Әкімшілік жаза - әкімшілік құқық бұзғаны үшін жауаптылық шарасы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

ӘКІМШІЛІК ЖАЗАЛАРДЫҢ ҰҒЫМЫ ЖӘНЕ ТҮРЛЕРІ

Әкімшілік жаза — әкімшілік құқық бұзғаны үшін жауаптылық шарасы. Ол:
а) әкімшілік құқық бұзушылық жасаған адамды зандарды сактау және құқықтык
тәртіпті құреттеу рухында тәрбиелеу;
б) құқық бұзушының да, басқа адамдардың да жаңа құқық бұзушылық
жасауының алдын алу мақсатында қолданылады (ӘПБтК-тің 22-бабы).
Әкімшілік жазалар белгілі межеде қылмыстың алдын алу функциясын
орындайды.
Әкімшілік жазалар, әдетте, құқық бұзушыға иә моральдық, иә материалдық
ықпал жасаудан көрінісін табады. Кейбір әкімшілік жазалар өзіне бір
мезгілде әрі моральдық айыптауды, өрі материалдық ықпалды, әрі бұзушының
құқығын уақытша шектеуді бірікііреді (мысалы, әкімшілік қамауға алу, арнайы
құқығынан айыру және басқалар).
Әкімшілік жазалар мәнінің бірлігімен, оларды қолданудың негіздерімен
және мақсаттарымен, оларды бірімен бірін ауыстырудың мүмкіндігімен
айырылатын үйлесімді жүйе құрады.
ӘПБтК-тің 23-бабында мынадай әкімшілік жазалар белгіленіп, бекітілген:
1) ескерту; 2) затты құнын өтеп алып қою; 4) затты тәркілеу; 5) арнайы
құқығынан айыру; 6) әкімшілік қамауға алу; 7) кәсіпкерлік қызметке
қадағалау тағайындау; 8) белгілі бір қызмет түрінің лицензиясынан
(патентінен) айыру.
Шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасының
аумағынан аласталуы мүмкін.
Занда әкімшілік жазалар негізгі және қосымша болып бөлінеді. Заттарды
құнын өтеп алып қою және тәркілеу негізгі және қосымша әкімшілік жазалар
ретінде қолданылуы мүмкін, қалғандары — тек қана негізгілер ретінде.
Қосымша жазалар жеке түрінде қолданылмайды.
Ескерту — моральдық сипаты бар жаза. Ол жазбаша түрде беріледі немесе
өзге әдіспен де жасалзды. Ауызша ескерту әкімшілік жаза болып табылмайды.
Барлық басқа негізгі әкімшілік жазалар сияқты ескерту де сондай зандық
салда-лар туғызады. Мысалы, тиісті салдарлар туғызатын құқық бұзушылықтың
қайталанғандығын анықтау үшін оның маңызы болуы мүімкін.
Айыппұл — Қазақстан Республикасы зандарында белгіленген ай сайынғы
есеп айырысу көрсеткіштері мөлшерінің санына сәйкес келетін теңге түрінде
Қазақ ССР-і ӘПБтК-те қаралған жағдайлар мен шенберде алынатын ақшалай
төлем..
Ол әкімшілік құқық бұзушылықтың негізінен барлық түрлері үшін қаралған
ең көпөріс алғанжаза. Бұл занды бұзған адамдарға ықпал жасаудың неғұрлым
тиімді тәсілі екендігін әлемдік тәжірибе де көрсетіп отыр.
Азаматтарға әкімшілік құқық бұзушылық үшін салынатын айыппұл, әдетте,
ай сайынғы есеп айырысу көрсеткіштерінің жиырма есе мөлшерінен, ал
лауазымды адамдарға — елу есе мөлшерінен аспауы керек (ӘПБтК-тің 26-бабы).
Айрықша жағдайларда әкімшілік жауапкершілікті ерекше күшейтудің
қажеттілігіне байланысты Қазақстан Республикасының заң актілерімен осы
бапта көзделгеннен көп мелшерде айыппұл белгіленуі мүмкін.
Алдағы уақытта Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылык
туралы кодексі жаңа редакцияда кабылданғанға дейін тұрақты сомада
көрсетілген айыппұлдар мөлшерін қайта есептеудің тәртібі Қазақстан
Республикасының 1993 жылғы 26 қазандағы заңымен белгіленген.
Бұл заң бойынша егер айыппұддың жоғарғы шегі 1964 жылғы ӘПБтК-те
белгіленген он сомнан аспаса, ол құқык бұзу жасалған кезде белгіленген ең
төмен жалақы мөлшерінің оннан біріне тең деп, бірақ салынатын айыппұлдың
мөлшері елу сомнан төмен болмауы тиіс; отыз мыңнан аспаса — ол ең төмен
жиырма жалақы мөлшеріне тең деп есептелінеді, бұл орайда салынатын
айыппұлдың мөлшері ең төмен он, он бес жалақы мөлшерінен төмен болмауға
тиіс.
1993 жылғы 28 қазандағы Қазакстан Республикасы Заңымен ӘПБтК-тің 26-
бабына енгізілген еңбекке ақы төлеудің ең төменгі айлык мөлшерлерінің,
ең теменгі жалақының деген сөздер Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 13
маусымдағы заңымен ай сайынғы есеп айырысу көрсеткіштерінің деген
сөздермен ауыстырылды.
1997жылғы 13 маусымдағы заңмен ӘПБтК-тің 26-бабы мына мазмұндағы
бесінші тармақпен толықтырылды: Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық
бұзушылық туралы жаңа кодексі қабылданғанға дейін осы күнгі қолданылып
жүрген Кодекспен белгіленген еңбекке ақы төлеудің ең теменгі айлық
мөлшерінің (жалақының ең теменгі мелшерінің) шамасына сәйкес сома түрінде
салынатын айыппұл — ақшалай өндіріп алу әкімшілік құқық бұзушылық жасалған
кездегі Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген айлық есепті
керсеткіші мөлшерін негізге ала отырып есептелсін делінген.
Әкімшілік құқық бұзушылық жасаудың құралы немесе тікелей объектісі
болып табылған затты құнын өтеп алып қою, оны еріксіз алып қою және
сатылғаннан кейін түскен соманы алып койылған затты сатуға байланысты
шығындарды шегере отырып, бұрынғы иесіне қайтару болып табылады. Әкімшілік
жауаптылықтың бұл шарасы, әдетте, аң ататын мылтығы бар және қоғамдық
тәртіпті ұдайы бүза тын адамдарға қолданылады.
Күн көрісінің негізгі көзі аң аулау болып табылатын адамдарға атылатын
қару мен оқ-дәрілерді құнын етеп алып кою қолданылмайды.
Әкімшілік құқық бұзушылык жасаудың құралы немесе объектісі болып
табылған затты тәркілеу — бұл затты құнын өтемей еріксіз түрде мемлекет
мекшігіне айнаддыру.
Егер Қазақстан Республикасының қолданылып жүрген заңдарында өзгеше
көзделмеген болса, тәркілеуге құқық бұзушының өз меншігіне жататын зат қана
жатады. Әдетте, контрабанданың заттары, заңсыз балык аулау құраддары, аң
аулау ережелерін бұзған жағдайда оқпен атылатын қару т.с.с. тәркіленеді.
Контрабандалық заттар, олардың иесі кім екеніне қарамастан, тәркіленуі
мүмкін.
Бұл шараларды шектеу мьшаларға саяды: а) тәркілеуге жатпайтын
заттардыңтізімі зандармен белгіленген; б) аң аулау күн көрісінің негізгі
көзі болып табылатын адамдарға дәрімен атылатын қарумен оқ-дөрілерді, аң
аулаудың басқа қаруларын тәркілеуді қолдануға болмайды.
Тәркіленетін тиісті заттың екі ғана, мүлік емес, бұл әкімшіліктің осы
шарасын қылмыстық жаза шарасынан айырады.
Заттың құнын өтеп алып қою мен тәркілеу түріндегі жазалар Қазақстан
Республикасынын 6, 26-баптарында қаралған жеке меншік құқығы заңмен
қорғалады деген қағидаға қайшы келеді. 26-бап бойынша соттың шешінсіз
ешкімді де өз мүлкінен айыруға болмайды.

Азаматқа берілген арнайы құқығынан айыру (көлік құралын жүргізу
құқығы, аң аулау құқығы) құқықты пайдалану тәртібін өрескел немесе үнемі
бұзғаны үшін үш жылға дейінгі мерзімге қолданылады. Мысалы, жүргізушілер
мас күйінде көлік құралдарын жүргізгені, транспорт құралын жүргізуді мас
күйіндегі адамға бергені; мас екендігі белгіленген тәртіпке сәйкес
куәландырудан өтуден бұлтарғаны үш ін айлық есепті көрсеткіштің он есе
мелшерінде айыппүл салыяады немесе бір жыддан үш жылға дейінгі мерзімге
көлік құралдарының барлық түрлерін жүргізу құқығынан айтады (ӘПБтК-тің 128-
бабы).
Заң бойынша жауаптылықтың бұл шарасы көлік кұралдарын мүгедектігіне
байланысты пайдаланатын адамдарға, мас күйінде жүргізу кездерін қоспағанда,
қолданылмайды, аң аулау күн көрісінің негізгі көзі болып табылатын
адаодарды аң аулау құқығынан айыруға болмайды.
ӘПБтК-тің 23-бабындағы әкімшілік жазалаудын тізімінде белгілі бір
кызметке берілген лицензияны (патентті) жою бар. Мысалы, лицензиялауға
жататын көлік қызметін жүзеге асырудың арнайы рұқсатында қаралған шарттарды
бұзғаны үшін арнайы рұқсатты (лицензияны) жою. Бұл сияқты шара Кеден ісі
туралы заң күші бар Жарлыққа, жеке кәсіпкерлік туралы және басқа зандарда
әртүрлі құкық бұзушылыктар үшін қаралған.
Әкімшілік қамауға алу әкімшілік құқық бұзушылықтың жекелеген түрлері
үшін 15 тәулікке дейінгі мерзімге айрықша реттердеғана белгіленеді және
қолданылады. Ол, мысалы, ұсак бұзақылық (ӘПБтК-тің 174-бабы), полиция
қызметкерінің немесе халық жасақшысының занды жарлығына немесе талабына
қасақана бағынбағаны үшін (185-бап); сотқа құрмет-темеушілік көрсеткені
үшін (185-1-бап); есірткі заттарды шамалы мөлшерде заңсыз иеленгені немесе
сақтағаны үшін (44-бап) қолданылуы мүмкін.
Қамауға алынғаңдар арнайы тағайындалған орындарда күзет қарауында
катал оқшау жағдайында ұсталады. Қамауда отырған уақытына жұмыс орны
бойынша еңбек ақы теленбейді, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.