Анализдейтін ерітіндіні дайындау

Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
Анықтамалар мен
қысқыртулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 3

Кіріспе 4
1 Биопрепараттар технологиясындағы реактивтер 5
1.1 Реактивтердің түсінігі және олардың қолданылуы 5

2. Биопрепараттар технологиясында стерильды ыдысты дайындау әдістері мен
тәсілдері 16
2.1 Стерилизациялаудың түсінігі мен әдістері 16
2.2 Ыдыстарды өңдеудiң технологиялық үдерісiн дайындау және жүргiзу 20
2.3 Жуылған ыдыстың тазалық дәрежесiн анықтау 21
2.4 Ыдыстарды зарарсыздандыруға қойылатын талаптар 22

ҚОРЫТЫНДЫ 24
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 25

АНЫҚТАМАЛАР

Биотехнология-биологиялық процестер мен белгілі бір қасиеттері
бар,тиімділігі жоғары микроорганизмдердің формаларын,өсімдік пен
жануарлардың ұлпаларын клетка өсінділерін өндірісте қолдану.
Биопрепараттар - жұқпалы ауруларды анықтау, олардың алдын алу, емдеу
және балау мақсатында қолданылатын препараттар. Олар емдік, алдын алу және
балау мақсатында қолданылатын препараттар.
Стерилизация - микроорганизмдердің вегетативті формаларын және олардың
споралы материалдарын толығымен жою.
Пастерилизация - бұл бактерия споралары немесе вегетативті клеткалар
температура әсеріне қатынасына негізделген.
Механикалық стерилизация (фильтрлеу) - бұл әдіс микроорганизмдерді
және олардың спораларын ұсақ поралы фильтрмен механикалық ұстап қалу
қасиетіне негізделген.
Химиялық стерилизация – бұл әдісте әртүрлі бактерициттік қасиеті бар
химиялық заттар қолданылады.

ҚЫСҚАРТУЛАР

ҚР – Қазақстан Республикасы
ҚР АШМ – Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылық министрлігі
мкг – микрограмм
мл – миллилитр
ГАТ – гипоксантин-аминоптерин-тимидин
кД – килодальтон
ОФД – ортофенилендиамин
ФТЕ – фосфатты тұз ерітіндісі
pH – ерітіндінің қышқылдығы
Н – ерітіндінің нормасы
М – ерітіндінің молярлығы

КІРІСПЕ

Соңғы жылдары басқарумен өткізілетін биологиялық технологияларды
пайдалану арқылы маңызды өнімдер алынуда. Бұл технологиялардың негізінде
әртүрлі биологиялық агенттердің каталитикалық потенциалдары мен биологиялық
жүйелер пайдалануда, атап айтқанда – микроорганизмдер, вирустар, өсімдіктер
мен жануарлар жасушалары мен ұлпалары, сонымен қатар жасушадан тыс
орналасқан заттар мен жасушалық компоненттер. Қазіргі кезеңде көптеген
дамыған елдердің ғалымдары жаңа биотехнологиялық әдістерді шығаруда және
оларды нәтижелі игеруде, өнімдерін сапасын жақсартуда, жемісті еңбектенуде.
Ауыл шаруашылық биотехнологиясында, фармацевтикалық, тағам және химия
өндірістерде, амин қышқылдарын, ақуыздарды, ферменттерді, медикаменттерді
препараттарын синтездеуде көптеген тәжірибелік мәліметтер жинақталынды.
Қазақстан Республикасы биотехнологияның түрлі саласында жаңа
техникалар мен технологияларды игерген, фундаментальды және қолданбалы
зерттеулерді белсенді жүргізетін, алдыңғы қатарлы дамыған елдердің қатарына
кіреді. Ген инженериясының жаңа технологиялары дәстүрлі биотехнологиялық
процестердің деңгейлерін жоғарлатуға және бұрын қол жеткізбейтін бағалы
өнімдерді алуға жол ашады.
Қазіргі заман талаптарына сәйкес биотехнологиялық өндірістері
қалыптастыру, Қазақстандық биоөнімдерді әлемдік экономикалық кеңістікте
бәсекелестіруге және экспортқа шығарудың негізгі жолы болып отыр.
Биотехнологиялық процестерді адамға қажетті бағыттардың бәрінде
дамытудың көзделуінің негізгі себебі, мұндай өндірістер бір жағынан ықшамды
болса, екінші жағынан үлкен масштабты, процестердің негізгілері заманға
сәйкес механизацияландырылған, еңбектің өнімділігі жоғары болатындығы анық.
Биотехнологиялық процестерді бақылауға, реттеуге және автоматтандыруға
болады. Бұл процестердің химиялық процестермен салыстырғанда, жүргізу
жағдайлары жұмсақтау, қысымдық көрсеткіштері қалыпты, реакциялардың
белсенділіктері жоғары температураларды қажет етпейді және бұл процестер
сыртқы ортаны қалдықтарымен және қосымша өнімдерімен көп ластамайды.
Ыдыстарды стерильдеу алдында тазарту жұмыстары жүргізіледі.Яғни тазарту
арқылы стерильдейтін заттарды ақуыздан, май қалдықтарынан, тағы басқа
ластардан қолмен немесе механикалық әдістермен тазартады.Қолмен тазарту
келесі ретпен жасалады:
Тазартып болғаннан кейін стерильдеу алдында тазарту сапасын бақылау
жүргізіледі. Медициналық аспаптарды, шприцтерді,инелерді және басқа
заттарды стерильдеудің алдындағы тазарту сапасын бақылау сынамалар қою
арқылы жасалады. Қан қалдықтарын анықтау үшін амидопириндік және
азопириндік сынама қойылады. Жуғыш заттардың қалдықтарын фенолфталеиндік
сынамамен анықтайды.
1 БИОПРЕПАРАТТАР ТЕХНОЛОГИЯСЫНДА РЕАКТИВТЕР

