Банктер қарызы - қарыздарды төлеу
Жоспар
Кіріспе 3
1 БАНКТЕРДЕГІ АРНАЙЫ ШОТТАР ТУРАЛЫ АҚПАРАТТАРДЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫНДАҒЫ
БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІҢ МӘНІ МЕН РӨЛІ
1.1 Банктегі шоттардың ашылуы, жүргізілуі, есебін ұйымдастыру 5
1.2 Банктердегі арнайы шоттар мен есеп айрысу шоттарындағы нақты
ақша қозғалысының есебі 5
2 БАНКТЕГІ АРНАЙЫ ШОТТАР, ОПЕРАЦИЯЛАРЫН ТЕКСЕРУ 11
2.1 Банктегі арнайы шоттар мен есеп айрысу шоттарындағы нақты
ақшалардың қозғалысының құжатпен рәсімдеу
2.2 Банктегі арнайы шоттар мен есеп айрысу шотындағы ақшалай 15
құралдардың қозғалысы бойынша операциялардың синтетикалық және
аналитикалық есебі 15
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі 18
23
25
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі. Ұйымдар меншікті және қарыздық ақшаларды
(кассадағы ақшаның қалдығынан басқа) банктегі шоттарда сақтауы тиіс. Заңды
тұлғаның банкте бірнеше шот ашуға құқығы бар.
Есеп айырысу (ағымдық) шотын және басқа шоттарды ашу үшін банкке
анықталған тәртіпте шот ашу туралы өтініш, Ұйымның құрылуы, тіркелуін
куәландыратын құжаттар, бекітілген жарғының көшірмесі, төлем құжаттарына
қол қоюға құқысы бар тұлғалардың қолдарының үлгілері бар карточка, мөрдің
үлгісі, зейнетақы және басқа да бюджеттік емес қорларда тіркелгендігі
туралы анықтама, салықтық есепке тұрғандығын растайтын анықтама беріледі.
Шоттар бойынша операцияларды жүргізу мен рәсімдеу тәртібі Қазақстан
Республикасының Ұлттық мемлекеттік банкінің ережелерімен реттелінеді.
Қолма-қолсыз есеп айырысу операцияларын жүргізу кезінде банк пен
ұйымның (клиенттің) арасындағы қарым-қатынастарды анықтайтын негізгі құжат-
олар арасындағы келісім болып табылады.
Әр ашылған шотқа осы шоттағы ақшаның қозғалысымен байланысты барлық
құжаттарда көрсетілетін нөмір беріледі.
Есеп айырысу (ағымдық) шотындағы ақшалардың қозғалысы төлем
құжаттарымен рәсімделеді, оларға ақшаны кіріс етуге хабарлама, чектер,
төлем тпсырмалары және басқалары жатады.
Ақшаны кіріс етуге хабарлама банкте қолма-қол ақшаларды беру кезінде
қолданылады.
Чек – шығыс төлем құжаты. Есеп айырысу (ағымдық) шотынан ақшаларды алу
чекпен рәсімделеді. Чектің кері жағында оның мақсатты бағытталуы (еңбекақы
төлеуге, шаруашылық шығындар) көрсетіледі [1].
Төлем тапсырмасы дегеніміз ұйымның банкке оның есеп айырысу (ағымдық)
шотынан жабдықтаушының, қаржылық органның немесе басқа ұйымның есеп айырысу
шотына белгілі бір соманы аудару туралы бұйрығы.
Құрылыс ұйымдары жабдықтаушылармен есеп айырысуды оперативті жүргізу
мақсатында чектік кітапшаларды қолданады. Чектермен есеп айырысулар нақты
алынған материалдар немесе нақты көрсетілген қызметтер бойынша жүргізіледі.
Барлық банктік құжаттар бүлінулерсіз , түзетулерсіз толтырылуы,
ұйымның басшысымен және бас бухгалтерімен қол қойылуы керек.
Ұйыммен келісілген мерзімде банк оған есеп айырысу (ағымдық) шотынан
көшірмелерді растаушы құжаттармен бірге береді немесе беріп жібереді.
Есеп айырысу (ағымдық) шоты бойыша операциялар 10401040 Ағымдық
шоттардағы теңгемен ақша қаражаттары активті шотында жүргізіледі,оның
дебетінде ақша қаражаттарының келіп түсуі, ал кредитінде олардың шығыс
етілуі көрсетіледі.
1030 шотының дебеті мына шоттардың кредитімен корреспонденттеледі:
- 1210-1240 – көрсетілген жұмыс пен қызмет көлемі шотының сомасын
төлеу;
- 1060 – Депозиттік банктік шоттардағы ақша қаражаттары депозиттік
банктік шоттан келіп түскен сомаға
- 1010 Касса - кассадан қолма-қол салынған сомаға;
- 3010 Банктердің қарызы банктен алынғанқысқа мерзімді несиелер
сомасына;
- 3510 Жұмыстар атқару мен қызметтер көрсетуден алынған аванстар -
тапсырыс берушілерден алынған аванс сомасына .
1030 шотының кредиті мына шоттардың дебетімен корреспонденттеледі:
- 10101010 Ұлттық валютадағы кассадағы қолма-қол ақша - чек бойынша
алынған ақша сомасына;
- 1610 Берілген аванстар -тауарлы-материалдық қорларды жеткізу,
жұмыстар атқару мен қызметтер көрсетуге берілген аванстар;
- 3010 Банктер қарызы - қарыздарды төлеу;
- 3310 Төленуге тиісті шоттар - Жабдықтаушылар мен мердігерлер
алдындағы қарызды өтеу;
- 1060 – депозиттік шотқа аударылған сомаға;
- 3110-3190 Бюджетпен есеп айырысу - бюджет алдындағы салықтар,
алымдар бойынша қарыздарды өтеу;
- 3210 Жинақтаушы зейнетақы қорымен есеп айырысулар зейнетақы қорына
аударымдарды аудару;
- 3360 Басқа кредиторлық қарыз мен есептемелер әлеуметтік сақтандыру
бойынша қарыздарды өтеу;
- 3360 Басқа кредиторлық қарыз мен есептемелер-ағымдық жал бойынша
қарыздарды өтеу; және т.б.
1040 шоты бойынша операцияларды көрсетудің негізі осы шоттан алынған
көшірмелер болып табылады. Банктен алынған көшірмелерді тексеру барысында
анықталған ағымдық шоттың дебетіне немесе кредитіне қателесіп жазылып
қойған сомаларды себебін анықтағанға дейін 312801280 Өзге дебиторлық
қарыз шотына апарады.
Есеп айырысу шоты бойынша операциялардың синтетикалық есебі №2 журнал-
ордерде 1010 шотының кредиті бойынша) және №2 ведомосьте (1010 шотының
дебеті бойынша) жүргізеді. Компьютерлік өңдеу кезінде 1010 шотының
карточкасы мен 1030 шотының талдауы жүргізіледі [2].
