Көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыру шарты
Мазмұны
КІРІСПЕ 3
1 АВТОКӨЛІКТІ САҚТАНДЫРУ ТҮСІНІГІ 4
1.1 Қазақстан Республикасының көлiк құралдары иелерiнің
азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру туралы
заңдары 4
1.2 Көлiк құралдары иелерiнiң азаматтық-құқықтық жауапкершілiгiн
мiндеттi сақтандырудың объектiсi 6
2 КӨЛIК ҚҰРАЛДАРЫ ИЕЛЕРІНIҢ ЖАУАПКЕРШIЛІГІН МІНДЕТТI САҚТАНДЫРУДЫҢ
МАҚСАТЫ ЖӘНЕ НЕГIЗГI ПРИНЦИПТЕРI
2.1 Көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыру 9
жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ету
2.2 Көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыру 9
шарты
2.3 Сақтандыру сыйлықақылары 9
19
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 35
37
Кіріспе
Курстық жұмыс көлiк құралдары иелерiнiң азаматтық-құқықтық
жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру саласында туындайтын қатынастарды
реттейдi және оны жүргiзудiң құқықтық, қаржылық және ұйымдық негiздерiн
анықтайды.
Көлiк құралы иесiнiң азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгi өзi
пайдаланатын көлiк құралының әр бiрлiгi бойынша сақтандырылуға жатады.
Көлiк құралдары иелерiнiң азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгiн ерiктi
сақтандыру шартын жасасу көлiк құралының иесiн көлiк құралдары иелерiнiң
жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартын жасасу жөніндегі мiндеттен
босатпайды.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру шарты,
басқа мемлекетте тiркелген, иесi осы мемлекет пен Қазақстан Республикасының
арасында жасалған халықаралық шарттың талаптарына сәйкес Қазақстан
Республикасында танылатын көлiк құралдары иелерi жауапкершiлiгінiң
сақтандыру шартын жасаған көлiк құралы Қазақстан Республикасының аумағына
енген жағдайда жасалмайды.
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес iшкi iстер органдарының жол
полициясы бөлiмшелерiнде мемлекеттік тiркеуге және есепке алуға жатпайтын
(трамвайлар мен троллейбустарды қоспағанда) көлiк құралдарының иелерiмен
көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру шарты
жасалмайды.
Өзiнiң қызметтiк немесе еңбек мiндеттерiн атқаруына орай, оның iшiнде
көлiк құралының иесiмен еңбек немесе өзге де шарт жасасу негiзiнде не
мәмiленiң жазбаша нысанын ресiмдемей, көлiк құралы иесiнiң ерiк бiлдiруi
негiзiнде оның қатысуымен көлiк құралын жүргiзушi адамның азаматтық-
құқықтық жауапкершiлiгi мiндеттi сақтандырылуға жатпайды.
Курстық жұмыстың мақсаты – автокөлікті сақтандыру түсінігін толық ашу.
Курстық жұмыстың мақсатына орай оның алдына келесі міндеттер қойылады:
– Қазақстан Республикасының көлiк құралдары иелерiнің азаматтық-
құқықтық жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру туралы заңдарымен
танысу;
– Көлiк құралдары иелерiнiң азаматтық-құқықтық жауапкершілiгiн
мiндеттi сақтандырудың объектiлерін анықтау;
– Көлiк құралдары иелерінiң жауапкершiлігін міндеттi
сақтандырудың мақсаты және негiзгi принциптерiне тоқталу;
– Көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыру
жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз етуін талдау;
– Сақтандыру сыйлықақылар туралы толық түсінік беру.
Курстық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен және қорытындыдан тұрады.
Курстық жұмысты жазу барысында отандық және шетел авторларының ғылыми
еңбектері, басылымдары, Қазақстан Республикасының нормативтік әдебиеттері
мен заңдылықтары қолданылды.
1 АВТОКӨЛІКТІ САҚТАНДЫРУ ТҮСІНІГІ
1.1 Қазақстан Республикасының көлiк құралдары иелерiнің азаматтық-
құқықтық жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру туралы заңдары
Қазақстан Республикасының көлiк құралдары иелерiнiң азаматтық-құқықтық
жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру туралы заңдары Қазақстан
Республикасының Конституциясына негiзделедi және Қазақстан Республикасының
Азаматтық кодексiнен, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де
нормативтiк құқықтық актілерінен тұрады.
Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Заңда
көзделгеннен өзгеше ережелер белгiленсе, халықаралық шарттың ережелерi
қолданылады.
Курстық жұмыста мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:
1) бағалаушы (тәуелсiз сарапшы) - қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын
реттеу мен қадағалау жөніндегі уәкiлеттi мемлекеттік орган өзi белгiлеген
тәртiпке сәйкес аккредиттеген, мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн,
материалдық емес активтердiң құнын қоспағанда) бағалау жөніндегі бағалау
қызметiн жүзеге асыруға лицензиясы бар жеке немесе заңды тұлға;
2) бонус-малус жүйесi - көлiк құралдары иелерiнiң азаматтық-құқықтық
жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шарты бойынша төленуге жататын
сақтандыру сыйлықақысының мөлшерiн есептеген кезде осы жүйе бойынша тиiстi
сыныпты бере отырып, сақтанушының (сақтандырылушының) кiнәсiнен сақтандыру
жағдайларының болуына немесе болмауына қарай оған арттыратын немесе
төмендететiн коэффициенттердi қолдану арқылы пайдаланылатын жеңiлдiктер мен
үстемеақылар жүйесi;
3) жәбiрленушi - көлiк құралын пайдалану нәтижесiнде өмiрiне,
денсаулығына және (немесе) мүлкiне зиян келтiрiлген, оны өтеу жөніндегі
мiндет Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес көлiк құралының иесi
ретiнде сақтанушыға (сақтандырылушыға) жүктелген тұлға;
4) жолаушы - тасымалдаушымен ауызша немесе жазбаша нысанда тасымалдау
шартын жасасқан жеке тұлға;
5) кешендi шарт - сақтандыру полисiнде көрсетiлген екi және одан да
көп көлiк құралы бiрлiгiнiң иесi болып табылатын жеке тұлғамен жасалатын
және бiр ғана сақтандырылушы жеке тұлғаға қатысты қолданылатын көлiк
құралдары иелерiнiң азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру
шарты;
5-1) тәуелсіз сарапшы - қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және
қадағалау жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган өзі белгілеген тәртіпке
сәйкес аккредиттеген, бағалау қызметін жүзеге асыруға арналған лицензиясы
бар жеке немесе заңды тұлға;
6) көлiк құралы иесiнiң азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгi - жеке және
заңды тұлғалардың жоғары қауiптiлiк көзi ретіндегі көлiк құралын пайдалану
нәтижесiнде үшiншi тұлғалардың өмiрiне, денсаулығына және (немесе) мүлкiне
келтiрiлген зиянды Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасында
белгiленген өтеу мiндетi;
7) көлiк құралын пайдалану - көлiк құралдарын жолмен жүру, сондай-ақ
жайластырылып немесе ыңғайластырылып оларға iргелес салынған және көлiк
құралдарының қозғалысына пайдаланылатын аумақтарда жүру үшiн пайдалану;
7-1) тікелей реттеу - көлік оқиғасында жәбірленушінің өміріне,
денсаулығына және (немесе) мүлкіне келтірілген зиянды өтеуді жәбірленушімен
көлік құралдары иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті
сақтандыру шартын жасасқан сақтандырушы жүзеге асыратын сақтандыру төлемін
жүзеге асыру тетігі;
8) көлiк құралының иесi - көлiк құралын меншiк құқығымен, шаруашылық
жүргiзу құқығымен немесе оралымды басқару құқығымен не кез келген басқа да
заңды негiзде (мүлiктiк жалдау шартымен, құзыреттi органның көлiк құралын
беру туралы өкіміне орай көлiк құралын басқаруға арналған сенiмхатпен және
басқаша) иеленетiн жеке немесе заңды тұлға;
9) көлiк оқиғасы - көлiк құралын пайдалану процесiнде және оның
қатысуынан туындаған оқиға, сондай-ақ көлiк құралынан ажырап кеткен
бөлшектер мен ондағы жүктiң қозғалысы нәтижесiнде үшiншi тұлғаларға
келтiрiлген зиян;
10) пайда алушы - осы Заңға сәйкес сақтандыру төлемiн алушы болып
табылатын тұлға;
11) сақтандыру жағдайы - басталуына орай сақтандыру шарты сақтандыру
төлемiн жүзеге асыруды көздейтiн оқиға;
12) сақтандыру сомасы - сақтандыру объектiсi сақтандырылған және
сақтандыру жағдайы басталған кезде сақтандырушы жауапкершiлiгiнiң шектi
көлемiн бiлдiретiн ақша сомасы;
13) сақтандыру сыйлықақысы - сақтанушы сақтандырушыға соңғысы
сақтандыру шартында белгiленген мөлшерде сақтанушыға (пайда алушыға)
сақтандыру төлемiн жасауға мiндеттемелер қабылдағаны үшiн төлеуге мiндеттi
ақша сомасы;
14) сақтандыру төлемi - сақтандырушы сақтандыру жағдайы басталған
кезде сақтанушыға (пайда алушыға) сақтандыру сомасы шегiнде төлейтiн ақша
сомасы;
15) сақтандырушы - Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген
тәртiппен, Қазақстан Республикасының аумағында сақтандыру қызметiн жүзеге
асыру құқығына лицензия алған, сақтандыру жағдайы басталған кезде
сақтанушыға немесе пайдасына шарт жасалған өзге тұлғаға (пайда алушыға)
шартта айқындалған сома (сақтандыру сомасы) шегiнде сақтандыру төлемiн
жасауға мiндеттi заңды тұлға;
16) сақтандырылушы - өзiне қатысты сақтандыру жүзеге асырылатын тұлға;
17) сақтанушы - сақтандырушымен сақтандыру шартын жасасқан тұлға. Егер
сақтандыру шартында өзгеше көзделмесе, сақтанушы бiр мезгiлде
сақтандырылушы болып табылады;
18) стандартты шарт - сақтандыру полисiнде көрсетiлген көлiк құралының
иесi болып табылатын жеке немесе заңды тұлғамен жасалатын және бiр немесе
бiрнеше сақтандырылушы тұлғаға қатысты қолданылатын көлiк құралдары
иелерiнiң азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шарты;
19) тiкелей реттеу - көлiк оқиғасында жәбiрленушiнiң өмiрiне,
денсаулығына және (немесе) мүлкiне келтiрiлген зиянды өтеудi жәбiрленушiмен
көлiк құралдары иелерiнiң азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгiн мiндеттi
сақтандыру шартын жасасқан сақтандырушы жүзеге асыратын сақтандыру төлемiн
жүзеге асыру тетiгi.
1.2 Көлiк құралдары иелерiнiң азаматтық-құқықтық жауапкершілiгiн
мiндеттi сақтандырудың объектiсi
Сақтандырылушы тұлғаның Қазақстан Республикасының азаматтық заңдарында
белгiленген, жоғары қауiптілік көзi ретіндегі көлiк құралын пайдалану
нәтижесiнде үшiншi тұлғалардың өмiрiне, денсаулығына және (немесе) мүлкiне
келтiрiлген зиянды өтеу мiндетiне байланысты мүлiктiк мүддесi көлiк
құралдары иелерiнiң азаматтық-құқықтық жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру
(бұдан әрi - көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлігін мiндеттi сақтандыру)
объектiсi болып табылады.
Көлiк құралдары иелерiнің жауапкершілігін мiндеттi сақтандыру
саласындағы мемлекеттік бақылау және қадағалау
Сақтандыру ұйымдарының қызметiн мемлекеттік қадағалауды Қазақстан
Республикасының заңдарына сәйкес сақтандыру қызметін реттеу және қадағалау
жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган (бұдан әрі - уәкілетті орган) жүзеге
асырады.
Көлік құралдары иелерінің осы Заңда белгіленген көлік құралдары иелері
жауапкершілігінің міндетті сақтандыру шартын жасасу жөніндегі міндетінің
орындалуына мемлекеттік бақылауды ішкі істер органдары жол полициясы
бөлімшелері көлік құралдарын тіркеу және жол жүрісі ережелерінің сақталуын
бақылау саласындағы өзінің өзге де өкілеттіктерін, сондай-ақ Қазақстан
Республикасының жол жүрісінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы
нормативтік құқықтық актілерін жүзеге асыру кезінде жүзеге асырады.
Көлік құралдары иелерінің осы Заңда белгіленген көлік құралдары
иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыру шартын жасасу жөніндегі
міндеттерді орындауын мемлекеттік бақылауды кеден одағының кедендік
шекарасымен тұспа-тұс келетін Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
шекарасы арқылы автомобиль өткізу пункттерінде Қазақстан Республикасының
кеден органдары жүзеге асырады.
Көлік құралын көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін міндетті
сақтандыру шартынсыз пайдалануға жол бермеу
Иесiнде көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру
шарты болмаған жағдайда, көлiк құралын пайдалануға жол берiлмейдi.