1.1 Реактивтердің түсінігі және олардың қолданылуы

Химиялық реактивтер, химиялық реагенттер — лабораторияларда анализ
жасауда, ғылыми-зерттеу жұмыстарында түрлі қосылыстардың химиялық
өзгерісін, қасиеттерін, алыну әдістерін анықтау, т.б. мақсаттар үшін
қолданылатын химиялық препараттар. Химиялық реактивтер көбіне жеке заттар
болғанымен кейбір заттардың қоспасы да (мысалы, петролейн эфирі)
реактивтерге жатады. Тазалығына қарай Химиялық реактивтер ерекше
тазартылған, химиялық таза, анализ үшін таза, аса тазартылған, техникалық
өнім деп бөлінеді. Реактивтердің тазалығы Мемлекеттік Стандарттың 9.6.6
бабына сәйкес болуы керек. Химиялық реактивтердің аты жазылған қағазда
атауы, формуласы, қоспасының мөлшері көрсетіледі. Химиялық реактивтер
құрамына қарай анорганикалық, органикалық, құрамында радиоактивті
изотоптары бар реактивтер, ал қолданылуына қарай аналитикалық реактивтер,
сондай-ақ химиялық индикаторлар, органикалық еріткіштер болып бөлінеді.
Органикалық функционалды анализ үшін қолданылатын Химиялық реактивтер
белгілі, мысалы, 2,4-динитрофенилгидразин, фенилгидразин, семикарбазид
альдегидтер мен кетондардың саны мен сапасын анықтауда қолданылады. Улы,
тез тұтанатын, қопарылуы қауіпті Химиялық реактивтерде бар, сондықтан
оларды қолданғанда белгілі ережелерді бұзбау керек. Ауа әсерінен оңай
бұзылатын реактивтерді жабық шыны ыдыстарда сақтайды.[1].
Қажетті реактивтер арнайы шкафтарда сақталады. Тазалығы жағынан
реактивтер: химиялық таза, анализ үшін таза, таза деп бөлінеді. Осыдан
басқа реактивтер: спектральды таза, ерекше таза, тазартылған және
техникалық болып бөлінеді. Реактивтерді пайдаланғанда олардың қасиеттерін
білген жөн (оталғыштығы, улылығы, қопарылыс беретін қоспалар түзуі).
Ерітінділерді және құрғақ тұздарды шыны ыдыстарда сақтайды, ол ыдыстарды
шыны, резина немесе ағаш тығынмен жабады. Әрбір ыдыста реактивтің аты,
сапасы және концентрациясы көрсетіледі. Егер жазуы (этикеткасы) болмаса, ол
реактивті пайдалануға болмайды.
Судың көмірқышқыл газбен қанығуының басты көздері – организмдер,
өндірістік және тұрмыстық ақаба сулар болып табылады. Тереңдеген сайын шіру
процесіне байланысты, судағы көмірқышқылдың саны артып, оттегі азая түседі.
Көмірқышқыл газы тірі клеткаға оңай өтеді. Жануарлар үшін көмірқышқыл газы
токсинді. Өсімдіктер үшін көмірқышқыл газы, олардың ұлпа түзілуіне қажетті,
көміртектің көзі болып табылады. Табиғи ластанбаған суаттарда судағы
көмірқышқыл газының концентрациясы гүлдеу кезеңінде тәулік ішінде едәуір
тұрақсыз келеді және ортаның рН өзгертеді.
Суаттарға ақаба сулардың келуімен, суда көмірқышқыл газдың құрамы
кенет өсіп кетеді. Бос көмірқышқыл тұрмыстық ақаба сулардың ыдырау
өнімінің тұрақсыз органикалық заттардың бірі болып келеді. Әсіресе суатқа
өндірістік қалдықтарды тастаған кезде көмірқышқыл газдың концентрациясы
өседі. Осыдан еріген оттегінің құрамы азайып, Нз пайда болады, көптеген
гидробионттар тіршілігін жойып өзін өзі тазалау процесінің жүруі баяулайды.
Сонымен, бос көмірқышқылдың болуы, суат жағдайының гидрохимиялық
көрсеткішінің маңыздыларының бірі болып табылады.
Бос көмірқышқылды анықтау, әдетте, су үлгісін күйдіргіш натриймен
немесе содамен титрлеу әдісімен жүргізіледі. Реакция келесі схема бойынша
жүреді

