Шаруашылық серіктестіктер

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

І. БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІ ҰЙМДАСТЫРУДЫ НЕГІЗІ.
Бухгалтерлік есеп және финастық есеп беру жұмысының негізгі
принцептері мен жалпы ережелерін және ішкі бақылаумен сыртқы аудиторлық
тексеруді жүргізудің әдісдердің негізгі ережелерің тағайындалатын
өкілеті орган қаржы министірлігінің қарамағындағы бухгалтерлік есеп аудит
метологиясың департаменті. Ол департаменті қаржы министрлігінің
құрамына кіреді. Занды тұлға статусы бар барлық есеп. Департамент
бухгалтерлік есеп және аудит стандартарың бегіті өзгертіп немесе жайып
жаңа түрлерің тағайндап отырады. Республиканың барлық эканомика саласының
есеп және аудит жүргізу әдістерін дайындайды және аудиторлық қызметер
жүгізуге професионалды сертификат береді.Бухгалтерлік есептің негізгі
нармативтік құқтық базасын мыналар жатады.

1.Бухгалтерлік есеп заңы

2.Бухгалтерлік стандарттар
3.Әдістемелік
нұсқулар ережелері
4.Бухгалтерлік есептің типтік шоттры

5.Есеп саясаты

Республиканың азамат кодексінің бойынша заңды тұлғаларға
мыналар жаталы.