Көлiк құралын жүргiзетiн адам көлiк құралдары иелерiнiң
жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандырудың сақтандыру полисiн өзiмен бiрге алып
жүруге және Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес уәкiлеттігі бар
жол полициясының қызметкерлерiне және көлікті бақылау органдарының
лауазымды тұлғаларына тексеру үшiн оны көрсетуге мiндеттi.
Iшкi iстер органдарының жол полициясы бөлімшелері және көлікті бақылау
органдары құжаттарды тексерген кезде көлiк құралын жүргiзушi адамнан көлiк
құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандырудың сақтандыру
полисiн көрсетуiн талап етуге мiндеттi.
Көлiк құралдары иелерінің жауапкершілiгiн мiндеттi сақтандыруды жүзеге
асырудың ерекшелiктерi
Көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыруды жүзеге
асыру құқығына арналған лицензияны алғанға дейін сақтандыру ұйымы ретінде
тіркелген заңды тұлға:
1) Сақтандыру төлемдерiне кепiлдiк беру қорымен қатысу шартын жасасуға
және көрсетiлген Қорды құру және оның қызметi туралы Қазақстан
Республикасының заңында айқындалған тәртiппен оның акционерi болуға;
2) осы Заңда және өкілдер кеңесі бекіткен сақтандыру омбудсманының
ішкі ережелерінде айқындалған тәртіппен және жағдайда өкілдер кеңесінің
құрамына кіруге;
3) оның астанада, республикалық, облыстық және аудандық маңызы бар
қалаларда филиалдары және (немесе) сақтандыру агенттерiнiң болуы міндетті.
Көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыруды жүзеге
асыратын сақтандырушы өзінің шоғырландырылған қаржылық есептілігін, ал
еншілес ұйымы (ұйымдары) болмаған жағдайда - шоғырландырылмаған қаржылық
есептілігін және аудиторлық есебін уәкілетті органмен келісім бойынша
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген тәртіппен және
мерзімдерде, Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында таратылатын кемінде
екі мерзімді баспа басылымында мемлекеттік тілде және орыс тілінде жыл
сайын жариялауға міндетті.
Бәсекелестiктi шектеуге немесе болғызбауға, бiр сақтандырушыға екiншi
сақтандырушының алдында көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi
сақтандыру шарттарын жасасу жөнiнде негiзсiз артықшылықтар беруге немесе
алуға, сақтанушылардың құқықтары мен заңды мүдделерiне қысым жасауға
бағытталған қызметке жол берiлмейдi.
Iшкi iстер органдары көлiк оқиғасына қатысушыларға не олардың
өкілдерiне, сондай-ақ сұратуы бойынша сақтандыру ұйымдарына сақтандыру
жағдайының, сондай-ақ көлік оқиғасы орнынан жасырынған адам жәбірленушінің
өмірі мен денсаулығына зиян келтірген жағдайдың басталу фактiсiн растайтын
құжаттардың бiр-бiр данасын, оның iшiнде жол оқиғасының схемасымен қоса Жол
жүрiсi ережелерiнiң бұзылуы туралы хаттаманың көшiрмесiн тегiн бередi.
Көлiк оқиғасы және оның салдары туралы ақпараты бар Iшкi iстер
органдары, прокуратура органдары, соттар, денсаулық сақтау ұйымдары, өзге
де мемлекеттік органдар мен ұйымдар сақтандырушы және Сақтандыру
төлемдеріне кепілдік беру қоры өтініш жасаған кезде бұл ақпаратты жазбаша
нысанда, мөрмен куәландырып тегін беруге міндетті.
Сақтанушының (сақтандырылушының), жәбiрленушiнің немесе олардың
мұрагерлерiнiң көлiк оқиғасының басталғаны туралы хабарлауға мүмкiндiгi
болмаған кезде ішкi iстер органдарының жол полициясы бөлiмшелерi тиiстi
сақтандырушыны осы көлiк оқиғасы туралы хабардар етудi жүзеге асырады.
Сақтандырушыға көлiк оқиғасы туралы кез келген басқа тұлғаның
хабарлауға құқығы бар, бұл ретте сақтандырушы өтiнiштi қабылдаудан бас
тартуға құқылы емес.
2 КӨЛIК ҚҰРАЛДАРЫ ИЕЛЕРІНIҢ ЖАУАПКЕРШIЛІГІН МІНДЕТТI САҚТАНДЫРУДЫҢ
МАҚСАТЫ ЖӘНЕ НЕГIЗГI ПРИНЦИПТЕРI
2.1 Көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыру
жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ету
Көлiк құралдары иелерінiң жауапкершiлігін міндеттi сақтандырудың
мақсаты және негiзгi принциптерi
Көлiк құралдарын пайдалану нәтижесiнде өмiрiне, денсаулығына және
(немесе) мүлкiне зиян келтiрiлген үшiншi тұлғалардың мүліктік мүдделерiн
қорғауды сақтандыру төлемдерiн жүзеге асыру арқылы қамтамасыз ету көлiк
құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандырудың мақсаты болып
табылады.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандырудың
негiзгi принциптерi:
– жәбiрленушiлердiң мүлiктiк мүдделерiн осы Заңда белгiленген
көлемде және тәртiппен қорғауды қамтамасыз ету;
– көлiк құралын оның иесiнде көлiк құралдары иелерiнiң
жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру жөнiндегі сақтандыру полисi
болған кезде пайдалану;
– тараптардың көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігін мiндеттi
сақтандыру шарты бойынша өз мiндеттемелерiн орындауын қамтамасыз
ету;
– көлiк құралдары иелерінiң жол жүрiсi қауiпсіздiгiн арттырудағы
экономикалық мүдделілігi болып табылады.
Азаматтық-құқықтық жауапкершілігі міндеттi сақтандырылуға жататын
тұлғалар
Iшкi iстер органдарының жол полициясы бөлiмшелерiнде тiркелген
(мемлекеттік тiркеуге жататын) жеңiл, жүк автомобильдерi, автобустар, шағын
автобустар және олардың негiзiнде жасалған көлiк құралдары, мотокөлiк және
олардың тiркемелерi (жартылай тiркемелерi), сондай-ақ трамвайлар мен
троллейбустар; Қазақстан Республикасының аумағына уақытша енген
(әкелiнген) көлiк құралы; жасаушы ұйымдардан, жөндеу және сауда
ұйымдарынан, кедендiк бақылау органдарынан тiркеу орнына өз бетiнше
жүргiзiлiп әкелiнген, сондай-ақ iшкi iстер органдарының жол полициясы
бөлiмшесi көлiк иесiнiң тұрғылықты жерiнiң өзгеруiне немесе меншiк
құқығының өзгеруiне байланысты тiркеуден шығарған көлiк құралы иелерiнiң
азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгi мiндеттi сақтандырылуға жатады.
2.2 Көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыру
шарты
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігін міндетті сақтандыру шарты
және оны жасасу тәртiбі
1. Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру осы
Заңға сәйкес сақтанушы мен сақтандырушының арасында жасалатын шарт
негiзiнде жүзеге асырылады.
2. Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндетті сақтандыру
шартында мүлiктің тауарлық құнының жоғалтылуын, сондай-ақ жәбiрленушiнің
тауарларды жеткiзудiң немесе жұмыстарды жүргiзудiң (қызметтер көрсетудiң)
мерзiмдерiн, оның келісім-шарттар (шарттар) бойынша өзге де мiндеттемелердi
бұзуына байланысты тұрақсыздық айыбын өтеудi қоса алғанда, жәбiрленушінің
моральдық зиянын және ала алмаған пайдасын өтеудi есептемегенде,
жәбiрленушiнiң өмiрiне, денсаулығына және (немесе) мүлкiне зиян келтiру
салдарынан туындаған мiндеттемелер бойынша сақтандыру төлемiн жүзеге асыру
көзделедi.
3. Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілiгiн мiндеттi сақтандыру шарты
мiндеттi сақтандырудың осы түрi (сыныбы) бойынша қызметтi жүзеге асыру
құқығына арналған лицензиясы бар сақтандырушымен ғана жасалуға тиiс.
Сақтанушы сақтандырушыны таңдауға ерiктi.
Сақтандырушының сақтанушыға көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн
мiндеттi сақтандыру шартын жасасудан бас тартуға құқығы жоқ.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлігін мiндеттi сақтандыру шарты
бойынша сақтанушы сақтандыру сыйлықақысын төлеуге мiндеттенедi, ал
сақтандырушы сақтандыру жағдайы басталған кезде пайда алушыға осы Заңда
белгiленген мөлшерде, тәртiппен және мерзiмде сақтандыру төлемiн жүзеге
асыруға міндеттенедi.
4. Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру
шарттары мынадай түрлерге бөлiнедi:
1) стандартты;
2) кешендi.
5. Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлігін мiндеттi сақтандыру шарты
сақтандырушының сақтанушыға (сақтандырылушыға) сақтандыру полисiн беруi
арқылы жазбаша нысанда жасалады.
Сақтандыру полисi уәкiлеттi органның нормативтiк құқықтық актiсiнiң
талаптарына сәйкес берiледi және онда деректер базасынан алынған ақпарат,
сондай-ақ бiрегей нөмiр болады.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартын
жасау үшiн сақтанушының өтiнiшi негiз болып табылады. Өтiнiштiң мазмұнына
қойылатын талаптар және өтiнiште көрсетiлген мәлiметтердi растайтын
құжаттар көшiрмелерiнiң тiзбесi уәкiлеттi органның нормативтiк құқықтық
актілерімен белгiленедi.
6. Сақтандыру полисiнде, Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексiнiң
826-бабында тiзiп көрсетiлген талаптардан басқа, сақтандырушының бiр
сақтандыру жағдайы бойынша жауапкершiлiгiнiң шектi көлемiнiң мөлшерi және
шарттың түрi көрсетiлуге тиiс.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру бойынша
сақтандыру полисiн ресiмдеу жөніндегі талаптар Қазақстан Республикасының
сақтандыру және сақтандыру қызметi туралы заңдарында белгiленедi.
6-1. Сақтандыру полисiне өзгерістер мен толықтырулар енгізуге жол
берiлмейдi.
7. Сақтандыру полисi жоғалған жағдайда сақтандырушы сақтанушының
(сақтандырылушының) жазбаша өтiнiшi негiзiнде оған сақтандыру полисiнiң
телнұсқасын беруге мiндеттi.
Жоғалған сақтандыру полисi телнұсқа берiлгеннен кейiн жарамсыз деп
есептеледi және ол бойынша сақтандыру төлемi жүргiзiлмейдi.
Сақтандыру полисi жоғалған жағдайда оның телнұсқасын ресiмдеу кезiнде
iс жүргiзуге жұмсалған сақтандырушының шығынын сақтанушы (сақтандырылушы)
тиiстi өтiнiш берiлген күнi Қазақстан Республикасының республикалық бюджет
туралы заңына сәйкес белгiленген 0,1 айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде
өтейдi.
8. Егер сақтандырушы көлiк құралдары иелерінің жауапкершілігiн
мiндеттi сақтандыру шартын сақтанушының (сақтандырылушының) немесе
жәбiрленушiнiң жағдайын осы Заңда көзделгенмен салыстырғанда нашарлататын
талаптармен жасасса, онда сақтандыру жағдайы басталған кезде сақтандырушы
сақтанушының (сақтандырылушының) және жәбiрленушiнiң алдында осы Заңда
белгiленген талаптар бойынша мiндеттемелер атқарады.
9. Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шарты
бойынша сақтандыру сыйлықақысын төлеудi жеке тұлға бiржолғы төлеммен
жүргiзедi.
10. Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру
шартын оларды міндетті техникалық тексерiп-қарау өткiзiлетiн жерлерде және
iшкi iстер органдары жол полициясының тiркеу бөлiмшелерiнде жасауға тыйым
салынады.
Стандартты шарт бойынша бiр немесе бiрнеше көлiк иелерiнiң азаматтық-
құқықтық жауапкершілiгi сақтандырылуы мүмкiн.
Стандартты шарт сақтандырушының сақтанушыға (сақтандырылушыға)
пайдаланылатын көлiк құралының әр бiрлiгiне жеке сақтандыру полисiн беру
жолымен жасалады.
Сақтандыру полисiнде сақтанушы (сақтандырылушы, сақтандырылушылар)
және пайдаланылатын көлiк құралы туралы мәлiметтер болуға тиiс.
Стандартты шарт бойынша сақтанушының (сақтандырылушының) азаматтық-
құқықтық жауапкершiлiгi сақтанушының (сақтандырылушының) өзiнiң үшiншi
тұлғаларға зиян келтiруi салдарынан не:
1) көлiк құралын оны жүргiзуге құқылы адам сақтанушының
(сақтандырылушының) қатысуымен жүргiзген;
2) адам көлiк құралын сақтанушымен (сақтандырушымен) жазбаша нысанда
ресiмделген еңбек шарты немесе өзге де шарт негiзiнде жүргiзген;
3) көлiк құралын заңсыз иеленген адам, егер келтiрiлген зиян үшiн
жауапкершілік сақтанушыға (сақтандырылушыға) жүктелсе, көлiк құралын
жүргiзген жағдайда туындаса, сақтандырылған деп есептелiнедi.