NaOH + CO2 = NaHCO3 [2]

Құрал-жабдықтар және реактивтер:
1) химиялық таза карбонат;
2) фенолфталеиннің 0,1 пайыздық ерітіндісі;
3) этил спирті;
4) тұз қышқылы;
5) көлемі 1 л және 100 мл, 200 мл өлшеуіш колбалар;
6) дистилденген су;
7) сегнет тұзының ерітіндісі: 50 г КnаС4Н4О6;
8) 10 г СоСl2 және 10 г СuSО4.
Реактивтерді дайындау
1) химиялық таза карбонатты 3000С температурада 1 сағат ішінде
кептіреді;
2) 2,119 г ілмені алып, көмір қышқылдың қайнауынан босатылған 1 л
дистилденген суда ерітеді. Нәтижесінде концентрациясы 0,02 н сода
ерітіндісін аламыз;
3) фенолфталеиннің 0,1пайыздық ерітіндісі; 100 мл этил спиртінде 0,1 г
фенолфталеинді ерітіп, дайындайды;
4) сегнет тұзының ерітіндісі: 50 г КnаС4Н4О6 дистилденген суда ерітіп,
100 мл-ге дейін жеткізеді;[3]
5) минералды стандарт. 10 г СоСl2 • 6Н2О және 10 г СuSО4 • 5Н2О көлемі
1 л өлшеуіш колбада ерітеді,10 мл тұз қышқылын қосып ерітіндінің көлемін
белгіге дейін жеткізіп, негізгі стандартты ерітіндіні дайындайды. Жұмысқа
пайдаланатын ерітіндіні судың негізгі ерітіндісін он есе араластыру жолымен
дайындайды.
Жұмыстың барысы:
1) көлемі 200 мл 2 өлшеуіш колбаны сумен шаяды. Бір колбаға суды
белгіге дейін құйып, 2 мл фенолфталеин ерітіндісін қосып, тығынмен жауып,
абайлап араластырады. Егер колбада қызғылт түс пайда болса – онда үлгіде
көмірқышқылдың жоқтығын білдіреді;
2) басқа колбаға 70 мл минералды стандартты құйып, белгіге дейін сумен
жеткізеді;
3) интенсивтілігі стандарт түсіне сәйкес келетіндей, бірінші колбаның
құрамын тұрақты бояу шыққанша, сода ерітіндісімен титрлейді. Егер сода
ерітіндісін қосқанда, су лайлана бастаса (себебі, үлкен қаттылық немесе
құрамында темірдің едәуір болуы), онда титрлеудің алдынды суға 1 мл сегнет
тұзының ерітіндісін қосады;
4) бос көмірқышқыл (Х) құрамын мына (8) формула бойынша есептейді

Х = 4,4 • n мгл ,
(8)

мұндағы n – судың 200 мл титрлеуіне кеткен 0,02 н сода ерітіндісінің
саны.