1.Шаруашылық серіктестіктер
2.Акционерлік қоғамд
3.Өндірістік кооперативер

4.Мемлекетік мекемелер

5.Коммерциялық емес кәсіпорындар
Бұл заңды тұлғалар және жеке тұлғалар кәсіпкер Қазақстан терреторясындағы
резедентер және резедентер емес (заңды түрде Республикада кәсіпкерлік
жағдайын шетел мекемелері) міндетті түрде бухгалтерлік есеп және финанстық
есеп жұмысын жұргізуге тиісті. Бухгалтерлік заң негізңде бухгалтерлік есеп
принцептерің оның сапасын және жалпы ережелерін белгіледі және тағайындайды
Бухгалтерлік есеп заңы негізінде Қазақстаның Республикасын конститутвиясына
сүйене отырып есеп заңын шығарады. Бухгалтерлік есеп және финанстық есептын
жүйесің мемлекеттік басқару ретінде жүргізіледі мемлекеттік басқару
органдарынан басқа нармативтік құқық актілері Республиканцң ұлттық банкісі
шығарады және бекітіледі. Бухгалтерлік стандарт негізінде есеп
объектілерінде жеке –жеке есеп жүргізетін ережелерің және қағидаларың
анықтайды. Бухгалтерлік есептің типтік жоспары шаруашылық операцияларың
бухгалтерлік шоттарды көрсету үшін пайдаланатын құрал Жалпы типтік шоттар
жоспары бойынша әрбір шаруашылық субъектілеріөздерінің шаруашылықтарының
көлемі орындаған жұмыстары және оларда болатын шаруашылық опирациясына
байланысты жұмыс шоттар жоспарын жасайды. Әр шаруашылық өзінің
бухгалтерлікесебін жүгізу үшін сол шаруашықтарының бас бухгалтері есеп
саясатын жасайды. Шаруашылық есеп саяаты бухгалтерлік есеп заңына
бухгалтерлік стандарттарға методикалық рекомендаияларға типтік бухгалтерлік
шоттарға және де басқа үкіметерің және ұлттық банктің шығарған ережелерің
басшылыққа ала отырып салардың негіз жасалады.Шаруашылық есеп саясаты сол
шаруашылықтың бухалтерлік немесе финанстық есебін жүргізетін тәртібін есеп
жүргізу үшін қолданатын әдістерін және негізгі есеп қағидаларын анықтайды.
Барлық шаруашылықта бугалтерлік есеп финанстық есап сол шаруашылықтың есеп
саясатына сәйкес жүргізілуге тиістi. Бухгалтерлік есептің жоспары
шаруашылық операцияның бухгалтерлік счеттарды көрсету үшін пайдаланған
құрал жалпы типтік счеттар жоспары бойынша әрбір шаруашылық субъектері
өздерінің шаруашылықтарының көлемі орындаған жұмыстары және оларда болатын
шаруашылық операцияларына байланысты жұмыс счеттар жоспарын жасайды. Әр
шаруашылық өзінің бухгалтерлік есебін жүргізу үшін сол шаруашылықтың есеп
саясаты бухгалтерлік есеп заңына бухгалтерлік стандарттарға методикалық
рекомендацияларғатиптік бухгалтерлік счеттарға және де басқа укіметтің және
ұлттық банктің шығарған ережелерін басшылыққа ала отырып солардың негізі
жасалады. Шаруашылық есеп саясаты сол шаруалардың бухгалтерлік немесе
финанстық есебін жүргізуін тәртібін есеп жүргізу үшін қолдауын әдістерін
және нег есеп қағидаларын анықтайды. Барлық шаруа бухгалтерлік есеп
финанстық есеп сол шаруалардың есеп саясатына сәйкес жүргізілуге тиіс.
Шаруашылық есеп саясатына сәйкес жүргізілу тиісті. Шаруашылық есеп
саясатына сәйкес жүргізілуге тиісі . Шаруашылық есеп саясатына бухгалтерлік
шоттың жұмыс жоспары сол шаруашылықтың жетекшілері бекітеді. Шаруашылықтың
есеп саясаты мынадай негізгі 3 аспектіні қамтиды:
1.Бухгалтерлік есепті методикалық жағынан қамтамазыз ету.
2.Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру
3.Бухгалтерлік есепті технологиялық жағынан қамтамассыз ету.
Негізінде методикалық басқару 4 деңгейлі нормативтік
құқықтық құжаттарда базадан тұрады:
1.Есеп заңы
2.Бухгалтерлік есеп және аудит ұлтарының шығарған стандарттары . Стандарт