Кешендi шарт бойынша екi және одан да көп көлiк құралы бiрлiгiнiң иесi
болып табылатын жеке тұлғаның азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгi
сақтандырылуы мүмкiн.
Кешендi шарт сақтандырушының сақтанушыға (сақтандырылушыға)
пайдаланылатын барлық көлiк құралдарына сақтандыру полисiн беру жолымен
жасалады.
Сақтандыру полисiнде сақтанушы (сақтандырылушы) - жеке тұлға және ол
пайдаланатын көлiк құралдары туралы мәлiметтер болуға тиiс.
Кешендi шарт бойынша сақтанушының (сақтандырылушының) азаматтық-
құқықтық жауапкершiлiгi сақтанушының (сақтандырылушының) өзiнiң үшiншi
тұлғаларға зиян келтiруi салдарынан не:
1) көлiк құралын оны жүргізуге құқылы адам сақтанушының
(сақтандырылушының) қатысуымен жүргiзген;
2) көлiк құралын заңға қайшы иеленген адам, егер келтiрiлген зиян үшiн
жауапкершiлiк сақтанушыға (сақтандырылушыға) жүктелсе, көлiк құралын
жүргiзген жағдайда туындаса, сақтандырылған деп есептелiнедi.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру шарты
осы Заңға сәйкес жәбiрленушi деп танылған, оның iшiнде зиян келтiруге
кiнәлi болып табылған сақтанушының (сақтандырылушының) көлiк құралында
болған барлық адамдарға қатысты қолданылады, оған мыналар:
1) осы көлiк құралын сақтанушымен (сақтандырылушымен) қызметтiк немесе
еңбек мiндеттерiн атқаруға орай, оның iшiнде көлiк құралының иесiмен еңбек
немесе өзге де шарт негiзiнде не сақтанушының (сақтандырылушының) ерiк
бiлдiруi негiзiнде, мәмiленiң жазбаша нысанын ресiмдемей, оның қатысуымен
жүргiзген адам;
2) егер сақтанушы (сақтандырылушы) тасымалдаушы болып табылса, оған
Қазақстан Республикасы заң актісінің тасымалдаушының жолаушылар алдындағы
азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгiн міндетті сақтандыруды регламенттейтiн
талабы қолданылса, жолаушылар;
3) егер Қазақстан Республикасының заң актілерімен сақтанушыға
(сақтандырылушыға) жұмыс берушi ретiнде қызметкердiң еңбек (қызмет)
мiндеттерiн орындауы кезiнде оны жазатайым оқиғалардан сақтандыру міндетi
жүктелсе, сақтанушының (сақтандырылушының) қызметкерлерi кiрмейдi.
Көлiк құралдары иелерiнің жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру шарты
көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндетті сақтандыру шартында
белгiленген күннен бастап күшiне енедi және тараптар үшiн мiндеттi болады.
Көлiк құралдары иелерiнің жауапкершiлігін мiндеттi сақтандыру шарты
күшіне енгiзілген күннен бастап он екi ай мерзiмге жасалады.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлігін мiндеттi сақтандыру шарты
жеке немесе заңды тұлғада көлiк құралын иелену құқығының пайда болған
кезiнен бастап, бiрақ осы көлiк құралының iшкi iстер органдарының жол
полициясы бөлiмшелерiнде мемлекеттік тiркеуден (қайта тiркеуден) өткен
кезiнен бастап он жұмыс күнiнен кешiктiрiлмей жасалуға тиiс.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартын
осы баптың 3-тармағында көзделгеннен өзгеше мерзiмге:
1) көлiк құралын маусымдық, бiрақ кемiнде алты ай пайдаланған кезде;
2) сақтандыру төлемдерiне кепiлдiк беру жүйесiнiң мәжбүрлеп
таратылатын қатысушысы-сақтандыру ұйымының кредиторларымен
(сақтанушыларымен);
3) осы Заңның 5-бабы 1-тармағының 3) тармақшасында көзделген
жағдайларда, көлiк құралының мемлекеттік тiркелуiнiң алдындағы мерзiмге,
бiрақ кемiнде күнтiзбелiк бес күнге;
4) көлiк құралы Қазақстан Республикасының аумағына уақытша кiрген
жағдайда уақытша кiрген бүкiл кезеңге, бiрақ кемiнде күнтiзбелiк бес күнге
жасасуға жол берiледi.
Егер Қазақстан Республикасы жасасқан халықаралық шартта өзгеше
көзделмесе, көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру
шартының қолданылуы Қазақстан Республикасының аумағымен шектеледi.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігін мiндетті сақтандыру шарты:
1) шарттың қолданылу мерзiмi бiткен;
2) шарт мерзiмiнен бұрын тоқтатылған;
3) сақтандырушыны сақтандыру төлемін жүзеге асыруға міндеттейтін
алғашқы сақтандыру жағдайы басталған жағдайларда тоқтатылған деп
есептелінеді.
Сақтандыру төлемi жүзеге асырылған кезде сақтандырушы сақтандыру
полисiн алып қоюға тиiс. Бұл ретте көлiк құралының (егер ол жойылмаса) иесi
өзiнiң таңдауы бойынша мiндеттi сақтандырудың осы түрiн (сыныбын) жүзеге
асыруға құқығы бар кез келген сақтандырушымен жаңа кезеңге көлiк құралдары
иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру шартын жасасуға мiндеттi.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шарты
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексiнде белгiленген жағдайларда
мерзiмiнен бұрын тоқтатылады.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартын
мерзiмiнен бұрын тоқтату үшiн сақтанушы (сақтанушы қайтыс болған жағдайда -
оның мұрагерi (мұрагерлерi) сақтандырушыға жазбаша өтiнiш бередi.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартын
мерзiмiнен бұрын тоқтату және осы сақтандырушымен жаңадан көлiк құралдары
иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартын жасасу кезiнде
сақтанушының мына формула бойынша есептелген сақтандыру сыйлықақысының
бөлiгiн қайтарып алуға құқығы бар:
ССБ = СС*n N, мұнда:
ССБ - сақтандырушы ұстап қалатын сақтандыру сыйлықақысының мөлшерi
(теңгемен);
СС - көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру
шарты бойынша төленген сақтандыру сыйлықақысының мөлшерi (теңгемен);
n - көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру
шарты күшiне енген кезден бастап өтiнiш берiлген күндi қоса алғанда, оны
мерзiмiнен бұрын тоқтатқан кезге дейiнгi мерзiм (күнмен);
N - көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру
шартының жасалған мерзiмi (күнмен).
Көзделген талаптар сақталмаған кезде, сақтанушының көлiк құралдары
иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шарты мерзiмiнен бұрын
тоқтатылған кезде сақтандыру сыйлықақысының бiр бөлiгiн мынадай мөлшерде
қайтарып алуға құқығы бар:
Рет Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiнСақтандырушы ұстап қалатын
№ мiндеттi сақтандыру шарты күшiне енген сақтандыру сыйлықақысының
кезден бастап оны сақтандыру мерзiмiнен дейiн өткен мерзiм мөлшерi
бұрын тоқтатқан кезге (жылдық сақтандыру
сыйлықақысынан процент
есебiмен)
1 2 3
1 15 күнге дейiн, қоса алғанда 15
2 16 күннен 1 айға дейiн, қоса алғанда 20
3 1 айдан 2 айға дейiн, қоса алғанда 30
4 2 айдан 3 айға дейiн, қоса алғанда 40
5 3 айдан 4 айға дейiн, қоса алғанда 50
6 4 айдан 5 айға дейiн, қоса алғанда 60
7 5 айдан 6 айға дейiн, қоса алғанда 70
8 6 айдан 7 айға дейiн, қоса алғанда 75
9 7 айдан 8 айға дейiн, қоса алғанда 80
10 8 айдан 9 айға дейiн, қоса алғанда 85
11 9 айдан 10 айға дейiн, қоса алғанда 90
12 10 айдан 11 айға дейiн, қоса алғанда 95
13 11 айдан жоғары 100
Сақтанушы:
1) сақтандырушыдан көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi
сақтандырудың талаптарын, көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлігін
мiндеттi сақтандыру шарты бойынша өзiнiң құқықтары мен мiндеттерiн
түсiндiрудi талап етуге;
1-1) сақтандыру бойынша бірыңғай дерекқорды қалыптастыру және жүргiзу
жөніндегі ұйымнан мiндетiне сақтанушы жөніндегі мәлiметтердi деректер
базасына енгізу кiретiн сақтандырушының сақтанушымен жасасқан көлiк
құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шарты туралы
мәлiметтердiң деректер базасында бар екендiгi туралы ақпаратты сұратуға
құқылы. Осы құқық сақтандырылған адамға да қолданылады;
2) сақтандыру полисiн жоғалтып алған жағдайда оның дубликатын алуға;
3) жәбiрленушiнің мүлкiне келтiрiлген зиянның мөлшерiн бағалау үшiн
тәуелсiз сарапшы көрсететiн қызметтердi пайдалануға;
4) келтiрiлген зиянның мөлшерiне тәуелсiз сарапшы жүргiзген бағалаудың
нәтижелерiмен және сақтандырушы жүзеге асырған сақтандыру төлемi мөлшерiнiң
есеп-қисабымен танысуға;
5) көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру
шартын мерзiмiнен бұрын тоқтатуға;
5-1) көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру
шартынан туындайтын мәселелердi реттеу үшiн сақтандыру омбудсманына өтiнiш
жасауға;
6) сақтандырушының сақтандыру төлемiн жүзеге асырудан бас тарту немесе
оның мөлшерiн азайту туралы шешiмiне Қазақстан Республикасының заңдарында
белгiленген тәртiппен дауласуға;
7) сақтандыру төлемiн осы Заңда көзделген жағдайларда алуға құқылы.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру шартында
сақтанушының Қазақстан Республикасының азаматтық заңдарына қайшы келмейтiн
басқа да құқықтары көзделуi мүмкiн.
Сақтанушы:
1) көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру
шартын жасасу кезiнде сақтандырушыға өзi, сақтандыру полисiне енгiзiлген
әрбiр сақтандырылушы, көлiк құралы (көлiк құралдары), қосарланған
сақтандыру, көлiк құралдарын маусымдық пайдалану, Қазақстан Республикасының
аумағына уақытша кіру және осы Заңда көзделген тәртiппен сақтандыру
сыйлықақысының мөлшерiн азайтуға берiлген құқық туралы өтiнiшке енгізу үшiн
қажеттi мәлiметтердi және өтiнiште көрсетiлген мәлiметтердi растайтын
қажеттi құжаттардың көшiрмелерiн ұсынуға;
2) сақтандыру сыйлықақыларын көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн
мiндеттi сақтандыру шартында белгiленген мөлшерде, тәртiппен және
мерзiмдерде төлеуге;
3) көлік оқиғасының және сақтандыру жағдайының басталғаны туралы өзiне
белгiлi болғаннан бастап кiдiрiссiз, бiрақ үш жұмыс күнiнен кешiктiрмей,
қолдан келетiн тәсiлмен (ауызша, жазбаша) бұл туралы көлiк құралдары
иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартын жасасқан
caқтандырушыға хабарлауға мiндеттi. Ауызша нысандағы хабарлама кейiннен
(жетпiс екi сағат iшiнде) жазбаша түрде расталуға тиiс. Сақтанушы мен
сақтандырылушы бiр тұлға болып табылмайтын жағдайларда, сақтандыру
жағдайының басталғаны туралы сақтандырушыға хабарлау жөніндегі мiндет
сақтандырылушыға жүктеледi. Егер сақтанушының (сақтандырылушының) дәлелдi
себептермен аталған iс-әрекеттердi орындау мүмкiндiгi болмаса, ол мұны
құжаттармен растауға тиiс;
4) көлiк оқиғасы болған кезде жәбiрленушілерге және жол полициясы
қызметкерлерiне көлiк құралдары иелерi жауапкершілігiнiң мiндеттi
сақтандыру шартын жасасқан сақтандырушының атауын және орналасқан жерiн
хабарлауға;
5) көлiк оқиғасы болған кезде ықтимал шығындарды болдырмау немесе
азайту үшiн қалыптасқан мән-жайларға ақылға қонымды және қолдан келетiн
шараларды, оның iшiнде зардап шеккен адамдардың мүлкiн құтқару және оларға
көмек көрсету шараларын қолдануға;
6) көлiк оқиғасы және зардап шеккен адамдар туралы тиiстi органдарға
және ұйымдарға олардың құзыретiне орай (iшкi iстер органдарының жол
полициясы бөлiмшелерiне, мемлекеттік өртке қарсы қызмет органдарына, жедел
медициналық жәрдем қызметiне, авариямен күрес қызметiне) хабарлауға;
6-1) көлік оқиғасы жасалған кезде кідіріссіз, бірақ уәкілетті
лауазымды тұлғаның жазбаша жолдамасын алған кезден бастап екі сағаттан
кешіктірмей, Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес
психикаға белсенді әсер ететін затты тұтыну фактісін және мас күйін анықтау
үшін медициналық куәландырудан өтуге;
7) сақтандырушыға сақтандыру жағдайының басталғаны туралы хабарлаған
күннен бастап кідірiссiз, бiрақ екi жұмыс күнiнен кешiктiрмей бұл туралы
жәбiрленушiге хабарлауға;
8) сақтандыру жағдайының басталуына жауапты адамға керi талап қою
құқығының сақтандырушыға өтуiн қамтамасыз етуге мiндеттi.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартында
сақтанушының Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн өзге де
мiндеттерi көзделуi мүмкiн.