Реактивтерді дайындау
1) химиялық таза карбонатты 3000С температурада 1 сағат ішінде
кептіреді;
2) 2,119 г ілмені алып, көмір қышқылдың қайнауынан босатылған 1 л
дистилденген суда ерітеді. Нәтижесінде концентрациясы 0,02 н сода
ерітіндісін аламыз;
3) фенолфталеиннің 0,1пайыздық ерітіндісі; 100 мл этил спиртінде 0,1 г
фенолфталеинді ерітіп, дайындайды;
4) сегнет тұзының ерітіндісі: 50 г КnаС4Н4О6 дистилденген суда ерітіп,
100 мл-ге дейін жеткізеді;
5) минералды стандарт. 10 г СоСl2 • 6Н2О және 10 г СuSО4 • 5Н2О көлемі
1 л өлшеуіш колбада ерітеді,10 мл тұз қышқылын қосып ерітіндінің көлемін
белгіге дейін жеткізіп, негізгі стандартты ерітіндіні дайындайды. Жұмысқа
пайдаланатын ерітіндіні судың негізгі ерітіндісін он есе араластыру жолымен
дайындайды.
Фуфанон-супер өзіне тән иісі бар ақ және ашық сары түсті сулы
сұйықтық, малатионы (440 гл) күші бар зат (ДВ), сондай-ақ ҮБЗ), еріткіш,
стабилизатор, қоюландырғыш, буферлі етірінді және 100% дейін сырт белсенді
зат, баяу толтырғыш болып дәрілік.
Орауышы – 1л. таза салмағы бар пластикалық бөтелкелер, 5л. таза
салмақты канистрлер.
Фуфанон-супер дәрілік заты синатроптық тарақандарға, шыбындарға,
бүргелерге, төсек қандалаларына, саршыл үй құмырсқаларына, масаларға қарсы
инсектицидтік күші бар зат. Жәндіктердің түрлеріне байланысты заттың қалдық
әсерінің ұзақтығы 30-35 күн.
Дәрілік заттың су ерітіндісін дайындау үшін қандай болсын бөлме
температурасындағы суды қолдануға болады.
Фуфанон-супер ерітінділері су негізіндегі ерітінді концентратынан
дайындалады. Жұмыс ерітіндісін дайындау үшін Фуфанон-супер дәрілік заттың
мөлшерін үй температурасындағы тиісті су мөлшерінде ерітіледі: есеп кестеде
берілген.
Жабдықтар, реактивтер:
- жалынды ионизациялық детектормен зертханалық газ хроматограф;
- 5% SE-30 N-AW-DMCS хроматоммен толықтырылған 0,3 диаметрмен және 100 см
ұзындықпен хроматографиялық метал колонкасы;
- UFL фирмасы (Үндістан) 98,0% негізгі заттың салыстыруға арналған
үлгісі, техникалық малатион;
- 2,0 мгсм2 концентрациясының төрт хлорды көмірсутекті малатионның
стандартты ерітіндісі;
- х.ч. маркалы, төрт хлорды көмірсутек;
- х.ч. маркалы ацетон.
Градуирлеуіш ерітіндісін даярлау.
Градуирлеуіш қоспасын дайындау үшін 0,0002 дәлдікпен аналитикалық өлшеуіште
өлшенген 0,05 г шамасындағы малатион ілмесі 15 см3 төрт хлорды көмірсутекте
ерітіледі, ерітінді санмен 25 см3 сыйымдылықпен өлшеуіштік шыны сауытқа
құйылады және көзделген жерге дейін еріткішпен мөлшері жеткізіледі.
Малатион концентрациясы 2,0 мгсм3 құрады.
Анализдейтін ерітіндіні дайындау.
Анализдейтін ерітіндіні дайындау үшін 0,0002 г дейінгі дәлдікпен
аналитикалық өлшеуіште өлшенген 0,1 г. мөлшерді 20 см2 еріткіште ерітіледі
(1:4 сәйкес ацетон мен төрт хлорды көмірсутектің қоспасы), алынған
ерітіндінің аликвотасы 30 минуттай қыздырылған сульфат натриясында
кептіріледі, стандартты ерітіндімен қатар 3 реттен кем емес сүзгіден
өткізіледі және хроматографиреттелуі хроматограммалардың есебі
хроматографикалық пиктердің аумағында жүргізіледі.
Хроматографиялаудың шаралары: колонканың температурасы - 1900С;
буландырғыштың температурасы - 2200С; детектордың температурасы - 2000С,
электрометр шкаласының сезгіштігі – 10х10-10 а; малатионның тоқтату уақыты
– 2 мин. 25 сек.
Анализ нәтижелерін өңдеу.
Малатионның (Х) массалық үлесі процентте төмендегі формула бойынша
есептеледі:

