Қылмыстық құқықтың Ерекше бөлімінің жүйелері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

КІРІСПЕ

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1. 1. Қылмыстық құқықтың Ерекше бөлімінің жүйелері

1. 2. Алдын ала тергеуді ұйымдастыру және анықтау кезінде туындайтын мәселелер

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

ҚОСЫМШАЛАР

КІРІСПЕ

Мен курстық жұмысыма мұндай тақырып таңдаған себебім, Қазақстан Республикасының қазіргі таңдағы өзекті мәселелерінің бірі болып табылады. Егер қылмыстардың басы ашылмаса, өмірде теңсіздік туындар еді. Сол себепті біріншіден Қылмыстық құқықтың Ерекше бөлімін қамтыдым. Қылмыстық құқықтың Ерекше бөлімінің жүйесін дұрыс құру қылмысты дұрыс саралауға ғана емес, сонымен қатар онымен белсенді күрес жүргізуге, оның алдын алып тергеуге, әділ жаза тағайындауға толық мүмкіндік береді.

Екіншіден, алдын ала тергеуге тек қатардағы қызметшілердің қарым - қатынасын ғана емес, сонымен бірге басшылықтың да рөлін қамтыдым. Осыған байланысты Қылмыстық сот ісін жүргізу саласында іс жүргізу міндеттерінің нақты орындалуы мен конституциялық қағидалардың мүлтіксіз сақталуын ішкі істер органдары, ал тікелей алғанда, анықтау органының бастығы қамтамасыз етеді. Анықтау органының бастығы қылмыстық іс жүргізу заңы мен ішкі істер министрлігінің заңасты нормативтік кең өкілеттіліктерге ие. Соған сәйкес, ол қылмыстық іс жүргізудің міндеттері мен қағидаларының орындалуын анықтау және алдын ала тергеу органдарының тергеу саласындағы жұмысын ұйымдастыру арқылы жүзеге асырады.

Негізінен алдын ала тергеудің ішкі істер органдарының құрамдас бөігі болуына қарамастан, Заң, анықтау органдарының бастығына, тергеушігі, тергеу бөлімінің бастығына ықпал жасайтын іс жүргізушілік өкілеттіктер бермеді. Яғни ол тергеушінің өндірістегі қылмыстық іс бойынша ешқандай шешімдер қабылдай алмайды, сондай-ақ іс бойынша тергеушіге, тергеу бөлімінің бастығына нұсқаулар бере алмайды, т. с. с. анықтау органының басығы алдын ала тергеу органының жұмысына тек ұйымдастырушылық сипатта ғана басшылық жасайды.

Міне, осымен курстық жұмысымның негізін бастаймын.

1. Қылмыстық құқықтың Ерекше бөлімінің жүйелері

Қылмыстық құқықтың Ерекше бөліміндегі нормалар белгілі бір тәртіппен, жүйеге бөлініп орналасады.

Ерекше бөлімнің жүйелері деп - қылмыстық жауаптылықты белгілейтін жеке қылмыстық нормалардың топтық объектілік белгісі бойынша бегілі бір жекелеген топтарға бөлініп, қоғамдық қауіптілік дәрежесіне қарай рет - ретімен орналасу тәртібін атаймыз. Қылмыстық құқықтың Ерекше бөлімінің жүйесін дұрыс құру қылмысты дұрыс саралауға ғана емес, сонымен қатар онымен белсенді күрес жүргізуге, оның алдын алып тергеуге, әділ жаза тағайындауға толық мүмкіндік береді.

Қылмыстық құқықтың Ерекше бөлімі нормаларын бөлудің негізі болып - қылмыс объектісі. атап айтқанда қылмыстың топтық объектісі бола алады.

Қазақстан Республикасы жаңа Қылмыстық кодексін қабылдағанда көптеген бұрынғы тарауларды, қылмыс құрамдары Кодекске енгізілмеген. Керісінше Кодексте жаңа тараулар пайда болды.

Қазақстан Республикасының жаңа Қылмыстық Кодексінің Ерекше бөлімінде мынадай 16 тарау бар (Қосымша - 1) :

Жеке адамға қарсы қылмыс (1 тарау) .
Отбасына және кәмілетке толмағандарға қарсы қылмыс (2 тарау) .
Адамның және азаматтың конституциялық құқықтары мен бостандықтарына қарсы қылмыс (3 тарау) .
Бейбітшілік пен адамзат қауіпсіздігіне қарсы қылмыс (4 тарау) .
Мемлекеттің конституциялық құрылысына және қауіпсіздігіне қарсы қылмыс (5 тарау) .
Меншікке қарсы қылмыс (6 тарау) .
Экономикалық қызмет саласындағы қылмыс (7 тарау) .
Коммерциялық және өзге де ұйымдардың қызмет мүдделеріне қарсы қылмыс (8 тарау) .
Қоғамдық қауіпсіздікке және қоғамдық тәртіпке қарсы қылмыс (9 тарау) .
Халықтың денсаулығына және адамгершілікке қарсы қылмыс (10 тарау) .
Экологиялық қылмыс (11 тарау) .
Көліктегі қылмыс (12 тарау) .
Мемлекеттік қызмет мүдделеріне қарсы қылмыс (13 тарау) .
Басқару тәртібіне қарсы қылмыс (14 тарау) .
Сот төрелігіне және жазалардың орындалу тәртібіне қарсы қылмыс (15 тарау) .
Әскери қылмыс (16 тарау) .

