Еңбектік құқықтық қатынастар

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

I.Кіріспе бөлім

II.Негізгі бөлім.

2.1. Еңбек құқығының әдісі,
2.2. Еңбек құқығының қағидаттары, жүйесі
2.3. Еңбек құқықтық қатынастар саласындағы әлеуметтік әріптестік.
2.4. Еңбектік құқықтық қатынастар.

III.Қорытынды

IV.Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе

Еңбек құқығы дегеніміз – жұмысшылар мен қызметшілердің еңбек
қатынастарын және еңбекті қолдануға байланысты басқа да қатынастарды
реттейтін құқықтық нормалардың жиынтығы. Ол бірлескен еңбек әрекетіндегі
жұмысшылар мен қызметшілердің еңбегіне, сондай-ақ жеке еңбек шарты бойынша
жұмыс істейтін жекелеген азаматтардың еңбегіне байланысты туындайтын
қоғамдық қатынастарды реттейді.Құқықтың бұл саласы азаматтарды жұмысқа
қабылдау, басқа жұмысқа ауыстыру және жұмыстан босату, жұмыс уақытының
ұзақтығы, еңбекке ақы төлеудің көлемі мен нысаны, еңбекті қорғаудағы
міндетті ережелер еңбек дауларын қараудың тәртібі және тағы басқа
жағдайларды айқындайды.
Еңбек-адамдардың өмірі үшін қажетті материалдық, рухани және басқа да
құндылықтар жасауға бағытталған адам қызметі.
Еңбек қатынастары-тараптардың әдетте жеке еңбек және ұжымдық шарттар
негізінде белгілі бір еңбек қызметін жүзеге асыруы жөнінде туындайтын жұмыс
беруші мен қызметкер арасындағы қатынастар.
Еңбек қатынастары еңбек құқығының пәні болып табылады. Еңбек
қатынастары еңбек құқығының негізгі бөлігі бола тұрып, қоғамдық еңбек
саласындағы материалды және рухани игіліктерді игеру барысында қалыптасады.
Еңбек құқығының пәні еңбекке қабілеттілікті іске асыру еңбекті ұйымдастыру
мен басқару жөніндегі мемлекеттік және жеке ұйымдарда азаматтардың еңбегін
қолдану жөнінде қалыптасатын жеке дара да, сондай-ақ ұжымдық та қоғамдық
қатынастарды құрайды.
Қазіргі кезде еңбек құқығы қатынастарына субьектілер ретінде еңбекке
қабілетті азаматтар, ұйымдар,жұмыс беруші,яғни, кез-келген меншік
нысанындағы жеке және заңды тұлғалар еңбек ұжымдары, кәсіптік одақтар және
мемлекеттік органдар қатысады.

2.1 Еңбек құқығының әдісі.

Еңбек құқығының әдістері саланың пәнінен енетін, еңбек құқығының
қатынастарын реттеудің жолдары мен тәсілдерін сипаттайды. Еңбек құқығының
әдісі құқықтық реттеу қандай тәсілмен іске асырылады деген сауалға жауап
береді. Еңбек құқығы әдістері құқықтық нормалардан көрініс табады.
Еңбек құқығы әдістерін мынадай белгілермен:
1) Еңбектік құқықтық қатынастар және солардың негізінде туындайтын
басқа да қатынастарды реттейтін императивтік және диспозитивтік нормалардың
қосындысымен;
2)Еңбек құқығы пәнін реттейтін орталықтанған, жергілікті және шартты
әдістердің қосындысымен;
3)Әлеуметтік әріптестіктің тараптарының өкілдерін қатыстыра отырып
қоғамдық қатынастарды реттеуде әлеуметтік-әріптестік келісімдерді барынша
кең пайдаланумен;
4)Жалдамалы еңбекті пайдалануды реттеудің даралығы мен саралап
жіктелінуі;
5)Еңбек дауларын шешудің ерекше тәртібін бекітумен сипатталады.
Еңбек құқығы жүйесі деп, біртұтас еңбек құқығын бір-бірімен тығыз
байланысты жеке бөлшектерге бөлуден көрінетін объективті өмір сүретін құқық
саласының құрылымын айтамыз. Еңбек құқығы жүйесі жалпы және ерекше сияқты
екі бөлімнен тұрады.Еңбек құқығының жалпы бөлімі жалпылама сипаттағы және
еңбек құқығы институттарының барлығына бірдей қолданылатын нормалардан
тұрады. Ол нормалар еңбек құқығының пәнін, негізгі қағидаттарын, еңбекті
ұйымдастырудың жалпы мәселелерін қамтиды.
Еңбек құқығы азаматтық, әкімшілік және әлеуметтік қамсыздандыру
құқықтарымен тығыз байланысты.