Курстық жұмыстың мақсаты - банктегі арнайы шоттар, операцияларын
тексеру. Осыған байланысты мынадай міндеттерді алға қойдым:
̶ банктегі шоттардың ашылуы, жүргізілуі, есебін ұйымдастыру
мәселелерімен таныстыру;
̶ банктердегі арнайы шоттар мен есеп айрысу шоттарындағы нақты ақша
қозғалысының есебін анықтау;
̶ банктегі арнайы шоттар мен есеп айрысу шоттарындағы нақты
ақшалардың қозғалысының құжатпен рәсімдеуді талдау;
̶ банктегі арнайы шоттар мен есеп айрысу шотындағы ақшалай
құралдардың қозғалысы бойынша операциялардың синтетикалық және
аналитикалық есебін жасау;
Курстық жұмыстың құрылымы. Курстық жұмыс кіріспеден, 2 тараудан,
қорытынды және пайдаланылған әдебиеттерден тұрады.
1 БАНКТЕРДЕГІ АРНАЙЫ ШОТТАР ТУРАЛЫ АҚПАРАТТАРДЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫНДАҒЫ
БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІҢ МӘНІ МЕН РӨЛІ
1.1 Банктегі шоттардың ашылуы, жүргізілуі, есебін ұйымдастыру
Кәсіпорындар банкілердің арнаулы шоттарында жасалатын операцияларының
есебі "Банктегі арнайы шоттардағы ақша қаражаттары" деген бөлімшесінің
шоттарында жүреді. Олардың қатарына келесі шоттар кіреді:
1070 "Аккредитивтегі ақша қаражаттары" шоты. Бұл шотта аккредитивтегі
ақша қаржыларының қозғалысы есепке алынады. Аккредитив - клиенттің
тапсыруымен өзі келісімге отырған контрагенттің пайдасына берілген
банкісінің сөзсіз орындалуы тиісті міндеттемесі. Ол бойынша аккредитив
ашқан банк (банк-эмитент) жабдыктаушыларға төлем жасай алады немесе осындай
төлемдерді олар аккредитивте көзделген құжаттарды ұсынған жағдайда басқа
банкілердің жүзеге асыруына өкілеттік бере алады.
Аккредитивтің келесі түрлері ашылады:
жабылатын (депоненттелген); қайтарып алынатын немесе қайтпайтын;
дәлелденген және трансферабельдік (аудармалы) болып белінеді.
банкке аккредитивтің шамасына тең ақша сомасын (жабылатын) оның
билігіне беріп, ал ол өзінің міндеттемесінін. әрекет ету мерзімінде осы
ақшаны мүмкіндігінше аккредитив бойынша төлем жасау үшін пайдаланатын
жағдаймен келіседі.
Қайтарып алынатын аккредитивті банк-эмитент бенефициармен аддын-ала
келіспей-ақ (мысалға, келісім-шартта қаралған жағдайды сақтамаған жағдайда)
жоюы немесе езгертуі мүмкін. Қайтарып алынатын аккредитив жағдайында барлық
билікті өзгерту туралы жағдайды телеуші тек банк-эмитент арқылы
бенефициарға бере алады. Бірақ өзгерту мен жоюдың алдында орындаушы банк,
аккредитив жағдайына сәйкес, бенефициар қойған және бенефициар банкісі
қабылдаған құжаттарды төлеуге міндетті.
Қайтпайтын (немесе қайтарып алынбайтын)банк-эмитенттің барлық жағдайын
орындаған кезде аккредитив бойынша төлем жасауды қатаң түрде өз міндетіне
алады. Қайтпайтын аккредитив бенефициардың келісімінсіз өзгертуге немесе
жоюға жатпайды [1].
Бенефициар аккредитивтін. пайдалануын өз мерзімінен бұрын тоқтата
алады, егер де бұндай жағдай шартта қаралса.
Дәлелденген аккредитив — бұл банк-эмитент болып саналмайтын басқа
орындаушы банктердің қосымша кеплідігі бар болса ғана жүзеге асатын
аккредитив.
Трансферабельдік (аударма) аккредитив - бұл бенефициардың өзінен басқа
(екінші бенефициар болып саналатын) бірнеше тұлғаның немесе аккредитивті
толық немесе ішінара пайдаланатын мүмкіндігін қарастыратын аккредитив.
Аккредитив тек бір ғана бенефициармен есеп айырысуға арналуы мүмкін.
Аккредитив бойынша есеп айырысу тәртібі және оның мерзімі бенефициар мен
телеушінің арасындағы келісім-шартта белгіленеді. Сондай-ақ келісімнін,
ішінде: банк-эмитенттің атауы, аккредитивтің түрі және оны пайдалану
тәсілі, аккредитивтін, ашылғаны жөніңде жабдықтаушыны хабардар ету тәсілі,
аккредитив бойынша қаржы алу үшін бенефициар ұсынган құжаттардың толық
тізімі және нақты сипаттары, тауарларды тиегеннен кейін кұжаттарды ұсыну
мерзімі, оларды рәсімдеуге қойылатын талаптар, баска кажетті кұжаттар мен
шарттары болуы кажет. Аккредитивтің қандай түрге бататындығы анық болуы
керек, яғни қайтарып алынатын ба, жоқ әлде қайтарып алынбайтын ба? Егер де
бұндай белгілері анық болмаса, онда ондай аккредитивтер қайтарып алынбайтын
болып саналады. Сондай-ақ аккредитивтін. пайдалану тәсілі де анық болғаны
жен: ұсынған заматта төленетін немесе бөліп-бөліп төлеуге болатын және
аудармалы вексельді акцептеу немесе негоциациялау1 үшін пайдаланатын болып
бөлінеді.
Аккредитив бойынша қаржы алу үшін бенефициар тауарларды тиеген соң,
тауарлардын. тиелгені жөнінде және басқа да аккредитивтің шарттарында
көзделген құжаттарды қызмет етуші банк мекемесіне ұсынады. Аккредитив
бойынша төлемді растайтын құжаттар жабдықтаушы аркылы банкке аккредитивтің
мерзімі өткенге дейін ұсынылуы және аккредитивтің барлық шарттарының
орындалғанын айғақтауы керек. Осы шарттардың біреуі бұзылған жағдайда
аккредитив бойынша төлеу жүзеге асырылмайды [3].
Бенефициар банкісі аккредитив бойынша қаржынын. дүрыс пайдаланылуын
бақылайды, сол үшін аккредитив беруші оған аккредитив сомасынан белгіленген
келемде делдаддық ақша телейді. Аккредитив ұсынылған тапсырыста делдалдық
ақшаның сомасы жеке көрсетіледі.