Сақтандырушының құқықтары мен мiндеттерi. Сақтандырушы көлiк құралы
иелерiнiң жауапкершілiгiн мiндеттi сақтандыру шартын жасасқан кезде
сақтанушыдан, Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексiнде көзделген
мәлiметтерден басқа, осы Заңға сәйкес көлiк құралдары иелерiнiң
жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартына енгізу үшiн қажетті
мәлiметтердi, оның iшiнде көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн
мiндеттi сақтандырудың осының алдындағы шарттары, сақтандыру жағдайлары
және сақтандыру төлемдерi туралы ақпаратты беруiн талап етуге; тиiстi
мемлекеттік органдар мен ұйымдардан, олардың құзыретiне орай, сақтандыру
жағдайының басталу фактiсiн және жәбiрленушiлерге келтiрiлген зиянның
мөлшерiн растайтын құжаттарды сұратуға; көлік оқиғасының себептерін және
өзге де мән-жайларын анықтауға; зиян келтiргенi үшiн жауапты тұлғаға, керi
талап қоюға; сақтандыру төлемiн толық немесе iшiнара жүзеге асырудан бас
тартуға құқылы.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартында
сақтандырушының Қазақстан Республикасының азаматтық заңдарына қайшы
келмейтiн басқа да құқықтары көзделуi мүмкiн.
Сақтандырушы caқтанушыны (сақтандырылушыны) көлiк құралдары иелерiнiң
жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру талаптарымен таныстыруға, оның көлiк
құралы иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру шартынан туындайтын
құқықтары мен мiндеттерiн түсiндiруге; көлiк құралдары иелерiнiң
жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру шартын жасасқаннан кейiн сақтанушыға
(сақтандырылушыға) сақтандыру полисiн беруге; сақтандыру сыйлықақыларын
төлеу жөнiнде жеңiлдiк жасауға; көлiк оқиғасы туралы хабар алынған кезде
оны кiдiрiссiз тiркеуге; жәбiрленушiнiң немесе Қазақстан Республикасының
заңдарына сәйкес жәбiрленушiнiң қайтыс болуына байланысты зиянды өтеткiзуге
құқығы бар адамдардың жазбаша өтiнiшiн алған күнiнен бастап жұмыс күнi
iшiнде сақтандыру жағдайын растайтын құжат болған кезде көлiк оқиғасына
кiнәлi болып табылатын сақтанушының сақтандыру полисiнiң (сақтанушының
тегi, аты, болған жағдайда - әкесiнiң аты, көлiк құралын тiркеудiң
мемлекеттік нөмiрi, нөмiрi және берiлген күнi) бар екендiгi туралы жазбаша
мәлiметтi беруге; белгіленген мерзімде және тәртiппен сақтанушының
(сақтандырылушының) не жәбірленушінің (пайда алушының) немесе олардың
өкілдерінің өтініші бойынша зақымдалған (жойылған) мүлікке тәуелсіз
сарапшыда бағалау жүргізуді ұйымдастыруға және бағалау туралы есепті пайда
алушыға танысу үшін ұсынуға; сақтанушы құжаттарды табыс етпеген жағдайда,
жетiспейтiн құжаттар туралы оны кiдiрiссiз, бiрақ үш жұмыс күнiнен
кешiктiрмей жазбаша хабардар етуге; сақтандыру жағдайы басталған кезде
сақтандыру төлемiн осы Заңда белгiленген мөлшерде, тәртiппен және
мерзiмдерде жасауға; сақтанушыға (сақтандырылушыға) олардың сақтандыру
жағдайы кезiнде шығындарды болдырмау немесе азайту мақсатымен жұмсаған
шығыстарын өтеуге; сақтандыру құпиясын қамтамасыз етуге мiндеттi.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілiгiн мiндеттi сақтандыру шартында
сақтандырушының Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн өзге де
мiндеттерi көзделуi мүмкiн.
Жәбiрленушiнің құқықтары
Жәбiрленушi болуы салдарынан сақтанушы (сақтандырылушы) өзiне зиян
келтiрген көлiк оқиғасы туралы сақтандырушыға хабарлауға; сақтанушының
(сақтандырылушының) орнына сақтандыру төлемiн жүзеге асыру үшін қажеттi
құжаттарды жинауға және оларды сақтандырушыға табыс етуге; мүлкiне
келтiрiлген зиянның мөлшерiн бағалау үшiн тәуелсiз сарапшы көрсететiн
қызметтердi пайдалануға; кез келген медициналық мекеменiң қызметiн
пайдалануға; келтiрiлген зиянның мөлшерiне тәуелсiз сарапшы жүргiзген
бағалаудың нәтижелерiмен және сақтандырушы жүзеге асырған сақтандыру төлемi
мөлшерiнiң есеп-қисабымен танысуға; жәбiрленушiнiң өмiрiне, денсаулығына
және (немесе) мүлкiне зиян келтiргенiне кiнәлi адамның сақтандырушысына
көзделген тәртiппен аталған адамның сақтандыру полисiнiң (сақтанушының
тегi, аты, болған жағдайда - әкесiнiң аты, көлiк құралын тiркеудiң
мемлекеттік нөмiрi, нөмiрi және берiлген күнi) бар екендiгi туралы
мәлiметтердi растау жөнiнде жазбаша өтiнiш жасауға; деректер базасын
қалыптастыру және жүргiзу жөніндегі ұйымға сақтандыру жағдайын растайтын
құжат болған кезде жәбiрленушiнiң өмiрiне, денсаулығына және (немесе)
мүлкiне зиян келтiргенiне кiнәлi адамның сақтандыру полисiнiң (сақтанушының
тегi, аты, болған жағдайда - әкесiнiң аты, көлiк құралын тiркеудiң
мемлекеттік нөмiрi, нөмiрi және берiлген күнi) бар не жоқ екендiгi туралы
мәлiметтердi беру жөнiнде жазбаша өтiнiш жасауға; белгiленген мөлшерде,
тәртiппен және мерзiмдерде сақтандыру төлемiн алуға; көлiк құралдары
иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартынан туындайтын
мәселелердi реттеу үшiн сақтандыру омбудсманына өтiнiш жасауға;
сақтандырушының сақтандыру төлемiн жүзеге асырудан бас тартуы немесе оның
мөлшерiн азайтуы туралы шешiмiне Қазақстан Республикасының заңдарында
белгiленген тәртiппен дау айтуға; көлiк құралының иесiне келтiрiлген зиянды
келтiрiлген зиян сомасының алынған сақтандыру төлемi сомасынан асатын
мөлшерде өтеуi туралы талап қоюға құқылы.
Тәуелсiз сарапшыны аккредиттеу ережесi
1. Өтiнiш берушi аккредиттеуден өту үшiн уәкiлеттi органға мынадай
құжаттарды ұсынады:
1) уәкiлеттi органның нормативтiк құқықтық актiсiмен белгiленген нысан
бойынша өтiнiш;
2) мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтер
құнын қоспағанда) бағалау бойынша бағалау қызметiн жүзеге асыруға
лицензияның көшiрмесi;
3) өтiнiш берушiнi дара кәсiпкер ретiнде мемлекеттік тiркеу туралы
куәлiктiң көшiрмесi - дара кәсiпкер үшiн;
4) заңды тұлғаны мемлекеттік тiркеу туралы куәлiктiң және құрылтай
құжаттарының көшiрмесi;
5) өтiнiш берушiнi салық органында есепке қою туралы куәлiктiң
көшiрмесi;
6) растайтын құжаттар (мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн,
материалдық емес активтер құнын қоспағанда) бағалау бойынша бағалау
қызметiн жүзеге асыруға лицензияның көшiрмесi) қоса берiлiп, уәкiлеттi
органның нормативтiк құқықтық актiсiмен белгiленген нысан бойынша мүлiктi
бағалау бойынша бағалау қызметiн жүзеге асыруға лицензиясы бар кемiнде екi
қызметкердiң штатта бар екендiгi туралы мәлiметтер (заңды тұлғалар үшiн).
2. Мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтер
құнын қоспағанда) бағалау бойынша бағалау қызметiн жүзеге асыруға
лицензиялары бар заңды тұлға қызметкерлерiнiң құрамы өзгерген кезде заңды
тұлға мұндай өзгерту күнiнен бастап бiр ай мерзiмде уәкiлеттi органға
растайтын құжаттарды қоса бере отырып, жаңа қызметкерлердiң тiзiмiн
ұсынады.
3. Құжаттарды қарау және аккредиттеу туралы куәлiк беру туралы шешiм
немесе аккредиттеуден бас тарту туралы шешiм қабылдау мерзiмi өтiнiш табыс
етiлген күннен бастап күнтiзбелiк отыз күннен аспауға тиiс.
4. Аккредиттеу туралы куәлiк қолданылу мерзiмi шектелместен берiледi.
5. Осы баптың 1-тармағында белгiленген талаптардың сақталмауы
уәкiлеттi органда аккредиттеуден өту үшiн бас тартуға негiз болып табылады.
6. Уәкiлеттi орган мынадай:
1) аккредиттеуге табыс етiлген құжаттарда дұрыс емес немесе
бұрмаланған деректер анықталған;
2) бағалаудың уақтылы жүргiзiлмеуiнiң және (немесе) пайда алушыға және
сақтандырушыға бағалау туралы есептiң уақтылы жiберiлмеуiнiң екi және одан
да көп фактiсi анықталған;
3) мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтер
құнын қоспағанда) бағалау бойынша бағалау қызметiн жүзеге асыруға
лицензияның қолданылуы тоқтатыла тұрған;
4) бүлiнген мүлiктi бағалау кезiнде уәкiлеттi орган бекiткен әдiстеме
сақталмаған;
5) тәуелсiз сарапшы сақтандырушыға қатысты аффилиирленген тұлға болып
табылса не оның лауазымды тұлғаларымен немесе осы сақтандырушының
аффилиирленген тұлғалары ұйымдарының лауазымды тұлғаларымен бағыныстылық
байланыста болған;
6) Қазақстан Республикасының бағалау қызметi туралы заңнамасының және
осы Заңның талаптары бұзылған жағдайларда аккредиттеу туралы куәлiктiң
қолданылуын алты айға дейiнгi мерзiмге тоқтата тұрады.
7. Аккредитеу туралы куәлiк мынадай:
1) мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтер
құнын қоспағанда) бағалау бойынша бағалау қызметiн жүзеге асыруға
лицензияның қолданылуы тоқтатылған;
2) заңды тұлға қайта ұйымдастырылған немесе таратылған, дара кәсiпкер
банкрот болған;
3) аккредиттеу туралы куәлiктiң қолданылуын ерiктi түрде тоқтату
туралы өтiнiш ұсынылған;
4) уәкiлеттi органның аккредиттеу туралы куәлiктiң қолданылуы
тоқтатыла тұруының себептерi жойылмаған;
5) аккредиттеу туралы куәлiк бiрнеше рет (соңғы он екi ай iшiнде екi
рет) тоқтатыла тұрған жағдайларда өзiнiң қолданылуын тоқтатады.
Тұлғада тәуелсiз сарапшының аккредиттеу туралы куәлiгiнiң қолданылуы
тоқтатылған жағдайда, осы тұлға екi жыл iшiнде аккредиттеуден өту
мақсатында уәкiлеттi органға жүгiнуге құқылы емес.
2.3 Сақтандыру сыйлықақылары
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартын
жасасқан кезде төленуге тиiс жылдық сақтандыру сыйлықақысын есептеу үшiн
базалық сақтандыру сыйлықақысы пайдаланылады, оған көлiк құралының
тiркелген жерiне, көлiк құралының түрiне, сақтанушының (сақтандырылушының)
жасына және жүргiзу стажына, көлiк құралының пайдаланылу мерзiмiне,
азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгi сақтандырылған адамдардың кiнәсiнен
сақтандыру жағдайларының болуына немесе болмауына қарай (бонус-малус
жүйесi) осы баптың 3-10-тармақтарында белгiленген коэффициенттер
қолданылады.
Көзделмеген өзге негiздер бойынша сақтандыру сыйлықақысының мөлшерiн
азайтуға немесе ұлғайтуға жол берiлмейдi.
Базалық сақтандыру сыйлықақысы 1,9 айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде
белгiленедi.