негізінде меншіктік бағдарламаларын орындау үшін қолданатын халықаралық
бухгалтерлік есеп тәжібесінде қолданатың принцептерді қолдану арқылы
жүргізу.
3. Бухгалтерлік стандартты қолданыстағы методикалық рекомендациялар мен
инструкциялар.
4. Есеп саяасаты құрастырудағы қабылдайтын негізгі нармативтік құжаттар.
Медодиканы қамтамассыз етуге мыналар анықталады:
1. Типтік план бойынша бухгалтерлер жүмыстар жоспарын жасау ,сол жүмыс
шоттары бойынша шаруашылықты басқару үймдастыру үшін және шаруашылық
мәліметерің сытқы пайданушыларүшін аналитикалықжәне синтетикалық
субъшоттар анықтау.
2.Шаруашылықта қолданатын арнайыжәне әр салымдарды қамтитын бастапқы
құжаттарды белгілейді.
3.Шаруашылықты күнделікті ағымдағы бақылау жұмыстар жұргізу моділдерін
жасау.
4.Шаруашылықтың міндеттемелері мен бағалау және инвинтаризация жүргізудің
технологиясын жасау .
5.Құжат айналымның ережесін мәліметерін қоыту және мәлімет жинау жолдарын
анықтау.
Шаруашылықта бухалтерлік есепті асбекті ұйымдастыру негізінде сол
шаруашылықтын бухгалтерлік есептін қай формада жүргізуді анықтайды.
Бухгалтірлік құрлымын қандай бөлімнен тұатындығын жәнебухгалтірлік персанал
орындайтын міндетемелерін анықтау.
Бухгалтерлік есеп негізінде басқару және қаржылық есепті ұйымдастыру
бөлімінде негізінде мына обектілер есептке алынады:
-Негізгі құралдар
-Материалдық емес активтер
-Тауар материалдық запастар
-Ақша қаражатары
-Енбек айырысу жұмыстары
-Уставтық капиталды есептеу
-Басқада активтер мен пассивінде есепте жүргізіледі.
Бұл бөлімінде бас кітап толтыруы ,баланс жасау,қажылвқ есеп жасау салық
есебін жүргізу бюджетпен есепайырысу жұмыстары жүргізеді.Қаржылық
бухалтерия басқару бухгалтериясыа өнім өндіру мен байланысты шығындарды
қортындылап береді. Басқаруесеп бөліміңде сол шаруашылықты басқару үшін
керекті мәліметтер дайындап өндіріс немесе өндірістік есеп жүргізеді,
өндірістік есеп негіінде шаруашылықта өндірістік өнімдермен орындайтін
қызметері мен жұмыстарына кеткен шығындарды бухгалтерлік есептідұрыс
ұйымдастыру үшін әр бухгалтердің орындайтын есеп қызметерінің
орындайтын міндеттерін тағайындау мынадай 3 түрге бөлінеді.
1.Міндеттемелер әрбір есеп бөлімдеріне қарай бөлінеді:
а) есеп айырысу бөлімдері
б) өндірістік бөлім
в) сату бөлімі
г) жалпы білім
Негізінде бұл әдіс үлкен және ірі шаруашылықтарда қолданады.
2.Функциналды есеп персаналдардың бөлуі бұл әдісте бір-бір есепше
топтары бірыңғай есеп жұмыстарыңбірге жүргізеді Бухгалтер персаналдарың
орындайтың міндеттемелерің тағайыдау үшін олардың орындайтын қызметтерінің
инвесторизациясын жасау керек.Бухгалтерия жүмыстарын үиымдау түрлері жәнге
онда істелген есеп қызметын солны сол шаруашылықтың көлеміне және
техникалық құралдармен қамтамасыз етуіне байланыты.
3.Техникалық қамтамасыз ету бухгалтерлік техникалық қамтамасыз ету
дегеніміз есеп саясатын методикалық және үймдастыру аспектілерің орындау
үшін қолданатын процедураның қортындысы,ол процедураға жататындар:
а)Шаруашылықта жасалған бухгалтерлік есеп шотын жұмыс жоспарын пайдалану
үшін жасалған инвстицялар.
Бухгалтерияның әрбір бөлімінде толтыратын бастапқы құжаттарның формасы
мен альбомы есеп жұмысында қолданатын техникалық құралдар. Шаруашылықта
тағайындалған синтетикалық және аналиткалық есептің бухгалтерияның
профессиионалдық денгейлері, клафикациясы есеп процестің
оптилизациялаудағы әр түрлі техникалык ұйымдастыру және санитарлық
гигеналық қорлар.
б) Шаруашылық киінде қолданатын бақылау әдістері
в) Бухгалтердің ұжымдағы өндірістік қарым қатыныының мәдени деңгейі.

