Қазақстан Республикасының Парламенті депутатының өкілеттілігі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Парламенті
Кез келген демократиялық мемлекетте Парламент болады. Ол біздің
республикамыз да бар. Заңдар қабылдайтын бұл жоғары өкілді орган екі
палатадан: Сенат пен Мәжілістен құралады.
Сенат екі түрлі жолмен жасақталады: 1) депутаттардың бір бөлігі әрбір
облыстан, республикалық маңызы бар қаладан және Республика астанасынан,
сол облыстың, республикалық маңызы бар қаланың және Республика астанасының
барлық өкілді органдары депуттатарына бірлескен отырысында екі депутаттан
сайланады; 2)Сенаттың жеті депутатын Парламеттің өкілеттілігі мерзіміне
Республика Президенті тағаындайды. Қазақстан Республикасының кемінде бес
жыл азаматы болған, отыз жасқа толған, жоғары білімі және кемінде бес жыл
жұмыс стажы бар, тиісті облыстың, республикалық маңызы бар қаланың немесе
Республика астанасының аумағында кемінде үш жыл тұрақты тұрған азаматы
Сенатқа депутат бола алады.
Мәжіліс бір мандатты аумақтық сайлау округтерінен сайланатын
67депутаттан тұрады. Жасы 25 толған Республика азаматы Мәжіліс депутаты
бола алады. Парламент депутаты бір мезгілде қатарынан екі Палатаның
депутаты бола алмайды; сондай-ақ оның басқа бір өкілді органның депутаты
болуға, оқытушылық, ғылыми немесе өзге бір шығармашылық қызыметтен басқа
ақылы лауазым атқаруға, кәсіпкерлік қызметпен шұғылдануға, коммерциялық
ұйымдардың басшылық органына немесе байқаушы кеңесіне кіруге хақысы жоқ.
Осының барлығы-депутатардың үнемі Парламентте жұмыс істеуі және тәуелсіз
болу үшін қойылатын шарттар. Парламенттің алғашқы сессиясында
палаталарында бірлескен отырысында депутаттар Қазақстан халқына мынадай ант
береді: Қазақстан халқына адал қызымет етуге, Қазақстан Республикасының
тұтастығы мен тәуелсіздігін нығайта беуге, оның Конституциясы мен заңдарына
қатаң бағынуға, депутаттың өзіме жүктелген жоғарғы міндеттерін адал
орындауға ант беремін
Қазақстан Республикасының Парламенті депутатының өкілеттілігі.
Депутат Парламент сессиясында және оның өзі құрамына кіретін
органдарының отырыстарында қаралатын барлық мәселелер бойынша шешуші дауыс
құқығын пайдаланады. Депутат Парламент пен оның Палаталарының үйлестіруші
және жұмысшы органдарына сайлауға және сайлануға;сессияның күн тәртібі
жөнінде ұсыныстар мен есепкерлер енгізуге; Парламенттің сессиясында
Палаталарға есеп беретін лауазымды тұлғалардың есептерін тыңдау жөнінде
ұсыныстар енгізуге; депутаттық сұрау салуға; Парламент қабылдайтын
заңдардың, қаулылардың, басқада актілердің жобаларына түзетулер енгізуге;
азаматтардың қоғамдық мәні бар пікірлерімен Парламент депутаттарын
таныстыуға; басқада өкілеттіліктерді жүзеге асыруға қақылы.
Депутат Парламентінің және оның өзі құрамына сайланған органдарынан
жұмысына қатысуға міндетті. Депуатат өзінің дауыс беру құқығын өзі тікелей
жүзеге асырады өзінің дауысын басқа бір депутат арқылы беруге хақысы жоқ.
Депутат кез келген мәселелер мен ұсыныстарды Палаталардың қарауына
енгізуге, мәселелерді қарауға әзірлеу және солар бойынша шешімдер қабылдау
ісіне қатысуға, сондай-ақ қабылданған шешімдерлі жүзеге асыруды ұымдастыру,
олардың орындалуын бақылау ісіне қаысуға хақылы.
Депутаттық сұрау салу депутаттың мемлекеттік органның лауазымды
тұлғасына осы органның немесе сол лауазымды адамның құзыретіне кіретін
мәселелер жөнініде Парламент сессиясында негізделген түсініктеме беруін
немесе өзінің көз қарасын байандауын ресми түрде сұраған талабы болып
табылады.