х. 100, ондағы
Нх және Нгр – мм, анализдік және градуирдік ерітінділерінде
малатионның хроматографиялық пиктерінің биіктігі;
Сгр – мгсм3 градуирдік ерітіндідегі малатионның концентрациясы;
mх – г, Фуфанон-супер дәрілік затының мөлшер массасы;
Yх – см3 анализделетін ерітіндінің мөлшері.
Өлшеу нәтижесі үшін үш параллельді анықтамадан орташа арифметиканы
қабылдайды, 0,4% малатион үшін мүмкіндікті арттырмайтын айырмашылық
мағыналары арасындағы абсолюттік айырмашылық есептеледі. Салыстырмалы
суммарлы қателіктің шегі Р=0,05 сенімдік ықтималдықтағы малатион үшін
1,0% құрайды.
Рибофлавиннің (В2) болуын анықтау
Əдіс негізгі өлшендіден қышқылдық гидролиз жолымен В2 (рибофлавин)
витаминін алу жəне флуоресценция қанықтылығын өлшеуден тұрады.
Аспаптар, материалдар, реактивтер
Сынауларды жүргізу үшін:
- ГОСТ 24104 бойынша өлшеудің артық шекті дəлдігі 200 г, 2 сыныпты
аналитикалық таразылар;
- флуорометр-абсорбциометр, квант-5М;
- термореттегіші бар қандай да болсын түрлі сулы жылытқыш;
- нормативтік құжаттама бойынша ОПН-8 үйірткі;
- 100 мл сиымдылықты 2 (100)-1(2) зертханалық шыны құтылар ГОСТ 1770
бойынша;
- 1 жəне 10 мл сиымдылықты 1-2-1-1, 1-2-1-10 зертханалық шыны
тамшуырлар ГОСТ 20292 бойынша;
- сірке суы ГОСТ 61бойынша;
- қос тотықты натрий ГОСТ 4201;
- пиридин ГОСТ 13647;
- фармакопейлі рибофлавин [3];
- дистильденген су ГОСТ 6709 бойынша қолданады.
Барлық реактивтер х.т. немесе т.ү.т. жіктелген болуы керек.
Ескерту - Техникалық жəне метрологиялық сипаттамасы жағынан
көрсетілгендерден төмен емес, ұқсас сырттан алынған аспаптар мен
реактивтерді пайдалану рұқсат етіледі.
Сынауға дайындық
Рибофлавиннің негізгі стандартты ерітіндісін дайындау: 10 мл сірке
суымен қышқылдандырылған, 50 С температурада қыздырылған 1 литр
дистильденген суға 40 мг рибофлавинді ерітеді. Негізгі стандартты
ерітіндінің 1 мл-де 40 мкг рибофлавин болуы керек. Ерітінді бір айдан
уақытта тоңазытқышта сақталынады.
Рибофлавиннің жұмысшы стандартты ерітіндісін дайындау: 1 мл негізгі
стандартты ерітіндіні 100 мл сиымдылықты өлшемді құтыға құяды, 1 мл пиридин
сірке сулы қосындыны қосады да көлемін шамаға дейін дистильденген сумен
жеткізеді. Стандартты жұмысшы ерітіндінің 1 мл-де 0,4 мкг рибофлавин
болады.
Пиридин-сірке суы қосындысын дайындау: Сиымдылығы 100 мл мөлшерлі
құтыға 10 мл пиридин, 1 мл мұздатылған сірке қышқылын енгізеді жəне көлемін
шамаға дейін дистильденген су қосып жеткізеді. Қосындыны тоңазытқышта екі
аптаға дейін сақтауға болады.

