Сотта азаматтық істің қозғалуы

Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 61 бет
Таңдаулыға:

М а з м ұ н ы

К і р і с п е . . . 6

1-тарау. Азаматтық істер бойынша сырттай іс жүргізу мен

сырттай шешім шығару және азаматтық істерді бірінші сатыдағы сотта қарау тәртіптері

1. 1 Сырттай іс жүргізу тәртібі мен ерекшелігі . . . 8

Сырттай шешім және оған шағым жасау тәртібі . . . 10
Азаматтық істерді бірінші сатыдағы сотта қарау тәртіптері . . . 13
Азаматтық істерді сотқа әзірлеу . . . 22

2-тарау. Азаматтық іс жүргізу құқығындағы талап түсінігі мен түрлері және іс жүргізу мерзімдері мен сот актілері

2. 1 Талап түсінігі . . . 26

2. 2 Талап түрлері . . . 30

2. 3 Азаматтық іс жүргізу мерзімдерінің түсінгі мен түрлері . . . 44

2. 4 Бірінші сатыдағы сот актілері . . . 46

3-тарау. Заңды күшіне енбеген және заңды күшіне енген сот актілерін қарау тәртібі

3. 1 Заңды күшіне енбеген сот актілеріне апелляциялық шағым беру, наразылық келтіру тәртібі және мерзімі . . . 52

3. 2 Заңды күшіне енген сот актілерін қадағалау тәртібімен қайта қарау . . . 56

3. 3 Заңды күшіне енген сот актілерін жаңадан анықталған мән-жайлар бойынша қайта қарау жөнінде іс жүргізу . . . 59

Қорытынды . . . 63

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . . 65

К і р і с п е

Дипломдық жұмыстың өзектілігі: ҚР-ның Президенті Н. Ә. Назарбаевтың 2010 жылы тамыз айының 17 жұлдызында шығарылған Жарлығы бойынша ҚР-да құқық қорғау органдарын жетілдіру қажеттігі, соның ішінде сот органдарының алатын орны ерекше екендігі айтылды. ҚР-да сот органдары азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғайтын мемлекеттік орган болып табылады, сондай-ақ азаматтық істер бойынша да шешім шығарып, әділдікке апаратын ең басты органның бірі. Қылмыстық істер бойынша шығарылатын үкімдер де, азаматтық істер бойынша шешімдер де заң негізінде барлық талаптарды қамтамасыз ете отырып әділ төрелігін жүргізеді.

Заңгер біліктілігінің негізі - құқықтық салаларды жақсы меңгеру және олардың ішінде әділ жол таба білу болып табылады.

Азаматтық іс жүргізу құқығы өзге салалардың арасында маңызды орынды иелейді. Сондықтан да заң факультеті түлектерінің болашақта судья, прокурор, адвокат және басқа да құқық қолданылатын қызметтерде жоғары нәтижелерге жету шарттарының бірі болып, азаматтық іс жүргізу құқығын терең зерттеу болып табылады.

Қазақстан Республикасында сот ісін жүргізу регламентациясы, салыстырмалы жақында ғана қабылданған АІЖК бойынша жүргізілуіне байланысты, зерттелетін мәселе әлі толық қаралған емес. Сот, сот және құқық қорғау жүйесінің принциптерін, АІЖК-нің құқықтық негізін Конституция белгілейді.

ҚР қабылдаған АІЖК-нің позитивтік жақтарын алсақ, ол азаматтық соттардың юрисдикцияларының кең болуы, айтысу регламентациясы талаптарының сапалы белгіленуі.

Құқықтық жүйе құрылымының принциптері ретінде, демократияны және заңнаманы либералдау жолын таңдау, ҚР азаматтық іс жүргізу құқығына да үлкен әсерін тигізеді. Конституциялық принциптерді өмірде іске асыру үшін әрбір заңнаманы толық, теориялық зерттелген идяларды қолдана отырып, жасау қажет. Ол үшін мемлекетімізге жоғары сапалы заңгерлер, заң жағынан білікті мемлекеттік қызметкерлер қажет. Бұл кәсіп, әсіресе, қоғамның әлеуметтік құрылуы, жаңа экономикалық және саяси бағдар таңдауы кезінде жоғары бағаланады.

