Ақпараттық қоғам және интернет журналистика

Жоспар
Кіріспе

І.Кіріспе.

ІІ. Негізгі бөлім.
1. Ақпарат . индустриялық өркениет көзі
2. Бұқаралық ақпарат . халықтық ақпарат

ІІІ. Қорытынды.

ІV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

І. Ақпарат – бүгінгі адамзат дамуының басты факторы, адам дамуының маңызды ресурсы, өркениеттің өзекті қайнары, мемлекеттік қауыпсыздық мәйегі. Ақпарат – адамзатты жаһандандыру үдерісінде ұлттардың бірін бірін рухани және материалдық жағынан байытатын шикізат, олардың біріне бірін рухани араластыратын катализатор. Сондықтан да, қай ел ақпаратты қаншалықты қолдана алады, қаншалықты оны өзіне әлеует етеді, қаншалықты оны өзіне құрал мен жабдық, ресурс қылады, соншалықты көлемде ғана қуаттанады және дами алады.
Оның үстіне ақпарат объект ретінде жалпыадамзаттық болғанмен, оның субъектісі – ұлттық, этностық, елдік сыйпатта. Осы жағынан қарағанда, ақпараттық әлеует - елдің ұлттық өндіріс өзегі. Сол себепті де, ақпаратты өндіру мен тұтынудағы және таратудағы басты тетік әзірге субъектілік тіл болып қалуда. Яғни, ақпарат қайткенде де білгілі бір тіл арқылы өндіріледі, өңделеді, таралады, өрбиді. Бәлкім, болашақта жалпыадамзаттық ортақ ақпарат тілі жасақталуы да мүмкін. Алайда, этностық тіл – ақпарат өндірісінің қазырғы жабдығы.
Қазырғы адамзат дамуы кезеңінде тіл қаншалықты ақпарат көзі, қаншалықты ақпарат өндірісіне жабдық болса және оның қаншалықты ақпарат тарату ауқымы болса, сол тілдің соншалықты ықпалы мен қолданылу аумағы және ғұмыры болмақ. Демек, бүгінгі таңдағы тіл дамуын ақпаратсыз елестету – жабайы жылқыны сырттай иемденумен бірдей. Яғни, ақпарат пен тіл бір бірінен ажырағысыз ат пен ер-тұрмандай.

Пән: Журналистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі

Филология факультеті
Қазақ әдебиеті және журналистика кафедрасы

Тақырыбы: Ақпараттық қоғам және интернет журналистика

Пәні: Интернет журналистика

Орындаған:

Тобы:

Қабылдаған:

Жоспар:

І.Кіріспе.

ІІ. Негізгі бөлім. 1. Ақпарат – индустриялық өркениет көзі
2. Бұқаралық ақпарат – халықтық ақпарат

ІІІ. Қорытынды.

ІV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

І. Ақпарат – бүгінгі адамзат дамуының басты факторы, адам дамуының
маңызды ресурсы, өркениеттің өзекті қайнары, мемлекеттік қауыпсыздық
мәйегі. Ақпарат – адамзатты жаһандандыру үдерісінде ұлттардың бірін бірін
рухани және материалдық жағынан байытатын шикізат, олардың біріне бірін
рухани араластыратын катализатор. Сондықтан да, қай ел ақпаратты
қаншалықты қолдана алады, қаншалықты оны өзіне әлеует етеді, қаншалықты
оны өзіне құрал мен жабдық, ресурс қылады, соншалықты көлемде ғана
қуаттанады және дами алады.
Оның үстіне ақпарат объект ретінде жалпыадамзаттық болғанмен, оның
субъектісі – ұлттық, этностық, елдік сыйпатта. Осы жағынан қарағанда,
ақпараттық әлеует - елдің ұлттық өндіріс өзегі. Сол себепті де, ақпаратты
өндіру мен тұтынудағы және таратудағы басты тетік әзірге субъектілік тіл
болып қалуда. Яғни, ақпарат қайткенде де білгілі бір тіл арқылы
өндіріледі, өңделеді, таралады, өрбиді. Бәлкім, болашақта жалпыадамзаттық
ортақ ақпарат тілі жасақталуы да мүмкін. Алайда, этностық тіл – ақпарат
өндірісінің қазырғы жабдығы.
Қазырғы адамзат дамуы кезеңінде тіл қаншалықты ақпарат көзі, қаншалықты
ақпарат өндірісіне жабдық болса және оның қаншалықты ақпарат тарату
ауқымы болса, сол тілдің соншалықты ықпалы мен қолданылу аумағы және
ғұмыры болмақ. Демек, бүгінгі таңдағы тіл дамуын ақпаратсыз елестету –
жабайы жылқыны сырттай иемденумен бірдей. Яғни, ақпарат пен тіл бір
бірінен ажырағысыз ат пен ер-тұрмандай.