2.2. Еңбек құқығының қағидаттары, жүйесі.
Еңбек құқығының ерекше бөлімі еңбектік құқықтық қатынастарының және
онымен тығыз байланыстағы еңбек қатынастарының жекелеген элементтерін
қамтиды. Сонымен қатар ерекше бөлімде жұмыспен қамту; жеке еңбек шарты
жұмыс уақыты мен демалыс уақыты, жалақы, еңбек тәртібі, материалдық
жауапкершілік, еңбекті қорғау, еңбек даулары қарастырылады.
Жалпы және ерекше бөлім өзара тығыз байланысты, осы екі бөлімнің жиынтығы
еңбек құқығын құрайды. Жалпы бөлімнің ережелері мен институттары Ерекше
бөлімдегі нақты нормаларды қолданғанда негізгі басшылыққа алынады.
Еңбек құқығы құқық саласының жеке саласы болуымен бірге ол басқа
құқық салаларымен тығыз байланысты. Сонымен бірге еңбек құқығы өзінің
атқаратын ролі, мәні, құқықтық реттеу әдісінің ерекшелігіне байланысты
басқа құқық салаларынан оқшауланып ажыратылады.
Еңбек құқығы негіздері дегеніміз, заңнамалармен белгіленген,
арнайы құзыретті органның нормативті актілері. Еңбектік құқықтық
қатынастарды және онымен тығыз байланысты еңбек қатынастарын реттейтін
нормативтік актілердің төмендегідей өзіндік ерекшеліктері бар:
1)еңбек туралы нормативтік актілер жүйесінде еңбек және халықты
әлеуметтік қорғау министрлігі қабылдаған заңдық күші бар актілердің санының
көптігі;
2)жұмыс берушімен еңбек ұжымы арасында кәсіпорын деңгейінде
қабылданатын жергілікті нормативтік актілердің санының басымдылығы;
3)нормативтік актілердің жалпы және арнайы болып бөлінуі.
Еңбек құқығы негіздері деректі көздері заңдық күшіне қарай: заңдар,
заңдық күші бар актілерге –Қазақстан Республикасы Президенті жарлықтары,
Үкіметтің қаулысы, өкімі, бұйрықтар, ережелер және жергілікті нормативтік
актілерге және әрекет ету деңгейлеріне байланысты республикалық, салалық
және жергілікті болып бөлінеді
2.3. Еңбек құқықтық қатынастар саласындағы
әлеуметтік әріптестік.

Әлеуметтік әріптестік дегеніміз атқарушы билік органдары
өкілдерінің, жұмыс берушілер мен қызметкерлер өкілдерінің мүдделерін
келістіруді қамтьамасыз етуге бағытталған қатынастар мен тетіктер жүйесі.
Әлеуметтік әріптестік әріптестер арасындағы жасалатын өзара келісім арқылы
жүзеге асырылады. Келісім салалық аймақтық-республикалық, салалық және
аймақтық деңгейде қызметкерлердің еңбек жағдайларын жұмыспен қамтылуын және
әлеуметтік кепілдіктерін белгілеу мазмұнын және тараптардың олар бойынша
міндеттемеларін анықтайтын, әлеуметтік әріптестер арасында жасалатын
құқықтық акт.
Қазақстан Республикасындағы әлеуметтік әріптестік мынадай негізгі
міндеттерді шешуге бағытталған:
1) әлеуметтік және еңбек қатынастарын және соларға байлагысты
экономикалық қатынастарды реттеудің тиіді тетігін жасау;
2)қоғамдағы барлық жүктердің мүдделерін объективті түрде ескеру
негізінде әлеуметтік тұақтылық пен қоғамдық келісімді қамтамасыз етуге
жәрдемдесу;
3)қызметкерлердің еңбек құқықтары кепілдіктерін қамтамасыз етуге
жәрдемдесу, олардың әлеуметтік қорғалуын жүзеге асыру;
4) барлық деңгейдегі әлеуметтік әріптестер арасындағы консультациялар
мен келіссөздер процесіне жәрдемдесу;
5) ұжымдық еңбек даулары мен жанжалдарды шешуге жәрдемдесу.
шарттарымен міндеттемелерін сақтауы;
6) әлеуметтік әріптестердің Қазақстан Республикасының заңдарын,
Қазақстан Республикасының халықаралық
7) тараптардың, олардың өкілдерінің келісімі бойынша қабылданған
міндеттемелерді өздерінің кінәсінен орындамағаны үшін жауаптылығы болып
табылады.
Әлеуметтік әріптестік тараптардың өзара іс-қимылы нысанында
әлеуметтік әріптестіктің:
1) республикалық деңгейдегі;
2) салалық деңгейдегі;
3) аймақтық (облыстық, қалалық, аудандық) деңгейдегі органдары
арқылы қамтамасыз етіледі.
Әлеуметтік әріптестік мынадай қағидаттарға бөлінеді:
1) тараптар өкілдерінің өкілеттігі;
2) тараптардың тең құқықтығы;
3)талқылау үшін енгізілетін мәселелер тізбесін таңдау еркіндігі;
4) міндеттемені қабылдаудың еріктілігі және тараптардың оларды
орындауға міндеттілігі;
5) тараптардың мүдделерін құрметтеу;

