Аудит тұжырымдамасы және оның постулаты
Аудит тұжырымдамасы және оның постулаты
Аудит теориясын оның мазмұны, мақсаты және ғылыми әдістемелері
құрайды десек, оған қоса оның ғылыми теориялық мәселесін, мазмұнын және
пәнін зерттейтін, анықтайтын тағы да ерекше түсініктемелер бар. Профессор
Дж. Робертсонның айтуынша оған аудит тұжырымдамасы, қағидасы және стандарты
жатады. Аудит ғылымының даму тұрғысынан қарайтын болсақ осы аталған үш
элемент ерекше орын алады.
"Концепция'' деген сөз латын тілінен аударылғанда – табиғат құбылысын
түсіну, адамның өмірге көзқарасының жүйелілігі деп түсінуге болады. Яғни,
ғылыми тұрғыдан өмірге, табиғатқа, экономикаға, саясатқа көзқарасын, өз
ойын бір жүйеге келтіру. Аудит тұжырымдамасы оның ғылыми даму бағытын
анықтайды.
Аудит теориясында бес тұжырымдама қарастырылады. Біріншісі - мінез-
құлық этикасы. Барлық саналы, зерделі, білімді мамандарға тән мінез-құлық
этикасынан басқа аудиторлық арнайы этика анықталған. Бұл мінез-құлық
этикасының ерекшелігі тек аудиторлар емес барлық бухгалтер мамандарына тән
ерекшелік. Бұл ерекшеліктің, мазмұны аудит принципін қарастырғанымызда
дербес, тәуелсіздік және біліктілік, жоғарғы сатыдағы мамандық
түсініктемесін, қарастырғанымызда анықталган. Яғни, тәуелсіздік, дербестік
- екінші тұжырымдама, ал үшіншісі біліктілік, үздік мамандық.
Төртіншісі - дәлелділік, Тексеру барысында жиналған мәліметтер
санымен және сапасымен есептелінетін көрсеткіштер аудит тексеруіне негіз
болмайды, тек қосалқы дәлел болатын мәліметтер. Ал аудитордың мақсаты
тексеру барысында нақты шешім қабылдау үшін жан-жақты мәліметтер жинап
күдіксіз, сенімді дәлелдікті қамтамасыз ету.
Бесінші – дұрыс түсінушілік, Аудиторлық шешім қабылдау үшін жиналған
материалдарды тұжырымдап дұрыс түсіну үшн аудит стандарты негіз болады. Ал
аудит теориясында бухгалтерлік есеп принциптеріне сүйене отырып дұрыс
түсінушілік тұжырымдамасы бухгалтерлік есеп көрсеткіштерінің -
дәлелділігіне, тұжырымдылығына, қысқаша тиянақты көрсеткіштігіне сүйенеді.
Мысалы, бухгалтерлік қаржылық есептер қолданушылардың барлығына түсінікті
мазмұны өте қысқаша, ал барлық талапқа сай жасалынған.
Екінші аудит теориясын толықтыратын ғылыми түсінік— ол аудит
постулаты. Бұл сөздің латын тілінен түсінігін қарастыратын болсақ, ол
дәлелсіз бекітілген "түсінік", дәлелді қажет етпейтін шындық. Ол түсініктің
басқаша мағынада болуы арнайы жасалған теориялық дәделдеумен ғана өзгереді.
Аудиттің фундаменталдық постулаттарын негізге ала отырып аудиттің күрделі
сұрақтарына, түсініктеріне жауап табуға болады. Нақты, қарастыратын болсақ
аудит постулаттары арқылы аудит стандарттарының мазмұны анықталады. Аудит
қағидаларына ғалымдар ертеден-ақ тиянақты көңіл бөлген. Ғалымдардың аудит
постулаттары, тұжырымдарын қорыта келіп келесі түрлерін қарастыруға болады:
1. Қаржы есебі және қаржылық көрсеткіштерін тексеру еліміздегі аудит
заңының талабына сәйкес аудитор шаруашылық субъектілерінің қаржы есебінің
дәлдігін, объективтік шындығын анықтайды. Бұл постулаттың дұрыстығы
кәсіпорын әкімшілігіне бір жағынан тексеру барысында тиянақты талап қойып
шындықты анықтау болса, екінші жағынан кәсіпорын басшылары өз тарапынан сол
шындықты анықтауға құштар. Себебі олар өз тарапынан тексеру жасай алмайды.
Ал, аудитор тексеруді шындықпен анықтамаса өзінің қорытындысын бере
алмайды.
2. Кәсіпкерлердің өзара ... жалғасы
Аудит теориясын оның мазмұны, мақсаты және ғылыми әдістемелері
құрайды десек, оған қоса оның ғылыми теориялық мәселесін, мазмұнын және
пәнін зерттейтін, анықтайтын тағы да ерекше түсініктемелер бар. Профессор
Дж. Робертсонның айтуынша оған аудит тұжырымдамасы, қағидасы және стандарты
жатады. Аудит ғылымының даму тұрғысынан қарайтын болсақ осы аталған үш
элемент ерекше орын алады.
"Концепция'' деген сөз латын тілінен аударылғанда – табиғат құбылысын
түсіну, адамның өмірге көзқарасының жүйелілігі деп түсінуге болады. Яғни,
ғылыми тұрғыдан өмірге, табиғатқа, экономикаға, саясатқа көзқарасын, өз
ойын бір жүйеге келтіру. Аудит тұжырымдамасы оның ғылыми даму бағытын
анықтайды.
Аудит теориясында бес тұжырымдама қарастырылады. Біріншісі - мінез-
құлық этикасы. Барлық саналы, зерделі, білімді мамандарға тән мінез-құлық
этикасынан басқа аудиторлық арнайы этика анықталған. Бұл мінез-құлық
этикасының ерекшелігі тек аудиторлар емес барлық бухгалтер мамандарына тән
ерекшелік. Бұл ерекшеліктің, мазмұны аудит принципін қарастырғанымызда
дербес, тәуелсіздік және біліктілік, жоғарғы сатыдағы мамандық
түсініктемесін, қарастырғанымызда анықталган. Яғни, тәуелсіздік, дербестік
- екінші тұжырымдама, ал үшіншісі біліктілік, үздік мамандық.
Төртіншісі - дәлелділік, Тексеру барысында жиналған мәліметтер
санымен және сапасымен есептелінетін көрсеткіштер аудит тексеруіне негіз
болмайды, тек қосалқы дәлел болатын мәліметтер. Ал аудитордың мақсаты
тексеру барысында нақты шешім қабылдау үшін жан-жақты мәліметтер жинап
күдіксіз, сенімді дәлелдікті қамтамасыз ету.
Бесінші – дұрыс түсінушілік, Аудиторлық шешім қабылдау үшін жиналған
материалдарды тұжырымдап дұрыс түсіну үшн аудит стандарты негіз болады. Ал
аудит теориясында бухгалтерлік есеп принциптеріне сүйене отырып дұрыс
түсінушілік тұжырымдамасы бухгалтерлік есеп көрсеткіштерінің -
дәлелділігіне, тұжырымдылығына, қысқаша тиянақты көрсеткіштігіне сүйенеді.
Мысалы, бухгалтерлік қаржылық есептер қолданушылардың барлығына түсінікті
мазмұны өте қысқаша, ал барлық талапқа сай жасалынған.
Екінші аудит теориясын толықтыратын ғылыми түсінік— ол аудит
постулаты. Бұл сөздің латын тілінен түсінігін қарастыратын болсақ, ол
дәлелсіз бекітілген "түсінік", дәлелді қажет етпейтін шындық. Ол түсініктің
басқаша мағынада болуы арнайы жасалған теориялық дәделдеумен ғана өзгереді.
Аудиттің фундаменталдық постулаттарын негізге ала отырып аудиттің күрделі
сұрақтарына, түсініктеріне жауап табуға болады. Нақты, қарастыратын болсақ
аудит постулаттары арқылы аудит стандарттарының мазмұны анықталады. Аудит
қағидаларына ғалымдар ертеден-ақ тиянақты көңіл бөлген. Ғалымдардың аудит
постулаттары, тұжырымдарын қорыта келіп келесі түрлерін қарастыруға болады:
1. Қаржы есебі және қаржылық көрсеткіштерін тексеру еліміздегі аудит
заңының талабына сәйкес аудитор шаруашылық субъектілерінің қаржы есебінің
дәлдігін, объективтік шындығын анықтайды. Бұл постулаттың дұрыстығы
кәсіпорын әкімшілігіне бір жағынан тексеру барысында тиянақты талап қойып
шындықты анықтау болса, екінші жағынан кәсіпорын басшылары өз тарапынан сол
шындықты анықтауға құштар. Себебі олар өз тарапынан тексеру жасай алмайды.
Ал, аудитор тексеруді шындықпен анықтамаса өзінің қорытындысын бере
алмайды.
2. Кәсіпкерлердің өзара ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz