НЕКЕ ОТБАСЫЛЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ БІР ЖҮЙЕСІ

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3-4

I. Неке-отбасылық құқықтың бір жүйесі.
1. 1.Неке отбасылық құқығының
ұғымы ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ..5-9
1.2.Некеге тұру және некені тоқтату
тәртібі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...10-18

II. Ерлі-зайыптылардың жеке құқықтары мен міндеттерінің туындау негіздері
2.1. Ерлі зайыптылардың мүліктік және мүліктік емес құқықтары мен
міндеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19-24

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25

Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... 26

Кіріспе

Менің курстық жұмысымның тақырыбы Неке отбасылық құқықтың бір
жүйесі. Мен курстық жұмысымды 1 – тарауға бөліп қарастырдым және оның
ішінде неке отбасылық құқығына жалпы сипаттама , неке отбасы құқығының
қалыптасуы, жүйесі және оның белгілері туралы жазылады. Мен бұл тақырыпты
таңдаған себебім:

1) Мемлекеттің әлеуметтік жағдайы, әрбір қадамы отбасыға тікелей әсерін
тигізуі.

2) Мемлекетте болып отырған жағдайлар отбасыдан басталауы және
отбасыға байланысты болуы.

3) Неке отбасылық құқығының күрт өсуі.

Осыған орай белгіленетін мақсаттардың біріне:

1) Неке отбасы оның құқықтары мен мүдделерін қорғауды қамтамасыз ету.

2) Неке отбасы құқықтарының заңдармен реттелуін қадағалау, болжау.

Адамзат баласының үлкен қуаныштарының бірі – асыл армандары тоғысып, отау
құруы, шаңырақ көтеруі. Сондықтан да болар, халқымыз екі жастың үй болу
мәселесіне ерекше мән берген. Ұрпақ сабақтастығының негізі шаңырақ
көтеруден басталатының ұғынған. Қазіргі заман ағымына қарай азаматтардың
неке мен отау құруға деген қөзқарасы өзгереді. Оны жоққа шығаруға болмайды.
Жас шаңырақ иелері кездескен қиындыққа төзе алмайды. Болмашы нәрсені желеу
етіп, шу шығаруға дайын тұрады. Мұның соңы шаңырақтың бұзылуына әкеп
соқтырады. Некеге тұрудың, ажырасудың өз тәртібі, ережесі бар. Көп
жағдайда ол да сақтала бермейді...

Ажырасудың тағы бір себебі – мінездерінің сәйкес келмеуі мен ортақ
балаларының болмауы. Жастардың бірін – бірі жете білмей, көрсеқызарлыққа
салынып отау құруының салдары бұл. Үйлену онай, үй болу қиын дегенде
қайран бабаларымыз осындай әсіреқызылдықтан, асығыстықтан сақтандырған ғой.
ҚР Неке және отбасы туралы заны неке отбасы қатынастары, сондай-ақ оларды
жүзеге асырудың кепілдіктерін белгілеп, реттейді, отбасының дамуын
Қазақстан Республикасы мемлекеттік әлеуметтік саясатың басым бағыты деп
анықтай отырып, оның құқықтары мен мүдделерін қорғауды қамтамасыз етеді.

I ТАРАУ. НЕКЕ ОТБАСЫЛЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҢ БІР ЖҮЙЕСІ.

1.1 Неке-отбасылық құқығының ұғымы.

Неке – ерлі зайыптылар арасындағы мүліктік және мүліктік емес жеке
қатынастарды туғызатын, отбасын құру мақсатымен заңдарда белгіленген
тәртіппен тараптардың ерікті және толық келісімі жағдайында жасалған еркек
пен әйелдің арасындағы тең құқықтық одақ.

Отбасы – некеден, туыстықтан, бала асырап алудан немесе балаларды
тәрбиеге алудың өзге де нысандарынан туындайтын мүліктік және мүліктік емес
жеке құқықтар мен міндеттерге байланысты және отбасы қатынастарын нығайту
мен дамытуға жәрдемдесуге тиісті адамдар тобы.

Азаматтардың неке-отбасы қатынастарындағы құқықтар тек заң негізінде
және отбасы мүшелері мен өзге де азаматтардың денсаулығын, адамгершілігін,
құқықтарын және заңды мүдделерін қорғау мақсатында қаншалықты қажет болса,
сондай шамада ғана шектелуі мүмкін. Некеге тұруы кезінде және отбасылық
қатынастарда әлеуметтік, нәсілдік, ұлттық тіл және діни белгілері бойынша
азаматтардың құқықтарын шектеудің кез келген нысандарына тыйым салынған.
Неке және отбасы, ана, әке және бала әр қашанда мемлекеттің қорғауында
болады.