Әлеуметтік әріптестікті республикалық деңгейде әлеуметтік
әріптестікпен әлеуметтік және еңек қатынастарын реттеу жөніндегі
республикалық үш жақты коммиссия қамтамасыз етеді. Республикалық коммиссия
әлеуметтік әріптестердің мүдделерін үйлестіруді тиісті шешімдермен
ресімделетін консультациялар мен келіссөздер жүргізу жолымен қамтамасыз ету
жөнінде тұрақты жұмыс істейтін орган болып табылады.
Әлеуметтік әріптестікті салалық деңгейде әлеуметтік әріптестік пен
әлеуметтік және еңбек қатынастрын реттеу жөніндегі салалық коммиссиялар
бұдан әрі- салалық коммиссия қамтамасыз етеді. Салалық коммиссия
әлеуметтік әріптестер мүдделерін үйлестіруді тиісті шешімдермен
ресімделетін консультациялар мен келіссөздер жүргізу жолымен қамтамасыз ету
жөнінде тұрақты жұмыс істейтін орган болып табылады. Тиісті атқарушы
органдардың өкілетті өкілдері жұмыс берушілермен қызметкерлердің өкілдері
салалық коммиссиялардың қатысушылары болып табылады.
Республикалық деңгейде Қазақстан Республикасының Үкіметі, жұмыс
берушілердің республикалық бірлестіктері және қызметкерлердің республикалық
бірлестіктер арасында бас келісім жасалады. Бас келісім –Қазақстан
Республикасының Үкіметі, жұмыс берушілердің республикалық бірлестіктері
және қызметкерлердің республикалық бірлестіктері өздерінің құзыреті шегінде
жасасатын, аймақтық және салалық келісімдер мен ұжымдық шарттар жасасу
кезінде ескерілетін, республикадағы әлеуметтік еңбек қатынастарын және
солармен байланысты экономикалық қатынастарды реттеудің жалпы қағидаттарын
белгілейтін құқықтық акт.
Салалық деңгейінде тиісті атқарушы органдар және жұмыс
берушілермен қызметкерлердің уәкілетті өкілдер арасында салалық келісімдер
жасалады. Салалық келісім-ақы төлеу нормаларымен еңбекке байланысты басқа
да мәселелерді, өзара міндеттемелерді,сондай-ақ нақты сала қызметкерлері
үшін әлеуметтік кепілдіктермен жеңілдіктерді айқындайтын, барлық тараптар
үшін міндетті болатын және аймақтық келісімдер мен ұжымдық шарттарды жасау
кезінде ескерілетін, әріптестік
тараптарды жасап жазбаша шарт түрінде ресімдейтін құқықтық акт.
Аймақтық деңгейде жергілікті атқарушы органдар, жұмыс берушілер
қызметкерлер бірлестіктер арасында аймақтық (облыстық, қалалық, аудандық)
келісімдер жасалады. Аймақтық келісім аумақтық ерекшеліктерге байланысты
еңбек жағдайларын, әлеуметтік кепілдіктер мен жеңілдіктерді белгілейтін
келісім тараптарн әкімшілік ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.