Кәсіпорынның қаржы қатынасы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 49 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Қаржы-несие қатынастары бүгінде республикалық бюджеттің маңызды бөлігін құрайды.

Қаржы мен несие экономикалық дәреже болып табылады. Олар экономикалық дәреже ретінде әр түрлі экономикалық қоғамдарда қызмет етеді. Олар тауар өндірісінің пайда болған кезінен бастап қарапайым формаларында: бай және кедей қоғамдарда көрінеді. Қаржы-несие қатынастары үнемі даму үстінде болды. Алғашқы несие табиғи түрде (астық, мал, еңбек құралдары және т. б. ) қоғамның дәулетті топтарынан мүліксіз шаруалар мен кәсіпкерлерге тұтыну мұқтаждығы мен қарыздарды өтеу үшін ұсынылған. Тауар-ақша қатынастарының дамуымен несие ақша түріне көшті.

Бүгінгі таңда қаржы-несие қатынастары жеке және заңды тұлғалардың банк несиелерін алу, оларды қайтару, несиелер бойынша пайыздар төлеу, банктерге уақытша пайдалануға белгілі бір төлем мен бос ақша қаражатты беру, банк өткізетін бағалы қағаздармен жасалатын операциялар нысаны түрінде іске асады.

Экономика дамуының қазіргі кезеңінде қаржы-несие қатынастарын жетілдірудің міндеттері өндірісті кеңінен демократияландырумен, коммерциялық негіздерді, нарықтық реттеуді ендірумен, шаруашылық жүргізудің нәтижелеріне экономикалық ынталылықты күшейтумен байланысты болып отыр. Ақшалай табыстарда қорланымдарды және қорларды ұтымды пайдалану арқылы қаржы-несие қатынасы шаруашылықты жүргізудің түпкілікті нәтижелеріне белсенді түрде әсер етеді.

Қаржы саясатының түбегейлі өзгеруімен байланысты қаржы-несие механизмін қайта құрудың мақсаты - нарықтық қатынастарды дамыту негізінде қоғамдық өндірістің тиімділігіне ықпалын күшейту, қаржы-несие ресустарын пайдаланудың тиімділігін арттыруды қамтамасыз ету. Қаржы-несие механизмін қайта құрудың негізіне ұлттық шаруашылықта қаржылық өзара байланыстарды ұйымдастыруға деген қағидалы жаңа көзқарас қойылған, ол жұмыстың түпкілікті нәтижелері үшін кәсіпорындардың, ұйымдардың аймақтардың шаруашылық ынтасы мен жауаптылығын барынша дамытуды қамтамасыз етеді.

Бұл жұмыстың актуалдылығы сол жүргізілген қаржы және несие реформалары нәтижесінде бүгінгі таңдағы Қазақстанда қолданылып отырған қаржы-несие механизмінің жұмыс барысын, оның экономиканы реттеудегі рөлін талдау болып табылады.

Дипломдық жұмыстың мақсаты - қаржы-несие қатынастарының экономикалық мәні мен мазмұнын аша отырып, оларды жетілдірудегі өзекті мәселелерді анықтау және сол мәселелердің шешімін табу жолдарын қарастыру болып табылады.

Жұмыстың негізгі міндеті - қаржы-несие қатынастарының бүгінгі таңдағы жұмыс жасауын қарастыру, Қазақстандағы қаржы-несие қатынастарының қалыптасуы мен дамуын, олардың нәтижелері мен әсерін, сондай-ақ, несие мен қаржының өзара әрекетін анықтау, қаржы-несие қатынастарын жетілдіру мәселесін отандық және шетелдік тәжірибелер негізінде шешу жолдарын қарастыру болып табылады.

Жұмыстың теориялық базасы ретінде батыстың жетекші экономист-практиктерінің еңбектері, отандық ғалымдарымыз қаржыгер-экономистердің пікірлері мен еңбектері, Қазақстан Республикасының заңдылық актілері, үкімдері мен «Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және қадағалау жөніндегі Қазақстан Республикасы агенттігінің» нормативтік актілері негіз болады.

Жұмысты жазу барысында Қазақстан Республикасының ресми статистика мәліметтерін, ағымдық баспасөз беттеріндегі ғылыми-зерттеу мақалаларын, отандық және шетелдік ғалымдардың еңбектері мен оқу құралдарын пайдаланбақпын.