Қылмыстар өзінің түріне байланысты күрделене бастайды. Қылмыстың қай түріне болмасын, жаза тағайындау қажет. Ол үшін қылмыстың басын ашып алу қажет. Басын ашу - ол алдын ала тергеу жұмыстарын жүргізу.

2. Алдын ала тергеуді ұйымдастыру және анықтау кезінде туындайтын мәселелер

Қазақстан Республикасынынң президеті Н. Ә. Назарбаев «Қазақстан - 2030: Барлық қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы» атты бас стратегиясында құқық қорғау органдарының реформасын әрі қарай жалғастыру мен заңның абсолюттік жоғары күшін бекіту жөнінде айтып, бұл ретте заң тыңдайтын азаматтарды қылмыстықтан қорғау қажетттігін көрсеткен болатын.

Осы идеяны дамыта келе, озінің кезекті 2006 жылғы 1 - наурызда жасалған жолдауында Елбасы : «Қазақстан Әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарынан орын алу қажет» деген басым мақсатты белгілеп: «Азаматтардың Конституция мен еліміздің Заңдарын орындауын қамтамасыз ету - құқық қорғау органдарының міндеті. Олар үшін «қай жерде және кім айтады?» дейтін сұрақ туындамауға тиіс, есесіне, «заңды бұзған екенсің - оның баптарына сәйкес жауапқа тартыласың». «Құқық қорғау органдарының осы ережені орындамайтын басшысы өз лауазымында қалмауы керек».

Осыған байланысты Қылмыстық сот ісін жүргізу саласында іс жүргізу міндеттерінің нақты орындалуы мен конституциялық қағидалардың мүлтіксіз сақталуын ішкі істер органдары, ал тікелей алғанда, анықтау органының бастығы қамтамасыз етеді. Анықтау органының бастығы қылмыстық іс жүргізу заңы мен ішкі істер министрлігінің заңасты нормативтік кең өкілеттіліктерге ие. Соған сәйкес, ол қылмыстық іс жүргізудің міндеттері мен қағидаларының орындалуын анықтау және алдын ала тергеу органдарының тергеу саласындағы жұмысын ұйымдастыру арқылы жүзеге асырады.

Қағидаларды демократияландыру идеясын арқау етіп, азаматтық қоғам инсититутын халықаралық дәрежеге сай келтіру мақсатында адам мен азаматтардың құқықтары мен бостандықтары, заңды мүдделері өмірдің барлық салаларында басты басымдыққа айналды. Осы орайда қылмыстық кодекстің мейлінше көп қылмыстары бойынша сотқа дейінгі өндірісті жүргізетін ішкі істер органдарына бұрынғыдан да зор талаптар қойылды.

Осындай жағдайда анықтау орган бастығының қылмыстарды тергеу саласындағы қызметі, ал онымен қоса, қылмыстық іс жүргізу заңы өзінің әрі қарай жетілдіруін талап етеді. Анықтау органы бастығының қылмыстарды тергеуді ұйымдастыру қызметі 2 іс жүргізу режимінде тіркелетін қылмыстық істерге таралады. Алайда осы нысандарда келтірілетін қылмыстық істердің іс жүргізу тәртібі, тергейтін субъектілері, іс жүргізу мерзімдері бойынша және т. б. айырмашылықтарды анықтау органы бастығы мен олардың жұмыстарын ұйымдастыру бойынша бірқатар ерекшеліктердің бар екендігін көрсетеді. Мәселен алдын ала тергеудің ішкі істер органдарының құрамдас бөігі болуына қарамастан, Заң, анықтау органдарының бастығына, тергеушігі, тергеу бөлімінің бастығына ықпал жасайтын іс жүргізушілік өкілеттіктер бермеді. Яғни ол тергеушінің өндірістегі қылмыстық іс бойынша ешқандай шешімдер қабылдай алмайды, сондай-ақ іс бойынша тергеушіге, тергеу бөлімінің бастығына нұсқаулар бере алмайды, т. с. с. анықтау органының басығы алдын ала тергеу органының жұмысына тек ұйымдастырушылық сипатта ғана басшылық жасайды. Бұл оның келесідей шараларды орындауынан айқын көрінеді:

тергеушілердің жұмыс тәртібін белгілеу, олардан қызметтік тәртіпті, ішкі тәртіп ережелерін, және формалы киім киюінсақтауды талап ету;
тергеушілерді мадақтау және оларға сөгіс беру бойынша өтінішті қозғау;
тергеу бөлімінің және нақты тергеушілерді жұмыстары туралы берген есебінің тыңдауын жүргізу, тергеу бөлімінің жұмысын ұйымдастыру және жоспарлау туралы, қылмыстарды ашу мен тергеу бойынша анықтау органдарының басқа қызметтерімен өзара әрекет етуінің тыңдауын жүргізу.