2.1. АҚПАРАТ – ИНДУСТРИЯЛЫҚ ӨРКЕНИЕТ КӨЗІ
Қазіргі уақытта ақпаратты өндіру мен тарату үдерісін нығайту барысында
әлемдік индустриялық инфрақұрылым жасақталды. Ал, ақпарат адамзат үшін
индустриялық өркениет көзі болып мойындалуда. Демек, ақпараттық
индустрияны игерген елдің даму деңгейі де соған сәйкес болмақ. Ал, мұндай
индустриясы қалыптаспаған елдің бәсекеге қабылетті болуы неғайбыл.
Дамушы мемлекеттер дамыған елдердің ақпараттық өнімдерінің тұтынушысы
болуына мәжбүр. Бұл жағынан қарағанда, Қазақстан әзірге негізінен
ресейлік ақпараттық өнімнің тұтынушысы болумен шектелуде.
Ақпараттық индустрияның басты үш құрамтасы (компоненті) бар:
- ақпараттық кеңістік;
- ақпараттық тіл;
- ақпараттық өндіріс.
Осы үш құрамта бойынша тақырыпты талдасақ, Қазақстанның өзіне тән
ақпараттық индустриясының қалыптаспағанына көз жетеді:
- ақпараттық кеңістік толығымен дерлік ресейлік ықпалда;
- ақпараттық тіл ресейдің мемлекеттік тілімен жараталған және елде бірыңғай
ақпараттық тіл жоқ – қалаларды орыс тілді, ауылдарды оның аудармасы
күйіндегі қазақ тілді ақпарат жайлаған;
- ақпараттық өндіріс ішкі ақпарат базарынан ауыспайды, ол сыртқы базарға
соншалықты қауқарсыз, яғни қазақстандық ақпаратты тұтынатын елдер болмашы
ғана.
Ақпараттық индустрияның құрамталарынан сәйкес түрде кез келген елдің үш
жақты құндылығы құралады:
- ақпараттық кеңістіктен елдің қауыпсыздығы;
- ақпараттық тілден елдің мәдениеті;
- ақпараттық өндірістен елдің экономикалық-әлеуметтік әлеуеті қалыптасады.
Қазырғы заманда жеке бастың да, белгілі бір елдің де ішкі әлеуеті
қаншалықты көлемдегі ақпаратқа ие болуымен, оны тұтына білуімен және
өңдеп, жаңа ақпарат өндіре алуынан көрініс береді. Бұл жағынан алғанда
әлемдегі елдер негізінен екі топқа бөлінеді:
- ақпарат өндірушілер;
- өзгенің ақпаратын тұтынумен шектелушілер.
Дамыған елдер деп жүргенімізге алғашқы топқа жататын елдер кіретінін
ескерген мақұл. Яғни, алдыңғы қатарлы ақпарат өндіретін ел дамыған елдер
қатарынан табылады. Ал, дамушылар - ақпарат өндірісі болмағандықтан,
өзгенің ақпаратын талғажау етіп, қоректенетін елдер. Бұлардың тілі де
ақпарат өндірушілер тілінің қалқасында қалуда. Дамыған елдерге өз есесін
жібермей, даму жолына түскен елдер өзгенің ақпаратын тұтынумен бірге,
өзінің де ақпарат өндіру қауқарын қалыптастырады, оларға Қытай, Израил,
Индия, Бразилия, Малайзия, Ресей, Түркия секілді мемлекеттерді жатқызуға
болады.
Қазырғы заманғы адам үшін ақпаратты қорыта алу қабылеті – маңызды, ал
ақпарат өндірісін жолға қою – елдің кемелдік көрсеткіші. Дамыған елдер
де, оның соңынан ілесушілер де өздерінің даму тетіктері ретінде ақпарат
индустриясын қолға алуларымен мықты. Олардың бәріне – жалпыадамзаттық
ақпаратты сіңіре отырып, оны қорытып, өзіндік ақпарат өнімін өндіруді
қолға алу үдерісі тән.
Ақпарат индустриясы неден тұрады? Ол негізінен үшжақты тетіктен
құралады:
- алынған ақпаратты сіңіретіндей және бірыңғай тұтыну мүмкіндігі бар
жалпыұлттық бірыңғай ақпарат тілінен;
- сыртқы ақпаратты қорытып, өзіндік ақпарат өндіру инфрақұрылымынан;
- өндірілген ақпаратты таратудың дамыған көздерінен.
Әрине, кейбір елдерде ақпарат тілін бірнеше тілдің бірігіп атқаратын
мысалдары бар. Алайда, аталмыш талап бойынша, Қазақстандағы ақпаратты
сіңіру және жалпыұлттық ақпарат тілі ретінде орыс тілі ғана қолданылуда.
Ал, мемлекеттік мәртебесі бар, қазақ тілі бұл миссиядан құр қалған. Қазақ
тілі ақпаратты сіңіру тілі емес, орыс тілі арқылы сіңген ақпаратты
тәржімалау тілі ғана күйінде қалып отыр.
Сыртқы ақпаратты өндіруге де мемлекеттік тілдің қатысы шамалы. Шетелдік
ақпараттың қандайы да тікелей қазақ тілінде таралуы кездейсоқ құбылыс,
әзірге ол үдеріс тек қана орыс тілінің делдал болуымен ғана атқарылуда.
Сондай-ақ, ішкі ақпаратты сыртқа шығаруға да қазақ тілі қатыспайды. Бұған
жуырда Қытайдан келген қазақ делегациясының Қазақстан ақпаратының өз
еліне тарамайтындығын айтып, көмек сұрауы дәлел.
Биылғы болған әлемдік дәстүрлі діндер хатшылығының 6-отырысында моңғол
өкілінің сөзі, қазақ тіліне, тіпті, аударылмастан қалды. Яғни,
Қазақстанның мемлекеттік тіліндегі бұқаралық ақпарат өндірісі қалыптаспақ
түгілі, қарабайыр деңгейде деуге негіз бар. Быйылғы жылы Қазақстанға
Маңғол президентімен бірге келген журналистер бұл жағдайды әжуалап:
Бізде мый ғана шетелдікі, асқазан өзіміздікі; ал сіздерде екеуі де
шеттікі екен - деп кетіпті.

