Кәсіптік бағдар беру жұмысы

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

1. Педагогтар, көрнекті адамдар еңбек тәрбиесі туралы.
2. Еңбекке тәрбиелеудегі қазақ халқының еңбек дәстүрлері.
3. Еңбек тәрбиесінің маңызы мен міндеттері.
4. Еңбек тәрбиесінің мазмұны және жүйесі.
5. Кәсіптік бағдар беру жұмысы.

1. Тарихты білмей тұрып қазіргінің қадіріне жету, болашақты болжау қиын
дейтін ғылымның өз қағидасы бар. Ол - өмірлік өсиет, ұлағатты сөз. Бұл
тарих тағылымының тәрбиелік үлгісі, еңбек етудің алғы шарты болса керек.
Өміріміздің даму барысын дұрыс түсініп оның ішінде ғылымның, тәрбиенің,
бүгіні мен ертеңін танып, бағдарлап отыруда тәрбие мен еңбек бөлінбестей
берік, маңызды да мәнді рөл атқарады. Расында, адамзаттың жинақталған
материалдық байлықтары қандай ұшан-теңіз болса, оның рухани байлығының қоры
да сондай көп. Бұлардың бәрі баршаға бірдей қазына. Әбу Насыр әл-Фараби
(870-950) бұл қазынаның барлығын халық жасайды, ол адал да ерінбей еткен
еңбектің жемісі деген болатын.
Әл-Фараби тәрбие мәселесін логикамен байланыстыра уағыздағанын
білеміз. Ол "Ақыл мен түсінік" атты еңбегінде ақылдылық пен адамгершілік
үлгілі тәрбиеге байланысты, оның негізі таза еңбекте, еңбек өз кезегінде
тәрбиенің негізінен туындайды деген еді.
Қоғамның даму тарихына байланысты, соған сәйкес еңбек тәрбиесі әр
түрлі нысанда дамыды, жетілді, өзгерді, жаңарып отырды. Ортағасырлық мектеп
тәрбиесіне қарсы шыққан, чехтың ұлы педагогы Я.А.Коменский (1592-1670)
педагогикасының негізі – гуманизм мен демократизм болғаны педагогика
тарихынан белгілі. Демек, бұл тек педагогика емес, бүгінгі қоғамды қайта
құрудың басты принципі – гуманистік және демократиялық принциппен үндес
келіп отыр. Я.Коменский мектеп – балаға сүйіспеншілік, адамгершілік
қасиеттерін тәрбиелейтін "адамгершілік шеберханасы" болуға тиіс деген
көзқарасты насихаттайды. Осы негізде ол тәрбиені, осыған сәйкес жүргізу
қажет деп есептеді. Ағылшын педагогы Джон Локк (1632-1704) тәрбиедегі
Коменский ұсынған "табиғатқа сәйкестілік" еңбек және дене тәрбиесі арқылы
жүзеге асатынын дәлелдеп берді. Ағылшын табиғат зерттеушісі, жануарлар мен
өсімдіктердің түрлерін табиғи сұрыптау арқылы пайда болуы жөніндегі
эволюциялық ілімнің негізін салушы Чарльз Дарвин еңбектің, еңбекке
баулудың, оның теориялық негізі – еңбек тәрбиесінің маңызын жоғары
бағалаған еді. Швейцария педагогы Генрих Песталоцци (1746-1827) тәрбиесінің
мақсаты – баланың күшін дамытады. Әр түрлі қимылға, қозғалысқа баланың өзі
ұмтылады. Сөйтіп, Песталоцци дене тәрбиесін еңбек тәрбиесімен ұштастыра
жүргізуді дәлелдеп береді. Сондай-ақ, оқуды өнімді еңбекпен ұштастыру,
соның ішінде қол өнері және ауылшаруашылық еңбегімен ұштастыру
Песталоццидің педагогикалық теориясы мен қызметінің негізгі мәселелерінің
бірі болып табылады. Песталоцци еңбек адамгершілікке үйретеді, балалардың
бір-бірімен өзара және олардың ересектермен дұрыс қарым-қатынаста болуын
қалыптастырады деп санады. Дұрыс ұйымдастырылған еңбек балалардың ақыл-ойын
дамытады, адамгершілік қасиеттерін қалыптастырады. Осы негізде ол -
еңбек тәрбиесінің негізгі мақсаты қоғам өміріне белсене қатысатын жан-жақты
дамыған адамды қалыптастыру деп уағыздады.
Еңбек тәрбиесінің теориясын жасауда басты рөл атқарған К.Д.Ушинский
болды. Ол өзінің еңбегінде адамның жан-жақты дамуы үшін еңбектің маңызының
зор екендігін көрсетті. К.Д.Ушинский өзінің "Еңбектің психикалық және
тәрбиелік мәні" деген мақаласында еңбек тәрбиесінің мәнін арнайы
қарастырады: Ал "Балалар әлемі", "Ана тілі" оқулықтарында осы тәрбие
жөнінен балаларға арнап сан алуан материалдар жазды.
К. Д .Ушинский талаптарының ең бастыларының бірі – еңбек-сүйгіштікке,
еңбек ете білуге және еңбекке ынталы болуға тәрбиелеу. Кімде-кім пайдалы
еңбекпен айналысса, сол адам қоғамның лайықты азаматы бола алады деп білді
Ушинский баланың санасына сәби кезінен-ақ, еңбек етудің қажеттілігі мен
маңыздылығын ұялатуды, пайдалы іс істеуге тырысушылыққа және қандай істе
болса да шын ниетпен және ұқыпты орындауға тәрбиелеуді ұсынды.
Еңбек тәрбиесінің ең басты да, негізгі міндеттерінің бірі –
жасөспірімдерді қоғамдық пайдалы, ауыл шаруашылығының жетістіктерін жете
түсіну және оған өздері тікелей араласу, өндірісті білу, онымен жұмыс істеу
тәжірибесін бойына сіңіріп отыру дейді. Сондай-а, ол "Балалар жұмыс
істейтін бағы, бақшасы, аз да болса жері жоқ мектеп шын мәніндегі мектеп
бола алмаң емес", - деп атап көрсетті. Сонымен бірге Ушинский ой еңбегі мен
дене еңбегінің алмасып отыруына да ерекше мән берді. "Ой еңбегінен кейін
дене еңбегімен айналысу жанға жайлы ғана емес, ол өте пайдалы тынығу" - деп
есептеді.
Қазақ ағартушыларының бірі Ы. Алтынсарин педагогикалық тақырыптағы
өлеңдері мен әңгімелерінде, аудармаларында өнімді еңбек – еңбек тәрбиесінің
құралы деп тұжырым жасады.
Абай нағыз пайдалы еңбек деп әр түрлі қолөнерді, егіншілікті және
білім алуды, оқуды есептеді. Ақыл-білім алу күрделі еңбек арқылы келеді деп
философиялық тұжырым жасады.
Ол жастарды ең алдымен отбасында, мектепте және әдебиет арқылы
тәрбиелеуді маңызды рөлін ерекше бағалады.

2. Еңбектің бейнеті мен зейнетін басынан өткізген халқымыз баланы
еңбекке тәрбиелеуді отбасынан бастаған. Ер бала мен қыз бала тәрбиесін
бөлісіп алган. Еңбекті дәріптеп жастарға еңбек адамын үлгі-өнеге ретінде
ұсыну "Аяз би" ертегісіндегі Аяз би "Кер құла атты Кендебайдағы" Кендебай,
т.б. бейнелері арқылы беріліп отырған.
Қазақ халқы жастарды еңбекке баулығанда күнделікті кәсібіне, тұрмыс
тіршілігіне байланысты төрт түлік малды бағып-қағуды, аң аулап кәсіп етуді
ойластырған.
Халқымыз еңбек пен өнерді егіз санаған. Жүн иіріп, өрнек тоңу, киіз
басып, үй жабу, ою ойып, сырмақ, түс киіз өрнектеу, тері илеп, бас киім
тігу қыздар, әйелдер үшін ерекше өнер санаған.
Ал тері, ағаш, темірмен байланысты кәсіптерді ер адамдар атқарған. Аяң
киім (етік, мәсі, кебіс, шоқай, шәркей тігетін етікшілік, қайыстан жүген
тартып, өмілдірік, құйысқан, қамшы, шідер секілді әбзел істейтін өрімшілік
үлкен өнер болып есептелген.
Ағаштан – ашамай, арба, шана жасайтын балташыларды темірден - құрал-
сайман еңбек құралдарын немесе әшекей зергерлік бұйымдар жасаушы ұсталарды
халық жоғары бағалаған.
Халық педагогикасынан орын алған еңбек және еңбекке тәрбиелеу қазіргі
педагогика теориясы принциптерімен ұштасып жатыр. Еркін еңбек барысында
өзінің және бүкіл қоғам мүшелерінің қажеттілігін қанағаттандыру үшін адам
материалдық және рухани құндылық жасайды. Шығармашылық еңбек барысында адам
өз күшінің шамасын және қабілетін анықтайды. Қоғамның басты талаптарының
бірі - әр азаматтың өмірде өз орнында толық күш-жігерін жұмсап, қоғамдағы
байлықты еселей түсуге еңбек үлесін қосуы, еңбекке адал, саналы қатынасу
болып табылады.

3. Мектепте еңбекке тәрбиелеу – тәрбиенің жалпы жүйесінің құрамды бөлігі.
Еңбекке тәрбиелеу, баулу және кәсіптік бағдар, мектеп оқушыларының қоғамдық
пайдалы өнімді еңбекке тікелей қатысуы оқуға деген саналы көзқарасты
тәрбиелеудің, азамат болып өсудің жеке адамды адамгершілік және зиялылық
жағынан қалыптастырудың негізгі көзі болып табылады, осымен қатар мұны
еңбек тәрбиесінің мақсаты деп түсінуіміз қажет.
Еңбек тәрбиесінің негізгі мақсаты – жас жеткіншектерге еңбек туралы
тәрбие беру және жеке адамды жан-жақты дамыту.
Еңбек тәрбиесінің мақсаты еңбекке даярлау ғана емес, сонымен қатар жас
жеткіншектерді біліммен, іскерлікпен және дағдымен қаруландыру
қабілеттілігін дамыту, мамандығын таңдауға көмек беру болып табылады.
Еңбекке тәрбиелеудің міндеттері:
• Еңбекке сүйіспеншілік пен еңбек адамдарына құрметпен қарау.
• Оқушыларды халың шаруашылығы салаларындағы еңбектің түрлерімен таныстыру,
еңбек іс-әрекетінің барысында олардың дағдысы мен іскерлігін қалыптастыру.
• Мамандықты таңдауға дайындау.
Еңбектің тәрбиелік қызметін оқушы бойына дарыту барысында оның
экономикалық (дәрежесіне) нәтижесіне мән беру қажеттілігін ғалымдар
дәлелдеп берді. Еңбек нәтижесіз болса, ол адам бойында еңбекке деген жек
көрушілік сезімін туғызады. Ең маңыздысы, мақсатты ұйымдастырған еңбек
үрдісінде еңбектің бір түрінен екінші түрі туындап, үздіксіз еңбек ету адам
ағзасының күнделікті дағдысына айналады.
Тұлғаның ақыл-ой, дене, адамгершілік және басқа жақтарынан дамуының
нәтижесі оның мамандық таңдау даярлығына жеткілікті дәрежеде әсер ететін
болады.
Бүгінгі заманда жұмысты жалпы адамзаттық құндылыққа, өзара
түсінушілікке, ынтымақтастыққа бағдарлау мен құра білу табысты еңбек етудің
кепілі болып табылады.

4. Еңбек тәрбиесінің мазмұны және жүйесі
Оқу барысындағы еңбек. Сабақ барысында еңбек дағдылары, іскерлік,
төзімділік қалыптасып, кейін жаппай еңбек іс-әрекеті түрінде байқалады.
Еңбек тәрбиесі үшін еңбек сабағы өте маңызды, онда оқушылар еңбек
дағдыларына үйренеді, техникалық білімді игереді.
Еңбек сабақтарының процесін жетілдіру, оқушылардың еңбекке
шығармашылық қатынасын қалыптастырады. Оқушылар өндірістік бригада
базасында, демалыс лагерьлерінде ұйымдастырылган еңбек сабақтарына қатыса
жүріп, әр түрлі өсімдіктер өсіреді, тәжірибелер жасайды, кейбір мамандықтың
түрлерін игереді. Қорыта айтқанда, еңбек сабақтарының педагогикалық
тиімділігі, олардың білім және тәрбие беру мәнділігінде. Еңбекке тәрбиелеу
мен оқытудың міндеттері еңбек пәні сабағында шешіледі. Яғни, оқушылар
бастауыш сыныптан бастап еңбек сабағында алған тәжірибелерін, мектеп
жанындағы үлесті жер бөлшектерінде еңбек еткен кезде пайдаланады. Өзіне-өзі
қызмет көрсету.
Балалар өзіне-өзі қызмет көрсете отырып, әр түрлі еңбек іс-әрекеттерін
орындаудың тәсілдеріне үйренеді, өздерінің жауапкершілігін сезеді, өзімнің
адамгершілік борышым деп есептеп, үлкендер еңбегін бағалайды, олардан үлгі
алады.
Мектеп жағдайында ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.