1.1 Бухгалтерлік есеп туралы түсінік және оның атқаратын қызметі.
Бухгалтерлік есеп ұйымның қаржылық ақпаратын белгілі – бір
(белгіленген) әдістері мен тәсілдері бойынша есептейтін, өлшейтін және оны
өңдеп, тасымалдайтын жүйе. Ол кәсіпорынның жұмысын толығымен бақылап, оны
басқару үшін бағыт – бағдар беріп, алдағы уақытта істелінетін жұмысты
жоспарлап және сонымен қатар, ол ұйымның болашақта атқаратын жұмысын
экономикалық талдау жасауға өте қажетті ғылым болып табылады.
Сондықтан бухгалтерлік есеп бүтігдей халық шаруашылығы есебінің ең
басты негізгісі болып саналады. Бухгалтерлік есеп көптеген жүз жылдар
бұрын пайда болып, бүгінгі күнге дейін дамып келеді. Тайпалардың арасындағы
шаруашылық операцияларына байланысты жазулардан бухгалтерлік есеп біздің
заманымызға дейінгі 5 ғасырда жүргізілді деген деректер бар. Ал біздің
заманымызға дейінгі ІІ ғасырда Грекияда салынған құрылысқа кеткен
шығындар есептеліп, салынған үйдің (ғимараттың) қабырғасына жазылатын
болған. Рим империясының квесторлары мемлекеттік бухгалтерлерді бақылап,
оның қорытындысын емтихан қабылдаушы тыңдаған. Осыдан аудитор деген
термин пайда болған. Міне, осы жоғарыда айтыылғандарға сүйене отырып,
бухгалтерлік есептің тек қана кәсіпорын жұмысының бір бөлігін атқарып қана
қоймай, тұтас мемлекттті басққаруға қатысы бар екендігін дәлелдеуімізге
болады.
Соныдқтан да бұлар көрнекті ғалым Б.Де. Солозаноның Бухгалтерлік есеп
болмаса әлемнің басқару мүмкін емес және онсыз адамдар бірін – бірі
түсінбес еді - деген.
Қазақстан Республикасының Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру
туралы заңы еліміздегі бухгалтерлік есепті жүргізу жүйесін анықтайды,
қаржылық есеп беру мен оның пайдалануын және есептке алудың негізгі
принциптері мен жалпы тәртібін, ішкі бақылау және сывртқы аудит жөніндегі
талаптарды сондай-ақ ұйымдардың құқықтарымен міндеттерін белгілейді.
Қазақстан Республикасының аумағында жұмыс істейтін барлық кәсіпорын
бухгалтерлік есептеу мен қаржылық есеп беруді осы заңға сәйкес жүргізуге
міндетті. Кез – келген ұйымда бухгалтерлік есеп жұмысын жүргізу
экономикалық мәселелердің негізгі және басты қажеттілігі болып табылады.
Бухгалтерлік есеп есеп арқылы өндірілген өнімді есепке алуға, сатып -
өткізуге, айырбастауға және одан түскен қаржыны тиімді де ұқыпты етіп
бөліп жұмсауға, яғни кәсіпорындағы шаруашылық үдерістердің барлығын басынан
соңына дейін есептеуге болады. Осы айтылғандарға сәйкес ұйымдағы
экономикалық және технологиялық үдерістердің, сондай – ақ шаруашылық
операцияларының барлығын да есепке алынуы экономикалық талапқа сай
бухгалтерлік есептің негізі болып табылады. Жалпы бухгалтерлік есеп
кәсіпорында мынадай қызмет атқарады:
- болашақта (аалдағы уақытта) пайдалану үшін ұйымда болып жатқан
операцияларды тіркеп және оны өңдеп отырады;
- ұйымның қаржылық – ақпараттық мәліметін өңдейді,сондай-ақ оны керек
уақытына дейін сақтайды;
- қаржылық ақпараттық мәліметті пайдаланушыларға уақытылы беріп
отырады, ал бұл ақпаратты пайдаланушылар осы деректер арқылы ұйымды
басқару барысында түрлі шешім қабылдайды. Көп жағдайда бухгалтер мен
есепшінің арасындағы айырмашылықты білмегеннің салдарынан бұл екеуін
шатастырып алатындар да жиі кездеседі. Бұлар іс-тәжірибеде өз
қызметтері барысында бірін-бірі ауыстырып отыратындығы, әрине,рас.Бірақ
есепшінің негізгі міндеті шаруашылық операцияларын тіркеу, бухгалтерлік-
ақпараттық құжаттарды сақтау ғана болса, ал бұл мәліметтерді өңдеп, оған
экономикалық талдау жасап және оны пайдаланушыға тиімді етіп жеткізу
бухгалтердің міндеті. Жалпы кәсіпорында бухгалтерлік есеп жұмысын
атқарушы маман іс-тәжірибеде мынадай үш түрлі қиындыққа тап болмауы
мүмкін:
- Әрбір жана келісімді жүргізу барысында шешім қабылдаушы тұлғаға керекті
есеп ақпаратын табыс ету үшін тиісті стандарттар мен ережелерге сүйенуге
тура келеді,яғни оларға деген қажеттілік туындайды. Ал кәсіпкер ешқашан
капитал жинау да және бизнес жүргізуде шығармашылық ойдың
жетіспеушілігін сезінбейді.
- Кәсіпорынның бухгалтерлік- ақпарат мәліметтерін бірдей мақсатқа, тең
дәрежеде пайдаларатының екі тұлға болмайды, себебі мұндай ақпаратты
әртүрлі тәсілдермен әртүрлі мақсатқа пайдаланады. Олардың білім және
тәжірибе деңгейі әртүрлі болып келеді.
- Бухгалтерлік есеп табиғат заңы емес, ол әртүрлі ойлармен шешімдердің
үйлесімі болуы мүмкін. Бухгалтерлік есеп мамандығына қайшы келетін екі
түрлі пікір бар:
1. Бухгалтерлік есеп басқа ғылымдар сияқты табиғаттың заңы мен
принциптеріне бағына бермейді, себебі оларды ұйымдастыру керек. Осы
аталған бухгалтерлік есеп принциптерін жеке тұлғалар ғана ұйымдастыра
алады, сондықтан да оны ұйымдастыру барысында қайшылықтар мен әртүрлі
көзқарастардың болуы сөзсіз.
2. Бухгалтерлік есеп түсінігі логикалық негіздеу, экономикалық теория іс-
тәжірбие, бағдарлама және ортақ келісмімен негізделеді.Осыған орай
бухалтерлі кесеп түсінігі күнделікті өмірде болып жатқан әлеуметтік
және экономикалық жағдайға байланысты өзгеріп түрады. Кәсіпорындардағы
бухгалтир маманының қай-қайсының болмасын негізгі кәсіби міндетті
бухгалтерлік ақпаратты пайдаланушыларға уақытлы дұрыс есептелген
мәлімет беру болып табылады.
Бұл ақпараттық мәліметті бірдей дәрежеде пайдаланатың екі тұтынушы
болмағандықтан жалпы сипаттағы қаржылық есептті құру кезінде негізгі
қағидалармен шектеулерді, ұсынылатың ақпарат көлемін объиективті
бағалау қажет. Бухгалтерлік есептегі бұл жүйе адамдар арқылы жасалатың
болғандықтан оны құру барысында туындайтың қайшылықтарды женуге болады.