Бенефициар банкісі (атқарушы банк) аккредитивті төлеу кезінде
жабдықтаушының аккредитив бойынша барлық шарттарын сақтағанын тексереді,
сондай-ақ шоттар тізбесінің дұрыс рәсімделгенін, ондағы бенефициардын қолы
мен мөрінің белгіленген үлгіге сай болуын тексеруге міндетті.
Егер аккредитивтің шарттарында уәкілетті сатып алушының келісімі
кезделген болса, онда акцептік жазбаның бар болуы және уәкілдің қолының
ұсынылған үлгіге сәйкестігі тексеріледі.
Сатып алушының уәкілі жабдықтаушыдан тауарды кабылдап алар кезде шот
тізбесінде тауардың тиелген күні, тауарлы-келік құжаттарынын немірі,
тауарды байлаиыс мекемелері аркылы жөнелткен жағдайда почта квитанциясының
немірі, кабылдау, қабылдау-өткізу құжаттарының немірі немесе толтырылған
күні және тауар жөнелтілген көліктің түрі көрсетілмесе шот-тізбесін төлеуге
беруге болмайды. Жабдықтаушы арқылы банкіге реестрдің (шот-тізбесінің) үш
данасы ұсынылады, олардың ішінен бір данасы мемориалды ордер ретінде
пайдаланылады, үшінші данасы шот-тізбесінің қабылданганын білдіретін қолхат
ретінде жабдықтаушыға беріледі де, ал екінші данасы тауарлы-келік
құжаттарының қаттамасымен және банкінің белгісімен жабдықтаушыға тапсыру
үшін банк-эмитентке жіберіледі. Аккредитивті қолма-қол ақша түрінде төлеуге
рұқсат етілмейді. Егер аккредитивтің шарттарымен уәкілетті сатып алушының
акцепті көзделген болса, онда аталған тұлғалар атқарушы банкіге келесі
құжаттарды: төлқұжат немесе оны алмастыратын құжат; банкіде жок, болган
жағдайда өз қолының үлгісін (қолдың үлгілері карточкасының бланкісіне
толтырылады); іс-сапар куәлігі немесе аккредитив ашқан ұйым берген
сенімхатын ұсынуға міндетті.
Аккредитив есебінен төлеу ушін, акцептелінген шоттар тізбесінде
(реестрінде) немесе тауарлы-көлік кұжаттарында (накладнойында) екілеттік
берілген тұлға акцепт жөнінде жазбаны береді.
Аккредитивтің мерзімінің етуіне байланысты жабдықтаушыға қызмет
керсететін банктегі аккредитив жабылады. Аккредитивтің жабылғаны жөнінде
атқарушы банк банк-эмитентті хабардар етеді. Жабдықтаушыға қызмет
көрсететін банкте пайдаланылмаған сомалар оның көрсетуімен қаржылар алынған
шотка қайтадан аударылады; сатып алушының өзімен тұтастай немесе бөлшектеп
кері қайтарылган аккредитавтің сомаларына банк-эмитенттен мәліңцеме келіп
түскен күні кемітіледі. Аккредитивтің жабылғаны жөнінде банк-эмитентке
хабарлама жіберіледі.
Банктің кінәсінен жіберілген кемшіліктерден басқа барлық бенефициарға
түскен шағым банктің қатысуынсыз тараптардың өз арасында қаралады.
Егер аккредитив қысқа мерзімге берілген немесе ұзақ мерзімге берілген
несиелердің есебінен ұсынылған болса 4010 "Банк несиелері" шотында, ал егер
аккредитив есеп айырысу шотынан ұсынылған болса 1040 "Есеп айырысу
шотындағы қолма-қол ақша" шотында аккредитивтің ашылуы мүмкін, ол кезде
жоғарыдағы шоттар (1040) кредиттеледі де, 1070 "Аккредитивтердегі ақша
қаражаттары" шоты дебеттеледі.Жабдықтаушылар шотын төлеу 1070 шоттың
кредиті бойынша және 3310 "Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп
айырысу" шотының дебеті бойынша көрсетіледі; пайдаланылмаған аккредитивті
тұтастай немесе бөлшектей кері кайтару 1040,1050,4010 шоттарының
дебеттерінде және 1070 шоттың кредитінде көрсетіледі.
Банктерге комиссиондық төлемдері төленген кезде 7210 шоты дебеттеледі
де, 1040 шоты кредитттеледі.
1070 "Чек кітапшаларындағы ақаиа қаражаттары" шоты бойынша есеп
айырысу чек кітапшаларындағы чектер арқылы есепке алынады. Чек — бұл өзінің
шот есебінен қаражатты алушының (чек ұстаушы) шотына белгілі бір соманы
аудару жөніндегі арнаулы кағазға (бланкке) толтырған клиенттің (чек
берушінің) өзіне қызмет көрсететін банкке берген жазбаша тапсырмасы.
Чек кітапшасы бойынша депоненттелген сомасы берілген кезде 1070
дебеттеліп, 1050,1040, 4010 шоттары кредиттеледі [4].
Кітапшалардағы чектерге төлем жасалуы үшін чектер чек ұстаушылар
арқылы банкке чек реестрімен ұсынылады. Чек кітапшаларын есеп беруге
жабдықтаушыларға (экспедиторларға) және басқа тұлғаларға беру кезінде 1280
"Басқа да дебиторлық қарыздар" шотының, "Өздеріне берілген чек кітапшалары
бойынша есеп беретін тұлғалар" деп аталатын аналитикалық шоты дебеттеліп,
3210 "Басқа кредиторлық қарыздар" шотының "Чек кітапшалары бойынша есеп
беруші тұлғалармен есеп айырысу" деп аталатын аналитикалық шоты
кредиттеледі. Төленген чектердің сомасына 3210 шоты дебеттеліп, 1070 шоты
кредиттеледі. 1070 қағаздар ретінде шығарылған баска да құжаттар) және ақша
құжаттары (маркілер, демалыс үйлеріне және санаторийлерге жолдама,
авиабилеттер және т.б.) есепке алынады. Кассадағы қолхаттар есепке
алынбайды, яғни олардағы көрсетілген ақшаның сомасы калдыққа қосылмайды;
кассада осы кәсіпорынға тиісті емес ақша қаржылары және басқа да
құндылықтардың бар болуы жөніндегі кассирдің мәлімдемесі қабылданбайды.
Цемент ААҚ
Кәсіпорын, ұйым
Құжаттың нөмірі ӨқжаттыОперация түрінің
жасағанкоды
күні
Банк клиентінің мекен-жайы
Местонахождение клиента банка
Тел. №
Банк (банктің филиалы, бөлімшесі) Кодтар
Банк (филиал, подр&зделение банка)
(толық атауы)(полное наименование)
Банктің мекен-жайы (банктің филиалы,
бөлімшесі) Местонахождение банка (филиал,
подразделение банка)
Тел. №
Клиенттің жеке сәйкестендірілген коды
Индивидуальный индентификационный код клиента
Осы құжатта көрсетілген үлгілер клиенттің
келісімін талап ететін банктік есеп-шот
бойынша барлық операцияларды жүргізген кезде
міндетті деп саналсын.
Лауазымы Аты-жөні Қойылған қолдың үлгісі
должность Фамилия, имя, отечество Образец подписи
БіріншіПервая
Қолыподпись
ЕкіншіВторая
колыподпись
Мөр бедерлемесінің үлгісі (егер бар болса)
Келесі бет Обратная сторона
Үлгілерді Үлгілерді Үлгілерді Үлгілерді
куәландыратын куәландыруға куәландыру куэландыратын
ұйымнын атауы өкі-леттігі бар уақыты адамдардың
адамдардың аты-жөні қойған колдары
мен мөрлері
(қолдары)
(подписи)
(мөр) (печать)
Бірінші қол қою құқығы кәсіпорын басшысында, екіншісі бас бухгалтерде.
Банктік шотка субъектке хабарланатын нөмір беріледі және ол операцияны
ресімдейтін барлық құжаттарға қойылады.
Ағымдағы шотқа оның иесіне тиесілі төлемдерінің негізгі массасы -
тауарларды, қызмет көрсетулерді, материалдық құндылықтарды өткізуден түскен
түсімдер, банкте несие алу және т.б. түседі [7].
1.2 Банктердегі арнайы шоттар мен есеп айрысу шоттарындағы нақты ақша
қозғалысының есебі
Ағымдағы шоттан жабдықтаушылардың алынған тауарлық-материалдық қорлар
үшін қойған шоттары төленеді, бюджетпен есеп айырысулар, еңбекақыға,
зейнетақыға, жәрдемақыға және шаруашылық қажеттіліктерге қолма-қол ақша
беру жүргізіледі. Ағымдағы шотқа соманы есептеп жазу немесе есептен шығару
жөніндегі операцияларды шоттың жазбаша өнімі негізіыде ақшамен немесе
олардың (жабдықтау-шылардың, мердігерлердің төлем күжаттарын төлеу)
келісімімен, шаруашылық істері жөніндегі алқаның, соттардың, салық және
қаржы органдарының шешімі бойынша даусыз тәртіппен өндірілетін төлемдерден
басқасы, жүргізіледі. Ағымдық шоттағы қаражат жеткіліксіз немесе мерзімінде
төленбеген барлық құжаттар қаржы түскен мүмкіндігіне қалай төленеді.
Банктегі ақшаны пайдаланғаны үшін банк шартпен белгіленетін мөлшерде
және тәртіппен сыйақы төлейді (ҚР АК 751 бабы). Мұндайда мынадай
бухгалтерлік жазба жасалады:
6280 Ағымдық шоттағы ақша шот кредиті
Клиент банктік қызмет ету шарты бойынша көрсеткен қызметі үшін шартт
қарастырылған жағдайлармен, тәртіппен (ҚР АК 744 бабы) төлейді. Мұндайда
мынадай бухгалтерлік жазба жасалады:
7210 Жалпы және әкімшілік шығыстар шот дебеті
1040 Ағымдык шоттағы ақша шот кредиті.
Қолма-қол ақшасыз есеп айырысуды ұйымдастыру Қазақстан Республикасынын
1998 ж. 29 маусымдағы №237-1Төлемдер мен ақша аударымдары туралы Заңына,
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі Басқармасының 2000 ж. 25 сәуірдегі №179
Қазақстан Республикасы территориясында төлемдік құжаттарды қолдану мен
қолма-қол ақшасыз төлемдер мен аударымдарды атқару ережелері атты
қаулысына және Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі Басқармасының Қазақстан
Республикасы территориясындағы банктік шот аиіпай, қолма-қол ақшасыз төлем
мен ақша аударымдарын атқару Ережелерін бекіту туралы қаулысына, Қазақстан
Республикасы Ұлттық банкі Басқарма-сының 2000 ж. 25 қарашадағы №433
Клиенттер мен оған қызмет ететін банк арасында қолма-қол ақшасыз төлем
жүргізу Ережелерін бекіту туралы атты қаулысына сәйкес жүзеге асады. Осы
заңнамалық жэне нормативтік құжаттармен қолма-қол ақшасыз есеп айырысудың
мынандай негізгі формалары ұсынылады:
Төлем тапсырмасы.
Чек.
Вексель.
Төлемдік талап-тапсырма.
Аккредитив.
Инкассолық өкім, салық қызметі органдары мен кеден органдарының инкассолық
өкімі.
Ұлттық банктің құкықтық-нормативтік актілерімен белгіленген басқада төлем
құжаттары.
Төлеуші мен алушы арасындағы қаражат есептеу формалары шартпен немесе
келісіммен белгіленеді.
Төлем тапсырмаларымен есеп айырысу дегеніміз - ақша жіберушінің
тапсырмада көрсетілген сомада бенефициар (ақшалай қаражатты алушы)
пайдасына ақша аудару туралы қызмет көрсететін алушы-банкке тапсырмалары.
Ақша жіберуші қызмет көрсететін алушы-банкке белгіленген формадағы (-
сызбасы) бланкпен төлем тапсырмасын ұсынады.
Ақша жіберуші төлем белгілеуі жолында атауды, негізінде ақша аудару
атқарылатын кұжаттың нөмірі мен ай-күні, жылын, сондай-ақ Төлем
белгілеуінің коды жолында Қазақстан Республикасы ұлттық банкі
басқармасының 2000 ж. 16 мамырындағы №195 қаулысына сай - төлемнің кодтық
белгілерін көрсетуге міндетті.
Сонымен қатар төлем тапсырмаларына деректемелерді толтырғанда
Қазақстан Республикасы Ұлттык банкі Басқармасының 1999 ж. 15 қарашадағы
№388 Қазақстан Республикасылың мемлекеттік сыныптауышын - төлем
белгілеудегі бірыңғай сыныптауышты қолдану ережелері атты қаулысын
басшылыққа алған жөн [8].
Төлем белгілеудегі бірыңғай жіктеуді кодтау құрылымы цифрлық және
әріптік рәміздер жүйесінің көмегімен құрылған.
I - ақша жіберушінің резиденттік белгісі (резидент - Қазақстан
Республикасында мекен-тұрағы бар немесе Қазақстан Республикасының заңдарына
сәйкес құрылған заңдық және жеке тұлғалар, сондай-ақ Қазақстан
Республикасынан тысқары тұратын дипломатиялық, сауда жэне басқа ресми
өкілдіктер; резидент емес - Қазақстан Республикасындағы немесе одан тыс
жерлердегі барлық заңдық және жеке тұлғалар, сондай-ақ резидент
түсінігінде көрсетілмеген филиалдар мен ... жалғасы
Кіріспе 3
1 БАНКТЕРДЕГІ АРНАЙЫ ШОТТАР ТУРАЛЫ АҚПАРАТТАРДЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫНДАҒЫ
БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІҢ МӘНІ МЕН РӨЛІ
1.1 Банктегі шоттардың ашылуы, жүргізілуі, есебін ұйымдастыру 5
1.2 Банктердегі арнайы шоттар мен есеп айрысу шоттарындағы нақты
ақша қозғалысының есебі 5
2 БАНКТЕГІ АРНАЙЫ ШОТТАР, ОПЕРАЦИЯЛАРЫН ТЕКСЕРУ 11
2.1 Банктегі арнайы шоттар мен есеп айрысу шоттарындағы нақты
ақшалардың қозғалысының құжатпен рәсімдеу
2.2 Банктегі арнайы шоттар мен есеп айрысу шотындағы ақшалай 15
құралдардың қозғалысы бойынша операциялардың синтетикалық және
аналитикалық есебі 15
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі 18
23
25
Кіріспе
Курстық жұмыстың өзектілігі. Ұйымдар меншікті және қарыздық ақшаларды
(кассадағы ақшаның қалдығынан басқа) банктегі шоттарда сақтауы тиіс. Заңды
тұлғаның банкте бірнеше шот ашуға құқығы бар.
Есеп айырысу (ағымдық) шотын және басқа шоттарды ашу үшін банкке
анықталған тәртіпте шот ашу туралы өтініш, Ұйымның құрылуы, тіркелуін
куәландыратын құжаттар, бекітілген жарғының көшірмесі, төлем құжаттарына
қол қоюға құқысы бар тұлғалардың қолдарының үлгілері бар карточка, мөрдің
үлгісі, зейнетақы және басқа да бюджеттік емес қорларда тіркелгендігі
туралы анықтама, салықтық есепке тұрғандығын растайтын анықтама беріледі.
Шоттар бойынша операцияларды жүргізу мен рәсімдеу тәртібі Қазақстан
Республикасының Ұлттық мемлекеттік банкінің ережелерімен реттелінеді.
Қолма-қолсыз есеп айырысу операцияларын жүргізу кезінде банк пен
ұйымның (клиенттің) арасындағы қарым-қатынастарды анықтайтын негізгі құжат-
олар арасындағы келісім болып табылады.
Әр ашылған шотқа осы шоттағы ақшаның қозғалысымен байланысты барлық
құжаттарда көрсетілетін нөмір беріледі.
Есеп айырысу (ағымдық) шотындағы ақшалардың қозғалысы төлем
құжаттарымен рәсімделеді, оларға ақшаны кіріс етуге хабарлама, чектер,
төлем тпсырмалары және басқалары жатады.
Ақшаны кіріс етуге хабарлама банкте қолма-қол ақшаларды беру кезінде
қолданылады.
Чек – шығыс төлем құжаты. Есеп айырысу (ағымдық) шотынан ақшаларды алу
чекпен рәсімделеді. Чектің кері жағында оның мақсатты бағытталуы (еңбекақы
төлеуге, шаруашылық шығындар) көрсетіледі [1].
Төлем тапсырмасы дегеніміз ұйымның банкке оның есеп айырысу (ағымдық)
шотынан жабдықтаушының, қаржылық органның немесе басқа ұйымның есеп айырысу
шотына белгілі бір соманы аудару туралы бұйрығы.
Құрылыс ұйымдары жабдықтаушылармен есеп айырысуды оперативті жүргізу
мақсатында чектік кітапшаларды қолданады. Чектермен есеп айырысулар нақты
алынған материалдар немесе нақты көрсетілген қызметтер бойынша жүргізіледі.
Барлық банктік құжаттар бүлінулерсіз , түзетулерсіз толтырылуы,
ұйымның басшысымен және бас бухгалтерімен қол қойылуы керек.
Ұйыммен келісілген мерзімде банк оған есеп айырысу (ағымдық) шотынан
көшірмелерді растаушы құжаттармен бірге береді немесе беріп жібереді.
Есеп айырысу (ағымдық) шоты бойыша операциялар 10401040 Ағымдық
шоттардағы теңгемен ақша қаражаттары активті шотында жүргізіледі,оның
дебетінде ақша қаражаттарының келіп түсуі, ал кредитінде олардың шығыс
етілуі көрсетіледі.
1030 шотының дебеті мына шоттардың кредитімен корреспонденттеледі:
- 1210-1240 – көрсетілген жұмыс пен қызмет көлемі шотының сомасын
төлеу;
- 1060 – Депозиттік банктік шоттардағы ақша қаражаттары депозиттік
банктік шоттан келіп түскен сомаға
- 1010 Касса - кассадан қолма-қол салынған сомаға;
- 3010 Банктердің қарызы банктен алынғанқысқа мерзімді несиелер
сомасына;
- 3510 Жұмыстар атқару мен қызметтер көрсетуден алынған аванстар -
тапсырыс берушілерден алынған аванс сомасына .
1030 шотының кредиті мына шоттардың дебетімен корреспонденттеледі:
- 10101010 Ұлттық валютадағы кассадағы қолма-қол ақша - чек бойынша
алынған ақша сомасына;
- 1610 Берілген аванстар -тауарлы-материалдық қорларды жеткізу,
жұмыстар атқару мен қызметтер көрсетуге берілген аванстар;
- 3010 Банктер қарызы - қарыздарды төлеу;
- 3310 Төленуге тиісті шоттар - Жабдықтаушылар мен мердігерлер
алдындағы қарызды өтеу;
- 1060 – депозиттік шотқа аударылған сомаға;
- 3110-3190 Бюджетпен есеп айырысу - бюджет алдындағы салықтар,
алымдар бойынша қарыздарды өтеу;
- 3210 Жинақтаушы зейнетақы қорымен есеп айырысулар зейнетақы қорына
аударымдарды аудару;
- 3360 Басқа кредиторлық қарыз мен есептемелер әлеуметтік сақтандыру
бойынша қарыздарды өтеу;
- 3360 Басқа кредиторлық қарыз мен есептемелер-ағымдық жал бойынша
қарыздарды өтеу; және т.б.
1040 шоты бойынша операцияларды көрсетудің негізі осы шоттан алынған
көшірмелер болып табылады. Банктен алынған көшірмелерді тексеру барысында
анықталған ағымдық шоттың дебетіне немесе кредитіне қателесіп жазылып
қойған сомаларды себебін анықтағанға дейін 312801280 Өзге дебиторлық
қарыз шотына апарады.
Есеп айырысу шоты бойынша операциялардың синтетикалық есебі №2 журнал-
ордерде 1010 шотының кредиті бойынша) және №2 ведомосьте (1010 шотының
дебеті бойынша) жүргізеді. Компьютерлік өңдеу кезінде 1010 шотының
карточкасы мен 1030 шотының талдауы жүргізіледі [2].
Курстық жұмыстың мақсаты - банктегі арнайы шоттар, операцияларын
тексеру. Осыған байланысты мынадай міндеттерді алға қойдым:
̶ банктегі шоттардың ашылуы, жүргізілуі, есебін ұйымдастыру
мәселелерімен таныстыру;
̶ банктердегі арнайы шоттар мен есеп айрысу шоттарындағы нақты ақша
қозғалысының есебін анықтау;
̶ банктегі арнайы шоттар мен есеп айрысу шоттарындағы нақты
ақшалардың қозғалысының құжатпен рәсімдеуді талдау;
̶ банктегі арнайы шоттар мен есеп айрысу шотындағы ақшалай
құралдардың қозғалысы бойынша операциялардың синтетикалық және
аналитикалық есебін жасау;
Курстық жұмыстың құрылымы. Курстық жұмыс кіріспеден, 2 тараудан,
қорытынды және пайдаланылған әдебиеттерден тұрады.
1 БАНКТЕРДЕГІ АРНАЙЫ ШОТТАР ТУРАЛЫ АҚПАРАТТАРДЫҢ ҚАЛЫПТАСУЫНДАҒЫ
БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІҢ МӘНІ МЕН РӨЛІ
1.1 Банктегі шоттардың ашылуы, жүргізілуі, есебін ұйымдастыру
Кәсіпорындар банкілердің арнаулы шоттарында жасалатын операцияларының
есебі "Банктегі арнайы шоттардағы ақша қаражаттары" деген бөлімшесінің
шоттарында жүреді. Олардың қатарына келесі шоттар кіреді:
1070 "Аккредитивтегі ақша қаражаттары" шоты. Бұл шотта аккредитивтегі
ақша қаржыларының қозғалысы есепке алынады. Аккредитив - клиенттің
тапсыруымен өзі келісімге отырған контрагенттің пайдасына берілген
банкісінің сөзсіз орындалуы тиісті міндеттемесі. Ол бойынша аккредитив
ашқан банк (банк-эмитент) жабдыктаушыларға төлем жасай алады немесе осындай
төлемдерді олар аккредитивте көзделген құжаттарды ұсынған жағдайда басқа
банкілердің жүзеге асыруына өкілеттік бере алады.
Аккредитивтің келесі түрлері ашылады:
жабылатын (депоненттелген); қайтарып алынатын немесе қайтпайтын;
дәлелденген және трансферабельдік (аудармалы) болып белінеді.
банкке аккредитивтің шамасына тең ақша сомасын (жабылатын) оның
билігіне беріп, ал ол өзінің міндеттемесінін. әрекет ету мерзімінде осы
ақшаны мүмкіндігінше аккредитив бойынша төлем жасау үшін пайдаланатын
жағдаймен келіседі.
Қайтарып алынатын аккредитивті банк-эмитент бенефициармен аддын-ала
келіспей-ақ (мысалға, келісім-шартта қаралған жағдайды сақтамаған жағдайда)
жоюы немесе езгертуі мүмкін. Қайтарып алынатын аккредитив жағдайында барлық
билікті өзгерту туралы жағдайды телеуші тек банк-эмитент арқылы
бенефициарға бере алады. Бірақ өзгерту мен жоюдың алдында орындаушы банк,
аккредитив жағдайына сәйкес, бенефициар қойған және бенефициар банкісі
қабылдаған құжаттарды төлеуге міндетті.
Қайтпайтын (немесе қайтарып алынбайтын)банк-эмитенттің барлық жағдайын
орындаған кезде аккредитив бойынша төлем жасауды қатаң түрде өз міндетіне
алады. Қайтпайтын аккредитив бенефициардың келісімінсіз өзгертуге немесе
жоюға жатпайды [1].
Бенефициар аккредитивтін. пайдалануын өз мерзімінен бұрын тоқтата
алады, егер де бұндай жағдай шартта қаралса.
Дәлелденген аккредитив — бұл банк-эмитент болып саналмайтын басқа
орындаушы банктердің қосымша кеплідігі бар болса ғана жүзеге асатын
аккредитив.
Трансферабельдік (аударма) аккредитив - бұл бенефициардың өзінен басқа
(екінші бенефициар болып саналатын) бірнеше тұлғаның немесе аккредитивті
толық немесе ішінара пайдаланатын мүмкіндігін қарастыратын аккредитив.
Аккредитив тек бір ғана бенефициармен есеп айырысуға арналуы мүмкін.
Аккредитив бойынша есеп айырысу тәртібі және оның мерзімі бенефициар мен
телеушінің арасындағы келісім-шартта белгіленеді. Сондай-ақ келісімнін,
ішінде: банк-эмитенттің атауы, аккредитивтің түрі және оны пайдалану
тәсілі, аккредитивтін, ашылғаны жөніңде жабдықтаушыны хабардар ету тәсілі,
аккредитив бойынша қаржы алу үшін бенефициар ұсынган құжаттардың толық
тізімі және нақты сипаттары, тауарларды тиегеннен кейін кұжаттарды ұсыну
мерзімі, оларды рәсімдеуге қойылатын талаптар, баска кажетті кұжаттар мен
шарттары болуы кажет. Аккредитивтің қандай түрге бататындығы анық болуы
керек, яғни қайтарып алынатын ба, жоқ әлде қайтарып алынбайтын ба? Егер де
бұндай белгілері анық болмаса, онда ондай аккредитивтер қайтарып алынбайтын
болып саналады. Сондай-ақ аккредитивтін. пайдалану тәсілі де анық болғаны
жен: ұсынған заматта төленетін немесе бөліп-бөліп төлеуге болатын және
аудармалы вексельді акцептеу немесе негоциациялау1 үшін пайдаланатын болып
бөлінеді.
Аккредитив бойынша қаржы алу үшін бенефициар тауарларды тиеген соң,
тауарлардын. тиелгені жөнінде және басқа да аккредитивтің шарттарында
көзделген құжаттарды қызмет етуші банк мекемесіне ұсынады. Аккредитив
бойынша төлемді растайтын құжаттар жабдықтаушы аркылы банкке аккредитивтің
мерзімі өткенге дейін ұсынылуы және аккредитивтің барлық шарттарының
орындалғанын айғақтауы керек. Осы шарттардың біреуі бұзылған жағдайда
аккредитив бойынша төлеу жүзеге асырылмайды [3].
Бенефициар банкісі аккредитив бойынша қаржынын. дүрыс пайдаланылуын
бақылайды, сол үшін аккредитив беруші оған аккредитив сомасынан белгіленген
келемде делдаддық ақша телейді. Аккредитив ұсынылған тапсырыста делдалдық
ақшаның сомасы жеке көрсетіледі.
Бенефициар банкісі (атқарушы банк) аккредитивті төлеу кезінде
жабдықтаушының аккредитив бойынша барлық шарттарын сақтағанын тексереді,
сондай-ақ шоттар тізбесінің дұрыс рәсімделгенін, ондағы бенефициардын қолы
мен мөрінің белгіленген үлгіге сай болуын тексеруге міндетті.
Егер аккредитивтің шарттарында уәкілетті сатып алушының келісімі
кезделген болса, онда акцептік жазбаның бар болуы және уәкілдің қолының
ұсынылған үлгіге сәйкестігі тексеріледі.
Сатып алушының уәкілі жабдықтаушыдан тауарды кабылдап алар кезде шот
тізбесінде тауардың тиелген күні, тауарлы-келік құжаттарынын немірі,
тауарды байлаиыс мекемелері аркылы жөнелткен жағдайда почта квитанциясының
немірі, кабылдау, қабылдау-өткізу құжаттарының немірі немесе толтырылған
күні және тауар жөнелтілген көліктің түрі көрсетілмесе шот-тізбесін төлеуге
беруге болмайды. Жабдықтаушы арқылы банкіге реестрдің (шот-тізбесінің) үш
данасы ұсынылады, олардың ішінен бір данасы мемориалды ордер ретінде
пайдаланылады, үшінші данасы шот-тізбесінің қабылданганын білдіретін қолхат
ретінде жабдықтаушыға беріледі де, ал екінші данасы тауарлы-келік
құжаттарының қаттамасымен және банкінің белгісімен жабдықтаушыға тапсыру
үшін банк-эмитентке жіберіледі. Аккредитивті қолма-қол ақша түрінде төлеуге
рұқсат етілмейді. Егер аккредитивтің шарттарымен уәкілетті сатып алушының
акцепті көзделген болса, онда аталған тұлғалар атқарушы банкіге келесі
құжаттарды: төлқұжат немесе оны алмастыратын құжат; банкіде жок, болган
жағдайда өз қолының үлгісін (қолдың үлгілері карточкасының бланкісіне
толтырылады); іс-сапар куәлігі немесе аккредитив ашқан ұйым берген
сенімхатын ұсынуға міндетті.
Аккредитив есебінен төлеу ушін, акцептелінген шоттар тізбесінде
(реестрінде) немесе тауарлы-көлік кұжаттарында (накладнойында) екілеттік
берілген тұлға акцепт жөнінде жазбаны береді.
Аккредитивтің мерзімінің етуіне байланысты жабдықтаушыға қызмет
керсететін банктегі аккредитив жабылады. Аккредитивтің жабылғаны жөнінде
атқарушы банк банк-эмитентті хабардар етеді. Жабдықтаушыға қызмет
көрсететін банкте пайдаланылмаған сомалар оның көрсетуімен қаржылар алынған
шотка қайтадан аударылады; сатып алушының өзімен тұтастай немесе бөлшектеп
кері қайтарылган аккредитавтің сомаларына банк-эмитенттен мәліңцеме келіп
түскен күні кемітіледі. Аккредитивтің жабылғаны жөнінде банк-эмитентке
хабарлама жіберіледі.
Банктің кінәсінен жіберілген кемшіліктерден басқа барлық бенефициарға
түскен шағым банктің қатысуынсыз тараптардың өз арасында қаралады.
Егер аккредитив қысқа мерзімге берілген немесе ұзақ мерзімге берілген
несиелердің есебінен ұсынылған болса 4010 "Банк несиелері" шотында, ал егер
аккредитив есеп айырысу шотынан ұсынылған болса 1040 "Есеп айырысу
шотындағы қолма-қол ақша" шотында аккредитивтің ашылуы мүмкін, ол кезде
жоғарыдағы шоттар (1040) кредиттеледі де, 1070 "Аккредитивтердегі ақша
қаражаттары" шоты дебеттеледі.Жабдықтаушылар шотын төлеу 1070 шоттың
кредиті бойынша және 3310 "Жабдықтаушылармен және мердігерлермен есеп
айырысу" шотының дебеті бойынша көрсетіледі; пайдаланылмаған аккредитивті
тұтастай немесе бөлшектей кері кайтару 1040,1050,4010 шоттарының
дебеттерінде және 1070 шоттың кредитінде көрсетіледі.
Банктерге комиссиондық төлемдері төленген кезде 7210 шоты дебеттеледі
де, 1040 шоты кредитттеледі.
1070 "Чек кітапшаларындағы ақаиа қаражаттары" шоты бойынша есеп
айырысу чек кітапшаларындағы чектер арқылы есепке алынады. Чек — бұл өзінің
шот есебінен қаражатты алушының (чек ұстаушы) шотына белгілі бір соманы
аудару жөніндегі арнаулы кағазға (бланкке) толтырған клиенттің (чек
берушінің) өзіне қызмет көрсететін банкке берген жазбаша тапсырмасы.
Чек кітапшасы бойынша депоненттелген сомасы берілген кезде 1070
дебеттеліп, 1050,1040, 4010 шоттары кредиттеледі [4].
Кітапшалардағы чектерге төлем жасалуы үшін чектер чек ұстаушылар
арқылы банкке чек реестрімен ұсынылады. Чек кітапшаларын есеп беруге
жабдықтаушыларға (экспедиторларға) және басқа тұлғаларға беру кезінде 1280
"Басқа да дебиторлық қарыздар" шотының, "Өздеріне берілген чек кітапшалары
бойынша есеп беретін тұлғалар" деп аталатын аналитикалық шоты дебеттеліп,
3210 "Басқа кредиторлық қарыздар" шотының "Чек кітапшалары бойынша есеп
беруші тұлғалармен есеп айырысу" деп аталатын аналитикалық шоты
кредиттеледі. Төленген чектердің сомасына 3210 шоты дебеттеліп, 1070 шоты
кредиттеледі. 1070 қағаздар ретінде шығарылған баска да құжаттар) және ақша
құжаттары (маркілер, демалыс үйлеріне және санаторийлерге жолдама,
авиабилеттер және т.б.) есепке алынады. Кассадағы қолхаттар есепке
алынбайды, яғни олардағы көрсетілген ақшаның сомасы калдыққа қосылмайды;
кассада осы кәсіпорынға тиісті емес ақша қаржылары және басқа да
құндылықтардың бар болуы жөніндегі кассирдің мәлімдемесі қабылданбайды.
Цемент ААҚ
Кәсіпорын, ұйым
Құжаттың нөмірі ӨқжаттыОперация түрінің
жасағанкоды
күні
Банк клиентінің мекен-жайы
Местонахождение клиента банка
Тел. №
Банк (банктің филиалы, бөлімшесі) Кодтар
Банк (филиал, подр&зделение банка)
(толық атауы)(полное наименование)
Банктің мекен-жайы (банктің филиалы,
бөлімшесі) Местонахождение банка (филиал,
подразделение банка)
Тел. №
Клиенттің жеке сәйкестендірілген коды
Индивидуальный индентификационный код клиента
Осы құжатта көрсетілген үлгілер клиенттің
келісімін талап ететін банктік есеп-шот
бойынша барлық операцияларды жүргізген кезде
міндетті деп саналсын.