Көлiк құралын тiркеу аумағы бойынша коэффициенттер мынадай мөлшерде
белгiленедi:
Рет Облыстың, республикалық маңызы Көлік құралын тіркеу аумағы
№ бар қаланың, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ 3
1 АВТОКӨЛІКТІ САҚТАНДЫРУ ТҮСІНІГІ 4
1.1 Қазақстан Республикасының көлiк құралдары иелерiнің
азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру туралы
заңдары 4
1.2 Көлiк құралдары иелерiнiң азаматтық-құқықтық жауапкершілiгiн
мiндеттi сақтандырудың объектiсi 6
2 КӨЛIК ҚҰРАЛДАРЫ ИЕЛЕРІНIҢ ЖАУАПКЕРШIЛІГІН МІНДЕТТI САҚТАНДЫРУДЫҢ
МАҚСАТЫ ЖӘНЕ НЕГIЗГI ПРИНЦИПТЕРI
2.1 Көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыру 9
жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ету
2.2 Көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыру 9
шарты
2.3 Сақтандыру сыйлықақылары 9
19
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 35
37
Кіріспе
Курстық жұмыс көлiк құралдары иелерiнiң азаматтық-құқықтық
жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру саласында туындайтын қатынастарды
реттейдi және оны жүргiзудiң құқықтық, қаржылық және ұйымдық негiздерiн
анықтайды.
Көлiк құралы иесiнiң азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгi өзi
пайдаланатын көлiк құралының әр бiрлiгi бойынша сақтандырылуға жатады.
Көлiк құралдары иелерiнiң азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгiн ерiктi
сақтандыру шартын жасасу көлiк құралының иесiн көлiк құралдары иелерiнiң
жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартын жасасу жөніндегі мiндеттен
босатпайды.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру шарты,
басқа мемлекетте тiркелген, иесi осы мемлекет пен Қазақстан Республикасының
арасында жасалған халықаралық шарттың талаптарына сәйкес Қазақстан
Республикасында танылатын көлiк құралдары иелерi жауапкершiлiгінiң
сақтандыру шартын жасаған көлiк құралы Қазақстан Республикасының аумағына
енген жағдайда жасалмайды.
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес iшкi iстер органдарының жол
полициясы бөлiмшелерiнде мемлекеттік тiркеуге және есепке алуға жатпайтын
(трамвайлар мен троллейбустарды қоспағанда) көлiк құралдарының иелерiмен
көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру шарты
жасалмайды.
Өзiнiң қызметтiк немесе еңбек мiндеттерiн атқаруына орай, оның iшiнде
көлiк құралының иесiмен еңбек немесе өзге де шарт жасасу негiзiнде не
мәмiленiң жазбаша нысанын ресiмдемей, көлiк құралы иесiнiң ерiк бiлдiруi
негiзiнде оның қатысуымен көлiк құралын жүргiзушi адамның азаматтық-
құқықтық жауапкершiлiгi мiндеттi сақтандырылуға жатпайды.
Курстық жұмыстың мақсаты – автокөлікті сақтандыру түсінігін толық ашу.
Курстық жұмыстың мақсатына орай оның алдына келесі міндеттер қойылады:
– Қазақстан Республикасының көлiк құралдары иелерiнің азаматтық-
құқықтық жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру туралы заңдарымен
танысу;
– Көлiк құралдары иелерiнiң азаматтық-құқықтық жауапкершілiгiн
мiндеттi сақтандырудың объектiлерін анықтау;
– Көлiк құралдары иелерінiң жауапкершiлігін міндеттi
сақтандырудың мақсаты және негiзгi принциптерiне тоқталу;
– Көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыру
жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз етуін талдау;
– Сақтандыру сыйлықақылар туралы толық түсінік беру.
Курстық жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен және қорытындыдан тұрады.
Курстық жұмысты жазу барысында отандық және шетел авторларының ғылыми
еңбектері, басылымдары, Қазақстан Республикасының нормативтік әдебиеттері
мен заңдылықтары қолданылды.
1 АВТОКӨЛІКТІ САҚТАНДЫРУ ТҮСІНІГІ
1.1 Қазақстан Республикасының көлiк құралдары иелерiнің азаматтық-
құқықтық жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру туралы заңдары
Қазақстан Республикасының көлiк құралдары иелерiнiң азаматтық-құқықтық
жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру туралы заңдары Қазақстан
Республикасының Конституциясына негiзделедi және Қазақстан Республикасының
Азаматтық кодексiнен, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де
нормативтiк құқықтық актілерінен тұрады.
Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Заңда
көзделгеннен өзгеше ережелер белгiленсе, халықаралық шарттың ережелерi
қолданылады.
Курстық жұмыста мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:
1) бағалаушы (тәуелсiз сарапшы) - қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын
реттеу мен қадағалау жөніндегі уәкiлеттi мемлекеттік орган өзi белгiлеген
тәртiпке сәйкес аккредиттеген, мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн,
материалдық емес активтердiң құнын қоспағанда) бағалау жөніндегі бағалау
қызметiн жүзеге асыруға лицензиясы бар жеке немесе заңды тұлға;
2) бонус-малус жүйесi - көлiк құралдары иелерiнiң азаматтық-құқықтық
жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шарты бойынша төленуге жататын
сақтандыру сыйлықақысының мөлшерiн есептеген кезде осы жүйе бойынша тиiстi
сыныпты бере отырып, сақтанушының (сақтандырылушының) кiнәсiнен сақтандыру
жағдайларының болуына немесе болмауына қарай оған арттыратын немесе
төмендететiн коэффициенттердi қолдану арқылы пайдаланылатын жеңiлдiктер мен
үстемеақылар жүйесi;
3) жәбiрленушi - көлiк құралын пайдалану нәтижесiнде өмiрiне,
денсаулығына және (немесе) мүлкiне зиян келтiрiлген, оны өтеу жөніндегі
мiндет Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес көлiк құралының иесi
ретiнде сақтанушыға (сақтандырылушыға) жүктелген тұлға;
4) жолаушы - тасымалдаушымен ауызша немесе жазбаша нысанда тасымалдау
шартын жасасқан жеке тұлға;
5) кешендi шарт - сақтандыру полисiнде көрсетiлген екi және одан да
көп көлiк құралы бiрлiгiнiң иесi болып табылатын жеке тұлғамен жасалатын
және бiр ғана сақтандырылушы жеке тұлғаға қатысты қолданылатын көлiк
құралдары иелерiнiң азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру
шарты;
5-1) тәуелсіз сарапшы - қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу және
қадағалау жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган өзі белгілеген тәртіпке
сәйкес аккредиттеген, бағалау қызметін жүзеге асыруға арналған лицензиясы
бар жеке немесе заңды тұлға;
6) көлiк құралы иесiнiң азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгi - жеке және
заңды тұлғалардың жоғары қауiптiлiк көзi ретіндегі көлiк құралын пайдалану
нәтижесiнде үшiншi тұлғалардың өмiрiне, денсаулығына және (немесе) мүлкiне
келтiрiлген зиянды Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасында
белгiленген өтеу мiндетi;
7) көлiк құралын пайдалану - көлiк құралдарын жолмен жүру, сондай-ақ
жайластырылып немесе ыңғайластырылып оларға iргелес салынған және көлiк
құралдарының қозғалысына пайдаланылатын аумақтарда жүру үшiн пайдалану;
7-1) тікелей реттеу - көлік оқиғасында жәбірленушінің өміріне,
денсаулығына және (немесе) мүлкіне келтірілген зиянды өтеуді жәбірленушімен
көлік құралдары иелерінің азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті
сақтандыру шартын жасасқан сақтандырушы жүзеге асыратын сақтандыру төлемін
жүзеге асыру тетігі;
8) көлiк құралының иесi - көлiк құралын меншiк құқығымен, шаруашылық
жүргiзу құқығымен немесе оралымды басқару құқығымен не кез келген басқа да
заңды негiзде (мүлiктiк жалдау шартымен, құзыреттi органның көлiк құралын
беру туралы өкіміне орай көлiк құралын басқаруға арналған сенiмхатпен және
басқаша) иеленетiн жеке немесе заңды тұлға;
9) көлiк оқиғасы - көлiк құралын пайдалану процесiнде және оның
қатысуынан туындаған оқиға, сондай-ақ көлiк құралынан ажырап кеткен
бөлшектер мен ондағы жүктiң қозғалысы нәтижесiнде үшiншi тұлғаларға
келтiрiлген зиян;
10) пайда алушы - осы Заңға сәйкес сақтандыру төлемiн алушы болып
табылатын тұлға;
11) сақтандыру жағдайы - басталуына орай сақтандыру шарты сақтандыру
төлемiн жүзеге асыруды көздейтiн оқиға;
12) сақтандыру сомасы - сақтандыру объектiсi сақтандырылған және
сақтандыру жағдайы басталған кезде сақтандырушы жауапкершiлiгiнiң шектi
көлемiн бiлдiретiн ақша сомасы;
13) сақтандыру сыйлықақысы - сақтанушы сақтандырушыға соңғысы
сақтандыру шартында белгiленген мөлшерде сақтанушыға (пайда алушыға)
сақтандыру төлемiн жасауға мiндеттемелер қабылдағаны үшiн төлеуге мiндеттi
ақша сомасы;
14) сақтандыру төлемi - сақтандырушы сақтандыру жағдайы басталған
кезде сақтанушыға (пайда алушыға) сақтандыру сомасы шегiнде төлейтiн ақша
сомасы;
15) сақтандырушы - Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген
тәртiппен, Қазақстан Республикасының аумағында сақтандыру қызметiн жүзеге
асыру құқығына лицензия алған, сақтандыру жағдайы басталған кезде
сақтанушыға немесе пайдасына шарт жасалған өзге тұлғаға (пайда алушыға)
шартта айқындалған сома (сақтандыру сомасы) шегiнде сақтандыру төлемiн
жасауға мiндеттi заңды тұлға;
16) сақтандырылушы - өзiне қатысты сақтандыру жүзеге асырылатын тұлға;
17) сақтанушы - сақтандырушымен сақтандыру шартын жасасқан тұлға. Егер
сақтандыру шартында өзгеше көзделмесе, сақтанушы бiр мезгiлде
сақтандырылушы болып табылады;
18) стандартты шарт - сақтандыру полисiнде көрсетiлген көлiк құралының
иесi болып табылатын жеке немесе заңды тұлғамен жасалатын және бiр немесе
бiрнеше сақтандырылушы тұлғаға қатысты қолданылатын көлiк құралдары
иелерiнiң азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шарты;
19) тiкелей реттеу - көлiк оқиғасында жәбiрленушiнiң өмiрiне,
денсаулығына және (немесе) мүлкiне келтiрiлген зиянды өтеудi жәбiрленушiмен
көлiк құралдары иелерiнiң азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгiн мiндеттi
сақтандыру шартын жасасқан сақтандырушы жүзеге асыратын сақтандыру төлемiн
жүзеге асыру тетiгi.
1.2 Көлiк құралдары иелерiнiң азаматтық-құқықтық жауапкершілiгiн
мiндеттi сақтандырудың объектiсi
Сақтандырылушы тұлғаның Қазақстан Республикасының азаматтық заңдарында
белгiленген, жоғары қауiптілік көзi ретіндегі көлiк құралын пайдалану
нәтижесiнде үшiншi тұлғалардың өмiрiне, денсаулығына және (немесе) мүлкiне
келтiрiлген зиянды өтеу мiндетiне байланысты мүлiктiк мүддесi көлiк
құралдары иелерiнiң азаматтық-құқықтық жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру
(бұдан әрi - көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлігін мiндеттi сақтандыру)
объектiсi болып табылады.
Көлiк құралдары иелерiнің жауапкершілігін мiндеттi сақтандыру
саласындағы мемлекеттік бақылау және қадағалау
Сақтандыру ұйымдарының қызметiн мемлекеттік қадағалауды Қазақстан
Республикасының заңдарына сәйкес сақтандыру қызметін реттеу және қадағалау
жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган (бұдан әрі - уәкілетті орган) жүзеге
асырады.
Көлік құралдары иелерінің осы Заңда белгіленген көлік құралдары иелері
жауапкершілігінің міндетті сақтандыру шартын жасасу жөніндегі міндетінің
орындалуына мемлекеттік бақылауды ішкі істер органдары жол полициясы
бөлімшелері көлік құралдарын тіркеу және жол жүрісі ережелерінің сақталуын
бақылау саласындағы өзінің өзге де өкілеттіктерін, сондай-ақ Қазақстан
Республикасының жол жүрісінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы
нормативтік құқықтық актілерін жүзеге асыру кезінде жүзеге асырады.
Көлік құралдары иелерінің осы Заңда белгіленген көлік құралдары
иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыру шартын жасасу жөніндегі
міндеттерді орындауын мемлекеттік бақылауды кеден одағының кедендік
шекарасымен тұспа-тұс келетін Қазақстан Республикасының Мемлекеттік
шекарасы арқылы автомобиль өткізу пункттерінде Қазақстан Республикасының
кеден органдары жүзеге асырады.
Көлік құралын көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін міндетті
сақтандыру шартынсыз пайдалануға жол бермеу
Иесiнде көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру
шарты болмаған жағдайда, көлiк құралын пайдалануға жол берiлмейдi.