Азаматтық іс жүргізу сатыларында соттың қатысуы міндетті, өйткені сот іс жүргізу тәртібінде азаматтардың құқықтарын қорғауға өзінің қызметін жұмылдырады. Азаматтық іс жүргізуге соттың қатысуы - осы саланың мәнін, негізгі жақтарын көрсетуі. Соттың азаматтық іске қатысуы халықтың құқықтық әлеуметтік бағасы, саяси-құқықтық идеялардың айна көрінісі болып табылады. Оларда, халықтың идеялары мен ойларын толық қанағаттандыратын, заңдылықты азаматтық істерде ұйымдастырудың негіздері, соттың процессуалдық іс-әрекеті, сот процесіне қатысушылардың құқықтық мәртебесін анықтау жолының құқықтық сапалар тізімі түйінделеді. Соттың азаматтық іске қатысуының мазмұны демократиялық бағытта болады, және заң нормаларымен бекілітіліп, заңдылықты азаматтардың заң және сот алдында теңдігін сақтай отырып, соттың жүзеге асыруын, істерді судьялардың жеке-дара немесу алқалы түрде қарауын, судьялардың тәуелсіздігі мен тек заңға бағынуы, жариялылық, сот ісін мемлекеттік тілде жүргізілуін білдіреді. Әрбір адамның сотқа қорғаныс іздеп және соттың қорғанысына жүгінуіне мүмкіндік беретін, сот ісін жүзеге асыруының қолайлы болуы, іске қатысушылардың реалды құқықтары және олардың жүзеге асуының кепілдігі болып табылады.

Сондықтан да, азаматтық іс жүргізу сатыларының түсінігін дұрыс талқылау қажет.

Жұмысты орындауда тақырыбымның негізі болып табылатын азаматтық істер бойынша көптеген іс жүргізулердің бірі, яғни сырттай іс жүргізуге баса назар аударылды.

Дипломдық жұмыстың объектісі - азаматтық істер бойынша сырттай шешім шығару тәртіптері.

Дипломдық жұмыстың пәні - азаматтық іс жүргізудің заң нормалары, Конституция.

Дипломдық жұмыстың мақсаты - азаматтық істер бойынша сырттай шешім шығаруды талқылау.

Дипломдық жұмыстың құрылымы - кіріспе, негізгі үш тарау, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрып, жалпы көлемі 66 бетті құрайды.

1-тарау. Азаматтық істер бойынша сырттай іс жүргізу мен сырттай шешім шығару және азаматтық істерді бірінші сатыдағы сотта қарау тәртіптері

Сырттай іс жүргізу тәртібі мен ерекшелігі

Қазақстан Республикасы азаматтық іс жүргізу кодексінің 260-бап 1-бөлігіне сәйкес: «Отырыстың өткізілетін орны мен уақыты тиісті түрде хабарланған, келмей қалуының дәлелді себептерін хабарламаған және істі өзі жоқта қарауды сұрамаған жауапкер сот отырысына келмей қалған жағдайда, егер талап қоюшы бұған қарсы болмаса, іс сырттай іс жүргізу тәртібімен қаралуы мүмкін»[3. 76 б. ] .

Сырттай іс жүргізуге тән белгілерді атайтын болсақ, олар келесілерден тұрады:

Біріншіден, «сырттай іс жүргізу» ұғымы бірінші сатыдағы сотта іс жүргізуге жатқызылған, яғни ол сотта іс қараудың бір бөлігі болып танылады. Ал апелляциялық және қадағалау инстанцияларында істі сырттай іс жүргізу тәртібімен сот қарамайды.

Екіншіден, сырттай іс жүргізу тәртібімен тек талап қою бойынша істер қаралады, себебі Қазақстан Республикасының азаматтық іс жүргізу кодексінде «талап қоюшы», «жауапкер», «талап» ұғымдары ерекше талап қоюмен іс жүргізу және ерекше іс жүргізу тәртібі бойынша бөлімдерде көзделмеген. Сонымен заң, бірінші сатыдағы сотта талап қоюмен іс жүргізу бойынша істі сот, жалпы немесе сырттай тәртіппен қарауын бекітеді.

Үшіншіден, сырттай іс жүргізу тәртібі бойынша іс қарау үшін келесі 5 (бес) негіздемелер болуы қажет:

жауапкер келмеген жағдайда;
жауапкер тиісті түрде сот отырысының өтетін орны мен уақыты туралы хабарланса;
іс бойынша талап қоюшы қарсы болмау;
жауапкер өзінің келмей қалуының себептерін хабарламаған болса;
жауапкер істі өзі жоқта қарауды сұрамаған болса.

Жоғарыда аталған негіздемелердің барлығы талап қоюмен істі қарауда орын алғанда сот істі сырттай іс жүргізу тәртібімен қарайды.

Іс ҚР АІЖК-нің 260-бап 1-тармағында көрсетілген негіздемелер жиынтығы болған жағдайда ғана:

жауапкер істің қаралу орны мен уақыты туралы тиісті түрде хабардар етілсе;
жауапкер сот мәжілісіне дәлелді себептермен келмей қалса немесе келмей қалуының дәлелді себептері туралы хабарламаса;
жауапкердің істі өзі жоқта қарау туралы өтініші болмаса;
талап қоюшының істі жауапкер жоқта қарауға келісімі болса;
талап қоюшының істі жауапкер жоқта қарауға келісіміне қарамастан, жауапкер сот мәжілісіне дәлелді себепсіз екінші рет келмей қалса, сырттай іс жүргізу тәртібі бойынша қаралуы мүмкін.

Осы жоғарыда көрсетілген негіздердің кез келген біреуінің болмауы, істі сырттай іс жүргізу тәртібінде қараудың мүмкіндігін жояды.

Талап қоюшының істі сырттай іс жүргізу тәртібімен қаруға келісімі жазбаша ретінде арызда немесе ауызша айтып сот хаттамасында қол қоюымен бекітіліп көрсетілуі мүмкін. Сонымен қатар талап қоюшы өз талаптарын қанағаттандыру жөнінде талап арызда жазбаша былай деп белгілеуі мүмкін: «Жауапкер келмеген жағдайда сырттай шешім шығаруды сұраймын».

Егер сот отырысына келген талап қоюшы жауапкер жоқта істі сырттай іс жүргізу тәртібімен қарауға келіспесе, сот істің қаралуын кейінге қалдырады және жауапкерге жаңа сот отырысының өткізілетін уақыты мен орны туралы хабарлама жібереді. Тиісті түрде хабарланған жауапкер тағы да келмей қалған жағдайда сот істі сырттай іс жүргізу тәртібімен қарайды. Бұл жағдайда сырттай іс жүргізу тәртібі бойынша істі қарауына сот талап қоюшыдан келісім сұрамайды.

Егер іске бірнеше жауапкер қатысқан кезде сот отырысына барлық жауапкерлер келмей қалған жағдайда іс сырттай іс жүргізу тәртібімен қаралуы мүмкін [3. 76 б. ] .

Сырттай іс жүргізу тәртібімен істі қарағанда сот осы іс бойынша талап қоюшы және басқа да іске қатысушы адамдармен ұсынылған дәлелдемелер негізінде зерттеу мен бағалауды жүзеге асырады. Талап қоюшы істің нысанасын немесе талаптың негіздемесін өзгерткен жағдайда сот істі соттың отырысында сырттай іс жүргізу тәртібімен қарауға құқылы емес, себебі жауапкерге жіберілген сот шақыру қағазымен талап арыздың көшірмесінде бұл өзгерістер көрсетілмеген, яғни ол өзгерістер туралы жауапкер білмейді. Егер де талап қоюшы сырттай іс жүргізу тәртібі бойынша іс қарауда талаптың элементтерінің біреуін (негіздемесін немесе нысанасын) өзгертуге ықыласын білдіретін болса, онда сот істі қарауды кейінге қалдыруға тиіс. Талаптың кез келген өзгерістерін сот істі соттың сот отырысында сырттай іс жүргізу тәртібімен қарауға құқылы, егер ол өзгерістер туралы жауапкер тиісті түрде хабарланған болса және оған қарсылық немесе түсініктемелер беруге құқығы берілсе. Мұнда азаматтық сот ісін жүргізу тараптардың тең құқықтылығы негізінде жүзеге асырылады [3. 6 б. ] .

Сонымен сырттай іс жүргізу - бұл тиісті түрде хабарланған, келмей қалуының дәлелді себептерін хабарламаған және істі өзі жоқта қарауды сұрамаған жауапкер сот отырысына келмеген жағдайда, талап қоюшының келісімі бойынша талап қою істерін бірінші сатыдағы сотта іс қарау.

Сот істі сырттай іс жүргізу тәртібімен қарау туралы ұйғарым шығарады. Бұл ұйғарым апелляциялық тәртіп бойынша шағымдануға немесе наразылық келтіруге жатпайды. Егер жауапкер іс бойынша іс жүргізуді қасақана созып отыр деп таныса, сот істі сырттай іс жүргізу тәртібімен қарауға құқылы [3. 54 б. ] .

Сырттай іс жүргізу тәртібімен істі қараудағы мақсаттары:

жауапкерді тәртіпке салу;
өзінің мінез-құлқы үшін жауапкершілікті нығайту;
жауапкер тарапынан қиянат жасаудың алдын алу;
азаматтық істі тез қарап шешу.

Сот сырттай іс жүргізу тәртібімен істі қарау кезінде іске қатысушы адамдар берген дәлелдемелерді зерттейді, олардың дәлелдерін ескереді және сырттай шешім деп аталатын шешім шығарады.

1. 2 Сырттай шешім және оған шағым жасау тәртібі

ҚР АІЖК-нің 262-бабы сырттай шешімнің мазмұнын реттейді. Сырттай шешімнің мазмұны ҚР АІЖК 221-бабының ережелерінде белгіленеді. Сырттай шешім кәдімгі сот шешімі сияқты кіріспе , сипаттау , дәлелдеу және қарар бөліктерінен тұрады. Осылай сырттай шешімнің:

кіріспе бөлігіндесырттай шешім шығарылған уақыт пен орын, сырттай шешім шығарған соттың атауы, судьяның, сот отырысының хатшысы және тараптар тегі, аты-жөні, даудың нысанасы немесе мәлімделген талап көрсетіледі;
сипаттау бөлігіндесырттай іс жүргізу негіздері көрсетіледі;
сырттай дәледі шешім шығаруды кейінге қалдыруға жол берілмейді, яғни сырттай шешім істі қарау аяқталған соң бірден дәлелді нысанда шығарылады;
қарар бөлігіндежауапкердің бұл шешімнің күшін жою туралы өтініш беруінің мерзімі мен тәртібі көрсетілуге тиіс.

Сырттай шешімнің көшірмесі жауапкерге оның шығарылған күннен бастап үш күннен кешіктірілмей, оның тапсырылғаны туралы хабарланатын етіп жіберіледі. Сырттай шешімнің көшірмесі сот отырысына қатыспаған талап қоюшыға да ол шығарылған күннен бастап үш күннен кешіктірілмей, оның тапсырылғаны туралы хабарланатын етіп жіберіледі.

Сырттай шешім ҚР АІЖК-нің 235-бабының ережелері бойынша заңды күшіне енеді, егер оған шағым, наразылық жасалмаса, апелляциялық шағымдану 15 (он бес) күн мерзімі өткен соң. ҚР АІЖК-нің 237 және 238-баптары негіздеріне сәйкес сырттай шешім дереу орындалуға жіберілуі мүмкін.

Егер соттың сырттай шешіміне апелляциялық шағым немесе наразылық берілсе, бірақ оның күші жойылмаса, онда апелляциялық қаулы шығарған күні заңды күшіне енеді[3. 106 б. ] .

ҚР АІЖК-сі сырттай шешімге шағым жасаудың екі әдісін белгілейді.

Бірінші әдісі , тек жауапкер ғана қолдана алады. Жауапкер сырттай шешімнің күшін жою туралы арыз беруге құқылы. Сырттай шешім шығарған сотқа жауапкер шешімнің көшірмесін алған кезден бастап 5 (бес) күн ішінде арыз беруге тиіс.

Екінші шағымдану әдісін талап қоюшы мен жауапкер тең қолдана алады. ҚР АІЖК-нің 264-бап 2-бөлігіне сәйкес сырттай шешімге апелляциялық тәртіппен тарап (талап қоюшы немесе жауапкер) шағым беруі немесе прокурор наразылық келтіруі мүмкін.

Апелляциялық шағым немесе наразылық берудің 15 (он бес) күн мерзімі сырттай шешімнің күшін жою туралы арыз беру 5 (бес) күн мерзімі өткен соң есептеледі. Егер арыз берілген жағдайда - бірінші сатыдағы сот арызды қанағаттандырудан бас тарту туралы ұйғарым шығарған кезден бастап 15 (он бес) күн есептеледі. Сондықтан бұл нормаға сәйкес жауапкер осы екі шағым жасау әдістерін қолдана алады: біріншіден сырттай шешімнің күшін жою туралы арыз беру арқылы, екіншіден - апелляциялық шағым беру арқылы.

Сот сырттай шешім шығарып, одан кейін жауапкердің сырттай шешімді бұзу туралы өтінішін қанағаттандырудан бас тарту туралы ұйғарым шығарған жағдайда, жауапкер соттың шешімі мен ұйғарымына шағымдануға құқылы. Іске қатысушылар сырттай шешімді бұзу туралы ұйғарымға шағымдануға құқылы емес, себебі ол істің әрі қарай жылжуына кедергі жасамауды және мұндай ұйғарымға шағымдану құқығы заңда көрсетілмеген.

ҚР АІЖК-нің 265-бабына сәйкес сырттай шешімнің күшін жою туралы арызда :

сырттай шешім шығарған соттың атауы;
арыз берген жауапкердің атауы;
жауапкердің сот отырысына дәлелді себептермен келмей қалуын куәландыратын мән-жайлар туралы мәліметтер және бұл мән-жайларды растайтын дәлелдемелер, сондай-ақ шешімнің мазмұнына әсер етуі мүмкін дәлелдемелер;
арыз беруші жауапкердің өтініші;
арызға қоса тіркелетін материалдардың тізбесі болуға тиіс.

Арызға жауапкер немесе өкілеттігі болған жағдайда оның өкілі қол қояды. Іске қатысушы адамдардың саны бойынша жауапкер сырттай шешімнің күшін жою туралы арыздың көшірмесін сотқа ұсынады.

Сырттай шешімнің күшін жою туралы арызға мемлекеттік баж төленбейді [3. 77 б. ] .

В. И. Решетняк және И. И. Черныхтардың айтуы бойынша бұл нормада қарама-қайшылық бар, яғни бір жағынан заң шығарушы жауапкерді жағымсыз жағдайға соқтырады, екінші жағынан - сырттай шешімнің күшін жою туралы арыз берумен байланысты шығыннан босатады. Олардың ой-пікірлері боынша талап-арызды қарау кезде сот және талап қоюшы үшін материалдық шығындар туындайды, сондықтан жауапкер сырттай шешімнің күшін жою арызын беруде мемлекеттік баж төлеуі тиіс. Осындай арызды қабылдағаннан кейін сот іске қатысушы адамдарға сырттай шешімнің күшін жою туралы арыздың қаралатын уақыты мен орнын хабарлайды, оларға арыздың және оған қоса тіркелетін материалдардың көшірмесін жібереді.

Сырттай шешімнің күшін жою туралы арызды сот оның сотқа келіп түскен кезінен бастап 10 (он) күн ішінде сот отырысында қарайды. Сот отырысы өткізілетін уақыт пен орын туралы хабарланған іске қатысушы адамдардың келмей қалуы арыздың қаралуына кедергі болмайды. Сырттай шешімнің күшін жою туралы арызды қарау жөнінде соттың өкілеттігі ҚР АІЖК-нің 268-бабында көзделген.

Сот сырттай шешімнің күшін жою туралы арызды қарап болған соң келесі ұйғарымдардың біреуін қабылдайды:

сырттай шешімнің күшін жою туралы арызды қанағаттандырудан бас тарту туралы;
сырттай шешімнің күшін жою және істі мәні бойынша соттың сол құрамында немесе өзге құрамында қайта қарау туралы.

Соттың сырттай шешімнің күшін жою туралы арызды қанағаттандырудан бас тарту туралы ұйғарымына жеке шағым (наразылық) жалпы тәртіп бойынша берілуі мүмкін [3. 101 б. ] .

Сырттай шешімнің күшін жоюдың негіздемелерінің толық тізімі ҚР АІЖК-нің 269-бабында көзделген. Осылай сырттай шешімнің күші жойылуға тиіс:

егер жауапкердің сот отырысына келмей қалуына дәлелді себептер болса;
егер жауапкер дәлелді себептер туралы сотқа мезгілінде хабарлауға оның мүмкіндігі болмағанын сот анықтаса;
егер жауапкер шешімнің мазмұнына ықпал етуі мүмкін дәлелдемелерді табыс етсе.

Сырттай шешімнің күші жойылған жағдайда сот істі мәні бойынша қайта қарайды.

Сот отырысының өткізілетін уақыты мен орны туралы тиісті түрде хабарланған жауапкер келмей қалған жағдайда, істі жаңадан қараған кезде сот шығарған шешім сырттай шешім деп танылмайды. Жауапкердің бұл шешімді сырттай іс жүргізу тәртібімен қайта қарау туралы қайталап арыз беруге құқығы жоқ.

Азаматтық істерді бірінші сатыдағы сотта қарау тәртіптері

Мемлекетімізде азаматтық, төрелік, қылмыстық және басқа да істерді қарайтын, соттардан тыс ешқандай орган жоқ. Азаматтық және шаруашылық істерді сотқа дейін әзірлеу, жүргізу, сот төрелігін жүзеге асыру болып табылмайды. Сондықтан мемлекетіміздің Конституциясында сот төрелігін жүргізетін органдардың арасында алдын ала тергеу жүргізетін органдар және прокуратура аталмайды.

Сот азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғайтын, ол бұзылған жағдайда оны қалпына келтіретін барынша ықпалды нысан болып табылады.

Соттарға мемлекеттік мәжбүрлеуді қолдану құқығы берілген. Сот азаматтық және шаруашылық істер жөніндегі шешімдермен кінәлі тарапты (талап қоюшыны немесе жауапкерді) тиісті тәртіпке шақырады, оларды міндеттері мен жауапкершілігін орындауға, оның ішінде жауапкердің есеп шотынан талап қоюшының пайдасына ақшалай қаражат өндіртуге не мүліктерін өндіруге мәжбүрлейді.

Қазақстан Республикасы Конституциясының 13-бабының 2-тармағына сәйкес әркім өз құқықтары мен бостандықтарын сот арқылы қорғауға құқылы.

Алайда іс жүзінде азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын бұзушылық және оларды шектеу әлі де орын алады. Бұл жағдайда жеке, мүліктік, отбасы, еңбек және өзге де құқықтары мен заңды мүдделерді қорғаудың ең тиімді тәсілі - азаматтардың сотқа жүгінуі.

Сотта азаматтық іс:

өзінің құқығын немесе заңмен қорғалатын мүдделерін қорғау үшін өтініш жасаған адамның арызы бойынша;
прокурордың арызы бойынша;
заң бойынша басқа адамдардың құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін сотқа жүгіне алатын болған жағдайда мемлекеттік басқару, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, кәсіподақтың, мекемелердің, ұйымдардың және азаматтардың мәлімдеуі бойынша қозғалады [3. 17 б. ] .

Азаматтық іс қозғау - процестің бірінші және өте маңызды сатысы.

Азаматтық іс жүргізу кодексінің 152-бабына сәйкес азаматтық іс бойынша арызды қабылдау туралы мәселені судья жеке дара шешеді. Арыз сотқа түскеннен бастап бес күннің ішінде судья істі қозғау жөнінде ұйғарым шығарады. Мүдделі адамның құқығын соттың қорғауы іске асырылатыны немесе бұдан бас тартылатыны соттың бұл мәселені дұрыс шешуіне байланысты болады.

Азаматтық істі қозғаудың алдында мүдделі адам талап арыз, шағым (арыз) береді.

Талап арыздың берілуімен талап қою бойынша іс жүргізу қозғалады. Ерекше талап қоюмен іс жүргізу және Ерекше іс жүргізу - арыз, шағым берумен қозғалады.

Талап қою бойынша іс жүргізу азаматтық, отбасылық, еңбек, тұрғын үй және басқа да құқықтық қатынастарынан туындайтын субъективтік құқық немесе заңмен қорғалатын мүдде туралы дауларды қарау мен шешу жөніндегі соттың азаматтық іс жүргізу құқығының нормаларымен реттелген қызметі.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.