1.2 Бухгалтерлік ақпаратты пайдаланушылар және олардын ролі.
Бухгалтерлік есеп кәсіп орындармен үйымдардың пайдаланушыларға
берілетін қаржылық-ақпараттық мәліметінің көлеміне және мінездемесіне
байланысты болып келеді. Бұл ақпараттық мәліметті пайдаланушылардың
қатарына қаржы салымшыларын, несие берушілерді (банк немесе банктен тыс
мекемелер) және білесіп экономикалық қызмет жасаушыларды жатқызуға болады.
Осы жоғарыда аталған кәсіп орындардың ақпаратын пайдаланушылар маңызды
басқарушылық шешім қабылдау барысында кәсіпорынның қаржылық есебіне
сүйенеді. Кәсіпорындар мен ұйымдардын қаржылық-ақпараттық мәліметін
пайдаланушылар негізінен мынадай екі топқа бөлінеді:
-Ішкі пайдаланушылар;
-Сыртқы пайдаланушылар.
Осы қаржылық-ақпараттық мәліметтерді пайдаланушылардың өзі төмендегідей
санатқа бөлінеді:
-Кәсіпорыды басқарушылар (басшылар);
-Кәсіпорынан тыс орналасқан;
-Кәсіпорынның қаржылық қызметіне жарнама мүдделілер.
Бұл аталған санатқа жататын адамдарды кәсіпорынның:
-Соңғы есепті жылжытудағы таза пайдасының көлемі (мөлшері),
-Нақты алынған табыс көлемінің жоспармен сәйкестілігі,
-Өндірілген әрбір түрлі өнімнің өзіндік таны,

-Қызметінің қандай түрінен табыс көбірек алынатындығы және тағыда басқа
жағдайлар қызықтырады.
Кәсіпорыннан тыс орналасқан, бірақ оның қаржылық жағдайына тікелей
мүдделі тұлғалар болып: қаржы салымшылары (инвесторлар), несие берушілер,
жабдықтаушылар және басқалар есептелінеді. Бұл тұлғалар өздерінің салған
салымдары мен сатқан тауары, көсеткен қызметкері, сондай-ақ берген
несиелерінің уақытылы қайтарылатындығын білу үшін ұйымның қаржы
тұрақтылығымен төлем қабілеттілігін зеттейді. Ал кәсіпорынның қаржылық
қызметіне жанама мүдделі тұлғаларының қатарына:
-салық органы,
-министерліктер мен агенттіктер,
-аудиторлар,
-сақтандыру компаниялары сатып алушылары мен тапсырыс берушілері және т.б.
заңды немесе жеке тұлғалр жатқызылады.
Кәсіпорынның бюджет және бюджеттен тыс мекемелерге берешек төлемдерін
уақытылы төлемейтіндігін, қаржылық ақпараттық мәліметінің дұрыстығын және
өз жұмысшы қызметкерлерімен еңбек ақы бойынша уақытылы есеп айырысатындығын
қадағалау осы,яғни кәсіпорынның қаржылық қызметіне жанама мүдделі
тұлғалардың жұмысы болып табылады.
Кәсіпорындармен ұйымдардың қаржылық ақпараттық мәліметтерін
пайдаланушыларының әртүрлі топтарының болуы, бір тұтас бухгалтерлік есеп
жүйесін екі бөлікке бөлді. Соңғы жылдары біздің еліміздеде халықаралық
бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес бухгалтерлікесепті қаржылық есеп және
басқарушылық есеп деп екіге бөліп қарастыра бастады.Мұндағы қаржылық есеп
ұйымының ішкі және сыртқы пайдаланушыларына керекті өнім өндіру, өндіріс
табу және оның алдағы кезеңдегі нәтижесінің артуына байланысты ақпараттық
мәліметтерді қарастырады.Белгіленген заңға сәйкес дұрыс жаслған қаржылық
ақпараттық мәліметтерді дер кезінде пайдаланушыларға жеткізіп беріп отыру
кез-келген кәсіпорындағы бухгалтердің кәсіби міндеті болып табылады

ІІ.ҚАРЖЫ САЛЫМДАР ЕСЕБІ.
Қаржы салымына (қаржылық инвестиция) кәсіпорындармен ұйымдардың
басқа заңды тұлғалардың құнды қағаздарын (акцияларды, облигацияларды және
басқада құнды қағаздарын сатып алуға, депозитке салған т. б.) сатып алуға
жұмсаған қаржылары жатқызылады.Қаржы нарығының айрықша бөлігі, ол құды
қағаздар нарығы.Ал қаржылық инвестициямен осы құнды қағаздар нарығы тікелей
байланысты.Бүгінгі күні елімізде көптеген акционерлік қоғамдар, сақтандыру
компониялары инвестициялық және мемлекеттікемес зинет ақы қорлары сонымен
қатар басқа да кәсіпорындармен ұйымдар тіркелген.Осы жоғарыда аталған
кәсіпорындармен ұйымдардың барлығыда еліміздегі құнды қағаздар нарығының
потенциялды қатысушылары ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.