Әдебиеттерге шолу

Қаржы-несие қатынасын зерттеу барысында таным әдісі ретіндегі теорияның рөлу ерекше. Несие мен қаржы туралы ғылым әлі жас. Ол саяси экономиканың қалыптасуымен пайда болды. Несиенің ұдайы өндіріс процесімен, құндылықтың қайта айналымының және айналысының Маркстік тұрғыдан талдануы несиенің қажеттігін түсінудің демеушісі, қоғамдағы қаржы-несиелік қатынастардың туындауын, несиенің табиғаты мен мәнінің айрықша экономикалық категорияекендігін түсінудің қуат көзі болып табылады.

Ғалымдар бүгінгі таңда экономика ғылымының алдында бір жағынан теориялық талдау қорытындыларын белсендірек жүргізіп, екінші жағынан банк ісін дамытып, жетілдірудің керек екенін айтуда.

Теорияны тәжірибеден оқшау қарастырмау керек екені түсінікті. Барлық теоретикалық проблемалардың соңы тек тәжірибелік әдістермен шешілетіні кездейсоқтық емес. Теория мен тәжірибе арасында диалектикалық бірлік бар.

Экономикалық әдебиеттерде несиенің мәніне, қызметтері мен заңына қатысты саясат орын алуда. Несиенің мәнін зерттеуде натуралистік және капиталдық жасампаздық теориясы қатаң қадағаланатындығы байқалады.

Натуралистік несие теориясы XVIII ғасырдың екінші жартысында пайда болды. Бұл теорияның негізін А. Смит пен Д. Рекардо салды. Одан әрі оны француз экономистері Ж. Сэй, Ф. Бастия және американдық Д. Мак-Куллах дамытты. Бұл теорияның негізгі идеялары несие мәнінің натуралистік түсінігіне үйлесті яғни несие заттай игіліктердің қозғалысын көрсетті. Сондықтан, бұл тек аталмыш қоғамда бар материалдық құндылықтарды бөлу әдісі ғана. Бұл жағдайда несие объектісі табиғи заттай (ақшалай) емес игіліктер болып табылады. Несие капиталы өндірістік капиталға тең. Бұл жерде натуралистер несиені несие капиталының қозғалысын емес, табиғи түрде материалдық құндылықтарды қайта бөлудің әдісі сияқты қарастырады. Несиенің мәні мен рөлі жөнінде мұндай қате түсінік өнеркәсіп капиталының ақша түріндегі ерекше бөлігі деуге болады.

Бұған қарамастан натуралистік теорияның маңызын несиенің қазіргі заманғы теориясының қалыптасуы мен дамуына байланысты еш кемітуге болмайды. Натуралистер өндіріс процесінде қалыптасатын несие нақты капиталды құрмайды, - деп дұрыс есептеді. Олар несиенің рөлін өсірмей, несие пайызының түсетін табыстың көлемімен өзгерістеріне тәуелді екенін дәлелдеді.

Несиенің капиталдық жасампаздық теориясы натуралистік қарама-қарсы идеяны ұстанады. Оның тұжырымдамасы бойынша несиеге экономиканың дамуында шешуші рөл беріліп, оны ұдайы өндіру процестерінен алыстатады. Несие ақшамен және байлықпен теңестіріледі. Бұл теорияның негізін салушы, ағылшын экономисі Дж. Лонның ойынша несие елдің барлық пайдаланылмаған мүмкіндіктерін қозғалысқа келтіріп, байлық пен капиталдың жиналуына сеьеп болады. Ол банктерді делдалдар ретінде емес, капитал жсаушылар деп қарастырады.

Бұл теорияның қолдаушылары ағылшын экономистері Г. Макмед, Дж. Кейнс, Ф. Хоутри, И. Шумпетер (Австрия), А. Ган (Германия) болды. Олар ақша мен несиені сатып алу күшіне сай байлық деп есептеді. Несие пайда әкеледі, сондықтан ол «өндіргіш капитал» болып табылады, ал, банктер - «несие фабрикасы». Бұл екеуі де несиені, яғни капитал жасайды деп пайымдайды. Сондай-ақ олар банктер шексіз депозиттерді, соған сәйкес несие мен капитал жасайды деп есептейді. Міне, осындай несие ауқымының шексіз кеңеюі қайта өндірудің, экономиканың тұрақты дамуына әсер етеді. Сондықтан олардың теориялары «өктемпаздық теориясы» деген атауға ие болды. Олар несиенің шегін, несие ауқымының шексіз кеңеюі инфляция мен оның зардаптарына әкелетінін ұмытып кетті.

1929-1933 жж. әлемдік дағдарыс несиенің капиталдық жасампаздық теорияның абыройын жоққа шығарды. Алайда, оның оңтайлы нәтижелері болмай қалған жоқ. Оны ДЖ. Кейнс пен оның ізбасарлары оларды дағдарыстың және екінші дүниежүзілік соғыстың зардаптарын жою үшін пайдаланды. Олар экономиканы несиемен реттеудің принциптерін негіздеді: экономикаға несие салымдарының инвестициясын кеңейту жолымен несие пайызын төмендетуге болады. Дж. Кейнстың тұжырымдамасы бойынша айналымдағы ақша жиынтығы пайызға, пайыз - инвестицияға, инвестиция - өндіріске, өндіріс - табысқа, табыс - бағаға әсер етеді. Сондай-ақ, ол ақшаның белгілі бір деңгейге дейін пайызға әсер ететінін, ал инвестицияның пайызға үнемі әсер етпейтінін мойындады.

ХХ ғасырдың екінші жартысында қаржы-несие реттеуінің кенсиандық емес мектебінің пайда болғаны белгілі. Бұл мектептің өкілдері американдық ғалымдар П. Самуэльсон, С. Харрис, Э. Хансен, Л. Ледокер, Дж. Гэлбрейт болды. Олар Дж. Кейнстің «несиенің көмегімен шаруашылық процестерге мемлекеттің белсенді араласуы» туралы идеяны дамытты.

Олардың ойынша мемлекет экономиканы Орталық банк бюджеті мен қаржыларының қаржы-несие тетіктерінің көмегімен реттеуі керек.

АҚШ ғалымдарының басқа бір тобы (Р. Голдслий, С. Кузнец, К. Дугел, Д. Кример) бұл тұжырымдаманы дамыта отырып, несие капиталдарының нарығын және оның сегменттерін, олардың экономикамен өзара әрекетін, қызмет ету параметрлерін зерттеді.

Бұл нарықтың негізгі қатысушылары мыналар:

алғашқы инвесторлар, яғни уақытша бос ақша ресурстарының иелері: уақытша бос ақша ресурстары бар жеке және заңды тұлғалар, мемлекет;
уақытша бос ресурстарды шоғырландыратын несие-қаржы институттары ретіндегі тұлғалық мамандандырылған делдалдар;
қаржы ресурстарына уақытша мұқтаж қарыз алушы - заңды және жеке тұлғалар, сондай-ақ мемлекет.

Несие капиталының нарығы төменде көрсетілгендерге сараланады:

ақша нарығы - айналым қаражаттарының қозғаоысына қызмет көрсететін қысқа мерзімді несиелердің (1 жылға дейін) жиынтығы;
капитал нарығы - орташа мерзімді (1 жылдан 5 жылға дейін) несиелердің жиынтығы;
қор нарығы - бағалы қағаздармен байланысты несие операцияларының жиынтығы;
ипотека нарығы - жылжымайтын мүлікпен байланысты несие операцияларының жиынтығы.

Несие капиталы нарығының даму деңгейіне: ел экономикасының дамуы, елдегі өндірістік және қаражат қорланымының және халықтың әл-ауқат деңгейі, соған сәйкес оның жинақ ақшасы тікелей әсер етеді.

әлемде экономикалық дамудың үш орталығы бар, олар: АҚШ, Батыс Еуропа (ЕО), Жапония.

Төртінші орталық болып - Шығыс Азия қатарға қосылып келеді.

Бұл орталықтарда несие капиталының қуатты нарықтары бар. АҚШ-тың несие капиталдар нарығы олардың ең қуаттысы болып есептеледі. Ол барлық төрт сегменттің тармақталуымен және дамығандығымен ерекшеленеді және әлемдік капитал нарығына маңызды әсер етеді.

Батыс Еуропаның 24-тен астам дамыған елдерін қамтитын Еуропа Одағы АҚШ-тан капитал қорланымының кіші көлемімен және несие нарығының жеке сегмент операцияларының жеткілікті дамуымен ерекшеленеді. Мұндай тенденциялар Жапонияның несие капитьалы нарығына да тән.

Егер Қазақстанның несие нарығына тоқталатын болсақ, онда оның сегменттері әр түрлі деңгейде екенін, сондай-ақ ол енді-енді қалыптасып келе жатқанын атауға болады. Мысалы, Қазақстанда ақша және капитал нарығының сенменті елдегі өндірістік және жеке қорланымның және банк жүйесінің жақсы дамымағанына байланысты едәуір жетілді.

Ипотека нарығы алғашқы даму сатысында, оның инфрақұрылымы мен заңдық базасы жасалуда. Бірақ, бұл нарықта әзірге даму сатысында деп айтуға болмайды, ол ипотекалық несиелеудің Батыстық үлгісінен алшақ жатыр.

Қор нарығы кенжелеп қалған. Оның заңдық базалары мен инфрақұрылымы әлдеқашан әзірленіп, биліктің ынтасы болса да, ол әлі даму тұрғысынан енді-енді оянып келе жатыр. Егер мемлекеттік бағалы қағаздар қалыпты дамыса, ал корпорациялық бағалы қағаздар түрлі объективті себептерге байланысты мүлде дамымаған.

Капиталдық жасампаздық теорияны ары қарай монетаристер дамытуда. М. Фридмен экономиканы реттеудің негізгі құралдары - несиенің пайыздық мөлшерлемелері мен айналымдағы ақша жиынының өзгерісі болып табылады деп есептейді. Шын мәнінде пайыздық мөлшерлемелерді реттей отырып, экономикаға салынатын несие салымдарының ауқымын кеңейтуге немесе аясын тарылтуға болады. Сондай-ақ, айналымдағы ақша жиынтығын реттеуге, ең соңында өндіріске және баға мен инфлясияның деңгейіне де әсер етуге болады.

Монетаризм теориясы дамыған елдердің экономикалық саясатында кеңінен қолданылуда. Бүгінгі таңда оның маңызы несиенің пайыздық мөлшерлемесін өзгерте отырып, ақша жиыны мен инфляцияның өсуін тежеуге қол жеткізу болып отыр.

Қазақстанда да несие теориясының жемістерін тәжірибеде кеңінен пайдаланып отыр. Қазақстан Республикасының Ұлттық банкі мен үкіметі қаржы-несие реттеуінің монетаристік теориясын қолдана отырып, 1994-1997 жж. өршіген инфляцияны басты және елдегі макроэкономикалық тұрақтылыққа қол жеткізді.

1. Қаржы-несие қатынасының теориялық аспектілері

1. 1. Қаржы-несие қатынасының экономикалық мәні мен құрылымы

Қаржылық-несиелік қатынас кез келген ел экономикасының даму негізі болып табылады. Қаржы-несие ресурстарының айналымы мен қайта бөлінуі қаржы нарығын анықтап беретін өзіндік аймақты қалыптастырады. Нарықтық экономика жағдайында қаржы-несие қатынастары тұтастай алғанда елдегі нарықтық қатынастар жүйесінің құрамдас бөлігі болып табылады. «Қаржы-несие қатынастары» ұғымы қалыптасқан әлемдік тәжірибе мен әрбір мемлекеттің экономикалық дамуының өзіндік ерекшеліктеріне сай әр түрлі түсіндіріледі.

Қаржы-несие қатынастары - бұл капиталға деген сұраныс пен ұсынысты қалыптастыру шеңберінде делдалдардың көмегімен несие берушілер мен қарыз алушылар арасындағы капиталды қайта бөлу механизмінің жүйесі. Тәжірибеде ол ақша қаражаттары ағымын меншік иелерінен қарыз алушыларға және олардан кері бағыттайтын қаржы-несие институттарының жиынтығын білдіреді.

Қаржы-несие жүйесімен жүзеге асырылатын уақытша бос ақша ресурстарының әр түрлі инвестицияларға айналу процесі қаржы нарығының қызмет етуімен және қаржы институттарының қызметімен тікелей байланысты. Егер қаржы ресурстарын шоғырландыру мен орналастыру процесінде қаржы институттарының негізгі рөлі меншік иелерінен қарыз алушыларға қаражаттардың мүмкіндігінше тиімді өтуін қамтамасыз ету болып табылса, онда қаржы ресурстарын сатушылар мен сатып алушылардың арасындағы қаржылық активтер мен міндеттемелердің саудасын ұйымдастыру қаржы-несие нарығының міндеті болып табылады. Мұндай нарықтардағы сатушылар мен сатып алушылардың экономикалық субъекті ретіндегі үш тобы бар:

үй шаруашылығы (жеке тұлға) ;
меншік формасына қатыссыз барлық шаруашылық жүргізуші субъектілер;
мемлекеттік басқару органдары.

Олардың кез келгені нақты уақыт кезеңінде өз бюджетінің балансталған, оның дефициті мен профициті жағдайында болуы мүмкін. Шаруашылық жүргізуші субъектілер мен мемлекетте қаржылық қаражаттарды несиеге алу қажеттілігі немесе уақытша бос қаражаттарын өзіне тиімді шартпен орналастыру мүмкіндігі пайда болады. Қаржы-несие нарығы түпкі мәні бойынша әлеуетті сатушылар мен сатып алушылардың, сондай-ақ делдал институттардың мүдделерін тиімді ескеріп, жүзеге асыруға арналған.

Нарықтық экономика - өндірісті әлдеқайда тиімді ұйымдастырудың формасы. Бұл көптеген әлем елдерінің даму тәжірибесімен дәлелденген. Қазақстан Республикасы үшін шаруашылық жүргізудің жаңа әдістері қаржы-несие нарығының әлеуетті мүмкіндіктерін, ең алдымен, елдің жан-жақты өсуін қамтамасыз ететін мүмкіндіктерді пайдалануды талап ететін еркін нарыққа өтуді білдіреді. Бұл мағынада қаржы-несие нарығы - ғылыми-техникалық прогрестің базасында дамитын, жалпы қоғам әл-ауқатының қажетті деңгейіне қол жеткізу және экономикалық тиімді өсу үшін барлық экономиканың салаларын ресурстармен қамтамасыз ететін жеке бастамалар мен бәсекелестікке үлкен мән беретін қоғамдық өндірісті ұйымдастырудың озық формасы.

Қаржы-несие саясатында нарықтық жағдайларда тиімді қызмет ете алатын қаржы-несие жүйесінің дербестігін қамтамасыз ету шаралары қарастырылады. Экономиканы мемлекеттік реттеудің негізгі құралдары - қаржы-несие тұтқалары.

Қаржы-несие жүйесіне қаржы жүйесінің буындары ғана емес, сондай-ақ несие жүйесі де кірістіріледі. Қаржы-несие жүйесі бірлескен түрде көбінесе материалдық өндіріс саласында қызмет етеді, өйткені кредит мекемелері өндірістік емес сфераға жатқанымен өндірістік емес сферада несие қатынастары шектелінген.

Жоғарыда айтылғандарды түйндей келе, қаржы-несие нарығының функциясын анықтайтын алғышарттарға мына факторларды жатқызуға болады:

қаржы ресурстарын қайта бөлуде мемлекеттің рөлін барынша азайту;
монополияны шектеу және бәсекелестікті дамыту мақсатында барлық меншік түріндегі шаруашылық жүргізуші субъектілердің толық дербестігін қамтамасыз ету;
бюджет тапшылығын қаржыландыру үшін елдегі Орталық банктің ссудалық қорын пайдалануды тоқтатып, бұл мәселелерді мемлекеттік займдарды, яғни облигациялар және басқа да міндеттемелерді айналысқа шығару арқылы шешу қажет;
бағалы қағаздарға инвестициялануы мүмкін шаруашылық жүргізуші субъектілер мен халықтың ақшалай табыстарының өсуі.

Әрбір елге мамұны мен ерешелігін мүмкіндігінше толық ашатын қаржы-несие нарығының құрылымы тән. Қаржы-несие нарығының құрылымына қатысты ғалым-экономистердің пікірлері әр түрлі. Сондықтан да оның ғалымдар ұсынған кейбір түрлерін қарастырып, содан соң Қазақстанға тән қаржы-несие нарығының құрылымы анықталады.

Г. С. Сейітқасымовтың жетекшілігімен жазылған оқулықтағы қазақстандық ғалымдар тобының көзқарастары бойынша қаржы-несие нарығының құрылымы өзара байланысты және бірін-бірі толықтыратын, дербес қызмет етуші нарықтардан тұрады.

1. Ссудалық капитал нарығы, яғни қысқа және ұзақ мерзімді банк несиелері. Осы уақытқа дейін Қазақстанда қысқа мерзімді арзан несие болған емес. Елде қызмет ететін коммерциялық банктер оны тек сенімді қамтамасыз ету әрі жоғары пайыз-шарттарымен ғана береді. Негізгі қорларды құруға және жаңғыртуға қажетті ұзақ мерзімді несиені тек өзгермелі (кезең сайын қарастырылатын) пайыз мөлшері бойынша алуға болады.

2. Бағалы қағаздар нарығы. Бүгінгі таңда мемлекет бюджет тапшылығының орнын толтыру үшін эмиссиялық ақшалай белгілерге емес, мемлекеттік бағалы қағаздарды, мәселен, мемлекеттік қазынашылық қысқа мерзімді міндеттемелерді шығаруға жиі қадам жасайды.

Талдаудың мақсаттарына және қандай да бір елдің қаржы нарығындағы жекелеген сегменттердің даму ерекшеліктеріне қарай қаржы-несие нарықтарын жіктейтін әр түрлі тәсілдер бар.

Ковалевтың түсіндірмесіне орай, қаржы-несие нарығының жіктелуі мынадай:

Валюта нарығы - бұл валюталық құндылығы бар объектілер тауар болып табылатын нарық. Банктер, биржалар, қаржы және инвестициялық мекемелер валюта нарығының субъектілері ретінде болады.
Капитал нарығы өз кезегінде ссудалық капитал нарығы және үлестік бағалы қағаздар нарығы деп бөлінеді. Бұлайша бөлу осы нарықта сатылатын тауарларды (қаражаттарды) сатып алушылардың арасындағы және қаржы құралдарының эмитенттері арасында қатынастардың сипатын білдіреді. Егер қаржы құралы ретінде үлестік бағалы қағаздар алға шығатын болса, онда бұл қатынас меншік қатынастарының сипатында болады, ал қалған жағдайда бұл несиелік қатынас күйінде қалады.

Ссудалық капитал нарығында мерзімділік, қайтарымдылық және ақылы шартарымен ұсынылатын ұзақ мерзімді қаржы құралдары айналыста болады.

Ол ұзақ мерзімді банк ссудаларының нарығын және борыштық бағалы қағаздар нарығын қамтиды.

Әлемдегі экономистердің көбісі қаржы-несие нарығының құрылымына ипотека нарықтарын, сақтандыру және зейнетақы нарығын кіргізеді.

Сақтандыру полистері мен зейнетақы шоттарының нарықтары, ипотека нарықтары бұлар қаржы құралдары мен институттары келісім-шарт негізінде әрекет ететін жинақ мекемелері бар ерекше нарықтар.

ҚР мемлекеттік реттеу органдарының қаржылық есеп берулерді ұсынудың белгіленген тәртібіне сәйкес қаржы-несие нарығының құрылымын былайша көрсетуге болады:

Депозит нарығы. Халықтың табысы екі негізгі бөліктен: тұтынуға арналған табыс пен жинақтауға арналған табыстан тұрады. Уақытша бос ақша қаражаттар (жинақ ақша) әр түрлі салым негізінде банкке және қаржы-несие мекемелеріне (тартылған ресурстар) тартылады. Осылайша, ақшалай депозиттерде трансформацияланады, банктер ақшаны пайдаланғаны үшін иелеріне тиісті ақшалай сыйақы-пайыздар төлейді.
Несие нарығы. Депозиттер түрінде банкке түсетін қаражаттың бір бөлігі одан ары несиелер ретінде бөлінеді. Коммерциялық банктер уақытша бос ақша қаражаттарды шоғырландыру арқылы әр түрлі мақсаттары үшін заңды және жеке тұлғаларға несие береді. Осылайша, ақшалар нарықта несиелер ретінде айналыста болады. Қарыз алушылар бұл несиелерді пайдаланғаны үшін банкке тиісті пайыздар төлейді.
Бағалы қағаздар нарығы, басқа қаржы құралдары секілді қаржы нарығына жағымды әсерін тигізеді. Егер депозитке банк сертификаты рәсімделетін болса, ол одан ары айналысқа түседі. Айналым қаражатын толықтыру үшін несие алу міндетті емес. Бұл арада борыштық міндеттемелердің біріне жататын әрі нарықта бос айналысқа түсіп, өз иесін айырбастай алатын облигацияларды шығарса жеткілікті.
Сақтандыру және зейнетақы қызметтерінің нарықтары. Бүгінгі таңда зейнетақы қорлары мен сақтандыру компаниялары біздің еліміздегі нарықта өз қызметін жүзеге асыратын негізгі қаржы делдалдары болып табылады. Зейнетақы және сақтандыру қорлары көптеген елдерде ақшаны өндіріске инвестициялаудың көздері болып табылады, яғни ақша ұдайы өндіріс процесіне белсенді түрде тартылады. Сақтандыру және зейнетақы нарықтары, бір жағынан, нақты қызметті сату-сатып алу нарығымен көзге түссе, ал екіншіден - ол толық негізде қаржы нарығының құрылымына кіруі қажет.

Барлық типтегі нарықтардың өзара байланысы қаржы-несие нарығының жұмыс істеу шартын анықтап береді, яғни.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.