Аудиторлық тапсырманы жасау

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3

1 Ішкi бaқылaу жүйeсi жәнe оның элeмeнттeрі туралы түсінік
1. Жұмыс сапасына бақылау
жасау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
...5

1 Қызмет жұмысының сапасы мен тиімділігін
бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6

2. Жылдық аудитті
жоспарлау ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ...9
3. Жеке аудиторлық тапсырманы
жоспарлау ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ...13

2 Аудиторлық тапсырманың мақсаты
1. Аудиторлық тапсырманы алдын ала
жоспарлау ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ..14
2. Аудиторлық тапсырманы
жасау ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... 16

2. Аудиторлық
есеп ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..23
1. Берілген ұйғарымдамаларды орындау
мониторингі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26
2. Жұмыс құжаттамасы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ...27

Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..3 0
Пайдаланылған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 31

Кіріспе

Қоғамның Ішкі аудит қызметінің (бұдан әрі – Қызмет) өздерінің
міндеттері мен функцияларын іске асыру кезінде тәуелсіз болуы тиісті
ұйымдық мәртебемен қамтамасыз етіледі, ол Қызметтің Қоғамның
Директорлар кеңесіне бағынысты болуын және оның алдында есеп беруін
көздейді. Қызметтің жұмысына Қоғамның Директорлар кеңесінің Аудит
жөніндегі комитеті тікелей жетекшілік етеді.
Міндеттерін тиісінше орындау және шынайлы әрі әділ пікірлерін
қамтамасыз ету мақсатында Қызмет өзіне жүктелген міндеттер мен
функцияларды орындау кезінде қандай да болмасын адамдардың ықпалынан
тәуелсіз болуы тиіс.
Қызметтің тәуелсіз болуының өлшемдері жылдық аудиторлық жоспарды
жасау, ішкі аудиттің әдістемелері мен рәсімдерін, алға қойылған
мақсаттарға қол жеткізу үшін жұмыс көлемін таңдау әрі аудиторлық
қорытындыларды көрсетуде тәуелсіз болу болып табылады.
Ішкі аудиторлар әділ болуы және өзінің жұмысында қасақана іс-
әрекетке бармауы тиіс және мүдделер үшін дау-дамайлардың туындауына жол
бермеуі керек.
Ішкі аудиторлар өздерінің функцияларын орындау кезінде шынайлылық пен
әділдіктің қағидаттарын сақтау мақсатында қандай да болмасын қызмет
түріне тартылмауы тиіс, оның салдары ішкі аудитке және аудит қызметімен
айналысуға немесе белгілі бір кезеңде өздері орындаған функцияларға, атап
айтқанда, аудит жұмысына зиянын тигізуі мүмкін.
Ішкі аудит басқару есебінің бөлінбес және маңызды элементі болып
табылады. Ішкі аудитке деген қажеттілік жоғары басшылық барлық басқару
құрылымдары қызметін күнделікті бақыламауына байланысты кәсіпорында пайда
болады. Жіктемеге сай аудит төмендегі түрлерге болінеді:

Аудиттің түрлері

р\сКритерийлер Түрлері
1 Ақпаратты пайдаланушыларға 1-Сыртқы
қатысты 2-Ішкі
2 Заң талаптарына қатысты 1Міндетті
2Бастамашылық
3 Аудит обьектілері бойынша 1- Банктік аудит
2-Сақтандыру компанияларының аудиті
3- Биржалар, инвестициялық
институтар мен зейнетақы қорларының
аудиті
4- Жалпы аудит
5- Мемлекеттік аудит
4 Тағайындалуы бойынша 1 Қаржылық есеп беру аудиті
2 Салықтың аудиті
3 Сәйкестік аудиті
4 Операциялық аудиті
5 Жүзеге асырылу мерзімі бойынша 1. Бастапқы
2. Келісілген
6 Тексеру сипаты бойынша 1 Дәлелдеуші
2 Жүйелі бағытталған
3 Тәуекелділікке негізделген аудит

Ішкі аудит осы қызмет туралы ақпарат беріп, менеджерлер есе бінің
нақтылығын дәлелдейді. Ең алдымен аудит ресурстарды жоғалтуға жол бермеуге
және кәсіпорын ішіндегі қажетті өзгерістерді іске асыру үшін қажет.
Ішкі аудиторлардың белгілібір қызметін басшыға немесе директорлар
кеңесіне немесе акционерлер жиналысына бағынатын ірі кәсіпорындардың
тексеруші топтары орындайды. Ішкі аудиторлар қызметі кеңірек және оған
енетіндер:
• Активтердің жағдайын бақылау шешім қабылдау кезінде басшылық
пайдаланылатын ақпараттардың дұрыстығын дәлелдеу.
• Жүйешілік бақылау процедураларының орындалуын дәлелдеу.
• Ішкі бақылау жүйесінің қызмет етуімен ақпараттардың өңделудің
тиімділігін талдау.
• Басқарушы ақпараттың жүйе беретін ақпараттардың сапасын бағалау.
Сонымен ішкі аудит шеңберінде активтердің сақталуын жан жақты бақылау
ғана емес, менеджмент саясаты мен сапасын бақылауда жүзеге асырылады.

1 Ішкi бaқылaу жүйeсi жәнe оның элeмeнттeрі туралы түсінік
1. Жұмыс сапасына бақылау жасау

Ішкі аудиторлардың өздерінің дербес міндеттерін орындауға қажетті
білімі мен дағдысы болуы тиіс.
Қызмет еңбеккерлері өздерінің қызметін атқару үшін қажетті ұжымдық
білімі әрі үздіксіз біліктілігін арттыру процесінде оны жетілдіріп отыруы
тиіс.
Ішкі аудиторлар аудиторлық тапсырманың мақсаттарына қол жеткізу үшін
қажетті жұмыс көлемін, тәуекелдерді басқару, ішкі бақылау және
корпоративтік бақылау жүйелерінің тепе-тең болуын және оның тиімділігін
бағалай отырып, жұмысына деген кәсіби қарым-қатынасын танытуы тиіс.
Егер Қызмет еңбеккерлерінің аудиторлық тапсырманы немесе тапсырманың
бір бөлігін орындау үшін жеткілікті білімдері мен дағдылары болмаса,
Қызметтің белгіленген тәртіппен консультанттарды тартуға немесе ішкі
аудитте аутсорсинг немесе косорсинг жүргізуге құқығы бар.
Қызмет еңбеккерлерінің бос лауазымдарына жалдау және іріктеу
құзыреттілік талаптарына, біліктілік талаптары мен лауазымдық нұсқаулықтар
ережелеріне сәйкес жүзеге асырылуы тиіс.
Бос лауазымға үміткерді бағалауды Қызмет басшысы үміткердің
тікелей басшысымен бірлесе отырып жүргізеді.
Қызметкерлердің құзыреттіліктерін одан әрі дамыту жеке даму
жоспарларына сәйкес жүзеге асырылады.
Қызмет басшысы жұмыстың сапасын қамтамасыз ету жөнінде қабылданған
іс-шаралардың орындалуын үнемі қадағалап отыруы тиіс. Іс-шаралар
жұмыстың сапасын қамтамасыз ету мақсатында әзірленуі және Қызметтің
жұмысы Қоғам қабылдаған ішкі аудитті ұйымдастыру жөніндегі ережелерге
сәйкес жүргізілуі тиіс деген сенімділікте болуы тиіс.
Қызметтің басшысы жұмыстың сапасын қамтамасыз ету жөніндегі іс-
шаралардың жалпы тиімділігінің мониторингісін жүзеге асыруды қамтамасыз
етеді. Көрсетілген процеске сыртқы және ішкі бағалау және өз бетінше
бақылау жасауды енгізуі тиіс.
Қызмет жұмысының сапасына шолу жасау жөніндегі сыртқы бағалауды:
1) сыртқы аудитор жәненемесе халықаралық рейтингтік агенттігі
жәненемесе Қоғамның Жалғыз акционерінің (Акционерлердің жалпы жиналысының)
таңдауымен белгіленген тәртіпте үш жылда бір реттен сиретпей;
2) жылына бір реттен сиретпей Аудит жөніндегі Комитет жүргізуі тиіс.
Қызметтің басшысы сыртқы бағалаулардың нәтижелерін Қоғамның
Директорлары кеңесінің назарына жеткізуі тиіс.
Қызметтің басшысы аудиторлық тапсырма мақсаттарының жоспарлы және
сапалы орындалуын қамтамасыз ету үшін аудиторлық тапсырманы орындаудың
барлық процесінде жұмыс сапасын қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралардың
жалпы тиімділігінің мониторингісін жүзеге асыруы тиіс.
Ішкі аудиторлардың жұмыс сапасын бақылау жүйесі стандартты рәсімдер
мен саясаттарға, сондай-ақ Қызметтің басшысы мен аудиторлық тапсырманы
орындау жүктелген және нақтылы аудит объектісінің аудиторлық тапсырмасын
орындаумен айналысатын қызметкерлеріне басшылық ететін аудиторлық тапсырма
жетешісінің кәсіби пікірлеріне негізделеді және оған мыналар кіреді:
1) бағыныстылығына қарамай ішкі аудиттің стандарттарын, адалдықты,
шынайлылықты, құпиялылық пен кәсіби әдепті сақтау;
2) ішкі аудит рәсімдері мен әдістемелерінің және оның нәтижелері
бойынша дайындалған жұмыс құжаттамасының Қоғамда қабылданған ішкі аудитті
ұйымдастыру жөніндегі ережелерге сәйкестігі;
3) аудиторлық қорытындылардың мазмұнына әсерін тигізуі мүмкін ішкі
аудиттің негізгі нәтижелерін аудиторлық тапсырманың жетекшісі мен Қызмет
басшысының назарына жеткізу;
4) ішкі аудиторларға қатысты егер, олар өздеріне жүктелген
міндеттерді орындамаған немесе тиісінше орындаған жағдайда қажетті
шараларды қабылдау.
Ішкі аудиторлар жұмысының сапасын бақылау жүйесі сондай-ақ
аудиторлық тапсырмаларды жоспарлау және оны орындау кезінде ішкі
аудиторлардың жұмыс сапасын арттыру әрі олардың кәсіби қасиеттерін
барынша пайдалану мақсатында Қызмет басшысының бұдан былай ішкі
аудиторларды кәсіби жағынан оқытуды жоспарлау үшін қажетті ақпаратты
алуына мүмкіндік береді.
Қызмет басшысы сапаны бақылау үлгісіне, сондай-ақ Қызмет жұмысының
сапасы мен тиімділігін бағалауға сай ішкі аудиторлар жұмысының сапасына
тоқсан сайын бақылау жасауды қамтамасыз етуі тиіс.

1.2 Қызмет жұмысының сапасы мен тиімділігін бағалау

Белгілеу: Ішкі аудит қызметі жұмысының сапасын қамтамасыз ету
жөніндегі талаптарды белгілеу. Сапаны қамтамасыз ету жөніндегі іс-
шраларды әзірлеу. Мониторингі әдістерін қолдану және сапаны қамтамасыз ету
жөніндегі іс-шаралардың жалпы тиімділігін бағалау.
KEGOC АҚ ІАҚ жұмысының сапасы мен тиімділігін бағалаудың
біртұтас жүйесін белгілейді. Бағалау - жылына 1 рет, ерекше жағдайларда –
жарты жылдықтың қорытындылары бойынша.
Қызметтің сапасын бағалау - 2 кезеңде:
1-кезең – жоспарлау сапасына, аудиттің жүргізілуіне, тапсырмалардың
белгіленген мерзімдерінің сақталуына, сондай-ақ ішкі аудиторлардың
іскерлік қасиеттеріне баға беру:
1) ішкі аудиторлар жұмысының сапасын бағалау (тапсырманың
қорытындылары бойынша тапсырманың жетекшісі жүргізеді).
2) тапсырма жетекшісі жұмысының сапасын бағалау (тапсырма
материалдарын бағалау нәтижелері бойынша Ішкі аудит қызметінің басшысы).
3) барлық балдардың орташа арифметикалық мәнін анықтау (аудиторлық
тапсырмалар сапасының көрсеткішін есептеу кезінде ескеріледі);
4) 1-ден бастап 5-ке дейінгі диапазонда бағалаудың барлық өлшемдері
бойынша балдардың жалпы санын есептеу;
2-кезең – ІАҚ бөлімдері белгілі бір кезең ішіндегі қызметі
сапасының көрсеткішін жұмыс жоспарларын орындаудағы толық көрсеткіштердің
сараланған жиынтығы, жоспарлау сапасын бағалау, аудитті өткізу мен ішкі
аудиторлардың іскерлік қасиеттері, ІАҚ аудиторларын жыл сайын
тестілеуден өткізу нәтижелері ретінде есептеу.
Бағалау өлшемдері – үлес салмағы:
1) жұмыс жоспарын орындаудың толықтығы - 20%;
2) жоспарлау сапасын, аудиттің өткізілуін және ішкі аудитордың
іскерлік қасиеттерін бағалау - 40%;
3) Ішкі аудит қызметінің ішкі аудиторлары мен бөлімдер басшыларын
жыл сайынғы тестілеуден өткізудің нәтижелері - 20%;
4) жыл қорытындылары бойынша ішкі аудиторларды бағалау - 20%.
Қызмет жұмысы сапасының көрсеткіші (ҚЖС) мынадай формула бойынша
есептеледі:
КДС= ГП * 0,2 + КЗ * 0,4 + РТ * 0,2 + ОР * 0,2, (1)
мұнда ГП – Жылдық аудиторлық жоспардың орындалу көрсеткіші;
КЗ – аудиторлық тапсырмалар сапасының көрсеткіші;
РТ – Қызмет еңбеккерлерін жыл сайынғы тестілеуден өткізу нәтижелері;
ОР – Қызмет еңбеккерлерін бағалау көрсеткіші.
1) ГП жоспарланған тапсырмалардың санына орындалған тапсырмалар
санының пайыздық қатынасы ретінде есептеледі.
2) КЗ мүмкін болатын барынша көп балдардың көрсеткішіне аудиторлық
тексеру қорытындылары бойынша барлық аудиторлардыңтапсырма жетекшілерінің
6,7-қосымшалар бойынша балдар соммасының орташа арифметикалық
көрсеткішіне пайыздық қатынас ретінде есептеледі.
3) РТ жалпы сұрақтардың санына дұрыс жауаптар санының пайыздық
қатынасы ретінде есептелетін әрбір қызметкерді жыл сайынғы тестілеуден
өткізу нәтижелерінің орташаарифметикалық мәні ретінде есептеледі.
Барлық қызметкерлердің Қазақстан Республикасының заңнамалары мен
KEGOC АҚ-ның нормативтік актілерін, аудиттің стандарттарын білуін
сұрақтарға жауаптарды толтыру жолымен тестілеуден өткізу арқылы жылына 1
реттен сиретпей жүргізілуі тиіс. Ұсынылатын сұрақтардың жалпы саны кемінде
100.
4) ОР Балдардың барынша мүмкін болатын көп сомасына барлық
қызметкерлерді бағалаудың жалпы балл сомасына пайыздық қатынас ретінде
есептеледі.
Еңбектің тиімділігін бағалау
Бағалау өлшемдері:
1) ағымдағы жылы тексерулердің жалпы санына жоғары тәуекелділік
деңгейі бар аудит объектілерінің 80 %-ын жыл сайынғы тексерулерден өткізу;
2) ұйғарымдамалардың орындалу дәрежесі (ұйғарымдамалардың 80 % және
одан жоғары деңгейде орындалуы);
3) Қызмет жұмысының сапасын бағалау ((1)) формула бойынша есептеледі;
4) аудиторлық тексеруден аудит объектісінің күтетін бағасы (аудит
объектісінің басшысы сауалдаманы толтыру жолымен, 8-қосымшаның нысаны
бойынша жүргізіледі). Қызмет жұмысының тиімділігін бағалау жыл бойғы
барлық тексерулер бойынша аудит объектісі күтетін орташа бағалау ретінде
есептеледі.
5) ішкі аудиторларды оқыту (әрбір аудиторторды жылына кемінде 40 сағат
оқыту).
Қызмет жұмысының тиімділігін бағалау бес балдық жүйе бойынша жүзеге
асырылады және өлшемдердің жалпы санына жоғарыда көрсетілген өлшемдер
бойынша балдың ортшаарифметикалық мәні ретінде есептеледі:
• 3 балға дейін – төменгі тиімділік;
• 3,1-ден 4 балға дейін – орташа тиімділік;
• 4,1-ден 5 балға дейін – жоғары тиімділік.
Қызмет жұмысының тиімділігін бағалау өлшемдері үшін мынадай балдық
жүйе белгіленеді:

№ Өлшемдердің атаулары Бағалау
5 4 балл3 балл2 балл1 балл
бал
1 Тәуекелдің жоғары Ағымдағы жылы 61 – 41 – 21 – 0-20%
деңгейімен аудит тексерулердің жалпы 80% 60% 40%
объектілеріне жыл санына 81% және одан
сайынғы тексерулерді жоғары
жүргізу
2 Тексерулердің Ұйғарымдамалардың 57 – 39 – 19 – 0-18%
қорытындылары бойынша жалпы санына 75% және74% 56% 38%
Қызмет одан жоғары
ұйғарымдамаларының
орындалу дәрежесі
3 Ішкі аудит жұмысы-ның 81% және одан жоғары 61 – 41- 21 – 0-20%
сапасын бағалау 80% 60% 40%
4 Аудиторлық Мүмкін болатын 57 – 39 – 19 – 0-18%
тексерулерден аудит барынша көп балл 74% 56% 38%
объектісінің күтетін көрсеткішіне 75% және
бағасы одан жоғары (60
балл[1])
5 ішкі аудиторларды Қызметкерлердің жалпы61 – 41- 21 – 0-20%
оқыту санына 81% және одан 80% 60% – 40%
жоғары

Жұмыстың тиімділігін бағалау нәтижелері бойынша қорытынды
көрсеткіштерге талдау жасалады және Қызметтің жұмысын жақсартуға арналған
іс-шаралар әзірленеді.
Ішкі аудиторлардың өзін-өзі ұстау ережесі мынадай қағидаттарға:
адалдыққа, әділдікке, құпиялылыққа, кәсіби құзыреттілікке негізделуі тиіс.
Адалдық қағидаты, соған сәйкес ішкі аудиторлар өзінің жұмысын
адалдықпен және тиісті жауапкершілікпен атқаруға міндетті және егер, ол
ішкі аудиттің кәсіби стандарттарын талап ететін болса, тиісті ақпаратты
ашып көрсетуі қажет.
Әділдік қағидаты, соған сәйкес ішкі аудиторлар аудит объектісі туралы
ақпаратты жинау, бағалау және беру процесінде кәсіби шынайлылықтың ең
жоғары деңгейін көрсетуі тиіс және өздерінің пікір пайымдауларында жеке
мүдделерінің және басқа адамдардың мүдделерінің ықпалына ұшырамауы тиіс.
Құпиялылық қағидаты, соған сәйкес ішкі аудиторлар өздерінің
өкілеттіктеріне сәйкес алатын ақпаратты, осындай ақпаратты ашып көрсету,
оны беру немесе заңнамаға сәйкес қажетті талаптармен рұқсат етілетін
жағдайларды қоспағанда, жария етпеуі тиіс.
Кәсіби құзерттілік қағидаты, соған сәйкес ішкі аудиторлар ішкі
аудит қызметін көрсетуге қажетті білімін, дағдылары мен тәжірибесін
толығымен қолдануы, өзінің кәсіби шеберлігін үздіксіз, сондай-ақ жұмыс
сапасын артырып отыруы тиіс.

1.3 Жылдық аудитті жоспарлау

Қызмет басшысы Қоғам үшін ішкі аудиттің барынша пайдалылығын
қамтамасыз ету үшін Қызметтің жұмысын тиімді басқара білуі тиіс.
Ішкі аудиттің тиімділігін арттыру мақсатында Қызметке аудиторлық
мамандандырылған бағдарламалық қамтамасыз етуді пайдалану ұсынылады.
Сондай-ақ, Қызметтің жұмысы үшін тәуекелдерді басқару саласындағы біртұтас
бағдарламалық қамтамасыз етілуімен және жалпы корпоративтік көлемі бар
бағдарламалық қамтамасыз етілуімен біріктіру орынды болар еді.
Жыл сайын, 1 қарашадан кешіктірмей, Қызмет алдағы жылға арнап жылдық
аудиторлық жоспардың жобасын әзірлеуді бастауы тиіс, онда ішкі аудитке
жататын бизнес процестер, рәсімдер, немесе қызметтің басқа түрлері немесе
функциялар (Қоғамның бөлімшесі) көрсетіледі.
Жылдық аудиторлық жоспарды әзірлеуге негіз қалаудың алдын ала рәсімі
болып аудит саласындағы Картаны (тізбені) жасаужаңалау болып табылады,
ол Қоғамның, оның ішінде еншілес кәсіпорындар мен қажет болған жағдайда,
жобаларды ілестіру және Қоғамның бағынысты және бірлесіп-бақыланатын
ұйымдары жүзеге асыратын барлық бизнес процестеріне сүйене отырып
анықталады. Сонымен, аудит салаларының Карталарын жасаужаңалау кезінде
Қоғамның еншілес, бағынысты және бірлесіп-бақыланатын ұйымдарына қатысу
үлесін сатып алуды немесе иессіздендіруді қоса алғанда, Қоғам
активтерінің құрылымы ескеріледі.
Аудит салаларының картасын белгіленген тәртіппен Қоғамның Директорлар
кеңесінің Аудит жөніндегі комитеті мақұлдауы тиіс.
Жыл сайынғы негізде немесе басқа қажетті жағдайларда аудит
облыстарының Картасы жаңартылып отыруы және белгіленген тәртіппен
мақұлдау рәсімінен өтуі тиіс.
Қызмет Қоғамның Директорлар кеңесінің тапсырмасы бойынша аудит
салаларының Картасымен көзделмеген бизнес процестерге осындай бизнес
процестерінің ішкі бақылау жүйесіне алдын ала бағалау негізінде
аудиторлық тексерулер жүргізуі мүмкін.
Ішкі аудитке жататын салалар анықталғаннан кейін ішкі аудиторлар
Қызметтің алдына қойылған міндеттер тұрғысынан әрбір саланың маңыздылығын
бағалауы және жылдық аудиторлық жоспарда қамтылуы тиіс бағыттарды
анықтауы қажет. Бұл ретте, тәуекел Карталарына сәйкес ең жоғары
тәуекелдермен байланысты бизнес процестерге жәненемесе Қоғам қызметінің
бағыттарына жәненемесе ішкі бақылау жүйесі мүлдем сенімсіз бизнес
процестерге айырықша көңіл бөлінуі тиіс.
Сонымен, жылдық аудиторлық жоспарды әзірлеуге негіз болып оның
жасалуын Қоғамның басшылығы қамтамасыз ететін, тәуекелдерді тиімді
басқаруға және ішкі бақылауға жауап беретін тәуекелдер Картасы мен ішкі
аудиторлар жасаған аудит салаларының Картасы болып табылады. Қызмет өз
кезегінде, жаңа тәуекелдерді анықтауды қамтамасыз ету жәненемесе бұрынғы
тәуекелдерді қайта бағалау мүмкіндігін қамтамасыз ету мақсатында
тәуекелдерге тәуелсіз бағалауды жүргізуі тиіс. Қызмет Қоғам бетпе-бет
келетін негізгі тәуекелдерге баға беруі, сондай-ақ орындалған
тапсырмалардың әрі ұсынылған ақпараттың базасына негізделген
ұйғарымдамаларды дайындау жолымен тәуекелдерді басқаруға көмек көрсетуі
тиіс.
Қызмет басшысы жоспарды орындау үшін жылдық аудиторлық жоспарды
Қызметтің ресурстарын, оның ішінде ішкі аудитті жүргізуге кететін уақыт
шығынын, ішкі аудиторлардың біліктілігін арттыру мен олардың жыл сайынғы
демалыстарына кететін уақытты есептеуды ескере отырып жасалуын
қамтамасыз етуі тиіс. Бұдан басқа, сыртқы аудиторлар өткізетін Қоғамдағы
аудитқа ішкі аудиторлардың қатысуына байланысты кететін уақытты ескеру
қажет.
Жылдық аудиторлық жоспарды қамтудың қажетті көлемін анықтау үшін
Қызмет мыналарды ескеруі қажет:
1) ресурстар өзіне тән ең көп (жоғары) тәуекелдері бар бизнес
процестер мен Қоғам қызметінің бағыттарына шоғырландырылған болуы тиіс;
2) аудиторлық жоспарға Қоғамның басшылығы анықтаған тәуекелдерді
бағалау процесінің нәтижесінде негізгі (жоғары)деп бағалаған
тәуекелдер енгізілуі тиіс;
3) аудиторлық жоспарға тәуекелдер өлшемдерінің тепе-теңдігін және
тәуекел тобын анықтаудың дұрыстығын растау әрі аудитті жан-жақты қамтуды
қамтамасыз ету үшін негізгі емес (баяу) және негізгі тәуекелдер мен
шамалы тәуекелдердің тепе-тең саны енгізілуі тиіс;
4) Қоғам бюджетінің құны және құрылымы, еншілес кәсіпорындардың
бизнес-жоспарлары және қажет болған жағдайда Қоғамның бағынысты және
бірлесіп-бақыланатын ұйымдары;
5) Қоғамның корпоративтік құрылымына өзгерістер;
6) Қоғам қызметінің нақтылы бағыттары бойынша оның ішінде, ішкі
бақылау жүйелерінің сапасына және соңғы уақытта ішкі бақылау жүйесіне
енгізілген өзгерістерге қатысты Қызметтің иелігіндегі ақпарат;
7) процестердіжобаларды енгізуге және әзірлеу үшін жасалған әрі
жоспарланған шолулардың нәтижелері;
8) аудитті өткізу туралы Қоғам басшылығы мен құрылымдық
бөлімшелердің ұсынысы;
9) Қызметтің басқаларды, мәселен сыртқы аудиторларды, реттеуші және
қадағалаушы органдарды, сарапшыларды, бағалаушыларды пайдалана алатын
дәрежесі.
Жылдық аудиторлық жоспарды жасау кезінде Қызмет төмендегідей
мақсаттарға қол жеткізуге қатысты бағалаулар мен корпоративтік басқару
процесін жетілдіруге бағытталған тиісті ұйғарымдамаларды беруді маңызды
міндеттердің бірі ретінде қажетті көңіл бөлуі тиіс:
1) Қоғамның шеңберінде тиісті әдеп стандарттары мен құндылықтарды
енгізу, сақтау және ұсыну;
2) тиісті органдар мен Қоғамның бөлімшелерін тәуекелдер және бақылау
жасау мәселелері бойынша ақпаратпен тиімді түрде қамтамасыз ету;
3) қызметті тиімді түрде үйлестіру және Директорлар кеңесі, Қоғамның
атқарушы органы, ішкі және сыртқы аудиторлар арасында ақпарат алмасу.

Қоғамның тәуекелдерді басқару жөніндегі қызметін ең болмағанда,
Қызметтің жұмысын жоспарлау үшін негіз ретінде осындай бағалаудың
нәтижелерін пайдаланудың негізділігін растау үшін жыл сайын тексеруі
тиіс.
Тәуекелдерді басқару жүйесін бағалау кезінде (бұдан әрі – ТБЖ)
құжаттаманың қолданыстағы жүйесі қаралады:
- ұйымдастыру схемасы;
- функционалдық міндеттерді, өкілеттіктер мен жауапкершілікті
сипаттау;
- операциялық рәсімдер;
- процесс схемасы;
- бақылау мен міндеттемелердің тиісті әдістері;
- тиімділіктің негізгі көрсеткіштері;
- негізгі бірдейлендірілген тәуекелдер;
- тәуекелдердің негізгі бағалаулары мен шаралар.
ТБЖ бағалау әрбір өлшем бойынша: қанағаттанарлық, жақсартуды
талап етеді, қанағаттанғысыз деген үш балдық жүйемен жүзеге асырылады
және бағалау бойынша аудиторлардың түсініктемелерімен сүйемелденеді.
Әрбір ұстаным бойынша менеджмент жүйелерді жақсарту және кемшіліктерді
болдырмау жөнінде өзінің түсініктемелері мен ұсыныстарын береді. Осындай
бағалау базасында ішкі аудит Директорлар кеңесіне аудит жүргізу туралы
есеп береді.
Тәуекелдерді басқару жүйесіндегі барлық анықталған кемшіліктер
шараларды қабылдауы тиіс қызметкерлердің қарауына енгізіледі.
Жылдық аудиторлық жоспардың жобасы (алдағы жылға) Қоғамның
Директорлар кеңесінің бекітуі үшін 1 желтоқсаннан кешіктірілмей табыс
етілуі тиіс. Бұл ретте аудиторлық тапсырмаларды орындау мерзімі аудит
объектісінің ағымдағы қызметіне барынша аз әсерін тигізу мақсатында
белгіленуі тиіс.
Қызмет жылдық аудиторлық жоспардың жобасымен бірге Қоғамның
Директорлар кеңесіне аудиторлық жоспармен жабылмаған салаларға
байланысты тәуекелдерді бағалауда көмек көрсету мақсатында аудиторлық
жоспарға енгізілмеген аудит салаларының негіздері мен оларды енгізбеу
себептерін көрсете отырып, аудиторлық жоспардың негіздемесі бойынша
талдамалық жазбаны табыс етеді.
Қызмет басшысы жаңа тәуекелдерді анықтау жәненемесе бұрынғы
тәуекелдерге қайтадан баға беру, сондай-ақ Қызметтің жеткілікті
ресурстарын талап ететін Қоғамның Директорлар кеңесінің жаңа
тапсырмаларын орындау жөніндегі өзгерістер мен толықтыруларды енгізу
қажеттілігін анықтау үшін белгіленген тәртіппен жылдық аудиторлық
жоспарды кезең-кезеңімен қарауы тиіс.
Директорлар кеңесі бекіткен жылдық аудиторлық жоспарды Қызметтің
басшысы Қоғамның атқарушы органының төрағасын хабардар ету мақсатында
табыс етуі тиіс.
Бекітілген жылдық аудиторлық жоспарға сәйкес Қызмет тоқсандық
аудиторлық жоспарды[2] әзірлейді, оны Қоғамның Директорлар кеңесінің
Аудит жөніндегі комитетінің төрағасы бекітеді.
Тоқсандық аудиторлық жоспар аудиторлық тапсырмалардың күнтізбелік
кестесін білдіреді және оған мыналар кіреді:
1) аудиторлық тапсырмалардың атауы;
2) аудитке жататын бизнес процестердің (аудит объектілерінің) тізбесі;
3) аудиторлық тапсырмаларды орындау мерзімдері;
4) аудиторлық тапсырмалардың мақсаттары.

1.4 Жеке аудиторлық тапсырманы жоспарлау

Ішкі аудиторлар ішкі аудитті тиімді өткізу мақсатында әрбір
аудиторлық тапсырманың жоспарлау процесін әзірлеуі және құжаттық
ресімдеуі тиіс. Аудиторлық тапсырманың жетекшісі жеке аудиторлық
тапсырманы өткізуге кететін шығынның есебін әзірлейді.
Аудиторлық тапсырманы жоспарлау процесіне мынадай кезеңдер кіреді:
1) аудиторлық тапсырманың мақсаттарын анықтау;
2) аудиторлық тапсырманы алдын ала жоспарлау, оның ішінде аудиторлық
бағдарлама мен ішкі аудитті өткізуге кететін шығындардың есебін
әзірлеу;
3) аудиторлық тапсырманы орындау үшін ресурстарды анықтау;
4) аудиторлық тапсырманы жоспарлау туралы меморандум жасау;
5) аудиторлық тапсырманы жасау.
Аудиторлық тапсырманы жоспарлауды ішкі аудиторларды тарта отырып
аудиторлық тапсырманың жетекшісі жүзеге асырады.
Аудиторлық тапсырманы жоспарлау процесі ереже бойынша аудиторлық
тапсырманы жүзеге асыру басталғанға дейін тоқсандық аудиторлық жоспарға
сәйкес 15 жұмыс күні ішінде басталуы тиіс.
Аудиторлық тапсырманы жоспарлау жөніндегі материалдар аудиторлық
тапсырманы жүзеге асыратын күнге дейін 5 жұмыс күні ішінде Қызмет
басшысының қарауына табыс етіледі.
Аудиторлық тапсырманы жоспарлау сапасы, оның толықтығы мен уақтылығы
үшін және жоспарлау жөніндегі материалдарды Қызмет басшысына ұсыну
жауапкершілігі аудиторлық тапсырманың жетекшісіне жүктеледі.
Қызмет аудиторлық тапсырманың негізінде жоспарлау рәсімдерін жүзеге
асырмастан бұрын жоспардан тыс аудиторлық тапсырманы (оларды орындаудың ең
қысқа мерзімі болған кезде) немесе мүлікті түгендеуді және міндеттемені
орындауға құқылы.

1. Аудиторлық тапсырманың мақсаты
1. Аудиторлық тапсырманы алдын ала жоспарлау

Әрбір аудиторлық тапсырма үшін өткізілетін аудиттің түріне байланысты
болатын мақсаты: операциялық немесе қаржылық аудит, белгіленген талаптарға
сәйкестік аудиті (комплайенс-аудит) немесе ақпараттық жүйелер аудиті
(ақпараттық технологиялар) анықталуы тиіс. Аудиторлық тапсырманың мақсаты
жоспарлау процесінің негізін қалайды, ол ішкі аудиттің тиімділігі
байланысты болады. Мақсаты анық және ішкі аудиторларға, сол сияқты
аудиторлық есепті алушыларға да түсінікті болуы тиіс.
Операциялық аудиттің мақсаты оның ішінде, ішкі бақылау жүйелерінің
жұмысын сенімді түрде бағалай отырып, аудит объектісін (Қоғамды) тиімді
басқарудағы сенімділік дәрежесі туралы пікірді растау болып табылады.
Қаржылық аудиттің мақсаты аудит объектісінің есепке алу
жазбаларының дәл әрі уақытында және олардың есептемесі негізінде дұрыс
жасалғаны туралы пікірді растау болып табылады.
Комплайенс-аудиттің мақсаты заңнамалардың, Қоғамның ішкі құжаттарының
талаптары мен жүйелердің тепе-теңдігін және осы талаптардың сәйкестігін
қамтамасыз ету үшін қолданылатын рәсімдердің сақталуын бағалау болып
табылады.
Ақпараттық жүйелер (ақпараттық технологиялар) аудитінің мақсаты
Қоғамның ақпараттық жүйелерінің қауіпсіздігі (қорғалуы) мен оларды
орындау тиімділігін бағалау болып табылады.
Аудиторлық тапсырманың мақсаты аудит объектісіне (Қоғамның) жататын
тәуекелдерді бағалау және тұтас алғанда, Қоғамдағы корпоративтік басқару
процестерін бағалау нәтижелерімен ара қатыста болуы тиіс.
Аудиторлық тапсырманы жоспарлаудың алдын ала кезеңінде ішкі
аудиторлар мынадай жұмыстарды жүргізеді:
1) аудит объектісіне қатысты ақпараттар мен құжаттарды жинау,
талдау;
2) аудит объектісі қызметінің мақсаттарын, сондай-ақ олардың
қаражатты пайдалана отырып, жетістіктерге қол жеткізуін бақылау;
3) аудит объектісінің ұйымдық құрылымын, бизнес процестерін алдыңғы
аудит жүргізілген кезеңдегі оның функциялары мен құрылымындағы
өзгерістерді (егер, осындай орын алған болса) нақтылай және аудит
объектісін басқару мен ішкі бақылаудың негізгі жүйелерін және олардың
әлсіз және күшті жақтарын анықтау мақсатында оларды алдын ала бағалай
отырып зерделеу;
4) аудит объектісінің шығыстар сметаларын (бюджет) пайдалану туралы
және атқарылған жұмыс туралы есептермен танысу;
5) аудиторлық тапсырманы жоспарлау кезеңінде белгілі болған өзекті
мәселелерді, олардың бар екендігін анықтау;
6) алдыңғы аудиттің нәтижелері бойынша жүзеге асырылған іс-
шаралармен реттеуші және қадағалаушы органдарды (егер мұндай орын алған
болса) қабылданған тиісті шараларға баға беру мақсатында таныстыру;
7) аудит объектісіне жататын тәкелдерді бағалау нәтижелерін
зерделеу және тәуекелдер салаларында және ішкі бақылау жүйелерінің
тепе-теңдігін бағалауды өз бетінше жүргізу;
8) аудит объектісінің тәуекелдерін бақылау және басқару жүйелерін
айтарлықтай жетілдіру мүмкіндігі;
9) аудит объектісінің қызметін басқарудың тиімді процесін
қамтамасыз ету.
Қызмет басшының және аудиторлық тапсырма жетекшісінің басшылық
етуімен ішкі аудиторлар тәуекелдерді бағалау нәтижелерінің негізінде
аудиторлық тапсырманың мақсаттарына қол жеткізу үшін қажетті жоспарланған
аудиторлық рәсімдердің сипатын, уақытша шеңбері мен көлемін анықтайтын
аудиторлық бағдарламаны жасауы және құжатпен ресімдеуі тиіс. Аудиторлық
бағдарлама ішкі аудитті жүзеге асыратын ішкі аудиторға арналған
нұсқаулықтар жинағы, сондай-ақ бақылау және жұмыстың тиісінше орындалуын
тексеру арқылы әрі ішкі аудиттің тиімділігін қамтамасыз етуі тиіс.
Аудиторлық бағдарлама аудиторлық тапсырманы орындауға қажетті
ресурстардың шамасын білдіретін ішкі аудитті өткізуге кететін уақыт
шығынының есебімен ара қатыста болуы тиіс. Көрсетілген ресурстарға
негізінен аудиторлық процестің барлық кезеңдерін дайындауға кететін ішкі
аудиторлар жұмсайтын уақыт кіреді: жоспарлау, аудиторлық тапсырманы
орындау, есепті дайындау, консульттация беру және соңғы рәсімдер.
Аудиторлық тапсырманың жетекшісі аудиторлық бағдарламаны жасау
кезінде мынадай рәсімдерді орындауы жәненемесе қамтамасыз етуі тиіс:
1) аудиттің нәтижелері бойынша қорытындыларды алу үшін қажетті
аудиторлық дәлелдемелердің сипатын анықтау;
2) аудиторлық ақпаратты жинау үшін қажетті рәсімдерді анықтау;
3) аса маңызды және олардың ішіндегі айтарлықтайын бастапқыда
өткізуді қамтамасыз ету мақсатында басымды іс-әрекеттер мен рәсімдерді
анықтау.
Аудиторлық бағдарлама қажеттілігіне қарай аудиторлық тапсырманы
орындау барысында нақтылануы және қаралуы тиіс әрі жаңа аудиторлық
рәсімдерді пайдалануға жол береді, өйткені ішкі аудитордың өзінің жұмысын
жоспарлауды жағдайлардың өзгеріп отыруына және аудиторлық рәсімдерді
орындау барысында алынған күтпеген нәтижелерге байланысты аудиторлық
тапсырманы орындаған барлық уақыты кезінде үзіліссіз жүзеге асырады.
Аудиторлық бағдарламаға айтарлықтай өзгерістерді енгізу себептері
құжатпен тіркелуі тиіс.
Ішкі аудитор жасаған аудиторлық бағдарлама аудиторлық тапсырманың
жетекшісімен келісілуі және оны Қызмет басшысы бекітуі тиіс.
Аудиторлық тапсырманың жетекшісі аудиторлық тапсырманың мақсаттарына
қол жеткізу үшін қажетті ресурстарды анықтауы тиіс. Аудиторлық топтың
құрамы аудиторлық тапсырманың сипатына және күрделілігінің дәрежесіне,
мерзімдері бойынша қойылған шектеулерге әрі нақтылы ресурстардың бар
жоғына сүйене отырып анықталуы тиіс.
Аудиторлық тапсырманың жетекшісі аудиторлық тапсырманы алдын ала
жоспарлаудың нәтижелері бойынша аудиторлық тапсырманы жоспарлау туралы
меморандумды жасайды, оған тәуекелдер сипаттамасының жалпы және қысқаша
сипаттамалары, тестілеу рәсімдері мен айтарлықтай қателерді,
бұрмалаушылықтарды, рәсімдердің сақталмауын анықтаған нәтижелер және
тәуекелдердің басқа жәйіттері, ішкі аудитке жататын
операциялардыңрәсімдердің түрлері, жинақтау көлемдері, алдыңғы
аудиторлық есептердің нәтижелері және реттеуші және қадағалаушы
органдардың (ұйғарымдамалардың орындалу жағдайын көрсете отырып)
тексерулері кіреді.
Сондай-ақ, аудиторлық тапсырманы жоспарлау туралы меморандумда
аудиторлық бағдарламаның негізінде есептелген ішкі аудитті өткізуге
кететін уақыт шығыны есебінің нәтижелері (адам-сағаттың жалпы саны),
сонымен бірге аудиторлық тапсырманы орындау мерзімі көрсетілуі тиіс.
Аудиторлық тапсырманы жоспарлау туралы меморандум келісу үшін Қызмет
басшысына табыс етіледі.
Аудиторлық тапсырманы жоспарлау туралы меморандумда мынадай
ақпараттар қамтылады:
1) аудит объектісінің атауы оның қызметінің қысқаша сипаттамасымен;
2) аудиторлық тапсырманың мақсаты мен көлемі;
3) аудит кезеңі;
4) аудиторлық топтың құрамы (аудиторлық тапсырманың жетекшісін қоса
алғанда, ішкі аудит пен ішкі аудиторлар аралығына жататын
операциялардыресімдерді (мәселелерді) бөле отырып).

2. Аудиторлық тапсырманы жасау

Аудиторлық тапсырманы аудиторлық тапсырманың жетекшісі аудиторлық
тапсырманы жоспарлау жөніндегі меморандум негізінде жасайды және оны
Қызмет басшысы бекітеді.
Аудиторлық тапсырмада мынадай ақпарат қамтылады:
1) аудит объектісінің атауы;
2) аудиторлық тапсырманың мақсаты;
3) аудитті өткізу кезеңі;
4) ішкі аудитке жататын операциялардыңрәсімдердің (мәселелердің)
тізбесі;
5) аудиторлық тапсырманы орындау мерзімі;
6) аудиторлық топтың құрамы;
7) сұрау салынған ақпарат пен аудиторлық топқа қажетті және аудит
объектісінің персоналы аудиторлық тапсырманы жүзеге асырғанға дейін
дайындайтын басқа материалдары.
Аудиторлық тапсырма алдағы уақытта өткізілетін аудит жайында және
ішкі аудитке дайындалу үшін жеткілікті уақыт беру туралы аудит
объектісінің басшысын хабарландыру үшін аудиторлық тапсырманы орындаудың
басталуына дейін оған табыс етіледі.
Ішкі аудитті ескерту сипаттамасы ішкі аудиторларға сенім көрсетудің
қажетті деңгейін қамтамасыз ету және аудит объектісі персоналының
барлық талап етілетін деректерді беруден әрі көрсетуден жалтаруын
болдырмау үшін әрбір аудиторлық тапсырманың жоспарланатынын, ал аудит
объектісінің персоналы аудиторлық тапсырманың уақыты, бизнес процестері,
олардың рәсімдері мен өлшемдері жайында хабарландырылатынын білдіреді.
Мүмкін болған жағдайда күтпеген элементтің аудиторлық рәсімдердің
айтарлықтай бөлігі болып табылатын жағдайлардан басқа, аудит объектісіне
күтпеген келушілерден аулақ болған жөн.
Аудиторлық тапсырманың жетекшісі ішкі аудитті өткізуді бастар алдында
аудит объектісінің басшысымен танысу кездесуін өткізуді ұйымдастырады.
Осы кездесуде аудиторлық тапсырманың жетекшісі аудит объектісінің
басшысын аудиторлық тапсырмамен, аудиторлық топпен таныстырады,
аудиторлық тапсырманың тәртібі мен мерзімдері туралы, ішкі аудиторлар
жұмысының талаптары мен ішкі аудитті өткізу кезеңінде аудит объектісімен
өзара іс-әрекет жасау тәртібі туралы хабардар етеді.
Аудиторлық тапсырманы орындаудағы мақсат аудиторлық қорытындыларды
растау үшін аудиторлық тапсырманы жоспарлау кезеңінде анықталған
аудиторлық рәсімдерді өткізу болып табылады. Сонымен бірге, ішкі
аудиторлар аудиторлық бағдарламада көрсетілмеген аудит объектісінің
қызметіндегі жәйіттерге назар аударуы керек. Мұндай жәйіттерді ішкі
аудиторлар аудиторлық тапсырманың жетекшісі мен Қызмет ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.