Республикасының мемлекеттік жалауының бейнесі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе
1. Қазақстан Республикасының валютасы
2. Қазақстан Республикасының банкноттары
3. Қазақстан Республикасының монеталары
4. Валютаның бағамдары

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе

Ақша-несие саясаты мемлекетті реттеу саясатының бір
бағыты болып табылады. Соның ішінде төлем балансын іске
асырудағы маңыздылығын баса айтып өткен жөн. Ақша – несие
саясаты - нарықтық экономиканың тірегі ретінде
экономикалық дамудың ажырамас элементін білдіреді.
Ақша – несие саясаты Қазақстан Республикасында ҚР
Ұлттық Банкімен елдің банктік пайыздыі ставкаларын,
валюта курсын, төлем қабілеттілігін анықтау жолымен іске
асады. Сонымен қатар ақша массасы көлемінің кеңеюіне
немесе оның қысқаруына бағытталуы мүмкін.
Төлем айналымы және оның біздің елдегі
қалыптасуы мен жұмыс жасау қарқыны ақша-несие саясатының
негізгі мақсатының бірі, мұнымен қоса инфляциялық тежелуді
қамтамасыз ету және қаржы нарығының тұрақтылығын қадағалау
қызметтері де жүктеледі. Айырбас бағамының икемділігін
сақтап тұру өз алдына үлен жауаптылық. Бұл мақсаттарды
бір мезгілде шешу қиындық тудырады. Себебі экономикалық
өсу үшін несиелік экспансия, ал инфляцияны тежеу үшін,
керісінше, несиелік рестрикция, яғни ақша массасының жалпы
шектеулілігі қажет. Сондықтан да ақша-несие саясаты
тұрақты бюджет, төлем балансы және салық саясатымен
байланысты келеді.
Ақша-несие саясаты бүгінгі таңда несиелеуге
болатын экономика секторын дұрыс таңдай білуге, сондай-ақ
несие беру мүмкіндігі туралы, төлем балансы сұрақтарын
шешуде банк үшін бірінші реттік маңызы бар басқа
факторлар мен қарыз алушының несиелік қабілетіне қарап
өз клиентін таңдаудағы біліктілігіне негізделеді.
Қазақстан Республикасының осы заманғы әлеуметтік-экономикалық даму
кезеңі нарықтық қатынаспен сипатталады. Бұл қатынаста жаңа ақша- несие
жүйесі қалыптасып, қаржы институттарының жаңа түрлері пайда болып жатыр,
нарықтық экономикаға тән жүйеге сәйкес банк жүйесінің құрылымы өзгерді.
Еліміздің ақша- несие саясаты халықаралық несиелік саясатпен жұмыс
істеу принциптеріне көшу барысында Қазақстан Республикасындағы өтпелі
кезеңнің ерекшеліктері мен әлемдік банктің технологиясын ұштастыра білудің
маңызы зор.
Несиені өтеу қабілетін бағалау үшін рейтинг агенттіктері елдің несие
рейтингін әзірлейді, бұл орайда мына аспектілерге назар аударады:
1. Демократиялық саяси жүйені жасаудағы прогресс: мұны демократиялық
саяси институттардың тиімділігі, шешімдер қабылдау процесінің
ашықтығы, экономикалық реформаларды жүргізуге саяси жолды ұстаушылық
және оларды тәжірибеде жүзеге асыруға қабілеттілік деп түсінеді.
2. Қаржылық тұрақтылыққа және экономикалық өсуге жетудегі жетістіктер.
Олар өзіне мыналарды біріктіреді: фискалдық және манетарлық саясаттың
тиімділігі, ұлттық валютаның тұрақтылығы мен айырбасталымдағы кезінде
инфляцияның төменгі деңгейін ұстап тұруы.
3. Нарықтық экономикаға көшудегі прогресс: экономикадағы және меншік
сектордың рөлі (мемлекеттік секторды жекешелендірудің дәрежесі, жеке
меншік компаниялардың жетістіктері, кәсіпорындардың құрылымын өзгерту,
корпарациялық басқарудың тиімділігі, қоғамның салық салуға қатысындағы
өзгерістер және төлем тәртібі, экономикалық ырықтандыру, баға
еркіндігі, жаңа отандық және шетелдік компаниялар үшін нарықтың
ашықтығы, сыртқы сауда мен инвестициялық қызметтегі ақықтық), қаржы
секторының ақуалы (банк секторының дамуы және оны реттеу, қаржы
делдалдылығының дамуы, қор нарығының және банктік емес қаржы
мекемелерінің дамуы), нарықтық институттардың дамулығы (тиімді
инфрақұрылым мен заңнаманың болуы).
4. Сауда ағындарын қайта бағдарлау. Экспорт пен импорттың өсу серпіні мен
құрылымы, халықаралық экономикалық сауда ұйымдарына қатысу,
қаржыландырудың көзі ретіндегі шетелдік тура инвестициялардың рөлі,
менеджменттің деңгейі технологияларды беру арқылы бағаланады .
Соңғы жылдары Қазақстан Республикасы шетелдерден едәуір несиелер алды.
Сондықтан валюта қаражаттарын ұтымды, үнемді жұмсаудың маңызы арта түсуде.
Олар бірінші кезекте тұтынуға арналған тауарды шығарған кәсңпорындарды құру
және жаңғырту және басым өндірістерді, яғни экономиканы сауықтыру үшін
белгіленген құрылымдық саясатты ескере отырып дамыту үшін пайдаланылуы
тиіс