2.2. БҰҚАРАЛЫҚ АҚПАРАТ – ХАЛЫҚТЫҚ АҚПАРАТ
Қарастырып отырған бұқаралық ақпаратқа не жатады? Әрине, қарапайым
азаматтардың күнделікті өмір сүруі мен қажетіне керекті ақпараттың барлық
түрін жатқызуға болады. Атап айтқанда:
- сауаттануға, білім алуға қажетті ақпарат;
- еңбектенуге, қосалқы мамандық алуға қажетті ақпарат;
- жұмыс пен қызмет бабына қажетті ақпарат;
- тұрмыстық-тұтынушылық ақпарат;
- ресми-нормативтік ақпарат;
- мәдени-қоғамдық ақпарат;
- ғылыми-көпшілік ақпарат;
- өндірістік-технологиялық-бизнестік ақпарат т.т. Бұл аталған ақпарат
түрлерінің мемлекеттік тілде өндіріліп, таралу ахуалы арнайы зерттеуді
қажетсінеді. Алайда, ол әлі күнге қолға алынар емес. Дегенмен де, қазақ
тілінің қазырғы жағдайы осы ақпараттардың мемлекеттік тілдегі күйін толық
аңғартатын индикатор деуге болады.
Бұқаралық ақпарат негізінен тұтынушылық сыйпатқа ие. Дәлірек айтсақ,
мемлекеттік, коммерциялық және қоғамдық үш сектордан өнетін ақпараттың
бұл түрі төмендегі жағдайларды қамтыйды:
- азаматтардың мүддесіне және құқықтық қажетін өтеуге керекті билік
тарапынан өндірілетін ресми-нормативтік, анықтамалық ақпарат;
- тұтынушылық қажетті өтеуге жарайтын, түрлі қызмет көрсету, сауда, бизнес
ақпараттары;
- білім, денсаулық, мәдениет пен өнер саласындағы және бұқаралық ақпарат
құралдары өндіретін әлеуметтік ақпарат.
Ақпараттың аталған түрлері елде қазақ тілінде өндірілмейді. Ішінара
болмаса, барлық мемлекеттік органдарда ресми-нормативтік ақпараттан
бастап, заңжобаға дейін орыс тілінде әзірленіп, оның көшіріндісі (калька)
түріндегі аударма ғана қазақ тілінде қосалқы сыйпатта жүретіні белгілі.
Жуырда ғана 1997 жылы парламент депутаты Әкім Ысқақ мемлекеттік тілде
әзірлеп ұсынған жалғыз заңның он жылдығы аталып өтті. Бұл – Әкім секілді
ұлтшыл азаматтың мерейі, өзге депутаттарға сын, ал ұлт үшін шын мәніндегі
қасретті мерейтой еді.
Ал, тұтынушылық қажетті өтеуге қатысты тауар жапсырмалары мен
нұсқамаларын, жарнамаларды алсақ, ондағы қазақ тілінің қатысу мөлшері
шамамен – 3-5% ғана. Қазақстан банктары, қазақтілді ақпаратты былай
қойғанда, тіпті, компьютерлеріне әлі күнге қазақтілді аты-жөндерді
жазатындай қазақ харыптарын да енгізбеген.
Денсаулық, мәдениет пен өнер саласындағы ақпарат өндірісінің ахуалы да
осы көлемде. Бір қызығы, бұл үдерісті мониторинг жасау арқылы бақылап,
жолға қойатындай үйлестіріп отырған тиісті мемлекеттік органдардың
қызметі байқалмайды.
Орта және жоғары білім беру саласының ақпараты елдегі білім берудің
тиянақсыз тұжырымдамасына сәйкес түрде тәуелді болып отыр. Атап айтқанда,
Қазақстанда әлі күнге мемлекеттік сыйпаттағы тәрбие-білім беру
тұжырымдамасы жүзеге аспай отыр, оның орнына этностық сыйпаттағы тәрбие-
білім беру бар: біздің балабақтар мен мектептер тәрбие мен білім беру
тіліне орай қазақ, орыс, өзбек, ұйғыр, неміс, тәжік т.б. балабағы немесе
мектебі болып қалып отыр. Бұл жағынан Өзбекстан өзінің аталмыш саласын
бірыңғайлап алуда: елде жаппай бірыңғай тілде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.