Сонымен қатар, анықтау органының бастығы, Қазақстан Респуликасы ІІМ 6 шілде 2001 жылғы №543 бұйрығымен бекітілген «Ішкі істер органдарында тергеу аппаратының қызметін ұйымдастыру туралы» нұсқаудың 13-бөлігінің 2-тармағына сәйкес тергеушілердің іс жүргізушілік дербестігін және іс жүргізу заңына негізделген ішкі істер органдарының басқа қызметтерімен өзара әрекет етуін қамтамасыз етуге, олардың жедел іздестіру қызметінің материалдарымен танысуын жүзеге асыруға, жедел-іздестіру шаралары арқылы алынған материалдар мен мәліметтерді заңмен белгіленген тәртіпте уақтылы тергеушіге беруін бақылуға міндетті.

Ал алдын ала тергеу органдарына қарағанда, анықтау органының қылмыстарды тергеу бойынша жұмысын орган басшысы алдын ала тергеу міндетті және міндетті емес істер бойынша оларға заңмен берілген құзіреттерінің шегінде толық жүзеге асырады. Яғни басшы анықтау органына ұйымдастыру іс жүргізушілік сипаттағы ықпал жасай алады. Бұл әсіресе, оның штаттық анықтау органдарымен аяқталатын, сотта қараунегізі бар қылмыстық істерді тергеуді ұйымдастыруда нақты көрінеді.

Соңғы айтылған, алдын ала тергеу міндетті емес қылмыстық істер бойынша анықтау органының бастығының тергеуді ұйымдастыру қызметі қылмыстық іс жүргізудің бастапқы сатысы қылмыстық істі қозғаудан және одан бұрын басталады десек артық емес. Өйткені ҚР ҚІЖК 183 - бабына сәйкесқылмыстық ізге түсу органы кез келген жасалған немесе дайындалып жатқан қылмыс туралыарызды немесе хабарды қаылдауға, тіркеуге және қарауға, сондай - ақ осы кодекстің 186 - бабында көзделгендей, қылмыстық істі қозғауға негіздер мен себептер болған кеззде, қылмыстық істі қозғауға міндетті болып табылады.

Сол себептен де ішкі істер органының басшысы анықтаушылардың тәуліктік кезекшілікті атқаруы туралы тізімді бекітіп, оның орындалуын қамтамасыз етеді: күндегісін таңертең басшы орган бойынша кезекшілік атқаратынлауазымды тұлғаларды селекторға жинап, жетекші нұсқаулар берудіжүргізеді, жоғары тұрған орган басшыларымен қызмет жасайтын аумақтарға байланыстыберілген жедел жағдайдың сипатын тыңдатқызады, сондай - ақ олардың кейбір қылмыстар бойынша берген белгілерге лауазымды тұлғалардың назарын аудартады, лауазымды тұлғалардың кезекшілікті атқаруға сәйкессыртқы келбеттерін қарап тексереді, қылмыс туралы арыздар немесе хабарларды қарау, тексеру бойынша нұсқаулар береді, оларды күні бұрын жасалған кейбір қылмыстардың белгілері жайында хабардар етеді, ауыр немесе өте ауыр қылмыстар жасалғанда органның басшысы оқиға болған жерге өзі де барады, т. б.

Осылайша қылмыстарды тергеу мен ашудың бастапқы кезеңінде анықтау органының бастығы төмендегідей ұйымдастыру шараларын жүзеге асырады:

дайындалып жатқан немесе жасалынған қылмыстар туралы дамылдарға, арыздар мен хабарларға тез арада көңіл бөлуді қамтамасыз етеді;
іздеу және бағыттары бойынша талдау жұмысы мен шешімдерді қабылдауды ұйымдастыру;
алғашқы тергеу әрекеттері (қылмыстық істі қозғауға дейін заңмен рұқсат берілген) мен жедел іздестіру шараларын үйлестіру; олардың жоғары білікті дәрежеде жүргізілуін қамтамасыз ету;
қылмыстарды ашуға органдардың мейлінше барлық күштері мен құралдарын шоғырландыру;
қажет жағдайда жедел топтың жұмысын басқара білу (ауыр қылмыс жасалғанда немесе оны ашуда қосымша күш қажет болағн жағдайда т. б. )
қылмыстарды ашуда бірігіп әрекет етудің ең тиімді нысандарын пайдалану;
қылмыс туралы арыздар немесе хабарлар бойынша жиналған материалға қатысты штаттық анықтаушылардың тыңдауын жүргізу немесе материалмен жеке танысу, олардың жеткіліксіз жиналуы жағдайында толықтыру мақсатында нұсқаулар беру;
қылмыс жасалған жердің қарауын жүргізуді ұйымдастыру және оны жүргізу бойынша қажетті әдістемелік және тәжірибелік көмек көрсету.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.