Қазақстан Республикасының неке-отбасы заңдары:

1) еркек пен әйелдің некелік одағының еріктілігі;

2) ерлі-зайыптылардың отбасындағы құқықтарының тендігі;

3) отбасының ісіне кімнің болса да өз бетінше араласуына жол
бермеушілік;

4) отбасы ішіндегі мәселелерді өзара келісіммен шешу;

5) балаларды отбасында тәрбиелеуге басымдық беру, олардың өсіп
жетілуін мен әл-ауқатты болуына қамқорлық жасау;

6) отбасының кәмелетке толмаған және еңбекке қабілетсіз мүшелерінің
құқықтары мен мүдделерін қорғауға басымдық беру;

7) отбасы мүшелерінің өз құқықтарын кедергісіз жүзеге асыруын
қамтамасыз ету, бұл құқықтарды сот қорғауының мүмкіндіктері;

8)отбасының барлық мүшелерін салауатты тұрмыс салтына ынталандыру
принциптеріне негізделеді.

Осыған қоса неке-отбасы құқығы заңдармен реттелетін қатынастар болып
табылады.

Неке-отбасы заңдары:

1) Некеге тұрудың, некені тоқтатудың және оны жарамсыз деп танудың шарты
мен тәртібін белгілейді;

2) Отбасы мүшелерінің: ерлі-зайыптыларыдың, ата-аналар мен балалардың
(асырап алушылар мен асырап алынғандардың) арасындағы, ал неке-отбасы
заңдарында көзделген жағдайларда және шектерде басқа туыстар мен өзге
де адамдардың арасындағы азаматтық құқықтар мен міндеттерді, мүліктік
емес және мүліктік жеке қатынастарды реттейді.

3) Ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды отбасына орналастырудың
нысандары мен тәртібін айқындайды;

4) Азаматтық хал актілерін тіркеу және заңдарда белгіленген тәртіп ақылы
қызмет көрсету тәртібін реттейді.

Қазақстан Республикасының неке және отбасы туралы заңдары Қазақстан
Республикасының Конститутциясына негізделеді, осы Заңнан, отбасылық құқық
нормалары қаралатын Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық
актілерден тұрады.

Отбасы мүшелерінің арасындағы мүліктік және мүліктік емес жеке
қатынастарға азаматтық заңдар қолданылады, өйткені ол неке-отбасы
қатынастарының мәніне қайшы келмейді. Егер заң актілерінде өзгеше
белгіленбесе, азаматтар өздеріне тиесілі неке-отбасы қатынастарынан
туындайтын құқықтарды, оның ішінде осы құқықтарды қорғауға арналған құқықты
өз қалауы бойынша қолданылады. Неке-отбасы құқықтарын жүзеге асыру және
міндеттерді орындау отбасының басқа мүшелері мен құқықтың өзге
субьектілерінің құқықтарын, бостандығын және заңды мүдделерін бұзбауға
тиіс. Неке-отбасы құқықтары заңмен қорғалады, бұған осы құқықтардың
мақсатына қайшы келетін жағдайлар қосылмайды. Неке-отбасы құқықтарын
қорғауды азаматтық сот ісін жүргізу ережелері бойынша – сот, ал осы Заңда
көзделген жағдайларда мемлекеттік органдар немесе қорғаншы және қамқоршы
органдар осы Занның тиісті баптарында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

Неке жасы – адамның некеге тұру құқығының жеткендегі жасы.

Мүліктік шартық режимі – ерлі-зайыптылардың және оладың осы некеден
туған балаларының неке шартымен белгіленген меншігінің режимі.

Патронат – қорғаншылық және қамқоршылық нысанындағы ата-анасының
қамқорлығынсыз қалған, соларды тәрбиелеп бағып-қағу үшін тағайындалған
адамды айтамыз. Потранат міндетін атқару үшін потранат тәрбиелеуші мен
жергілікті атқару органың арасында потранат шарты жасалды. Потранат
тәрбиелеушіге ақы төленеді. Баланы тәрбиелеу жөнінде және неше уақытқа
алынғаны туралы шартта көрсетіледі. Потранат тәрбиелеушілер қорғаншы және
қамқоршы құқықтары мен міндеттеріне ие болады. Потранатқа берілетін бала
егер оның ағасы-інісі немесе қарындасы болатын болса ажыратуға жол
берілмейді. Қазақстан Республикасының белгілеген Үкіметі белгілеген
тәртіппен және мөлшерде ай сайын ақшалай қаражат төленеді. Қорғаншы және
қамқоршы орган патронат тәрбиешілерге қажетті көмек көрсетуге . баланың
өмірімен тәрбиесіне қалыпты жағдай туғызуға жәрдемдесуге міндетті, сондай –
ақ патронат тәрбиешілерге жүктелген баланы асырап бағу, тәрбиелеу және оған
білім беру міндеттерін орындауға бақылауды жүзеге асырады.

Патронат тәрбиешілерге берілген тбала осы Неке және отбасы туралы 52
- бабында (баланың отбасында өмір сүру және тәрбиелену құқығы), 54 -
бабында (баланың өз пікірін білдіру құқығы) , сондай-ақ 59-бабында (баланың
қорғалу құқығы) аталған құқықтарға ие.

Суррогат ана – суррагат ана мен ықтимал ата-ана арасындағы шарт
бойынша бойға бала бітіру, оны көтеру және туу.

Суррагат ана шарты – балалы болуды қалайтын адамдар мен бойға бала
бітірудің жасанды әдісін немесе эмбрион имплантациясын қолдануға келісімін
берген әйелдің арасындағы келісім.

Алименттер – алуға құығы бар екінші адамға бір адам беруге міндетті
болатын асырау қаражаты. Ата-аналар өз кәмелетке толмаған балаларын асырап,
бағып-қағуға міндетті. Өз міндетін атқармаған ата-аналар сот тәртібімен
алимент төлеуге міндетті болып табылады. Егер бала ата-анасынның біреуімен
қалса сол бала қалған ата-анасы екіншісіне балаға қатысты қаражат мөлшерін
өндіріп алуға , төлеуге міндетті. Алимент 18-жасқа толғанға дейін төленеді,
егер бала күндізгі оқу бөлімінде оқитын болса, оқу орнын тәмандағанға дейін
төлеуге міндетті немесе 23 жасқа дейін төленеді. Егер бала еңбекке
жарамсыз, кәмілетке толмаған болса соттәртібімен алиментті алуға болады.
Алимент сот шешімімен төленеді яғни соттың шешімі болуы керек немесеалимент
төлеу туралы келісім шарт арқылы төленеді.

Материалдық жағдай – жалақының, зейнетақының, басқа да табыстардың
болуы немесе болмауы; олардың мөлшері; мүліктің болуы; еңбек қабілетін
жоғалту дәрежесі; отбасының басқа мүшелерінен материалдық көмек алуы немесе
алмауы.

Азаматтық хал актілері – адамның құқықтары мен міндеттерінің пайда
болуына жәнә тоқталуына байланысты оны дараландыратын заңдық ресімделген
мән-жайлар;

Жақын туыстары – ата-аналар, балалар, асырап алушылар, асырап
алынғандар, ата- анасы бір және ата – анасы бөлек ағалы – інілер мен апалы
– сіңлілер (аға - қарындастар), ата, әже, немерелер;

Қорғаншы (қамқоршы) – қорғаншылық пен қамқоршылық жөніндегі
міндеттерді жүзеге асыру үшін заңда белгіленген тәртіппенатқаратын, 14
жасқа толмаған және сондай-ақ психикалық аурудың салдарынан немесе ақыл-
есінің кемдігінен әрекетке қабілетсіз деп танылған адамдарға тағайындалады;

Қорғаншылық (қамқоршылық) – кәмелетке толмағандардың 14-18 жасқа
дейінгші балаларға және сот әрекетке қабілетсіз (әрекет қабілеттілігі
шектеулі) деп таныған, спирттік ішімдіктерге немесе есірткі заттарға
салынуы салдарынан адамдардың құқықтары мен мүдделерін қорғаудың құқықтық
нысаны;

Репродукциялық денсаулық – адамның толымды ұрпақ туғызуға қабілетін
көрсететін десаулығы;

Неке-отбасылық қатынастарға осыған орай талап-арыздың ескіруіде
қолданылады. Талап-арыздың ескіруі неке-отбасы қатынастарынан туындайтын
талаптарға қолданылмайды, бұған бұзылған құқықты қорғауға арналған мерзім
Заңмен белгіленген жағдайлар қосылмайды.

Талап-арыздың ескіруін белгілейтін нормаларды қолдану кезінде сот
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің (жалпы бөлім) 177, 179, 180,
182-185-баптарының ережелерін басшылыққа алады.

1.2 Некеге тұру және некені тоқтату тәртібі.

Некеге тұру үшін некеге тұрушы еркек пен әйелдің өзара келісімі және
олардың неке жасына жетуі қажет. Некеге тұрудың өзінің жас мөлшері
белгіленген. Неке жасы еркектер мен әйелдер үшін он сегіз жас болып
табылады. Дәлелді себептер болған жағдайда мемлекеттік тіркеу орны бойынша
азаматтық хал актілерін тіркеу органдары неке жасын екі жылдан аспайтын
мерзімге төмендетуі мүмкін.

Неке жасын төмендету туралы өтінішті некеге тұруға тілек білдірушілер
немесе олардың ата-аналары, не қорғаншылары (қамқоршылары) белгіленген неке
жасын төмендету қажеттігін туғызатын себептерді көрсете отырып қозғай
алады.

Барлық жағдайларда неке жасын төмендетуге тек некеге тұрушылардың
келісімімен ғана жол беріледі. Неке жасына толмаған адамдар арасындағы
некеге ата-аналарының не қорғаншыларының келісімімен ғана рұқсат етіледі.
Араларында неке қиылуна жол берілмейтін адамдар:

1) Біреуі болса да басқа тіркелген некеде тұрған адамдардың;

2) Тікелей ата-тегі бойынша және өзінін тарайтын жақын туыстардың (ата-
аналар мен балалардың, атасының, әжесінің және немерелерінің), ата-
анасы бір және ата-анасы бөлек әкесі немесе анасы ортақ ағалы-
інілер мен апалы сіңілердің (аға-қарындастардың);

3) Асырап алушылар мен асырап алынғандардың;

4) Біреуін болса да психикалық ауруынан немесе ақыл-есі кемдігінің
салдарынан сот әрекетке қабілетсіз деп танылған адамдардың арасында
жол берілмейді.

Некеге тұруға тілек білдіруші адамдарға медециналық, сондай-ақ медициналық-
генетикалық мәселелер және репродукциялық денсаулық қорғау мәселелері
бойынша консультатция беру мен тексеруді мамандандырылған денсаулық сақтау
мекемелері және некеге тұратын адамдардың екеуінің келісімімен ғана
жүргізіледі. Некеге тұратын адамдарды тексерудің нәтижелері медециналық
құпия болып табылады және ол некеге тұруға ниеттенген адамға тексеруден
өткен адамның келісімімен ғана хабарлануы керек.

Репродукциялық денсаулық деп – адамның толымды ұрпақ тұғызуға
қабілетін көрсететін денсаулығы.

Қазақстан Республикасының Неке және отбасы туралы Заңына сәйкес, неке
шарты дегеніміз – некеге отыратын тұлғалардың немесе ерлі-зайыптылардың
некедегі немесе некені бұзғандағы мүліктік құқықтарын және міндеттерін
анықтайтын келісім-шарт. Неке шарты некені мемлекеттік тіркегенге дейін
жасалған неке шарты осы неке мемлекеттік тіркелген күннен бастап күшіне
енеді. Неке шарты жазбаша нысанда жасалады және нотариалдық куәландыруды
қажет етеді.

Ерлі – зайыптыллардың ортақ бірлскен меншігінің заңмен көзделген
режимі бар екендігі белгілі. Ерлі-зайыптылар неке шартын жасау арқылы осы
режимді өзгертіп, өздерінің барлық меншігіне, немесе олардың әрқайсысының
мүлкіне ортақ, үлестік немесе бөлек меншік режимін бекіте алады. Неке шарты
жұбайлардың қолында бар мүлікке қатысты да , олардың алдағы уақытта алуы
мүмкін мүлкіне де қатысты жасалады. Неке шартында ерлі зайыптылардың бірін-
бірін күтіп-бағу жөніндегі құқықтар мен міндеттер, бірін-бірінің
табыстарына қатысу әдістерін, отбасылық шығыстарды атқару тәртібін
анықтауға құқылы.

Некеге тұратын адамдардың тікелей қатысуымен неке мемлекеттік
азаматтық хал актілерін тіркеу органдарында қиылады. Некеге тұруға ниет
білдірген адамдардың біреуі азаматтық хал актілерін тіркеу органына келе
алмайтын ерекше жағдайларда неке мұндай адамның тұратын жері бойынша қиылуы
мүмкін. Неке қию кезінде өкіл жіберуге жол берілмейді. Некені қию некеге
тұруға тілек білдірушілер азаматтық хал актілерін тіркеу органына арыз
берген күннен бастап бір ай мерзім өткен соң жүргізіледі.

Дәлелді себептер болған жағдайда неке қиюды мемлекетік тіркеу орны
бойнша азаматтық хал актілерін тіркеу органы бір ай өткенге дейін неке
киюға, сондай-ақ осы мерзімді ұзартуға, бірақ бір айдан аспайтын мерзімге
ұзартуға рұқсат етуі мүмкін. Ерекше мән-жайлар болған кезде (жүктілік, бала
тууы, бір тараптың өміріне тікелей қауіп төнуі және басқа да ерекше мән-
жайлар) неке өтініш берілген күні қиылуы мүмкін. Неке қиюды мемлекетік
тіркеу азаматтық хал актілерін мемлекеттік тіркеу үшін белгіленген
тәртіппен жүргізіледі.

Азаматтық хал актілерін тіркеу органдарының некені тіркеуден бас
тартуына некеге тұруға тілек білдіруші адамдар не олардың біреуі сотқа
шағым жасай алады.

Қазақстан Республикасының Неке және отбасы туралы Заңының 187-
бабына сәйкес, некені бұзуды тіркеу ерлі-зайыптылардың АХАТ органына
бірлесіп берген арызының негізінде екеуінің немесе біреуінің тұрғылықты
жерінде жүргізіледі. Некені бұзу туралы арызда ерлі-зайыптылар өздерінің
некені бұзуға өзара келісімін және он сегіз жасқа дейінгі кәмелетке толған
балаларының жоқтығын растауы тиіс. Сондай-ақ бұл деректер жұбайлардың
некені бұзу туралы акт жазуында қойған қолдарымен рсталады.

Егер жұбайлардың бірі өзінің ажырасуға қарсылығы жоқтығына қарамастан
некені АХАТ органында бұзудан бұлтарса (тиісті арызды беруден бас немесе
оны бергенімен ажырасуды тіркеу үшін келгісі келмесе,ол жоқ кезде ажырасуды
тіркеуге арыз білдірмесе) немесе екінші бір жұбайдың тұратын жері белгісіз
болса , онда некені бұзу сот тәртібімен жүргізіледі. АХАТ органына
жұбайлардың бірінің берген арызы бойынша неке төмендегідей жағдайларда
бұзылады:

1) Егер екінші жұбай сот арқылы хабарсыз кеткен деп танылса;

2) Сот жүйке ауруынан немесе ақыл есінің кемдігінен әрекет-қабілетке
жоқ деп танылса;

3) Қылмыс жасағаны үшін кемінде үш жыл мерзімге бас еркінен айырылса;

Жоғарыда айтылған жағдайларда некені бұзу жұбайлардың кәмелетке толмаған
балаларының бар-жоғына қарамастан жүргізіледі. Некені сот тәртібімен бұзу
кезінде ерлі-зайыптылар соттың қарауына кәмелетке толмаған балалар
өздерінің қайсысымен тұратындығы туралы, балаларды және еңбекке жарамсыз
мұқтаж жұбайын асырауға қаражат төлеу тәртібі туралы, бұл қаражаттың
мөлшері туралы не ерлі-зайыптылардың ортақ мүлкін бөлу туралы келісім ұсына
алады.

Егер ерлі-зайыптылардың аталған мәселелері бойынша келісім болмаса, сондай-
ақ ол келісім балалардың немесе ерлі зайыптылардың біреуінің мүдделерін
бұзатындығы анықталса сот:

1) неке бұзылғаннан кейін кәмелетке толмаған балалар ата-анасының
қайсысымен тұратындығын айқындауға;

2) балаларды асырауға алимент ата-аналардың қайсысынан және қандай
мөлшерде өндіріліп алынатын белгілеуге;

Ерлі-зайыптылар өздеріне тиесілі ортақ бірлескен меншікті өзара келісе
отырып иеленеді, пайдаланады және билік етеді. Алайда, нотариалдық
куәландыруды немесе мемлекеттік тіркеуді талап ететін мәмлелерді жасау
барысында осы мәмілені бір жұбайының келісімі нотариалдық тәртіппен
куәландырылуы керек. Ерлі-зайыптылардың ортақ бірлескен меншікті иелену,
пайдалану және билік ету құқықтары тең. Тіпті, ерлі-зайыптылардың біреуі үй
шаруашылығымен және баланы күтіп-бағумен айналысып, тиісінше, өз бетінше
ақшалай қаражат таппағанына қарамастан жұбайлар ортақ мүлікке қатысты тең
құқылы болады.

Жұбайлардың некеге ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.