Лауазымы Аты-жөні Қойылған қолдың үлгісі
должность Фамилия, имя, отечество Образец подписи
БіріншіПервая
Қолыподпись
ЕкіншіВторая
колыподпись
Мөр бедерлемесінің үлгісі (егер бар болса)
Келесі бет Обратная сторона
Үлгілерді Үлгілерді Үлгілерді Үлгілерді
куәландыратын куәландыруға куәландыру куэландыратын
ұйымнын атауы өкі-леттігі бар уақыты адамдардың
адамдардың аты-жөні қойған колдары
мен мөрлері
(қолдары)
(подписи)
(мөр) (печать)
Бірінші қол қою құқығы кәсіпорын басшысында, екіншісі бас бухгалтерде.
Банктік шотка субъектке хабарланатын нөмір беріледі және ол операцияны
ресімдейтін барлық құжаттарға қойылады.
Ағымдағы шотқа оның иесіне тиесілі төлемдерінің негізгі массасы -
тауарларды, қызмет көрсетулерді, материалдық құндылықтарды өткізуден түскен
түсімдер, банкте несие алу және т.б. түседі [7].
1.2 Банктердегі арнайы шоттар мен есеп айрысу шоттарындағы нақты ақша
қозғалысының есебі
Ағымдағы шоттан жабдықтаушылардың алынған тауарлық-материалдық қорлар
үшін қойған шоттары төленеді, бюджетпен есеп айырысулар, еңбекақыға,
зейнетақыға, жәрдемақыға және шаруашылық қажеттіліктерге қолма-қол ақша
беру жүргізіледі. Ағымдағы шотқа соманы есептеп жазу немесе есептен шығару
жөніндегі операцияларды шоттың жазбаша өнімі негізіыде ақшамен немесе
олардың (жабдықтау-шылардың, мердігерлердің төлем күжаттарын төлеу)
келісімімен, шаруашылық істері жөніндегі алқаның, соттардың, салық және
қаржы органдарының шешімі бойынша даусыз тәртіппен өндірілетін төлемдерден
басқасы, жүргізіледі. Ағымдық шоттағы қаражат жеткіліксіз немесе мерзімінде
төленбеген барлық құжаттар қаржы түскен мүмкіндігіне қалай төленеді.
Банктегі ақшаны пайдаланғаны үшін банк шартпен белгіленетін мөлшерде
және тәртіппен сыйақы төлейді (ҚР АК 751 бабы). Мұндайда мынадай
бухгалтерлік жазба жасалады:
6280 Ағымдық шоттағы ақша шот кредиті
Клиент банктік қызмет ету шарты бойынша көрсеткен қызметі үшін шартт
қарастырылған жағдайлармен, тәртіппен (ҚР АК 744 бабы) төлейді. Мұндайда
мынадай бухгалтерлік жазба жасалады:
7210 Жалпы және әкімшілік шығыстар шот дебеті
1040 Ағымдык шоттағы ақша шот кредиті.
Қолма-қол ақшасыз есеп айырысуды ұйымдастыру Қазақстан Республикасынын
1998 ж. 29 маусымдағы №237-1Төлемдер мен ақша аударымдары туралы Заңына,
Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі Басқармасының 2000 ж. 25 сәуірдегі №179
Қазақстан Республикасы территориясында төлемдік құжаттарды қолдану мен
қолма-қол ақшасыз төлемдер мен аударымдарды атқару ережелері атты
қаулысына және Қазақстан Республикасы Ұлттық банкі Басқармасының Қазақстан
Республикасы территориясындағы банктік шот аиіпай, қолма-қол ақшасыз төлем
мен ақша аударымдарын атқару Ережелерін бекіту туралы қаулысына, Қазақстан
Республикасы Ұлттық банкі Басқарма-сының 2000 ж. 25 қарашадағы №433
Клиенттер мен оған қызмет ететін банк арасында қолма-қол ақшасыз төлем
жүргізу Ережелерін бекіту туралы атты қаулысына сәйкес жүзеге асады. Осы
заңнамалық жэне нормативтік құжаттармен қолма-қол ақшасыз есеп айырысудың
мынандай негізгі формалары ұсынылады:
Төлем тапсырмасы.
Чек.
Вексель.
Төлемдік талап-тапсырма.
Аккредитив.
Инкассолық өкім, салық қызметі органдары мен кеден органдарының инкассолық
өкімі.
Ұлттық банктің құкықтық-нормативтік актілерімен белгіленген басқада төлем
құжаттары.
Төлеуші мен алушы арасындағы қаражат есептеу формалары шартпен немесе
келісіммен белгіленеді.
Төлем тапсырмаларымен есеп айырысу дегеніміз - ақша жіберушінің
тапсырмада көрсетілген сомада бенефициар (ақшалай қаражатты алушы)
пайдасына ақша аудару туралы қызмет көрсететін алушы-банкке тапсырмалары.
Ақша жіберуші қызмет көрсететін алушы-банкке белгіленген формадағы (-
сызбасы) бланкпен төлем тапсырмасын ұсынады.
Ақша жіберуші төлем белгілеуі жолында атауды, негізінде ақша аудару
атқарылатын кұжаттың нөмірі мен ай-күні, жылын, сондай-ақ Төлем
белгілеуінің коды жолында Қазақстан Республикасы ұлттық банкі
басқармасының 2000 ж. 16 мамырындағы №195 қаулысына сай - төлемнің кодтық
белгілерін көрсетуге міндетті.
Сонымен қатар төлем тапсырмаларына деректемелерді толтырғанда
Қазақстан Республикасы Ұлттык банкі Басқармасының 1999 ж. 15 қарашадағы
№388 Қазақстан Республикасылың мемлекеттік сыныптауышын - төлем
белгілеудегі бірыңғай сыныптауышты қолдану ережелері атты қаулысын
басшылыққа алған жөн [8].
Төлем белгілеудегі бірыңғай жіктеуді кодтау құрылымы цифрлық және
әріптік рәміздер жүйесінің көмегімен құрылған.
I - ақша жіберушінің резиденттік белгісі (резидент - Қазақстан
Республикасында мекен-тұрағы бар немесе Қазақстан Республикасының заңдарына
сәйкес құрылған заңдық және жеке тұлғалар, сондай-ақ Қазақстан
Республикасынан тысқары тұратын дипломатиялық, сауда жэне басқа ресми
өкілдіктер; резидент емес - Қазақстан Республикасындағы немесе одан тыс
жерлердегі барлық заңдық және жеке тұлғалар, сондай-ақ резидент
түсінігінде көрсетілмеген филиалдар мен ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz