйым осы үйымның қабыл-дпйтын шімн імдерін
аіщындайалатын занды тұлға еншілес ұйым болып табылпды.
Қоғаңдарды негізгі және еншілес деп бөлу өздері үшін де, үшінші жақ
үшім дс күқылық жағдайларды алып келеді (ең ал-дымен еншілес қоғамның несие
берушілері мен акционерлері).
Шаруашылық серіктестерінің меншік иесі заң актілерінен және жарғылық
құжаттарға сәйкес жүмыс істеп жатқан өзінің оргавдары арқылы өкілеттігін
жүзеге асырады.
Шаруашылық серіктестігінің органы серіктестіктің айтқа-нын істейді
және оның әрекеті езіне берілген өкілеттік шеңберінде жүзеге асып, заңды
тұлғаның атынан әрекет етеді.
Сонымен, шаруашылық серіктестік басқару түрін таңцау-да,
шаруашылықшешімдерінқабылдағанда, артық өнімді сату мен бағаны
белгілегенде, еңбекке ақы төлеу мен таза табысты бөлгевде, толық шаруашылық
дербестікке ие болады. Оның мемлекеттік кәсіпорыннан айырмашылығы, оның
өзінен жо-ғары түрған әкімшілік органы жоқ, ол барлық әрекетті заңға сәйкес
шеше береді. Шаруашылық серіктестіктің өкілеттігі жарғыдағы айтылғандармен
шектеліп қалмайды. Сол себепті де жарғыдан тыс, бірақ заңға қайшы келмейтін
келісімдерді жүзеге асыра береді.
Шаруашылық серіктестік мүлкінің қүрамына кіретін объектілер түрлері үшін
әртүрлі билік ету өкілеттігін жүзеге асыру тәртібі болады. Бұл тәртіп не
заңмен, не қүқылық қүжат-тармен, не қүрылтайшылық құжатпен реттеледі.
Мыеалы, акционерлердің жалпы жиналысының қүзырына пайданы бөлісу мен келген
зиянды өтеу мәселелері жатады ("Акцио-нерлік қоғам туралы" заңның 48-бабы).
2. Шаруашылық серіктестігінің меншік құқығын алу негіздері болып
табылатындар: құрылтайшылардың салымда-ры, олардың жиынтығы серіктестіктің
жарғылық қорын қүрай-ды; серіктестіктің қызметі барысында қүралған,
өндірілген және алынған мүліктер.
Салым мүлік түрінде де болуы мүмкін. Шаруашылық серік-тесііктің жарғылық
қорына қатысушылардың салатын салы-мыньщ тізімдері заңмен шектелмейді.
"Шаруашылық серіктес-тік туралы" Жарлықтың 6-бабы 2-тармағына сәйкес
шаруашы-лық серіктестіктің салымының құрамына заңмен бекітілген ретте
Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы түрінле ақшақаражаты, шетелдік
вялюталар енеді, сондай-ак ғимарат, қүрылыс, қүрал-жабдық, шикізат,
материалдар, тауарлар, өнімдер, бағалы қағаздар, басқа да материалдық
бағалы бүйым-дар, бөтенге берілген мүліктік, оның ішінде жер пайдалану мен
интеллектуалдық, қызмет нәтижесіне берілген құқық және басқа да мүліктер
енгізіледі.
Салымдыжеке мүліктік емес құқықжәне материалдық емес
игіліктертүріндеенгізуге болмайды. Сондай-аққатысушылар-дың серіктестікке
қойған талаптарын есептеу жолымен енгізуге жол берілмейді. Қүрылтайшылардың
(қатысушылардың) жар-ғылық капиталға заттай нысанда немесе мүліктік
құқықтар түрінде салған салымдары барлық құрылтайшылардың келісімі бойынша
немесе серіктестіктің барлық қатысушыларының жалпы жиналысының шешімі
бойынша ақшалай нысанда ба-ғаланады. Егер мұндай салымның құны 20 мың айлық
есептік көрсеткіш мөлшеріне бара-бар сомадан асып кетсе, оның ба-ғасын
тәуелсіз сарапшы растауға тиіс (АК-тің 59-бабы 1-тар-мағының 2-бөлігі).
Салым серіктестікке пайдаланатын мүлік ретівде берілгенде, мұндай салымның
көлемі оны пайдалану ақысымен анықтала-ды. Құрылтайшылық құжаттарда мұндай
мүлікті бүкіл мерзім ішінде пайдалану көзделеді.
^
Шаруашылық серіктестіктің жарғылық капиталыңда салым ретінде берілген
мүлікті жалпы жиналыстың шешімінсіз мерзімінен бүрын алуға болмайды. Егер
зат бүлініп не жойы-лып кеткен жағдайда, ал оның өзі қүрылтайшылық қүжаттар-
да қаралмаған болса, онда серіктестіктің пайдалануындағы мүлік оның меншік
иесіне қайтарылады. 1995 ж. 25-желтоқ-санда қабылданған "Қозғалмайтын мүлік
пен онымен жасала-тын келісімдерді мемлекеттік тіркеу туралы" Жарлықтың 3-
бабына сәйкес, қозғалмайтын мүлікке меншік құқығы мемлекеттік тіркеуден
өткен сәттен басталады. Осыған байла-нысты меншік құқығы қандай тәсілмен
бекітілмесін, бәрібір қозғалатын мүлікке берілетін меншік құқығы
мемлекеттік тіркеу сәтінен басталады.
Интеллектуалдық қызметтің нәтижесіне құқықты салым ретінде пайдалану үшін
қатысушының заңда көрсетілген құқықты бекітетін қүжаттары болуы тиіс
(патент және т.б.) ("Шаруашьілықсеріктестіктуралы" Жарлықтың 6-бабы 2-тар-
мағы).
Қазақстан Республикасының "Шетелдік инвестициялар ту-ралы" Заңының 15-бабы
4-тармағына сәйкес серіктестік қаты-сушылары шетелдік инвесторлар болған
жағдайда, олар жар-ғылық қорға өздерінің салымдарын шетелдік валюта түрінде
енгізе алады. Біріккен кәсіпорын мен шетел қатысушылары-ның жарғылық
капиталына салым мүлкінің үлесі шетелдік ва-лютамен айқындалуы мүмкін.
Серіктестіктің қызметінің түрі мен сипатына байланысты кей жағдайда
жарғылық қорға салым бола алатын жекелеген мүлікке заңмен шектеу жасалуы
мүмкін.
Егер қатысушының салымы біршама уақыттан кейін ғана пайдаланылуы мүмкін
мүлік болса, мүндай салым жалпы жи-
налыстың шешімі бойынша қатысушыдан салымның сипаты, оның ақшалай бағасы
мен енгізу мерзімі көрсетіліп, нотариат куәландырған борыш міндеттемесін
алған күннен бастап енгізілген деп танылуы мүмкін. Мүндай мерзім 3 жылдан
аспа-уы керек ("Жауажершілігі шектеулі және қосымша жауап-кершілігі бар
серіктестіктер туралы" Заңның 24-бабы 5-тар-мағы). Шаруашылық
серіктестігінің жарғылық капиталының көлемі шектеусіз болады, бірақ та
қызметінің сипаты мен нақ-ты түріне орай заң олардың жарғылық қорының ең
төменгі мөлшерін тағайьщдайды, ол қатысушылардың салымы салын-ған сәтте
айлық есептік көрсегкіш мелшерімен елшенеді. Жар-ғы капиталының келемін
азайту белгіленген ең төменгі мөл-шерден кеміп кетпеуі керек, әрі қалыптан
төмендетіп жіберуді сот арқылы реттеуге мүдделі жақтардың үмтылысына жол бе-
рілмейді ("Шаруашылық серіктестік туралы" Жарлықтың 6-бабы 6-тармағы).
Шаруашылық серіктестіктерінің қызметі нәтижесінде олар-дың жарғылық
капиталыньщ өзгеруі (көбеюі не азаюы) мүмкін.
Жауатершілігі шектеулі серіктестік — қатысушыларының бірі немесе жаңадан
қабылданған қатысушы қосымша жарна енгізу арқьглы жарғылық капиталды
көбейтіп жібергенде он-дай салым серіктестіктің жеке капиталындағы олардың
жар-наларының көлемін есепке алу арқылы айқындалады, сондай-ақ барлық
қатысушылардың жарғылық қордағы үлестерін қайта қарауға тура келеді. Мұндай
шешім барлық қатысушылардың жалпы келісімімен қабылданады.
Серіктестіктің жаргалық капиталының азаюы серіктестікке қатысушылардың
барлығының салымдарының көлемін тең дәрежеге азайту есебінен жүзеге асуы
мүмкін немесе жекеле-ген қатысушылардың үлесін жекелеп жою арқылы да
болады. Қатысушылардың үлесін жою жолымен жарғылық қорды азай-ту кезінде
қалған қатысушылардың үлесі бірдей дәрежеде өз-гереді.
Шаруашылықсеріктестігі мүлікті беру сөтінеы бастап оған берілген мүлікке
меншік құқығып алады. Акционерлері езде-ріне тиесілі акцияларды басқа
акцпонерлердің келісімінсіз иеліктен айыруға хақылы (ашық акционерлік
қоғам). Ашык акционерлік қоғам езі шығаратыи акцияларды жабық, жеке және
ашық әдіспен орналастыруға хақылы. Ашық қоғам акционерлерінің саны
шектелмейді. Акцияларды тек ез қүрыл-тайшылары мен алдын ала айқындалған
адамдар тобының ара-сында орналастыратын акционерлік қоғам жабық қоғам
болып табылады. Жабық акционерлік коғам ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.