Көлiк құралын жүргiзетiн адам көлiк құралдары иелерiнiң
жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандырудың сақтандыру полисiн өзiмен бiрге алып
жүруге және Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес уәкiлеттігі бар
жол полициясының қызметкерлерiне және көлікті бақылау органдарының
лауазымды тұлғаларына тексеру үшiн оны көрсетуге мiндеттi.
Iшкi iстер органдарының жол полициясы бөлімшелері және көлікті бақылау
органдары құжаттарды тексерген кезде көлiк құралын жүргiзушi адамнан көлiк
құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандырудың сақтандыру
полисiн көрсетуiн талап етуге мiндеттi.
Көлiк құралдары иелерінің жауапкершілiгiн мiндеттi сақтандыруды жүзеге
асырудың ерекшелiктерi
Көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыруды жүзеге
асыру құқығына арналған лицензияны алғанға дейін сақтандыру ұйымы ретінде
тіркелген заңды тұлға:
1) Сақтандыру төлемдерiне кепiлдiк беру қорымен қатысу шартын жасасуға
және көрсетiлген Қорды құру және оның қызметi туралы Қазақстан
Республикасының заңында айқындалған тәртiппен оның акционерi болуға;
2) осы Заңда және өкілдер кеңесі бекіткен сақтандыру омбудсманының
ішкі ережелерінде айқындалған тәртіппен және жағдайда өкілдер кеңесінің
құрамына кіруге;
3) оның астанада, республикалық, облыстық және аудандық маңызы бар
қалаларда филиалдары және (немесе) сақтандыру агенттерiнiң болуы міндетті.
Көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыруды жүзеге
асыратын сақтандырушы өзінің шоғырландырылған қаржылық есептілігін, ал
еншілес ұйымы (ұйымдары) болмаған жағдайда - шоғырландырылмаған қаржылық
есептілігін және аудиторлық есебін уәкілетті органмен келісім бойынша
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген тәртіппен және
мерзімдерде, Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында таратылатын кемінде
екі мерзімді баспа басылымында мемлекеттік тілде және орыс тілінде жыл
сайын жариялауға міндетті.
Бәсекелестiктi шектеуге немесе болғызбауға, бiр сақтандырушыға екiншi
сақтандырушының алдында көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi
сақтандыру шарттарын жасасу жөнiнде негiзсiз артықшылықтар беруге немесе
алуға, сақтанушылардың құқықтары мен заңды мүдделерiне қысым жасауға
бағытталған қызметке жол берiлмейдi.
Iшкi iстер органдары көлiк оқиғасына қатысушыларға не олардың
өкілдерiне, сондай-ақ сұратуы бойынша сақтандыру ұйымдарына сақтандыру
жағдайының, сондай-ақ көлік оқиғасы орнынан жасырынған адам жәбірленушінің
өмірі мен денсаулығына зиян келтірген жағдайдың басталу фактiсiн растайтын
құжаттардың бiр-бiр данасын, оның iшiнде жол оқиғасының схемасымен қоса Жол
жүрiсi ережелерiнiң бұзылуы туралы хаттаманың көшiрмесiн тегiн бередi.
Көлiк оқиғасы және оның салдары туралы ақпараты бар Iшкi iстер
органдары, прокуратура органдары, соттар, денсаулық сақтау ұйымдары, өзге
де мемлекеттік органдар мен ұйымдар сақтандырушы және Сақтандыру
төлемдеріне кепілдік беру қоры өтініш жасаған кезде бұл ақпаратты жазбаша
нысанда, мөрмен куәландырып тегін беруге міндетті.
Сақтанушының (сақтандырылушының), жәбiрленушiнің немесе олардың
мұрагерлерiнiң көлiк оқиғасының басталғаны туралы хабарлауға мүмкiндiгi
болмаған кезде ішкi iстер органдарының жол полициясы бөлiмшелерi тиiстi
сақтандырушыны осы көлiк оқиғасы туралы хабардар етудi жүзеге асырады.
Сақтандырушыға көлiк оқиғасы туралы кез келген басқа тұлғаның
хабарлауға құқығы бар, бұл ретте сақтандырушы өтiнiштi қабылдаудан бас
тартуға құқылы емес.
2 КӨЛIК ҚҰРАЛДАРЫ ИЕЛЕРІНIҢ ЖАУАПКЕРШIЛІГІН МІНДЕТТI САҚТАНДЫРУДЫҢ
МАҚСАТЫ ЖӘНЕ НЕГIЗГI ПРИНЦИПТЕРI
2.1 Көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыру
жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ету
Көлiк құралдары иелерінiң жауапкершiлігін міндеттi сақтандырудың
мақсаты және негiзгi принциптерi
Көлiк құралдарын пайдалану нәтижесiнде өмiрiне, денсаулығына және
(немесе) мүлкiне зиян келтiрiлген үшiншi тұлғалардың мүліктік мүдделерiн
қорғауды сақтандыру төлемдерiн жүзеге асыру арқылы қамтамасыз ету көлiк
құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандырудың мақсаты болып
табылады.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандырудың
негiзгi принциптерi:
– жәбiрленушiлердiң мүлiктiк мүдделерiн осы Заңда белгiленген
көлемде және тәртiппен қорғауды қамтамасыз ету;
– көлiк құралын оның иесiнде көлiк құралдары иелерiнiң
жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру жөнiндегі сақтандыру полисi
болған кезде пайдалану;
– тараптардың көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігін мiндеттi
сақтандыру шарты бойынша өз мiндеттемелерiн орындауын қамтамасыз
ету;
– көлiк құралдары иелерінiң жол жүрiсi қауiпсіздiгiн арттырудағы
экономикалық мүдделілігi болып табылады.
Азаматтық-құқықтық жауапкершілігі міндеттi сақтандырылуға жататын
тұлғалар
Iшкi iстер органдарының жол полициясы бөлiмшелерiнде тiркелген
(мемлекеттік тiркеуге жататын) жеңiл, жүк автомобильдерi, автобустар, шағын
автобустар және олардың негiзiнде жасалған көлiк құралдары, мотокөлiк және
олардың тiркемелерi (жартылай тiркемелерi), сондай-ақ трамвайлар мен
троллейбустар; Қазақстан Республикасының аумағына уақытша енген
(әкелiнген) көлiк құралы; жасаушы ұйымдардан, жөндеу және сауда
ұйымдарынан, кедендiк бақылау органдарынан тiркеу орнына өз бетiнше
жүргiзiлiп әкелiнген, сондай-ақ iшкi iстер органдарының жол полициясы
бөлiмшесi көлiк иесiнiң тұрғылықты жерiнiң өзгеруiне немесе меншiк
құқығының өзгеруiне байланысты тiркеуден шығарған көлiк құралы иелерiнiң
азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгi мiндеттi сақтандырылуға жатады.
2.2 Көлік құралдары иелерінің жауапкершілігін міндетті сақтандыру
шарты
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігін міндетті сақтандыру шарты
және оны жасасу тәртiбі
1. Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру осы
Заңға сәйкес сақтанушы мен сақтандырушының арасында жасалатын шарт
негiзiнде жүзеге асырылады.
2. Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндетті сақтандыру
шартында мүлiктің тауарлық құнының жоғалтылуын, сондай-ақ жәбiрленушiнің
тауарларды жеткiзудiң немесе жұмыстарды жүргiзудiң (қызметтер көрсетудiң)
мерзiмдерiн, оның келісім-шарттар (шарттар) бойынша өзге де мiндеттемелердi
бұзуына байланысты тұрақсыздық айыбын өтеудi қоса алғанда, жәбiрленушінің
моральдық зиянын және ала алмаған пайдасын өтеудi есептемегенде,
жәбiрленушiнiң өмiрiне, денсаулығына және (немесе) мүлкiне зиян келтiру
салдарынан туындаған мiндеттемелер бойынша сақтандыру төлемiн жүзеге асыру
көзделедi.
3. Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілiгiн мiндеттi сақтандыру шарты
мiндеттi сақтандырудың осы түрi (сыныбы) бойынша қызметтi жүзеге асыру
құқығына арналған лицензиясы бар сақтандырушымен ғана жасалуға тиiс.
Сақтанушы сақтандырушыны таңдауға ерiктi.
Сақтандырушының сақтанушыға көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн
мiндеттi сақтандыру шартын жасасудан бас тартуға құқығы жоқ.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлігін мiндеттi сақтандыру шарты
бойынша сақтанушы сақтандыру сыйлықақысын төлеуге мiндеттенедi, ал
сақтандырушы сақтандыру жағдайы басталған кезде пайда алушыға осы Заңда
белгiленген мөлшерде, тәртiппен және мерзiмде сақтандыру төлемiн жүзеге
асыруға міндеттенедi.
4. Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру
шарттары мынадай түрлерге бөлiнедi:
1) стандартты;
2) кешендi.
5. Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлігін мiндеттi сақтандыру шарты
сақтандырушының сақтанушыға (сақтандырылушыға) сақтандыру полисiн беруi
арқылы жазбаша нысанда жасалады.
Сақтандыру полисi уәкiлеттi органның нормативтiк құқықтық актiсiнiң
талаптарына сәйкес берiледi және онда деректер базасынан алынған ақпарат,
сондай-ақ бiрегей нөмiр болады.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартын
жасау үшiн сақтанушының өтiнiшi негiз болып табылады. Өтiнiштiң мазмұнына
қойылатын талаптар және өтiнiште көрсетiлген мәлiметтердi растайтын
құжаттар көшiрмелерiнiң тiзбесi уәкiлеттi органның нормативтiк құқықтық
актілерімен белгiленедi.
6. Сақтандыру полисiнде, Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексiнiң
826-бабында тiзiп көрсетiлген талаптардан басқа, сақтандырушының бiр
сақтандыру жағдайы бойынша жауапкершiлiгiнiң шектi көлемiнiң мөлшерi және
шарттың түрi көрсетiлуге тиiс.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру бойынша
сақтандыру полисiн ресiмдеу жөніндегі талаптар Қазақстан Республикасының
сақтандыру және сақтандыру қызметi туралы заңдарында белгiленедi.
6-1. Сақтандыру полисiне өзгерістер мен толықтырулар енгізуге жол
берiлмейдi.
7. Сақтандыру полисi жоғалған жағдайда сақтандырушы сақтанушының
(сақтандырылушының) жазбаша өтiнiшi негiзiнде оған сақтандыру полисiнiң
телнұсқасын беруге мiндеттi.
Жоғалған сақтандыру полисi телнұсқа берiлгеннен кейiн жарамсыз деп
есептеледi және ол бойынша сақтандыру төлемi жүргiзiлмейдi.
Сақтандыру полисi жоғалған жағдайда оның телнұсқасын ресiмдеу кезiнде
iс жүргiзуге жұмсалған сақтандырушының шығынын сақтанушы (сақтандырылушы)
тиiстi өтiнiш берiлген күнi Қазақстан Республикасының республикалық бюджет
туралы заңына сәйкес белгiленген 0,1 айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде
өтейдi.
8. Егер сақтандырушы көлiк құралдары иелерінің жауапкершілігiн
мiндеттi сақтандыру шартын сақтанушының (сақтандырылушының) немесе
жәбiрленушiнiң жағдайын осы Заңда көзделгенмен салыстырғанда нашарлататын
талаптармен жасасса, онда сақтандыру жағдайы басталған кезде сақтандырушы
сақтанушының (сақтандырылушының) және жәбiрленушiнiң алдында осы Заңда
белгiленген талаптар бойынша мiндеттемелер атқарады.
9. Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шарты
бойынша сақтандыру сыйлықақысын төлеудi жеке тұлға бiржолғы төлеммен
жүргiзедi.
10. Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру
шартын оларды міндетті техникалық тексерiп-қарау өткiзiлетiн жерлерде және
iшкi iстер органдары жол полициясының тiркеу бөлiмшелерiнде жасауға тыйым
салынады.
Стандартты шарт бойынша бiр немесе бiрнеше көлiк иелерiнiң азаматтық-
құқықтық жауапкершілiгi сақтандырылуы мүмкiн.
Стандартты шарт сақтандырушының сақтанушыға (сақтандырылушыға)
пайдаланылатын көлiк құралының әр бiрлiгiне жеке сақтандыру полисiн беру
жолымен жасалады.
Сақтандыру полисiнде сақтанушы (сақтандырылушы, сақтандырылушылар)
және пайдаланылатын көлiк құралы туралы мәлiметтер болуға тиiс.
Стандартты шарт бойынша сақтанушының (сақтандырылушының) азаматтық-
құқықтық жауапкершiлiгi сақтанушының (сақтандырылушының) өзiнiң үшiншi
тұлғаларға зиян келтiруi салдарынан не:
1) көлiк құралын оны жүргiзуге құқылы адам сақтанушының
(сақтандырылушының) қатысуымен жүргiзген;
2) адам көлiк құралын сақтанушымен (сақтандырушымен) жазбаша нысанда
ресiмделген еңбек шарты немесе өзге де шарт негiзiнде жүргiзген;
3) көлiк құралын заңсыз иеленген адам, егер келтiрiлген зиян үшiн
жауапкершілік сақтанушыға (сақтандырылушыға) жүктелсе, көлiк құралын
жүргiзген жағдайда туындаса, сақтандырылған деп есептелiнедi.
Кешендi шарт бойынша екi және одан да көп көлiк құралы бiрлiгiнiң иесi
болып табылатын жеке тұлғаның азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгi
сақтандырылуы мүмкiн.
Кешендi шарт сақтандырушының сақтанушыға (сақтандырылушыға)
пайдаланылатын барлық көлiк құралдарына сақтандыру полисiн беру жолымен
жасалады.
Сақтандыру полисiнде сақтанушы (сақтандырылушы) - жеке тұлға және ол
пайдаланатын көлiк құралдары туралы мәлiметтер болуға тиiс.
Кешендi шарт бойынша сақтанушының (сақтандырылушының) азаматтық-
құқықтық жауапкершiлiгi сақтанушының (сақтандырылушының) өзiнiң үшiншi
тұлғаларға зиян келтiруi салдарынан не:
1) көлiк құралын оны жүргізуге құқылы адам сақтанушының
(сақтандырылушының) қатысуымен жүргiзген;
2) көлiк құралын заңға қайшы иеленген адам, егер келтiрiлген зиян үшiн
жауапкершiлiк сақтанушыға (сақтандырылушыға) жүктелсе, көлiк құралын
жүргiзген жағдайда туындаса, сақтандырылған деп есептелiнедi.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру шарты
осы Заңға сәйкес жәбiрленушi деп танылған, оның iшiнде зиян келтiруге
кiнәлi болып табылған сақтанушының (сақтандырылушының) көлiк құралында
болған барлық адамдарға қатысты қолданылады, оған мыналар:
1) осы көлiк құралын сақтанушымен (сақтандырылушымен) қызметтiк немесе
еңбек мiндеттерiн атқаруға орай, оның iшiнде көлiк құралының иесiмен еңбек
немесе өзге де шарт негiзiнде не сақтанушының (сақтандырылушының) ерiк
бiлдiруi негiзiнде, мәмiленiң жазбаша нысанын ресiмдемей, оның қатысуымен
жүргiзген адам;
2) егер сақтанушы (сақтандырылушы) тасымалдаушы болып табылса, оған
Қазақстан Республикасы заң актісінің тасымалдаушының жолаушылар алдындағы
азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгiн міндетті сақтандыруды регламенттейтiн
талабы қолданылса, жолаушылар;
3) егер Қазақстан Республикасының заң актілерімен сақтанушыға
(сақтандырылушыға) жұмыс берушi ретiнде қызметкердiң еңбек (қызмет)
мiндеттерiн орындауы кезiнде оны жазатайым оқиғалардан сақтандыру міндетi
жүктелсе, сақтанушының (сақтандырылушының) қызметкерлерi кiрмейдi.
Көлiк құралдары иелерiнің жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру шарты
көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндетті сақтандыру шартында
белгiленген күннен бастап күшiне енедi және тараптар үшiн мiндеттi болады.
Көлiк құралдары иелерiнің жауапкершiлігін мiндеттi сақтандыру шарты
күшіне енгiзілген күннен бастап он екi ай мерзiмге жасалады.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлігін мiндеттi сақтандыру шарты
жеке немесе заңды тұлғада көлiк құралын иелену құқығының пайда болған
кезiнен бастап, бiрақ осы көлiк құралының iшкi iстер органдарының жол
полициясы бөлiмшелерiнде мемлекеттік тiркеуден (қайта тiркеуден) өткен
кезiнен бастап он жұмыс күнiнен кешiктiрiлмей жасалуға тиiс.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартын
осы баптың 3-тармағында көзделгеннен өзгеше мерзiмге:
1) көлiк құралын маусымдық, бiрақ кемiнде алты ай пайдаланған кезде;
2) сақтандыру төлемдерiне кепiлдiк беру жүйесiнiң мәжбүрлеп
таратылатын қатысушысы-сақтандыру ұйымының кредиторларымен
(сақтанушыларымен);
3) осы Заңның 5-бабы 1-тармағының 3) тармақшасында көзделген
жағдайларда, көлiк құралының мемлекеттік тiркелуiнiң алдындағы мерзiмге,
бiрақ кемiнде күнтiзбелiк бес күнге;
4) көлiк құралы Қазақстан Республикасының аумағына уақытша кiрген
жағдайда уақытша кiрген бүкiл кезеңге, бiрақ кемiнде күнтiзбелiк бес күнге
жасасуға жол берiледi.
Егер Қазақстан Республикасы жасасқан халықаралық шартта өзгеше
көзделмесе, көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру
шартының қолданылуы Қазақстан Республикасының аумағымен шектеледi.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігін мiндетті сақтандыру шарты:
1) шарттың қолданылу мерзiмi бiткен;
2) шарт мерзiмiнен бұрын тоқтатылған;
3) сақтандырушыны сақтандыру төлемін жүзеге асыруға міндеттейтін
алғашқы сақтандыру жағдайы басталған жағдайларда тоқтатылған деп
есептелінеді.
Сақтандыру төлемi жүзеге асырылған кезде сақтандырушы сақтандыру
полисiн алып қоюға тиiс. Бұл ретте көлiк құралының (егер ол жойылмаса) иесi
өзiнiң таңдауы бойынша мiндеттi сақтандырудың осы түрiн (сыныбын) жүзеге
асыруға құқығы бар кез келген сақтандырушымен жаңа кезеңге көлiк құралдары
иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру шартын жасасуға мiндеттi.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шарты
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексiнде белгiленген жағдайларда
мерзiмiнен бұрын тоқтатылады.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартын
мерзiмiнен бұрын тоқтату үшiн сақтанушы (сақтанушы қайтыс болған жағдайда -
оның мұрагерi (мұрагерлерi) сақтандырушыға жазбаша өтiнiш бередi.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартын
мерзiмiнен бұрын тоқтату және осы сақтандырушымен жаңадан көлiк құралдары
иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартын жасасу кезiнде
сақтанушының мына формула бойынша есептелген сақтандыру сыйлықақысының
бөлiгiн қайтарып алуға құқығы бар:
ССБ = СС*n N, мұнда:
ССБ - сақтандырушы ұстап қалатын сақтандыру сыйлықақысының мөлшерi
(теңгемен);
СС - көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру
шарты бойынша төленген сақтандыру сыйлықақысының мөлшерi (теңгемен);
n - көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру
шарты күшiне енген кезден бастап өтiнiш берiлген күндi қоса алғанда, оны
мерзiмiнен бұрын тоқтатқан кезге дейiнгi мерзiм (күнмен);
N - көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру
шартының жасалған мерзiмi (күнмен).
Көзделген талаптар сақталмаған кезде, сақтанушының көлiк құралдары
иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шарты мерзiмiнен бұрын
тоқтатылған кезде сақтандыру сыйлықақысының бiр бөлiгiн мынадай мөлшерде
қайтарып алуға құқығы бар:
Рет Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiнСақтандырушы ұстап қалатын
№ мiндеттi сақтандыру шарты күшiне енген сақтандыру сыйлықақысының
кезден бастап оны сақтандыру мерзiмiнен дейiн өткен мерзiм мөлшерi
бұрын тоқтатқан кезге (жылдық сақтандыру
сыйлықақысынан процент
есебiмен)
1 2 3
1 15 күнге дейiн, қоса алғанда 15
2 16 күннен 1 айға дейiн, қоса алғанда 20
3 1 айдан 2 айға дейiн, қоса алғанда 30
4 2 айдан 3 айға дейiн, қоса алғанда 40
5 3 айдан 4 айға дейiн, қоса алғанда 50
6 4 айдан 5 айға дейiн, қоса алғанда 60
7 5 айдан 6 айға дейiн, қоса алғанда 70
8 6 айдан 7 айға дейiн, қоса алғанда 75
9 7 айдан 8 айға дейiн, қоса алғанда 80
10 8 айдан 9 айға дейiн, қоса алғанда 85
11 9 айдан 10 айға дейiн, қоса алғанда 90
12 10 айдан 11 айға дейiн, қоса алғанда 95
13 11 айдан жоғары 100
Сақтанушы:
1) сақтандырушыдан көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi
сақтандырудың талаптарын, көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлігін
мiндеттi сақтандыру шарты бойынша өзiнiң құқықтары мен мiндеттерiн
түсiндiрудi талап етуге;
1-1) сақтандыру бойынша бірыңғай дерекқорды қалыптастыру және жүргiзу
жөніндегі ұйымнан мiндетiне сақтанушы жөніндегі мәлiметтердi деректер
базасына енгізу кiретiн сақтандырушының сақтанушымен жасасқан көлiк
құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шарты туралы
мәлiметтердiң деректер базасында бар екендiгi туралы ақпаратты сұратуға
құқылы. Осы құқық сақтандырылған адамға да қолданылады;
2) сақтандыру полисiн жоғалтып алған жағдайда оның дубликатын алуға;
3) жәбiрленушiнің мүлкiне келтiрiлген зиянның мөлшерiн бағалау үшiн
тәуелсiз сарапшы көрсететiн қызметтердi пайдалануға;
4) келтiрiлген зиянның мөлшерiне тәуелсiз сарапшы жүргiзген бағалаудың
нәтижелерiмен және сақтандырушы жүзеге асырған сақтандыру төлемi мөлшерiнiң
есеп-қисабымен танысуға;
5) көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру
шартын мерзiмiнен бұрын тоқтатуға;
5-1) көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру
шартынан туындайтын мәселелердi реттеу үшiн сақтандыру омбудсманына өтiнiш
жасауға;
6) сақтандырушының сақтандыру төлемiн жүзеге асырудан бас тарту немесе
оның мөлшерiн азайту туралы шешiмiне Қазақстан Республикасының заңдарында
белгiленген тәртiппен дауласуға;
7) сақтандыру төлемiн осы Заңда көзделген жағдайларда алуға құқылы.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру шартында
сақтанушының Қазақстан Республикасының азаматтық заңдарына қайшы келмейтiн
басқа да құқықтары көзделуi мүмкiн.
Сақтанушы:
1) көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру
шартын жасасу кезiнде сақтандырушыға өзi, сақтандыру полисiне енгiзiлген
әрбiр сақтандырылушы, көлiк құралы (көлiк құралдары), қосарланған
сақтандыру, көлiк құралдарын маусымдық пайдалану, Қазақстан Республикасының
аумағына уақытша кіру және осы Заңда көзделген тәртiппен сақтандыру
сыйлықақысының мөлшерiн азайтуға берiлген құқық туралы өтiнiшке енгізу үшiн
қажеттi мәлiметтердi және өтiнiште көрсетiлген мәлiметтердi растайтын
қажеттi құжаттардың көшiрмелерiн ұсынуға;
2) сақтандыру сыйлықақыларын көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн
мiндеттi сақтандыру шартында белгiленген мөлшерде, тәртiппен және
мерзiмдерде төлеуге;
3) көлік оқиғасының және сақтандыру жағдайының басталғаны туралы өзiне
белгiлi болғаннан бастап кiдiрiссiз, бiрақ үш жұмыс күнiнен кешiктiрмей,
қолдан келетiн тәсiлмен (ауызша, жазбаша) бұл туралы көлiк құралдары
иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартын жасасқан
caқтандырушыға хабарлауға мiндеттi. Ауызша нысандағы хабарлама кейiннен
(жетпiс екi сағат iшiнде) жазбаша түрде расталуға тиiс. Сақтанушы мен
сақтандырылушы бiр тұлға болып табылмайтын жағдайларда, сақтандыру
жағдайының басталғаны туралы сақтандырушыға хабарлау жөніндегі мiндет
сақтандырылушыға жүктеледi. Егер сақтанушының (сақтандырылушының) дәлелдi
себептермен аталған iс-әрекеттердi орындау мүмкiндiгi болмаса, ол мұны
құжаттармен растауға тиiс;
4) көлiк оқиғасы болған кезде жәбiрленушілерге және жол полициясы
қызметкерлерiне көлiк құралдары иелерi жауапкершілігiнiң мiндеттi
сақтандыру шартын жасасқан сақтандырушының атауын және орналасқан жерiн
хабарлауға;
5) көлiк оқиғасы болған кезде ықтимал шығындарды болдырмау немесе
азайту үшiн қалыптасқан мән-жайларға ақылға қонымды және қолдан келетiн
шараларды, оның iшiнде зардап шеккен адамдардың мүлкiн құтқару және оларға
көмек көрсету шараларын қолдануға;
6) көлiк оқиғасы және зардап шеккен адамдар туралы тиiстi органдарға
және ұйымдарға олардың құзыретiне орай (iшкi iстер органдарының жол
полициясы бөлiмшелерiне, мемлекеттік өртке қарсы қызмет органдарына, жедел
медициналық жәрдем қызметiне, авариямен күрес қызметiне) хабарлауға;
6-1) көлік оқиғасы жасалған кезде кідіріссіз, бірақ уәкілетті
лауазымды тұлғаның жазбаша жолдамасын алған кезден бастап екі сағаттан
кешіктірмей, Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес
психикаға белсенді әсер ететін затты тұтыну фактісін және мас күйін анықтау
үшін медициналық куәландырудан өтуге;
7) сақтандырушыға сақтандыру жағдайының басталғаны туралы хабарлаған
күннен бастап кідірiссiз, бiрақ екi жұмыс күнiнен кешiктiрмей бұл туралы
жәбiрленушiге хабарлауға;
8) сақтандыру жағдайының басталуына жауапты адамға керi талап қою
құқығының сақтандырушыға өтуiн қамтамасыз етуге мiндеттi.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартында
сақтанушының Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн өзге де
мiндеттерi көзделуi мүмкiн.
Сақтандырушының құқықтары мен мiндеттерi. Сақтандырушы көлiк құралы
иелерiнiң жауапкершілiгiн мiндеттi сақтандыру шартын жасасқан кезде
сақтанушыдан, Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексiнде көзделген
мәлiметтерден басқа, осы Заңға сәйкес көлiк құралдары иелерiнiң
жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартына енгізу үшiн қажетті
мәлiметтердi, оның iшiнде көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілігiн
мiндеттi сақтандырудың осының алдындағы шарттары, сақтандыру жағдайлары
және сақтандыру төлемдерi туралы ақпаратты беруiн талап етуге; тиiстi
мемлекеттік органдар мен ұйымдардан, олардың құзыретiне орай, сақтандыру
жағдайының басталу фактiсiн және жәбiрленушiлерге келтiрiлген зиянның
мөлшерiн растайтын құжаттарды сұратуға; көлік оқиғасының себептерін және
өзге де мән-жайларын анықтауға; зиян келтiргенi үшiн жауапты тұлғаға, керi
талап қоюға; сақтандыру төлемiн толық немесе iшiнара жүзеге асырудан бас
тартуға құқылы.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартында
сақтандырушының Қазақстан Республикасының азаматтық заңдарына қайшы
келмейтiн басқа да құқықтары көзделуi мүмкiн.
Сақтандырушы caқтанушыны (сақтандырылушыны) көлiк құралдары иелерiнiң
жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру талаптарымен таныстыруға, оның көлiк
құралы иелерiнiң жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру шартынан туындайтын
құқықтары мен мiндеттерiн түсiндiруге; көлiк құралдары иелерiнiң
жауапкершілігiн мiндеттi сақтандыру шартын жасасқаннан кейiн сақтанушыға
(сақтандырылушыға) сақтандыру полисiн беруге; сақтандыру сыйлықақыларын
төлеу жөнiнде жеңiлдiк жасауға; көлiк оқиғасы туралы хабар алынған кезде
оны кiдiрiссiз тiркеуге; жәбiрленушiнiң немесе Қазақстан Республикасының
заңдарына сәйкес жәбiрленушiнiң қайтыс болуына байланысты зиянды өтеткiзуге
құқығы бар адамдардың жазбаша өтiнiшiн алған күнiнен бастап жұмыс күнi
iшiнде сақтандыру жағдайын растайтын құжат болған кезде көлiк оқиғасына
кiнәлi болып табылатын сақтанушының сақтандыру полисiнiң (сақтанушының
тегi, аты, болған жағдайда - әкесiнiң аты, көлiк құралын тiркеудiң
мемлекеттік нөмiрi, нөмiрi және берiлген күнi) бар екендiгi туралы жазбаша
мәлiметтi беруге; белгіленген мерзімде және тәртiппен сақтанушының
(сақтандырылушының) не жәбірленушінің (пайда алушының) немесе олардың
өкілдерінің өтініші бойынша зақымдалған (жойылған) мүлікке тәуелсіз
сарапшыда бағалау жүргізуді ұйымдастыруға және бағалау туралы есепті пайда
алушыға танысу үшін ұсынуға; сақтанушы құжаттарды табыс етпеген жағдайда,
жетiспейтiн құжаттар туралы оны кiдiрiссiз, бiрақ үш жұмыс күнiнен
кешiктiрмей жазбаша хабардар етуге; сақтандыру жағдайы басталған кезде
сақтандыру төлемiн осы Заңда белгiленген мөлшерде, тәртiппен және
мерзiмдерде жасауға; сақтанушыға (сақтандырылушыға) олардың сақтандыру
жағдайы кезiнде шығындарды болдырмау немесе азайту мақсатымен жұмсаған
шығыстарын өтеуге; сақтандыру құпиясын қамтамасыз етуге мiндеттi.
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершілiгiн мiндеттi сақтандыру шартында
сақтандырушының Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн өзге де
мiндеттерi көзделуi мүмкiн.
Жәбiрленушiнің құқықтары
Жәбiрленушi болуы салдарынан сақтанушы (сақтандырылушы) өзiне зиян
келтiрген көлiк оқиғасы туралы сақтандырушыға хабарлауға; сақтанушының
(сақтандырылушының) орнына сақтандыру төлемiн жүзеге асыру үшін қажеттi
құжаттарды жинауға және оларды сақтандырушыға табыс етуге; мүлкiне
келтiрiлген зиянның мөлшерiн бағалау үшiн тәуелсiз сарапшы көрсететiн
қызметтердi пайдалануға; кез келген медициналық мекеменiң қызметiн
пайдалануға; келтiрiлген зиянның мөлшерiне тәуелсiз сарапшы жүргiзген
бағалаудың нәтижелерiмен және сақтандырушы жүзеге асырған сақтандыру төлемi
мөлшерiнiң есеп-қисабымен танысуға; жәбiрленушiнiң өмiрiне, денсаулығына
және (немесе) мүлкiне зиян келтiргенiне кiнәлi адамның сақтандырушысына
көзделген тәртiппен аталған адамның сақтандыру полисiнiң (сақтанушының
тегi, аты, болған жағдайда - әкесiнiң аты, көлiк құралын тiркеудiң
мемлекеттік нөмiрi, нөмiрi және берiлген күнi) бар екендiгi туралы
мәлiметтердi растау жөнiнде жазбаша өтiнiш жасауға; деректер базасын
қалыптастыру және жүргiзу жөніндегі ұйымға сақтандыру жағдайын растайтын
құжат болған кезде жәбiрленушiнiң өмiрiне, денсаулығына және (немесе)
мүлкiне зиян келтiргенiне кiнәлi адамның сақтандыру полисiнiң (сақтанушының
тегi, аты, болған жағдайда - әкесiнiң аты, көлiк құралын тiркеудiң
мемлекеттік нөмiрi, нөмiрi және берiлген күнi) бар не жоқ екендiгi туралы
мәлiметтердi беру жөнiнде жазбаша өтiнiш жасауға; белгiленген мөлшерде,
тәртiппен және мерзiмдерде сақтандыру төлемiн алуға; көлiк құралдары
иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартынан туындайтын
мәселелердi реттеу үшiн сақтандыру омбудсманына өтiнiш жасауға;
сақтандырушының сақтандыру төлемiн жүзеге асырудан бас тартуы немесе оның
мөлшерiн азайтуы туралы шешiмiне Қазақстан Республикасының заңдарында
белгiленген тәртiппен дау айтуға; көлiк құралының иесiне келтiрiлген зиянды
келтiрiлген зиян сомасының алынған сақтандыру төлемi сомасынан асатын
мөлшерде өтеуi туралы талап қоюға құқылы.
Тәуелсiз сарапшыны аккредиттеу ережесi
1. Өтiнiш берушi аккредиттеуден өту үшiн уәкiлеттi органға мынадай
құжаттарды ұсынады:
1) уәкiлеттi органның нормативтiк құқықтық актiсiмен белгiленген нысан
бойынша өтiнiш;
2) мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтер
құнын қоспағанда) бағалау бойынша бағалау қызметiн жүзеге асыруға
лицензияның көшiрмесi;
3) өтiнiш берушiнi дара кәсiпкер ретiнде мемлекеттік тiркеу туралы
куәлiктiң көшiрмесi - дара кәсiпкер үшiн;
4) заңды тұлғаны мемлекеттік тiркеу туралы куәлiктiң және құрылтай
құжаттарының көшiрмесi;
5) өтiнiш берушiнi салық органында есепке қою туралы куәлiктiң
көшiрмесi;
6) растайтын құжаттар (мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн,
материалдық емес активтер құнын қоспағанда) бағалау бойынша бағалау
қызметiн жүзеге асыруға лицензияның көшiрмесi) қоса берiлiп, уәкiлеттi
органның нормативтiк құқықтық актiсiмен белгiленген нысан бойынша мүлiктi
бағалау бойынша бағалау қызметiн жүзеге асыруға лицензиясы бар кемiнде екi
қызметкердiң штатта бар екендiгi туралы мәлiметтер (заңды тұлғалар үшiн).
2. Мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтер
құнын қоспағанда) бағалау бойынша бағалау қызметiн жүзеге асыруға
лицензиялары бар заңды тұлға қызметкерлерiнiң құрамы өзгерген кезде заңды
тұлға мұндай өзгерту күнiнен бастап бiр ай мерзiмде уәкiлеттi органға
растайтын құжаттарды қоса бере отырып, жаңа қызметкерлердiң тiзiмiн
ұсынады.
3. Құжаттарды қарау және аккредиттеу туралы куәлiк беру туралы шешiм
немесе аккредиттеуден бас тарту туралы шешiм қабылдау мерзiмi өтiнiш табыс
етiлген күннен бастап күнтiзбелiк отыз күннен аспауға тиiс.
4. Аккредиттеу туралы куәлiк қолданылу мерзiмi шектелместен берiледi.
5. Осы баптың 1-тармағында белгiленген талаптардың сақталмауы
уәкiлеттi органда аккредиттеуден өту үшiн бас тартуға негiз болып табылады.
6. Уәкiлеттi орган мынадай:
1) аккредиттеуге табыс етiлген құжаттарда дұрыс емес немесе
бұрмаланған деректер анықталған;
2) бағалаудың уақтылы жүргiзiлмеуiнiң және (немесе) пайда алушыға және
сақтандырушыға бағалау туралы есептiң уақтылы жiберiлмеуiнiң екi және одан
да көп фактiсi анықталған;
3) мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтер
құнын қоспағанда) бағалау бойынша бағалау қызметiн жүзеге асыруға
лицензияның қолданылуы тоқтатыла тұрған;
4) бүлiнген мүлiктi бағалау кезiнде уәкiлеттi орган бекiткен әдiстеме
сақталмаған;
5) тәуелсiз сарапшы сақтандырушыға қатысты аффилиирленген тұлға болып
табылса не оның лауазымды тұлғаларымен немесе осы сақтандырушының
аффилиирленген тұлғалары ұйымдарының лауазымды тұлғаларымен бағыныстылық
байланыста болған;
6) Қазақстан Республикасының бағалау қызметi туралы заңнамасының және
осы Заңның талаптары бұзылған жағдайларда аккредиттеу туралы куәлiктiң
қолданылуын алты айға дейiнгi мерзiмге тоқтата тұрады.
7. Аккредитеу туралы куәлiк мынадай:
1) мүлiктi (зияткерлiк меншiк объектiлерiн, материалдық емес активтер
құнын қоспағанда) бағалау бойынша бағалау қызметiн жүзеге асыруға
лицензияның қолданылуы тоқтатылған;
2) заңды тұлға қайта ұйымдастырылған немесе таратылған, дара кәсiпкер
банкрот болған;
3) аккредиттеу туралы куәлiктiң қолданылуын ерiктi түрде тоқтату
туралы өтiнiш ұсынылған;
4) уәкiлеттi органның аккредиттеу туралы куәлiктiң қолданылуы
тоқтатыла тұруының себептерi жойылмаған;
5) аккредиттеу туралы куәлiк бiрнеше рет (соңғы он екi ай iшiнде екi
рет) тоқтатыла тұрған жағдайларда өзiнiң қолданылуын тоқтатады.
Тұлғада тәуелсiз сарапшының аккредиттеу туралы куәлiгiнiң қолданылуы
тоқтатылған жағдайда, осы тұлға екi жыл iшiнде аккредиттеуден өту
мақсатында уәкiлеттi органға жүгiнуге құқылы емес.
2.3 Сақтандыру сыйлықақылары
Көлiк құралдары иелерiнiң жауапкершiлiгiн мiндеттi сақтандыру шартын
жасасқан кезде төленуге тиiс жылдық сақтандыру сыйлықақысын есептеу үшiн
базалық сақтандыру сыйлықақысы пайдаланылады, оған көлiк құралының
тiркелген жерiне, көлiк құралының түрiне, сақтанушының (сақтандырылушының)
жасына және жүргiзу стажына, көлiк құралының пайдаланылу мерзiмiне,
азаматтық-құқықтық жауапкершiлiгi сақтандырылған адамдардың кiнәсiнен
сақтандыру жағдайларының болуына немесе болмауына қарай (бонус-малус
жүйесi) осы баптың 3-10-тармақтарында белгiленген коэффициенттер
қолданылады.
Көзделмеген өзге негiздер бойынша сақтандыру сыйлықақысының мөлшерiн
азайтуға немесе ұлғайтуға жол берiлмейдi.
Базалық сақтандыру сыйлықақысы 1,9 айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде
белгiленедi.
Көлiк құралын тiркеу аумағы бойынша коэффициенттер мынадай мөлшерде
белгiленедi:
Рет Облыстың, республикалық маңызы Көлік құралын тіркеу аумағы
№ бар қаланың, ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz