Жұмысты азаматтық - құқықтық сипаттағы шарттар бойынша орындайтын азаматтар

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе.

Азаматтардың қызметі, олардың мамандық, жұмыспен қамтылу, соның ішінде
ақы төленетін жұмысты атқарумен байланысты емес жұмыспен қамтылу (бала
тәрбиелеу, үй шаруашылығын жүргізу, қоғамдық қызмет) түрі мен сипатын
талдап алуы олардың еріктілігіне ғана негізделген. Заңдарда көзделген
реттерден басқа кезде азаматтардыеңбек етуге әкімшілік жолмен және өзге де
күштеудің кез келген нысандарына жол берілмейді. Әркімнің еңбек ету
бостандығына, қызмет кәсіп түрін еркін таңдауына құқығы бар.Еріксіз еңбекке
соттың үкімі бойынша не төтеншежағдайда немесе соғыс жағдайында ғана жол
беріледі делінген. Қазақстан Республикасы Конституциясының 24 бабының 1ші
тармағында.
Заңда жұмыспен қамтылған азаматтардың санаттары белгіленген. Оларға
мыналар жатады:
-жеке еңбек шартымен жұмыс істейтін, оның ішінде толық, толық емес
жұмыс уақыты жағдайларында сыйақы үшін жұмыс орындайтын немесе өзге де ақы
төленетін жұмысы (қызметі) кірісі бар азаматтар:
-Кәсіпкерлік қызметпен шұғылданатындар;
-Өз бетімен жұмыспен айналысатындар;
-Қосалқыкәсіпшілікпен айналыстаындар және өнімді шарттар бойынша
өткізетіндер;
-Жұмысты азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар бойынша орындайтын
азаматтар;
-Өндірістік кооперативтердің мүшелері;
-Ақы төленетін қызметке сайланғандар, тағайындалғандар немесе
бекітілгендер;
- Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде, ұлттық қауіпсіздік
органдарда, ішкі істер министрлігінің ішкі әскерлерінде,
Республикалық ұланда, Төтенше жағдайлар жөніндегі агенттігінің
бөлімдерінде және өзге ле әскери құрылымдарда қызмет атқарып жүрген
азаматтар.

2.1. Біздің мемлекетіміз азаматардың жұмыспен нәтижелі әрі еркін
таңдау арқылы қамтылуына жәрдемдесетін саясат жүргізілуін қамтамасыз етеді.
Халықты жұмыспен қамту саласындағы мемлекеттік саясаттың негзгі
қағидалары мыналарға бағытталған:
1) республика азаматтарына, Қазақстанда тұрақты тұратын шетелдіктер
мен азаматтығы жоқ адамдарға қызмет пен кәсіп түрлерін еркін
таңдауға бірдей мүмкіндіктерді, әділ де қолайлы еңбек
жағдайларын,жұсыссыздықтан әлеуметтік қорғауды қамтамасыз етуге;
2) нәтижелі жұмыспен қамтуды қамтамсыз етуге, жұмыссыздық азайтуға
жұмыс орнын ашуға;
3) білім беру жүйесін еңбек рыногының қажеттілігіне және
инвестициялық саясатты ескере отырып, оның даму перспективасына
сай кадрлар даярлау ісіне бағдарлауға;
4) азаматтардың заңдарға сәйкес жүзеге асыратын еңбек және
кәсіпкерлік бастамаларын қолдауға, олардың өнімді және
шығармашылық еңбекке қабілетін дамытуға жәрдемдесуге;
5) бар жұмыс орындарын сақтаған және жұмыс орындарын, оның ішінде
нысаналы топтарға арналған жұмыс орындарын ашатын жұмыс
берушілерді ынталандыруға;
6) уәкілетті орган және жеке жұмыспен қамту агенттігі арқылы еңбек
делдалдығын ұйымдастыруға;
7) шетелдік жұмыс күшін тартуға, сондай ақ, Қазақстаннан шетелге
жұмыс күшін шығаруға байланысты қызметті лицензиялауға;
8) шетелдік жұмыс күшін тартуға, квота белгілеу жолымен ішкі еңбек
рыногын қорғауға;
9) жұмыс қамтуды қамтамасыз ету жөніндегі Республикалық іс шаралары
жергілікті атқарушы органдар қолданатын шаралар мен ұштастыруға;
10) халықты жұмыспен қамту саласындағы қызметті экономикалық және
әлеуметтік саясаттың басқа да бағыттарымен үйлестіруге;
11) Еңбек рыногының бірыңғай ақпараттық базасын қалыптастыруға;
12) Мемлекеттік органдардың халықты жұмыспен қамтуды қамтамасыз
ететін шараларды әзірлеу мен іске асыру жөніндегі қызметін
үйлестіріп, реттеп отыруға және олардың орындалуын бақылауды
жүзеге асыруға;
13) Республика азаматарының шетелдегі және шетелдіктердің Қазақстан
аумағындағы еңбек қызметіне байланысты мәселелерді шешуді қоса
алғанда, халықты жұмыспен қамту проблемаларын шешуде халықаралық
ынтымақтастықты ұйымдастыруға;
14) Жұсы берушілер, қызметкерлер және қоғамдық ұйымдар өкілдерінің
мемлекеттік жұмыспен қамту саясатын әзірлеу мен іске асыруға
қатысуын қамтамасыз етуге;
15) Жұмыспен қамту саясатымен үйлестірілген қосымша жұмыс орындарын
ашу ісін ынталандыруды қолдайтын қаржы,салық және инвестиция
саясатын жүргізуге.
Сонымен қатар мемлекет азаматтарға халықты жұмыспен қамту саласында
кемсітушіліктің кез келген нысанынан қорғауға және кәсіппен жұмысқа ие
болуда бірдей мүмкіндіктерді қамтамасыз етуге, жұмыссыздықтан әлеуметтік
қорғауға, уәкілетті органдардың делдалдығы арқылы жұмыс таңдау мен жұмысқа
орналасуда жәрдемдесуге кепілдік береді.
Мемлекет халықтың нысаналы топтарын жұмыспен қамтуға жәрдемдесу
жөніндегі шараларды да қамтамасыз етеді.Нысаналы топтар деп жұмысқа
орналасуда қиындық көруп жүрген және әлеуметтік қорғауды қажет ететін
адамдар ретінде заңмен белгіленген адамдар топтарын айтады. Оларға табысы
аз адамдар, 21 жасқа дейінгі жастар, балалар үйінің тәрбиеленушілері жетім
балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған 23 жасқа дейінгілер,
кәмелетке толмаған балаларды тәрбиелеп отырған жалғызілікті, көп балалы ата-
аналар белгiленген тәртiппен асырауында тұрақты күткен көмектi немесе
қадағалауды қажет етедi деп танылған адамды бар азаматтар, зейнеткерлiк
жас жас алдындағы адамдар (жасына байланысты зейнеткерлiкке шығуға екi жыл
қалған), мүгедектер, қарулы күштер қатарынан босаған адамдар, бас
бостандығынан айыру және (немесе) мәжбүрлеп емдеу орындарынан босатылған
адамдар және оралмандар жатады.

2.2 Жергiлiктi атқарушы органдар аймақтық бағдарламалар әзiрлеп тиiстi
әкiмшiлiк-аумақтық бiрлiктер аумағында тұратын нысаналы топтарды және
оларды қорғау жөнiндегi әлеуметтiк шараларды жыл сайын анықтап
отырады.Жұмыспен қамту мәселелерi жөнiндегi уәкiлеттi орган мына арнайы iс-
шараларды iске асыруға мiндеттi:
1)өтiнiш жасаған азаматтар мен жұмыссыздарға-жұмыс табу мүмкiндiгi
туралы, ал жұмыс берушiлерге жұмыс күшiмен қамтамасыз ету мүмкiндiгi туралы
хабарлап отыруға;
2) азаматтар мен жұмыссыздарға жұмыс таңдауда жәрдемдесуге, жұмысқа
орналасу және оқу үшiн жолдама беруге;
3) еңбек рыногы бойынша деректер банкiн түзуге;
4) азаматтар өтiнiш жасаған күннен бастап 10 күн кешiктiрмей тiркеуге,
оларды есепке қоюға;
5) кәсiби бағдарлау iсiнде азаматтар мен жұмыссыздарға тегiн қызметтер
көрсетуге;
6) жұмыссыздарды олардың келiсiмiмен қоғамдық жұмыстарға жiберуге;
7) еңбек рыногын қажеттiлiктерiне сәйкес жұмыссыздарды кәсiптiк оқуға
жiберуге;
8) жұмыссызға оның жұмыссыз ретiнде тiркелгенi туралы анықтама беруге;
9) халықтың экономикалық тұрғыдан белсендi бөлiгiне ( жұмыс күшiне)
сұраныс пен ұсынысты талдауға, болжауға және халыққа, жергiлiктi және
орталық , атқарушы органдарға еңбек рыногының жай- күйi туралы хабарлауға;
10) халықты жұмыспен қамтудың аймақтық бағдарламаларының және нысаналы
топтардың жұмыспен қамтылуына жәрдемдi қамтамасыз етуге.
Жұмыс берушi:
1) ұйымның таратылуына, адам санының немесе шарттың қысқартылуына
байланысты алдағы уақытта қызметкерлердiң жұмыстан босайтыны,
босатылатын қызметкерлердiң қызметтерi мен кәсiптерi,
мамандықтары, бiлiктiлiк және еңбекақы мөлшерi көрсетiле
отырып, босатылуы мүмкiн қызметкерлердiң саны мен санаттары
туралы және олар босатылатын мерзiмдер туралы жұмыстан босату
басталардан кемiнде бiр ай бұрын уәкiлеттi органға толық
көлемдi ақпарат беруге;
2) бос жұмыс орындары ( бос қызметтер) пайда болған күннен бастап
үш жұмыс күн iшiнде олар туралы уәкiлеттi органға мәлiмет
жiберуге;
3) Уәкiлеттi орган берген жолдамаға тиiстi белгi қою арқылы
жұмысқа қабылдау немесе жұмысқа қабылдаудан бас тарту себебiн
көрсете отырып, ол туралы дер кезiнде, яғни уәкiлеттi орган
оған азаматтарды жiберген күннен бастап бес жұмыс күн iшiнде
хабарлауға тиiс. Белгiленген мiндеттердi бұзғаны үшiн жұмыс
берушiнiң жауапкершiлiгi заң актiлерiне сәйкес туындайды.
Уәкiлеттi органның, сондай-ақ жеке жұмыспен қамту агенттiгiнiң
жұмысқа орналастыру iсiнде халыққа көрсететiн жәрдемiн еңбек делдалдығы
дейдi. Еңбек делдалдығымен уәкiлеттi орган және жеке жұмыспен қамту
агенттiктерi айналысады.
Жеке жұмыспен қамту агенттiгi азаматтарға шарттық негiзде мынадай
қызметтер көрсетедi:
1) Жұмыспен қамту және еңбек туралы заңдар мәселелерi бойынша
консультациялар беру;
2) Бос жұмыс орындарына жұмысқа орналасу мүмкiндiгi туралы ақпарат
беру;
3) Жұмыс орындарын iздестiруге көмектесу;
4) Азаматтарды кәсiптiк даярлықпен қайта даярлықтан өткiзiп,
соңынан жұмысқа орналастыру.
Еңбек делдалдығымен айналысатын жеке жұмыспен қамту агенттiктерi
жұмысқа орналастыру, жұмыс орындарын ашу және жұмыспен қамтудың
республикалық және аймақтық бағдарламаларын iске асыру мәселелерi бойынша
мемлекеттiк органдармен, жұмыс берушiлермен өзара iс-қимыл жасайды.
Азаматтардың шетелде жұмысқа орналысуы және Қазақстанға шетелдiк жұмыс
күшiн тарту жөнiндегi делдалдық көмектi жеке жұмыспен қамту агенттiктерi
республика заңдарына сәйкес лицензия негiзiнде жұзеге асырады.
Iшкi еңбек рыногын қорғау мақсатында Қазақстан Респудликасының
үкiметi республика аумағында еңбек қызметiн жұзеге асыру үшiн шетелдiк
жұмыс күшiн тартуға жыл сайын квота белгiлейдi.
“Қазақстан Республикасына шетелдiк жұмыс күшiн тартуға квотаны
белгiлеудiң және жұмыс берушiлерге рұқсат берудiң Ережесi ”қазақстан
Рсепубликасы Үкiметiнiң 2001 жылғы 19-маусымдағы №836 қаулысымен
бекiтiлген.
Шетелдiк жұмыс күшiн тартуға арналған квота дегенiмiз- Қазақстан
Республикасының Үкiметi еңбек ресурстаының теңгерiмiне сәйкес жыл сайын
белгiлейтiн экономикалық белсендi халыққа қарағанда шетелдiк жұмыс күшiнiң
пайызға шаққандағы үлесi.Жергiлiктi атқарушы органдар ағымдағы жылдың
1қыркүйегiне дейiнгi мсерзiмге жұмыс берушiлердi шетелдiк жұмыс күшiн тарту
қажеттiгi туралы алдағы жылға арналған негiздеменi орталық атқарушы органға
ұсынады.
Шетелдiк жұмыс күшiн тартуға арналған рұқсат-белгiленген квота
шегiнде Қазақстанға әкелу үшiн шетелдiк жұмыс күшiнiң санын анықтайтын
орталық атақрушы орган жұмыс берушiге беретiн құжат. Жұмыс берушi шетелдiк
жұмыс күшiн тарту үшiн рұқсатты орталық атқарушы органынан алады.Рұқсат
құжатты алғаннан кейiн жұмыс берушi тиiстi санаттағы және бiлiктiлiктегi
шетелдiк азаматтармен және азаматтығы жоқ адамдармен еңбек заңнамасымен
белгiленген тәртiпте жеке еңбек шарттарын жасасады. Рұқсаттың болуы мынадай
шетелдiк азаматтар үшiн талап етiлмейдi:
1) шетелдiк заңды тұлғалардың олардың филиалдары мен өкiлдiктердiң
бiрiншi басшыларының;
2) мерзiмi бiр күнтiзбелiк жыл iшiнде жиынтығы 45 күнтiзбелiк аспайтын
iссапарда жүргендерден.
Шетелдiк жұмыс күшiн тартуға берiлетiн рұқстант үш санатқа бөлiнедi.

1) Бiрiншi санат – ұйымдардың басшы құрамын тартуға;
2) екiншi санат-белгiленген тәртiпте құжаттармен расталғант жоғары
және орта арнаулы бiлiмi бар мамандарды және жеке кәсiпкердлердi тартуға;
3) үшiншi санат-бiлiктi жұмысшылар ды танытуға.
Орталық, атқарушы орган рұқсаттың қолданылуын алты айға дейiнгi
мерзiмге тоқтата тұруға немесе себебiн көрсете отырып, шешiмдi қайтарып
алуға құқылы.
Рұқсат алмастан шетелдiк жұмыс күшiн тартқаны үшiн жұмыс беруi
республика заңнамасында белгiленген тәртiппен жауаптылыққа тартылады.Жұмыс
берушi жолсыздық байқалған күннен бастап 10 күнтiзбелiк күн iшiнде
орталық және жергiлiктi атқарушы органдарға оларды жойғаны немесе жою
жөнiндегi шаралар туралы ақпарат ұсынуға мiндеттi.

2.3 “Халықты жұмыспен қамту туралы” заңның 13 –бабы азаматтардың
жұмыспен қамту саласындағы құқықтарын белгiлейдi. Азаматтардың:
- жұмыс берушiге, уәкiлеттi органға не жеке жұмыспен қамту
агенттiгiне тiкелей өтiнiш жасау арқылы жұмыс орнын еркiн
таңдауға;
- өз бетiнше жұмыс iздестiруге және шетелде жұмысқа орналасуға;
- уәкiлеттi органдардан және жұмыспен қамту агенттiгiнен
консультация және ақпарат алуға;
- қоғамдық жұмыстарға қатысуға;
- мемлекеттiк органдардың жеке агенттiктердiң және олардың лауазымды
адамдарының шешiмдерiне, әрекеттерiне (әрекеттерiне) орталық, атқарушы
органға немесе сотқа шағымдануға құқығы бар. Сондай-ақ, азаматтар
жұмысынанайрылу (жұмыссыздық) жағдайына ерiктi сақтандыру шартын жасасуға
құқылы.
Заңға сәйкес мемлекет жұмыссыздықтан әлеуметтiк қорғау үшiн оның
мынандай түрлерiн көрсетедi:
- жұмысқа орналасуға жәрдемдесу;
- жұмыссыздар үшiн кәсiби даярлау, бiлiктiлiктi арттыру, қайта
даярлау және қоғамдық жұмыстарды ұйымдастыру;
- қоғамдық жұмыстарда iстейтiн жұмыссыздардың еңбегiне ақы төлеу;
- табысы аз азаматтарға жататын жұмыссыздарға заң актiлерiне
сәйкес мемлекеттiк атаулы әлууметтiк көмек көрсету.
2.4 Жұмыс тапқысы келетiн жұмыссыз азаматтар жұмысқа орналасуына жәрдемдесу
туралы уәкiлеттi органға және жеке жұмыспен қамту агенттiгiне өтiнiш жасай
алады.
Жұмыс iздестiруге өтiнiш жасаған жұмыссыз азаматтардан оларды тiркеу
үшiн мынадай құжаттар талап етiледi: жеке бас куәлiгi (паспорты),
әлеуметтiк жеке кодының берiлгенi туралы куәлiк (ӘЖК), еңбек қызметiн
куәландыратын құжаттар, салық төлеушi тiркеу нөмiрi (СТТН). Шетелдiктер
мен азаматтығы жоқ адамдар аталған құжаттарға қоса шетелдiктiң ықтияр-
хатын, ал азаматтығы жоқ адам тұрғылықты жерi бойынша тiркелгендiгi туралы
белгi соғылған куәлiгiн өткiзедi.
Заңда көрсетiлген құжаттар табыс етiлген куннен бастап он күнтiзбелiк
күннен кешiктiрмей орган мен жеке жұмыспен қамту агенттiгi нысанын орталық
атқарушы орган бекiтетiн дербес есеп карточкасына (деректердiң комьпютерлiк
базасына) мәлiметтер енгiзiп азаматтарды тiркейдi.
Тұрғылықты жерi бойынша тiркелген жұмыссыз азаматтар күнтiзбелiк он
күн iшiнде кемiне бiр рет уәкiлеттi органда, ал селолық елдi мекендерде
тұратындар айына кемiне бiр рет поселке, ауыл(село), ауылдық (селолық)
округ бөлiмiнде белгiленуге тиiс.
Уәкiлеттi орган жұмыссызды мынадай жағдайларда есептен шығарады;
1) лайықты жұмыстың ұсынылған екi түрiнен жазбаша түрде бас
тартқанда;
2) уәкiлеттi орган жолдама берген күннен бастап бес жұмыс күн
iшiнде дәлелсiз себептермен ұсынылған жұмысқа орналасуға
немесе орнына келмегенде;
3) шақыру бойынша жұмысқа, оқуға жолдама алу үшiн екi жұмыс
күнi iшiнде дәлелсiз себептермен уәкiлеттi органға
келмегенде;
4) уәкiлеттi органның жолдамасы бойынша қоғамдық жұмысқа
қатысуды немесе оқуды дәлелсiз себептермен өз бетiнше
тоқтатқанда:
5) заңда көзделген уәкiлеттi органға келiп тұру мерзiмдерiн
дәлелсiз себептермен бұзғанда:
6) жұмыссыз басқа жерге көшкенде:
7) жұмысқа орналасқан немесе заңға сәйкес жұмыссыз адам
жұмыспен қамтылған деп танылғанда:
8) жұмыссыз бас бостандығынан айыру түрiндегi жазамен
сотталғанда не сот шешiмi бойынша мәжбүрлеп емдеуге
жiберiлгенде:
9) республика заңдарына сәйкес зейнетақы тағайындалғанда:
Заңның 17-бабы тiркелген жұмыссыздарға мынандай мiндеттер жүктейдi:
1) заңды сақтауды;
2) уәкiлеттi органдарға келiп тұрудың тәртiбiн, шарттарын жеке
мерзiмдерiн сақтауды:
3) уәкiлеттi орган берген жұмысқа жолдаманы алған күннен бастап бес
жұмыс күнi iшiнде жұмысқа орналасу мәселесi бойынша жұмыс берушiге
өтiнiш жасауды:
4) уәкiлеттi органға:
тұрғылықты жерiн ауыстырғаны:
тұрақты, уақытша, маусымдық жұмысқа, азаматтық-құқықтық сипаттағы шарттар
бойынша жұмысқа орналасқаны:
кәсiпкерлiк қызметпен шұғылданғаны:
ұйымдық құқықтық нысаны мен меншiк нысанына қарамастан, ұйымға құрылтайшы
болғаны:
мүгедектiк тобы белгiленгенi немесе оның өзгергенi:
зейнетақы тағайындауды және өзге де табыстарды қоса алғанда,
жұмыссызбеналдағы уақытта жұмыс iстеу тәртiбiне ықпал ететiн өзгерiстер
туралы мәлiметтердi дер кезiнде, яғни бес жұмыс күнi iшiнде табыс етудi.
Заңның бабында белгiленген мәлiметтердi жасырған немесе көрiнеу
жалған мәлiметтер немесе жасанды құжаттар енгiзiлген жағдайда, жұыссыздар
тiркеуден шығарылады және заң актiлерiне сәйкес жауапқа тартылуы мүмкiн
Тiркелген жұмыссыз азаматтар үшiн лайықты жұмыс ұғымы үлкен рөл
атқарады.Заң бойынша лайықты жұмыс деп тiркелген жұмыссыз азаматтар үшiн
кәсiби даярлығына, еңбек стажына және бұрынғы мамандығы бойынша
тәжiрибесiне, соңғы жұмыс орнының жағдайларына,денсаулық жағдайына, жаңа
орнына көлiктiң қолайлығына сәйкес келетiн жұмысты айтады.Сонымен қатар
бiрiнше рет жұмыс iздеп жүрген,бiрақ кәсiбi(мамандығы)жоқ, екi жылдан астам
уақыт бойы жұмысы болмаған адамдар үшiн алдын-ала кәсiптiк даярлықты талап
ететiн жұмысты, ал ондай жұмыс беру мүмкiн болмаған жағдайда, азаматтардың
жас және өзге де ерекшелiктерi мен еңбек туралы заңдардың талаптары
ескерiлетiн басқа ақы төленiлетiн жұмысты (уақытша сипаттағы жұмысты қоса
алғанда) лайықты жұмыс деп есептеуге болады.

2.4 Жұмыссыздарды қажеттi кәсiби билiктiлiктiң болмауынан лайықты
жұмыс таңдау мүмкiн болған жағдайда, уәкiлеттi орган оларды кәсiби
даярлықтан өтуге, билiктiлiгiн арттыруға және қайта даярлауға жiберiледi.
Жұмыссыздарды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.