Қазақстан Республикасының валютасы
Тәуелсіз егемен мемлекеттің міндетті рәміздерінің бірі оның ұлттық
валютасы болып табылады. Кез келген мемлекеттің тарихына оның бір-ақ рет
енгізілетін өз валютасының тарихы да кіреді. Басқа көптеген елдердің ұлттық
валютасының тарихы сан ғасырлар бойы қалыптасқан. Кез келген ұлттық валюта
елдің өткенін, бүгінгісін және болашағын бейнелейді. Ал Теңгенің -
Қазақстан Республикасы ұлттық валютасының тарихы Президенттің 1993 жылғы 15
қарашадағы жарлығынан басталды. Алғашқы кезде теңгенің бірінші шығарылған
қатары (1 теңге = 100 тиын) мынадай номиналдардан тұрды:
• 1, 3, 5, 10, 20, 50 және 100 теңгелік банкноттар;
• 1, 3, 5, 10, 20 теңгелік монеталар;
• 1, 3, 5, 10, 20 және 50 тиындық монеталар ( бастапқыда қағаздан
жасалған).
Кейіннен айналысқа :
• 1994 жылы 1993 жылғы үлгідегі номиналы 200 теңгелік және 1994 жылғы
үлгідегі 500 теңгелік банкноттар ;
• 1995 жылы 1994 жылғы үлгідегі номиналы 1000 теңгелік банкноттар ;
• 1996 жылы 1996 жылғы үлгідегі номиналы 2000 теңгелік банкноттар ;
• 1997 жылы номиналы 1, 5, 10, 20, 50 теңгелік монеталар (жаңа дизайны);

• 1999 жылы 1998 жылғы үлгідегі номиналы 5000 теңгелік банкноттар;
• 2000 жылы 1999 жылғы үлгідегі номиналы 200 және 500 теңгелік
банкноттар (дизайны өзгертілген),
2001 жылы :
• 2000 жылғы үлгідегі номиналы 1000 және 2000 теңгелік банкноттар (
дизайны өзгертілген );
• 2001 жылғы үлгідегі номиналы 100 теңгелік банкноттар ( дизайны
ішінараөзгертілген );
• Қазақстан Республикасы тәуелсіздігінің 10 жылдығына арналған 2001
жылғы үлгідегі 5000 теңгелік мерейтойлық банкноттар ;
• 2001 жылғы үлгідегі 5000 теңгелік банкноттар ( дизайны ішінара
өзгертілген ).
2002 жылы :
• 2003 жылғы үлгідегі номиналы 100 теңгелік банкноттар;
• 1999 жылғы үлгідегі номиналы 200 және 500 теңгелік банкноттар (
дизайны ішінара өзгертілген ) шығарылды.
2003 жылы :
• 2003 жылғы үлгідегі номиналы 10 000 теңгелік банкноттар.
Республикада ақша айналысындағы монетамен қатар мерейтойлық және
ескерткіш монеталар да қолданылады . Мерейтойлық және ескерткіш монеталар
оларда белгіленген құнға сәйкес төлем қабілетіне ие , бірақ олар негізінен
мәдени - ағарту мақсатында шығарылған . Әдеттегідей , олар қатаң шектеулі
таралыммен шығарылады және Қазақстан Республикасының аумағында және шет
елдерде коллекциялық құнымен сатуға арналған.

Қазақстан Республикасының банкноттары

2006 жылғы үлгідегі банкноталар бірыңғай стильде орындалған, суреттер
бет жағында негізінен тігінен, сырт жағында көлденеңінен орналасқан.
Тұтастай алғанда, дизайн Қазақстанның қазіргі бейнесін көрсетеді, барлық
мемлекеттік нышандар, сәулет объектілерінің және елдің табиғат
ландшафтарының бейнелері кіреді.
Банкноталардың бет жағында орталық бөлігінде "Астана-Бәйтерек"
монументі - қазіргі заманғы қазақстандық сәулеттің, конструкторлық және
инженерлік ойдың жетістігі, тәуелсіз Қазақстанның даму нышаны
орналастырылған. Банкнотаның ортасында түрлі-түсті жолақтарда Қазақстан
Республикасының мемлекеттік әнұраны ноталарының фрагменттері бейнеленген,
оларға номиналдың сандық белгісі жазылған. "Бәйтерек" ескерткішінің сол
жағында бір түспен Қазақстан Республикасының мемлекеттік елтаңбасы
салынған. Оң жақ жоғарғы бөлігінде – мемлекеттік жалаудың бейнесі.
Банкнотаның төменгі бөлігінде сенімді, шынайылықты және әділеттілікті
білдіретін классикалық геральдикада ашық алақан бейнеленген. Номиналы 200
және 500 теңге банкноталарда номиналдың мемлекеттік тілдегі әріптік
белгілеуі оң жақ төменгі бұрышында тігінен, номиналы 1000, 2000, 5000 және
10000 теңге банкноталарда төменде сол жақта орналасқан. 200 және 500
теңгелік номиналдардағы "ҚАЗАҚСТАН ҰЛТТЫҚ БАНКІ" деген жазу мемлекеттік
елтаңбаның астына, ал 1000, 2000, 5000 және 10000 теңгелік номиналдарда
тігінен төменде оң жақта орналастырылған.
Сериялық нөмірлері бет жағына жазылған және банкноталардың қарама-
қарсы екі бөлігінде орналастырылған.
Банкноталардың сырт жағында ландшафтардың және елдің аумағындағы
қазіргі заманғы сәулет объектілерінің бейнелері бар. Олар Қазақстан
картасының контурымен жиектелген. Сол жақта төменде және оң жақта жоғарыда
банкнота номиналының сандық белгісі, ал төменде ортада орыс тіліндегі
әріптік белгілеуі орналастырылған. Жоғары жақта ортада "Қазақстан ұлттық
банкі" деген жазу және эмитент банктің логотипі басып жазылған.
Банкноталарды қорғау тұрғысынан алғанда жаңа дизайн түпнұсқалылықты
қарапайым және шапшаң анықтауға бағытталған, бұл ретте ақшаны қолдан
жасаудан қорғайтын, ортақ бейнеге үйлесіммен кіріккен классикалық және ең
жаңа, неғұрлым күрделі қорғаныш құралдары пайдаланылған. Осыған дейін 200
теңгеден 2000 теңгеге дейінгі банкноталарды ауыстырған кезде, сондай-ақ
айналыста жүрген 5000 және 10000 теңгелік соңғы екі номиналды ендірген
кезде де осындай кейбір қорғаныш элементтері пайдаланылған болатын. Жаңа
дизайндағы банкноталарда арнайы құралдарсыз анықталатын, яғни визуалды және
жарыққа көрінетін, сондай-ақ саусақтың ұшымен анықтауға болатын қорғаныш
элементтерінің барынша мүмкін саны пайдаланылды. Банкноталарда арнайы
техникалық құралдардың көмегімен танылатын жасырын элементтер де кездеседі,
бірақ ақша белгісінің түпнұсқалылығын шапшаң және қарапайым анықтауға
негізгі акцент жасалған.
Банкноталарда мынадай қорғаныш элементтері пайдаланылған:
Сутамғы белгілер. Сутамғы белгілерінің бейнесі банкнотаны жарыққа
тосып қарағанда анық көрінетін қарама-қарсы қою және ашық реңдерден тұрады.
Қорғаныш жіп. Бір қорғаныш жіп қағаздың құрылымына енгізілген және
банкнотаны жарыққа тосып қарағанда тұтас сызық түрінде көрінеді. Екінші,
үзік-үзік жіп - банкнотаны жарыққа тосып қарағанда анық көрінетін жазбалар
және суреттер тұтас сызық болып пунктир түрінде қағаздың бетіне шығарылған.
Мөлдір орын. Банкнота жарыққа тосып қарағанда жақсы көрінетін ашық
орындағы полимерлік лентадағы сурет.
Қосарланған бейнелер. Банкнотаның беткі және сыртқы жақтарында
басылған бейнелердің фрагменттері, жарыққа тосып қараған кезде тұтас
суретті құрап, дәл сәйкес келеді
Алтын интаглио. Тығыз жоғары рельефті қабатты алтын түстес металл
бояуы бар қорғаныш элементі, түрлі-түсті көшірмелеуден жоғары деңгейде
қорғайды.
Көзі нашар көретін адамдарға арналған белгі. Банкнотаның бет жағында
саусақтың ұшымен жақсы ажыратуға болатын жоғары рельефті шығыңқы элементтер
бар.
Бояудың оптикалық өзгеріп тұратын түсі. Банкнотаның көлбеу бұрышы
өзгерген кезде бояудың түсі өзгереді. Мұндай қорғаныш элементі, атап
айтқанда, АҚШ долларында бар.
Микроқаріптер. Микромәтіндер, бірнеше есе ұлғайтқан кезде оқуға
болатын қайталанатын мәтінді немесе цифрларды басудың әртүрлі тәсілдерімен
орындалған.
Көшіруге қарсы элемент. Көшірген кезде түрлі бағытта растр түріндегі
тордың сызықтары бұзылады.
Көшіруге қарсы элемент (тартан, пирамида). Көшірген кезде түрлі
бағытта растр түріндегі тордың сызықтары бұзылады.
Сериялық нөмір. Магниттік сериялық нөмір құрамында магнит бар қара
бояумен басылған екі әріпті сериядан және жеті цифрлы нөмірден тұрады.
Фосфорлы сериялық нөмір құрамында фосфор бар қара бояумен басылған екі
әріпті сериядан және жеті цифрлы нөмірден тұрады.
Иридесцентті жолақ. Алтын түстес жылтырағы бар арнайы бояумен басылған
жолақ, банкнотаның көлбеу бұрышы өзгерген кезде сурет пайда болады.
Жасырын бейне (лифт). Купюраны көз деңгейінде қисайта ұстап тұрған
кезде оюлы розеткада банкнота номиналының цифры көрінеді.
Иристік басу: Бір бояудан басқасына өтуі кезінде түстің біртіндеп
өзгеруі байқалатын арнайы басу түрі.
Ультракүлгін қорғаныш: Ультракүлгін сәулелердің негізгі көздері болып
табылатын құралдардың әсерінен көзге көрінетін, арнайы бояулармен
орындалған бейне.
Қағазға ендірілген талшық. Банкноталардың жоғары номиналдарына қызғылт
талшық қағазға ендірілген, ол ультракүлгін сәулелер негізінде түсін
өзгертеді.
Ескі үлгідегі банкноталардың ауыстыруы ескі және жаңа дизайндағы
банкноталардың бір жыл бойы қатар жүруін көздейді. Осы жыл аяқталғаннан
кейін ескі үлгідегі банкноталарды екінші деңгейдегі банктерде және Ұлттық
Банктің филиалдарында ауыстыру тағы бір жыл жалғасатын болады. Осыдан
кейін 10 жылдың ішінде Ұлттық Банк ескі үлгідегі банкноталарды қабылдап,
оларға сараптама жүргізгеннен кейін ауыстырады.\
Егер қатар жүру кезеңінде қандай да бір заңды тұлға номиналына
қарамастан ескі немесе жаңа дизайындағы банкноталарды қабылдаудан бас
тартатын болса, онда мұндай іс-әрекеттер ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық
туралы кодексінің 166-1-бабында көзделген әкімшілік құқық бұзушылыққа
жатады. Банкнотасын қабылдаудан бас тартылған тұлғаның өтініші бойынша
Ұлттық Банк өзінің филиалдары арқылы Кодексте көзделген айыппұлдарды салуға
уәкілетті.
10000 теңге 2006 жылғы үлгідегі номиналы 10000 теңгелік банкнотаның
сипаттамасы