Парламент депутаты премьер-министр мен Үкімет мүшелеріне, Ұлттық
банкінің төрағасына, Орталық сайлау комиссиясының төрағасы мен мүшелеріне
Бас Прокурорға, Ұлттық қауіпсіздік комитетінің төрағасына, Республикалық
бюджеттің атқарылуын тексеру жөнінідегі есеп комитетінің төрағасы мен
мүшелеріне сұрау салуға хақылы.
Лауазымды тұлға сұрауға жауапты Парламенттің немесе Палатаның
пленарлық отырысында береді. Депутаттың сұрау салуға қайтарылған жауап пен
оны талқылаудың қорытындысы бойынша Парламеттің немесе оның Палатасының
қаулысы қабылданады.
Депутаттар Парламетте мынадай брлестіктер құруға хақылы: 1)фракция-
депутаттардың ұйымдасқан тобы. Бұл саяси партияның немесе өзге қоғамдық
бірлестіктің атынан құрылып, заңда белгіленген тәртіп бойынша тіркелген
топ болуы мүмкін; ол Парламентте саяси партияның немесе өзге қоғамдық
бірлестіктің мүддесін білдіру мақсатында құрылады; 2)депутаттық топ
–депутаттардың өз өкілеттілігін жүзеге асыру, сайлау округтерінде бірлесіп
жұмыс істеу үшін құрылатын бірлестігі.
Депутат өз жұмысында ешкімге тәуелді емес. Депутаттық міндеттерді
орындауға кедергі жасау мақсатымен депутатқа немесе оның жақын туыстарына
қай түрдеде ықпал жасау әрекеті жауыпқа тартылады. Депутаттар алдындағы өз
міндеттерін орындамайтын, оған көрнеу жалған ақпарат беретін, депутат
қызыметінің кепілдігін бұзытын мемлекеттік органдар мен қоғамдақ
бірлестіктердің, жергілікті өзін өзі басқару органдарының, ұыймдарының
лауазымды тұлғалары да жауапқа тартылады.
Қазақстан Республикасының Конституциясы депутаттың аманаты мандатынан
бас тартты. Бұрын сайлаушылар өздерінің депутаттарына мандат беретін де,
егер депутат сайлаушылардың сенімін ақтамаса, оны кері шақырып алуға
болатын. 1995 жылғы Конституция бойынша депутат өз сайлаушыларының атынан
ғана өкілдік етпейді, ол Қазақстанның барлық сайлаушылары атынан ғана
өкілдік етеді. Сондықтан Парламент депутаты енді ешқандай аманатты
мандатпен байланысты емес. Сайлаушыларға депутатты кері шақырып алу
құқығының жоқтығы депутат шайлаушылар алдындағы өзінің жауапкершілігін
сезінбеуге тиіс деген сөз емес. Парламеттік коникул кезіндегі депутаттар
өздерінің сайлау округтеріне барып, сайлаушылармен кездеседі, олардан
түскен шаңымдарды, арыздарды қарайды. Ондай ұсыныстар, арыздар
депутаттардың сайлаушылар көтерген мәселелердің дұрыс және дер кезінде
шешілуіне көмектеседі; депутаттар қағамдық пікірді зерттеп, қажет болған
жағдайда мемлекеттік биліктің тиісті органдарына, қоғамдық бірлестіктерге
ұсыныстар нгізе алады. Депутаттық қызыметтің мәселелері бойынша депутат
мемлекеттік органдар мен ұйымдарға, қоғамдық бірлестіктерге кедергісіз
болуға, олардың басшыларының, басқада лауазымды адамдардың дереу
қабылдануында болуын хақылы.
Депутат халықтың Парламенттегі өкілі, ретінде әдептілік нормаларын
сақтауға тиіс. Парламент регламентінде мінез-құлық нормаларын айқындайтын
депутат этикасының ережелері белгіленген. Депутаттар өз өкілеттігін жүзеге
асыру кезінде де, қызметтен тыс уақытта да соларды басшылыққа алуға тиіс.
Депутат этикасының ережелеріне мынадай нормалар жатады:
✓ депутаттар бір-біріне және Парламент Палаталарының жұмысына қатысушы
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.