Сынауды жүргізу

Жетіспеушілігі 0,0001г артық емес, салмағы 5 гс премикс өлшендіні
сиымдылығы 100 мл өлшенді құтыға құяды, 40 мл дистильденген су, 10 мл
пиридин жəне 1 мл мұздатылған сірке қышқылын қосады. Құты ішіндегісін əбден
араластырады, құтыны қайнап жатқан сулы жылытқышқа 10 минутқа салады. Құты
ішіндегісін ағын су астында бөлме температурасына дейін суытады, көлемін
шамаға дейін дистильденген сумен жеткізеді жəне жақсылап араластырады.
Алынған гидролизатты 15 минут бойы 8000 минайналымда үйірткілейді. Мөлдір
1 мл үйірткіні сиымдылығы 100 мл өлшемді құтыға құяды да, көлемін шамаға
дейін дистильденген сумен жеткізеді. Қажет болған жағдайда (премикс
рецептісінде В2 витаминінің болуына қарай) қосымша сумен араластыру
жүргізеді. Алынған ерітіндінің 12-15 мл алады жəне флуорометрдің бір
құтысына құяды, екінші құтыға сондай көлемде стандартты ерітінді құяды.
Ерітінділердің флуоресценттік қанықтылығын аспаптың гальванометрлік шəкілі
бойынша анықтайды, содан кейін осы құтыларға 2-3 реттен қос тотықты
натридің жəне натридің гидросульфатынан 0.1 г қосады. Құтының ішіндегілерді
ақырын араластырады, лайланған жағдайда сүзеді, содан кейін тағы да
ерітінділердің флуоресценттік қанықтылығын өлшейді.
Биотехнологияны, оның даму тарихы мен жеке өндірістік технология
ретінде, биологиялық ғылымның өзіндік бағыты ретінде қалыптастыруымен
байланыстыра қарау керек. Биотехнологияны, оның негізгі позициясымен, және
осы пән объектісінің позициясымен қарау керек. Биотехнологияның негізгі
объектісі болып тірі жасушалар, атап айтқанда жануар, өсімдік жасушалары
текті және микробтар немесе олардың биологиялық активті метоболиттері,
шаруашылықтағы барлық жануарлардың түрлері және өсімдік сұрыптары болып
табылады.
Алғаш рет биотехнология термині 1917 жылы К. Эреки шошқаларды қантты
қызылшасымен қоректендіру кезінде, олардың өнімдерінің жоғарылауы, жасалған
жұмыстарының нәтижесінде берілген. Ол: Биотехнология – бұл шикізат
материалдарынан, жануарлар организмдерінің көмегімен әртүрлі өнімдерді
өндірумен жүретін жұмыстардың барлық түрі - деп жазды.
Жаратылыстану – техника ғылымының, биотехнологиялық ғылымның,
биологиялық ғылымның, жасуша биохимиясы мен генетикасының даму барысында
биологиялық объектілерді қолдана отырып, технология жетілді, күрделенді
және кеңейді, өндірістік масштабта (сүт, спирт зауыттарда, тері-былғары
мекемелерінде және т.б.) мамандандырылған өндірістер пайда болды, жасушалық
инженериядағы жетістіктер негізінде жасуша дақылдарын қолданумен жаңа
технологиялар өңделеді. Әрине, тарихи жоспарда, биотехнологияның даму
барысында биотехнология ғылым ретінде, мәнін анықтауда толықтырулар және
тиісті өзгерістер әрдайым болып тұрады.
Сондықтан, уақыт келе биотехнологиялық өндірістердің өндіріс
масштабында пайда болуы, биотехнология ғылым ретінде өндіріс әдістері мен
технологияларын, жануарлар, өсімдіктер мен микроорганизмдерді қолдану мен
ауыл шаруашылық және басқа да өнімдерді тасымалдау, сақтау және қайта
өңдеуден анықтама береді.
Өткен ғасырдың 80-шы жылдарында Еуропалық биотехнологиялық федерация
биотехнологияны тіндік дақылдар мен микроорганизмдердің пайдалы жақтарын
өндірістік қолдану үшін биохимиялық, микробиологиялық және химиялық
технологияларды біріктіріп қолдану ретінде анықтады.
Ол биотехнологияны биологиялық, химиялық және технологиялық
ғылымдардың арасында туынджаған ілгерілемелі ғылыми-техникалық пәнаралық
саласы ретінде, технологиялық үрдістерде микроорганизмдерді, жасу дақылы
және тіндік дақылды қолданумен биохимия, микробиология, молекулярлық
биология және қолданбалы ғылымдар саласында, білімдерді интеграциялау
ретінде қарады. Биотехнологиялық үрдістерді тірі материяның кез-келген
деңгейінде қолданылады: жасушалық, ағзалық-тіндік, организмдік,
популяциялық, биоценоздық.
Нәтижесінде тірі жасушаның биохимиясы мен генетикасы туралы білім
негізіндегі биотехнологиядан, адам өміріне қажетті шығу тегі әртүрлі
текті(жануар, өсімдік және микробты) тіріжасушалардан әртүрл іөнімдерді алу
технологиясы ретінде ұсынады. Молекулярлық биология мен генетикалық
инженерияның әрі қарай дамуы технологияға мыналарды алыпкеледі:
-Биотехнология – халық шаруашылығында пайдалы, сондай-ақ медицинаға
бологиялық агенттерді – микроорганизмдер, вирустар, өсімдік және жануарлар
жасушаларының көмегімен, сондай-ақ жасуша құрамдарының және жасушадан тыс
заттардың көмегімен мақсатты өнімдерді меңгерумен алу.
-Биотехнология – бұл беріген қасиеттерімен жануарлардың, өсімдіктердің
жасушалары және тін дақылдарының, микроорганизмдердің жоғары
түрлерін алу негізін биологиялық үрдістер мен агенттерді өндірісте
қолдану.
-Биотенология – бұл пайдалы-шаруашылық мақсатта, медициналық тәжірибе
үшін, экологияны жақсарту және т.б. үшін прдуцнет есебінде жануарлар,
өсімдіктер және микроорганизмдерді қолданумен, технологиялық үрдістердің
туындауымен, жетілдірумен байланысты ғылым.
Сонымен биологияны халық шаруашылығына қажетті өнімдерді (дәрі-
дәрмектерді, реактивтерді, өсімдіктерді қоғау заттар, бактериялық
тыңайтқыштар, қоректендіргіш дәмдеуіштерді және т.б.) алу үшін
аппаратурамен, технологиямен және үрдістермен айналысатын немесе
микроорганизмдер, соның ішінде вирустар, тіндік және өсімдік жасушалары
немесе олардың құрамындағылар мен қалдықтарды тоқыраумен айналысатын пән
ретінде қарастыруға болады.
Биология саласында жаңа ғылыми бағыт қалыптасу, гендік инженерияда
қызметті белсенді генетикалық құрылым рекомбинантты ДНҚ-ны in vitro
құрастыру, аталық-аналық жасушасының табиғи генотипін тиісті фенотиптік
қасиетімен түрленуленген өзгеру, ОВ 40вирустың ДНҚ фрагментінен және E.coli
галактозды оперонымен dvgal лямбда бактериофагынан тұратын алғашқы
рекомбинантты ДНҚ-ны құру (Берг, 1972) дәстүрлі емес биотехнология –
молекулярлық биотехнология, рекомбинантты биотехнологиясының бастамасы
болды. Сондықтан, генді инженерия жаңа биотехнологияның ядросы ретінде
молекулярлық биологияның, молекулярлық генетиканың тікелей ұрпағы деп
мойындау керек, ал дәстүрлі биотехнологияның негізі – микробиология,
микробиологиялық өндіріс.
Әрине, биотехнологияға ғылыми пән ретінде анықтама бергенде, оның
міндеттері мен мақсаттарында салалы бояулар, ауыл шаруашылық
биотехнологиясы, экологиялық биотехнологиясы, өндірістік биотехнологиясы
және басқа да бағыттары да болуы мүмкін.
Биология мен биотехнология сөздері, био және технология болып
ажыратылады. Биология да және биотехнология да тірі объектімен жұмыс
істейді, бірақ олардың тіріге деген ыңғайы немесе көз-қарасы әртүрлі.
Биотехнология тірі тек танымдық қызығушылықпен оқытпайды, ол тірі объектіні
адамға қажетті өнімдерді өндіру үшін, жұмыс істеуге мойын ұсындырғысы
келеді. 1928 жылы биотехнологияның көркеюіне таң қала отырып, Д.Ж. Холдейн
Неге өзімізге химиялық қосылыстарды жасау еңбегін алуымыз керек, егер оны
бізге микроб жасаса? деген болатын.
Биотехнология қазіргі инженерлік технология мен аппаратураларды
қолдана отырып, биологиялық бірнеше пәндер негізінде қаланған биологиялық,
химиялық және технологиялық ғылымдар негізінде қалыптасқан. Биотехнология
дамуының қалыптасуына-ферментационды технология және инженерлік
энзимология, гендік инженерия және молекулярлық биология, генетика
саласындағы жетістіктер, тірі жасушаның биохимиясы және физиологиялық
қалыптасқан білім, биологиялық ғылымның бір буыны, яғни негізгі бұтағы,
т.б.
Шынында да, биотехнология ғылыми пән және өндірістік технология
есебінде тірі жасушаның биоөндіргіштік белсенділігін зерттеуге, сапалы
өндірушілік қабілдеті бар және әртүрлі салаларда: ауыл шаруашылығында,
фармацевтикада, тағам өнеркәсібінде, биоэнергетикада, қоршаған орта
ремедиациясында, биоэлектроникада, тағы басқаларда қолданылатын жаңа
объектілерді құрып, жетілдіру мақсатына арналған жұмысы бойынша үлкен көңіл
бөлінеді. Ғылымның әртүрлі саласындағы жетістіктер биотехнологияда
қолданылады.
Биотехнология жоғары технологиялардың қазіргі саласы есебінде, оның
тірі организмдер мен биологиялық үрдістерді құрайды және әртүрлі өзіндік
ғылыми бағыттар бойынша дамиды: ауылшаруашылық, өнеркәсіптік, экологиялық,
молекулярлық, биотехнологиялық, имуннобиотехнологиялық және т.б.
Медициналық биотехнология
Биотехнологияның даму тарихының негізгі кезеңдерінің бірі – бұл
антибиотиктердің ашылуы, олардың зертханалық жағдайда алу және өндірістік
масштабта өндірілу кезең болады. Қазіргі уақытта денсаулық сатаудың алғашқы
мақсаты болып, жаңа антибиотиктердің, әсіресе табиғи қасиеті бар
антибиотиктерді, сонымен қатар, тағам өнеркәсібінде және ветеринарияда
өндіріп қолдану. Мәнісінде, антибиотиктер фармпрепараттарды тұтынуда және
биотехнологиялық өндірілу көлемінде ең үлкен класс болып табылады.
Қазіргі медицинада гомональды препараттар (инсулин, соматотропин және
т.б.), биологиялық активті заттар (интерлейкиндер, интерферондар, қан
плазмилогенінің белсендіргіші, антигемофильді фактор және т.б.), генді
инженериялық вакциналар (суббірліктің, пептидтік, векторлық),
моноклоналдыантиденелер негізінде диагностикумдар, нуклеин қышқылдарын
анықтау үшін тест-жүйелер және т.б.
Фитопрепараттар (алкалоидтар, гликозидтер, стероидтар, эфирлік майлар
және т.б.), микробтық ферменттерді (стертокиназа, урокиназа,
супероксиддисмутаза, әртүрлі амилазалар және протеазалар),
полидекстрандарды қолднуы және өндірілуі кеңеюде.
Экологиялық биотехнология
Қоршаған ортаның экологиялық күйі – бұл әрбір мемлекет, бүкіл адам,
қоғам үшін тұрақты үдемелі мәселе. Топырақтың, судың және ауаның
ксенобиотиктермен, химиялық заттармен, сондай-ақ улы қосылыстармен, ауыр
металдармен, пестицидтермен, коммуналдық қалдықтармен ластану
қарқындылығын, биологиялық технология көмегін пайдалана отырып тоқтатуға
болады.
Қоршаған ортада микроорганизмдердің барлық жерде болуы және олардың
үлкен катаболизмдік потенциялының әсерінен, биосфераға түскен кез келген
қосылыс түгелдей минералданады деп болжайтын (микробиологиялық үміттену)
гипотеза, табиғаттағы заттар айналасындағы микроорганизмдердің ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.