Банкнота өлшемі 149х79 мм қағазда дайындалған.
Бет жағы: басым түсі күлгін-көк, басым бейне – тігінен. Орталық
бөлігінде "Астана-Бәйтерек" монументі бейнеленген. Банкнотаның ортасында
қою жасыл және қара көк жолақтарда ақ түспен Қазақстан Республикасының
мемлекеттік әнұраны нотасының фрагменттері бейнеленген, онда номиналдың
сандық белгілерінің контуры ақ сызықтармен жүргізілген. "Бәйтерек"
монументінің сол жағында күлгін көк түспен Қазақстан Республикасының
мемлекеттік елтаңбасы бейнеленген. Жоғарғы оң жақ бөлігінде – Қазақстан
Республикасының мемлекеттік жалауының бейнесі. Банкнотаның төменгі
бөлігінде ашық алақан бейнеленген. Төменгі сол жақта номиналдың
мемлекеттік тілдегі әріптік белгісі орналасқан. "ҚАЗАҚСТАН ҰЛТТЫҚ БАНКІ"
жазуы төменгі оң жақта тігінен орналасқан, оның астында жалған ақша жасау
жауапкершілігін ескертетін "Банкноттарды қолдан жасау заңмен қудаланады"
деген мемлекеттік тілдегі жазу орналасқан.
Сырт жағы: басым түс күлгін-көк, басым бейне – көлбеу. Негізгі бейне:
Қазақстан картасының контуры, алдыңғы жағында Қазақстан Республикасы
Президентінің Ақорда резиденциясы, артқы жағында каньондар. Төменгі сол
жақ бөлігінде және жоғарғы оң жақ бөлігінде банкнота номиналының сандық
белгісі, ал төменде ортада орыс тіліндегі әріптік белгі орналасқан.
Жоғарыда ортасында "ҚАЗАҚСТАН ҰЛТТЫҚ БАНКІ" жазуы және эмитент банктің
логотипі басылған. Жалған ақша жасағаны үшін жауапкершілікті ескертетін
"Подделка банкнот преследуется по закону" деген орыс тіліндегі жазу ашық
жердің жоғарғы сол жақ бұрышында орналасқан.
Банкноталарды айырбастау тәртібі.
Ескі үлгідегі және 2006 жылғы үлгідегі ақша белгілерінің айналыста
қатар жүру кезеңі 1 жыл болады.Ескі және жаңа үлгідегі ақша белгілерінің
айналыста қатар жүру кезеңі заңды төлем құралы болып табылады, Қазақстан
Республикасының бүкіл аумағында төлемнің барлық түрлері бойынша, сондай-ақ
ешбір шектеулерсіз банктік шоттарға есептеуге және аударым жасауға міндетті
түрде қабылдануға тиіс.Ескі және жаңа үлгідегі ақша белгілерінің айналыста
қатар жүру кезеңі аяқталғаннан кейін ескі үлгідегі ақша белгілері Қазақстан
Республикасының бүкіл аумағында төлемнің барлық түрлері бойынша заңды төлем
құралы болуын тоқтатады.Екінші деңгейдегі банктер ескі және жаңа үлгідегі
ақша белгілерінің айналыста қатар жүру кезеңі аяқталған күннен бастап заңды
және жеке тұлғалардың ескі және жаңа үлгідегі ақша белгілерін қабылдауға
және айырбастауға міндетті.Осы мерзім аяқталғаннан кейін екінші деңгейдегі
банктер заңды және жеке тұлғалардан ескі үлгідегі ақша белгілерін жаңа
үлгідегі ақша белгілеріне айырбастауға қабылдауға құқылы емес. Екінші
деңгейдегі банктер ескі үлгідегі банкноталарды Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкінің нормативтік құқықтық актілерінде белгіленген талаптарға
сәйкес оларды одан әрі Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің филиалдарына
сараптамаға өткізу үшін қабылдайды.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің филиалдары екінші деңгейдегі
банктердің ескі үлгідегі банкноталарды айырбастау мерзімі аяқталғаннан
кейін 10 жыл бойы оларды заңды және жеке тұлғалардан қабылдауды
жалғастырады және олардың сараптамадан түпнұсқалылығы расталғаннан кейін
қолданылып жүрген ақша белгілеріне айырбастайды. Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкінің Басқармасы заңды және жеке тұлғалардан ескі үлгідегі ақша
белгілерін қабылдау мен айырбастаудың көрсетілген он жылдық мерзімін
ұзартуға құқылы.
2003 жылғы үлгідегі құны 10 000 теңгелік банкнот.

Көлемі 149х74 мм. Басым түстері - көгілдір және көк.
Бет жағында негізгі бейне - философ, ойшыл, ғалым Әл-Фарабидің (870-
950 ж.ж.) портреті. Портреттің оң жағына мемлекеттік тілде 10 000 теңгелік
номиналдың сандық белгілеуі орналасқан. Банкноттың сол жағындағы жоғарғы
бұрышта "ҚАЗАҚСТАН ҰЛТТЫҚ БАНКІ" деген жазу бар. Банкноттың төменгі
бөлігінде Әл-Фараби портретінен оңға қарай тік бұрыш жасай қарағанда
көрінбейтін, бірақ банкноттың бетіне үшкір бұрыш жасай қарағанда байқалатын
"10 000" номиналының сандық белгісі бейнеленген белгі ою-өрнекпен біріктіре
бейнеленген. Портреттің оң жағында жарыққа тосып қараған кезде көрінетін
қорғаныш жібі, сондай-ақ жалпақ құбылмалы жіп орналасқан. Портреттің сол
жағында екі су тамғы белгі, біреуі классикалық, Әл-Фарабидің қырынан
салынған бейнесі, екінші үлгіде - барыс, сондай-ақ банкнот номиналы
бейнелеген. Төменгі сол жақ бұрышта нашар көретін адамдар үшін бедерлі екі
шеңбер орналасқан.Сырт жағында негізгі бейне - тау аясындағы барыс.
Банкноттың оң жақ бөлігінде Қазақстан Республикасы аумағының пішіні мен
жалауы бейнеленген. Түсі өзгеретін бояумен қазақ және орыс тілдерінде
жазылған 10 000 теңгелік номиналының сандық белгілеуі. Банкноттың орталық
бөлігінде тау бейнесінен төменірек 10 000 теңгелік номиналды сандық
белгілеу және "он мың теңге" деген сөздер орыс тілінде жазылған.
5000 теңге 2006 жылғы үлгідегі номиналы 5000 теңгелік банкнотаның
сипаттамасы

Банкнота өлшемі 144х76 қағазда дайындалған.
Бет жағы: басым түсі күрең қоңыр-қызыл, басым бейне – тігінен. Орталық
бөлігінде "Астана-Бәйтерек" монументі бейнеленген. Банкнотаның ортасында
күрең-қызыл және қара сұр жолақтарда ақ түспен Қазақстан Республикасының
мемлекеттік әнұраны нотасының фрагменттері бейнеленген, онда номиналдың
сандық белгілерінің контуры ақ сызықтармен жүргізілген. "Бәйтерек"
монументінің сол жағында қоңыр түспен Қазақстан Республикасының мемлекеттік
елтаңбасы бейнеленген. Жоғарғы оң жақ бөлігінде – Қазақстан Республикасының
мемлекеттік жалауының бейнесі. Банкнотаның төменгі бөлігінде ашық алақан
бейнеленген. Төменгі сол жақта номиналдың мемлекеттік тілдегі әріптік
белгісі орналасқан. "ҚАЗАҚСТАН ҰЛТТЫҚ БАНКІ" жазуы төменгі сол жақта
тігінен орналасқан, оның астында жалған ақша жасау жауапкершілігін
ескертетін "Банкноттарды қолдан жасау заңмен қудаланады" деген мемлекеттік
тілдегі жазу орналасқан.
Сырт жағы: басым түсі күрең қоңыр-қызыл, басым бейне – көлбеу. Негізгі
бейне: Қазақстан картасының контуры, Алматы қаласында орналасқан
Тәуелсіздік монументінің жоғарғы тұсы, "Қазақстан" қонақ үйі, артқы жағында
таулар. Төменгі сол жақ бөлігінде және жоғарғы оң жақ бөлігінде банкнота
номиналының сандық белгісі, ал төменде ортада орыс тіліндегі әріптік белгі
орналасқан. Жоғарыда ортасында "ҚАЗАҚСТАН ҰЛТТЫҚ БАНКІ" жазуы және эмитент
банктің логотипі басылған. Жалған ақша жасау жауапкершілігін ескертетін
"Подделка банкнот преследуется по закону" деген орыс тіліндегі жазу ашық
жердің жоғарғы сол жақ бұрышында орналасқан.

Көлемі 149 х 74 мм.
Бет жағы: басым түстері - қоңыр және күлгін. Банкноттың ортасына
философ, ойшыл, ғалым Әл-Фарабидің (870 -950 ж.ж.) қырынан салынған
портреті бейнеленген. Сол жағына қызыл-қоңыр түспен жазылған "ҚАЗАҚСТАН
ҰЛТТЫҚ БАНКІ" деген жазу бар. Портреттің сол жағына Әл-Фарабидің бір
қырынан қарағандағы бейнесі және барыстың суреті салынған. Портреттің сол
жағына "Қазақстан" деген жазуы бар металл жіп өткізілген және "5000" саны
көрінеді. Портреттің сол жағында күміс бояумен орындалған екі бейне бар -
егер бір бұрышынан қарағанда "5000" саны, ал басқа бұрышынан қарағанда
қазақ өрнегінің бір үзігі көрінеді. Портреттің сол жағына көлемі әр түрлі
реттік нөмір тік сызықтың бойымен қызыл бояумен және портреттің оң жағында
реттік нөмір көлденеңінен қара бояумен салынған. Көлденеңінен жазылған
реттік нөмірлердің астына Әл-Фарабидің аты және өмір сүрген жылдары
көрсетілген. Портреттің жоғарғы сол жағына "Банкноттарды қолдан жасау
заңмен қудаланады" деген жазу және Қазақстан Республикасының елтаңбасы бар,
сондай-ақ Ұлттық Банк Төрағасының қолы қойылып, 1998 - шығарылған жылы
жазылған.
Сырт жағы: басым түстер - қоңыр және қызыл. Бұл жағындағы негізгі
бейне - Қожа Ахмет Ясауи кесенсінің бір үзігі. Кесененің сол жағына жоғарғы
бұрышына ақшаның номиналы орыс тілінде сандармен және әріптермен
көрсетілген. Жоғарғы сол жағына орыс тілінде "Подделка банкноты
преследуется по закону" деп жазылған, сондай-ақ номиналы - 5000 саны
көрсетілген.
Номиналы 5000 теңгелік банкноттардың негізгі айыру ерекшеліктері
Мерейтойлық, 2001 ж. 2001 ж. 1999 ж.

Сол жақ жоғарғы бұрышы Сол жақ жоғарғы бұрышы Сол жақ жоғарғы бұрышы

Орта тұсының төменгі Орта тұсының төменгі Орта тұсының төменгі
оң жағы оң жағы оң жағы

Назар аударыңыз: әр жылы шығарылған номиналы 5000 теңгелік
банкноттардың қатар айналыста жүру кезеңі шектелмейді.
2000 теңге
2006 жылғы үлгідегі номиналы 2000 теңгелік банкнотаның сипаттамасы

Банкнота өлшемі 139х73 қағазда дайындалған.
Бет жағы: басым түсі қою және ақшыл жасыл, басым бейнесі – тігінен.
Орталық бөлігінде Астана-Бәйтерек монументі бейнеленген. Банкнотаның
ортасында қою жасыл және көк жолақтарда Қазақстан Республикасының
мемлекеттік әнұраны ноталарының фрагменттері ақ түспен бейнеленген, осы
жерге номиналдың сандық белгісінің контуры ақ сызықтармен жүргізілген.
Бәйтерек монументінің сол жағында Қазақстан Республикасының мемлекеттік
елтаңбасы жасыл түспен бейнеленген. Жоғарғы оң жақ бөлікте Қазақстан
Республикасының мемлекеттік туы бейнеленген. Банкнотаның төменгі жағында
ашық алақан бейнеленген. Төменгі сол жағында номиналдың мемлекеттік тілдегі
әріппен белгісі орналасқан. ҚАЗАҚСТАН ҰЛТТЫҚ БАНКІ жазуы төменде сол
жағында тігінен орналасқан, оның астында жалған ақша жасау жауапкершілігін
ескертетін "Банкноттарды қолдан жасау заңмен қудаланады" деген мемлекеттік
тілдегі жазу орналасқан.
Сырт жағы: басым түсі қою және ақшыл жасыл, басым бейне – көлбеу.
Негізгі бейне: Қазақстан картасының контуры, алдыңғы жағында Алматы
қаласындағы Абай атындағы опера театры, артқы жағында тау өзені. Төменгі
сол жақ бөлігінде және жоғарғы оң жақ бөлігінде банкнота номиналының сандық
белгісі, ал төменде ортада орыс тіліндегі әріптік белгі орналасқан.
Жоғарыда ортасында "ҚАЗАҚСТАН ҰЛТТЫҚ БАНКІ" жазуы және эмитент банктің
логотипі басылған. Жалған ақша жасау жауапкершілігін ескертетін "Подделка
банкнот преследуется по закону" деген орыс тіліндегі жазу ашық жердің
жоғарғы сол жақ бұрышында орналасқан.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің филиалдары екінші деңгейдегі
банктердің ескі үлгідегі банкноталарды айырбастау мерзімі аяқталғаннан
кейін 10 жыл бойы оларды заңды және жеке тұлғалардан қабылдауды
жалғастырады және олардың сараптамадан түпнұсқалылығы расталғаннан кейін
қолданылып жүрген ақша белгілеріне айырбастайды. Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкінің Басқармасы заңды және жеке тұлғалардан ескі үлгідегі ақша
белгілерін қабылдау мен айырбастаудың көрсетілген он жылдық мерзімін
ұзартуға құқылы.
2000 жылғы үлгідегі номиналы 2000 теңгелік банкнот.

Көлемі 144 х 69 мм. Басым түстері - жасыл және көкшіл.
Бет жағы: негізгі бейне - философ, ойшыл, ғалым Әл-Фарабидің (870
-950 ж.ж.) қырынан салынған портреті. Сол жағына "Қазақстан Ұлттық Банкі"
деп жазылған. Портреттің сол жағына сутамғы белгімен Әль-Фарабидің қырынан
қарағандағы бейнесі және сутамғы белгімен Барыс бейнеленген. Портреттің оң
жағына реттік нөмірі тік сызықтың бойымен қызыл бояумен салынған.
Портреттің сол жағына жоғарыда көлденеңінен реттік нөмірі қара бояумен
салынған. Реттік нөмірдің астына "Банкноттарды қолдан жасау заңмен
қудаланады" деп жазылған. Портреттің сол жағына номиналы ірі сандармен және
әріптермен көрсетілген, олардың астына Қазақстан Республикасының Ұлттық
Банкі Төрағасының қолы қойылып, шығарылған жылы жазылған.
Сырт жағы: Негізгі бейне - Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің бір үзігі.
Кесене бейнесінің сол жағына жоғарыда ақшаның номиналы сандармен және
әріптермен көрсетілген. Жоғарғы оң жағына "Подделка банкноты преследуется
по закону" деп жазылған.
1996 жылғы үлгідегі номиналы 2000 теңгелік банкнот.

Көлемі 144 х 69 мм.
Басым түстері - жасыл және қара. Бет жағындағы негізгі бейне -
философ, ойшыл, ғалым Әл-Фарабидің (870 -950) портреті. Сырт жағындағы
негізгі бейне - Қожа Ахмет Ясауи кесенсінің бір үзігі. Банкнотқа салынған
философ Әл-Фараби бейнесі сондай-ақ сутамғы белгімен де бейнеленген.
Сутамғы белгі банкнотты жарыққа тосып қарағанда анық көрінетін қою және
ашық түстерден тұрады.
Номиналы 2000 теңгелік банкноттардың негізгі айыру ерекшеліктері
2000 ж. 1996 ж.
Оң жақ төменгі Оң жақ төменгі
бұрышы бұрышы
Төменгі орта тұсы
Төменгі орта тұсы

Орта тұсының Орта тұсының сол
сол жағындағы жағындағы қорғау
қорғау жібі жібі

Назар аударыңыз: 2000 ж. және 1996 ж. үлгідегі номиналы 2000 теңгелік
банкнттардың қатар айналыс кезеңі 2002 жылғы 31 қазанда аяқталады. Осы
мерзім аяқталғаннан кейін 1996 ж. үлгідегі банкноттар заңды төлем құралы
бола алмайды.
2002 ж. 1 қарашадан бастап 2003 ж. 31 қазан аралығында екінші
деңгейдегі банктер заңды және жеке тұлғалардан 1996 ж. үлгідегі ақша
белгілерін қабылдауға және оларды айырбастауға міндетті.
2003 жылғы 1 қарашадан бастап Ұлттық Банктің филиалдары 10 жыл бойы
заңды және жеке тұлғалардан 1996 ж. үлгідегі банкноттарды қабылдайды және
сараптама жүргізіліп, олардың түпнұсқа екендігі расталғаннан кейін
қолданыстағы ақша белгілеріне айырбастайды.
10 жыл өткеннен кейін Ұлттық Банктің Басқармасы белгіленген қабылдау
және айырбастау мерзімін ұзартуға құқылы.
1000 теңге. 2006 жылғы үлгідегі номиналы 1000 теңгелік банкнотаның
сипаттамасы
Банкнота өлшемі 134х70 қағазда
дайындалған.
Бет жағы: басым түсі сарғыш-қоңыр, басым бейнесі – тігінен. Орталық
бөлігінде Астана-Бәйтерек монументі бейнеленген. Банкнотаның ортасында
ашық және қою қоңыр жолақтарда Қазақстан Республикасының мемлекеттік
әнұраны ноталарының фрагменттері ақ түспен бейнеленген, осы жерге
номиналдың сандық белгісінің контуры ақ сызықтармен жүргізілген. Бәйтерек
монументінің сол жағында Қазақстан Республикасының мемлекеттік елтаңбасы
қоңыр түспен бейнеленген. Жоғарғы оң жақ бөлігінде Қазақстан
Республикасының мемлекеттік туы бейнеленген. Банкнотаның төменгі жағында
ашық алақан бейнеленген. Төменгі сол жағында номиналдың мемлекеттік тілдегі
әріппен белгісі орналасқан. ҚАЗАҚСТАН ҰЛТТЫҚ БАНКІ жазуы төменде сол
жағында тігінен орналасқан, оның астында жалған ақша жасау жауапкершілігін
ескертетін "Банкноттарды қолдан жасау заңмен қудаланады" деген мемлекеттік
тілдегі жазу орналасқан. Сырт жағы: басым түсі сарғыш-қоңыр, басым бейне –
көлбеу. Негізгі бейнесі: Қазақстан картасының контуры, алдыңғы жоспарда
Президент мәдени орталығының үйі, артқы жоспарда таулар. Сол жақ төменде
және оң жақ үстінде банкнота номиналының сандық белгісі, ал орта жақ
төменде - орыс тіліндегі әріппен белгісі орналасқан. Ортасында жоғары
жағында ҚАЗАҚСТАН ҰЛТТЫҚ БАНКІ жазуы және эмитент банктің логотипі
басылған. Жалған ақша жасау жауапкершілігін ескертетін "Подделка банкнот
преследуется по закону" деген орыс тіліндегі жазу ашық жердің жоғарғы сол
жақ бұрышында орналасқан.
Ескі үлгідегі және 2006 жылғы үлгідегі ақша белгілерінің айналыста қатар
жүру кезеңі 1 жыл болады.
Ескі және жаңа үлгідегі ақша белгілерінің айналыста қатар жүру кезеңі
заңды төлем құралы болып табылады, Қазақстан Республикасының бүкіл
аумағында төлемнің барлық түрлері бойынша, сондай-ақ ешбір шектеулерсіз
банктік шоттарға есептеуге және аударым жасауға міндетті түрде қабылдануға
тиіс.
Ескі және жаңа үлгідегі ақша белгілерінің айналыста қатар жүру кезеңі
аяқталғаннан кейін ескі үлгідегі ақша белгілері Қазақстан Республикасының
бүкіл аумағында төлемнің барлық түрлері бойынша заңды төлем құралы болуын
тоқтатады.
Екінші деңгейдегі банктер ескі және жаңа үлгідегі ақша белгілерінің
айналыста қатар жүру кезеңі аяқталған күннен бастап заңды және жеке
тұлғалардың ескі және жаңа үлгідегі ақша белгілерін қабылдауға және
айырбастауға міндетті.
Осы мерзім аяқталғаннан кейін екінші деңгейдегі банктер заңды және
жеке тұлғалардан ескі үлгідегі ақша белгілерін жаңа үлгідегі ақша
белгілеріне айырбастауға қабылдауға құқылы емес. Екінші деңгейдегі банктер
ескі үлгідегі банкноталарды Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің
нормативтік құқықтық актілерінде белгіленген талаптарға сәйкес оларды одан
әрі Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің филиалдарына сараптамаға өткізу
үшін қабылдайды.
Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің филиалдары екінші деңгейдегі
банктердің ескі үлгідегі банкноталарды айырбастау мерзімі аяқталғаннан
кейін 10 жыл бойы оларды заңды және жеке тұлғалардан қабылдауды
жалғастырады және олардың сараптамадан түпнұсқалылығы расталғаннан кейін
қолданылып жүрген ақша белгілеріне айырбастайды. Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкінің Басқармасы заңды және жеке тұлғалардан ескі үлгідегі ақша
белгілерін қабылдау мен айырбастаудың көрсетілген он жылдық мерзімін
ұзартуға құқылы.
2000 жылғы үлгідегі номиналы 1000 теңгелік банкнот.

Көлемі 144 х 69 мм. Басым түстері - көкшіл және көк.
Бет жағы: Негізгі бейне - философ, ойшыл, ғалым Әл-Фарабидің (870 -950
ж.ж.) қырынан салынған портреті. Сол жағында "Қазақстан Ұлттық Банкідеген
жазу бар. Портреттің сол жағында Әл-Фарабидің қырынан салынған портретінің
сутамғы белгілері бар және ақшаның номиналы санмен белгіленген. Портреттің
оң жағына "1000" саны екі рет бейнеленген. Портреттің оң жағына тік
сызықтың бойымен қызыл бояумен салынған реттік нөмір қойылған. Портреттің
сол жағына көлденеңінен қара бояумен салынған реттік нөмір қойылған. Реттік
нөмірдің астына "Банкноттарды қолдан жасау заңмен қудаланады" деп жазылған.
Портреттің сол жағына номиналы ірі сандармен және әріптермен көрсетілген,
олардың астына Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Төрағасының қолы
қойылып, шығарылған жылы жазылған.
Сырт жағы: Негізгі бейне - Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің бір үзігі.
Кесене бейнесінің оң жағында ақшаның номиналы санмен және жазумен
көрсетілген. Жоғарғы сол жағына "Подделка банкноты преследуется по закону"
деп жазылған.

1994 жылғы үлгідегі номиналы 1000 теңгелік банкнот

Көлемі 144х69 мм.
Банкноттың ортасына номиналы басым қызыл түспен жазылып, санмен
көрсетілген. Ақша номиналының астына Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі
Төрағасының қолы қойылып, купюраның шығарылған жылы жазылған.
Сол жағына Шығыстың ұлы ойшылы Әль-Фарабидің портреті бейнеленіп,
портреттің төменгі жағына астына аты және өмір сүрген жылдары жазылған.
Портреттің оң жақ бұрышында ою-өрнекпен өрнектелген. Банкноттың орталық
бөлігіне сол жақ тұсына Әль-Фарабидің қарсы алдынан салынған суретінің
сутамғы белгісі бар, жоғарғы және төменгі бөліктері қазақ оюының бітпес
өрнегімен көмкерілген, Әль-Фарабидің су тамғылы портретінің сол жағында
Қазақстан Республикасының елтаңбасы бейнеленген. Нөмірі екі рет
қайталанады: оң жақ жиегіне тігінен және елтаңбаның үстіне көлденеңінен
жазылған. Нөмірі жеті саннан және сериясын білдіретін екі әріптік
префикстен тұрады.
Сырт жағындағы сол жағына Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің бір үзігі
бейнеленген. Төменгі оң жақ бұрышына, су тамғы белгінің астына ақшаның
номиналы екі түсті санмен белгіленген.
Номиналы 1000 теңгелік банкноттардың негізгі айыру ерекшеліктері
2000 ж. 1994 ж.

Сол жақ жоғарғы Сол жақ жоғарғы
бұрышы Орта тұсының солбұрышы Орта тұсының сол
жағындағы қорғау жағындағы қорғау
Оң жақ жоғарғы жібі жібі
бұрышы Оң жақ жоғарғы
бұрышы

Назар аударыңыз: 2000 ж. және 1994 ж. үлгідегі номиналы 1000 теңгелік
банкноттардың айналыста қатар жүру кезеңі 2002 ж. 31 қазанда аяқталады. Осы
мерзім аяқталғаннан кейін 1994 ж. үлгідегі банкноттар заңды төлем құралы
бола алмайды.
2002 ж. 1 қарашадан бастап 2003 ж. 31 қазан аралығында екінші
деңгейдегі банктер заңды және жеке тұлғалардан 1994 ж. үлгідегі ақша
белгілерін қабылдауға және оларды айырбастауға міндетті.
2003 жылғы 1 қарашадан бастап Ұлттық Банктің филиалдары 10 жыл бойы
заңды және жеке тұлғалардан 1994 ж. үлгідегі банкноттарды қабылдайды және
сараптама жүргізіліп, олардың түпнұсқа екендігі расталғаннан кейін
қолданыстағы ақша белгілеріне айырбастайды.
10 жыл өткеннен кейін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.