Туристік шаруашылық
УДК 338.48
О 63
Экономика- кафедрасының
аға оқытушы
Оразаева Зипаш Акзамовна
Туристік индустрия қызметін дамыту
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев туристік индустрия қызметі мемлекет
қазынасына айтарлықтай кіріс әкелетін , болашағы бар экономиканың саласы
ретінде көріне алатындығы жайлы стратегиялық бағдарламасында атап өткен
болатын. Сонымен қатар, дәстүрге еніп қалыптасып келе жатқан Елбасының жыл
сайынғы Қазақстан халқына Жолдауында еліміздің әлеуметтік экономикалық
әлеуетін дамыту мақсатында атқарылатын істер мен алда тұрған міндеттер
анықталып отырады.Туризмді дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарламасы аясында бес жылдың ішінде халықты жұмыспен қамту
үшін, сыртқы және ішкі туризм көлемінің артуы есебінен кірістің тұрақты
өсімі үшін, сонымен қатар Қазақстанды 2011 жылы Ортаазиялық аймақтың туризм
орталығына айналдыру үшін бәсекеге қабілетті туристік индустрия құру
қарастырылған.Аталмыш бағдарламаны іске асыруға республикалық бюджеттен 59
млрд. теңгеден астам сома көлемінде қаржы бөлу жоспарланып отыр.Ағымдағы
сәтте республикада туристік саланы дамытудың көптеген шешілмеген мәселелер
бар.Саланың қалыптасуына кедергі келтіретін бірқатар обьективті факторлар
орын алып отыр. Бұл, ең алдымен индустрияның өзіндегі де, онымен сабақтас
саладағы да әлсіз менеджмент, сондай-ақ туристік инфрақұрылымды қолда бар
обьектілердің, негізгі қорлардың тозуы.Елдің ұлттық, ішкі және экономикалық
қауіпсіздігіне туризмнің ықпалы, сондай-ақ шетелдік туристердің Қазақстанда
болу қауіпсіздігін қамтамасыз ету туралы мәселе бүгінге дейін қаралған
емес.Статистика жөніндегі мемлекеттік органдар туризмді дербес сала ретінде
жеке қарастырған. Алайда, туристік көрсеткіштерді есепке алуды жетілдіру
жөніндегі жұмыс Дүниежүзілік Туристік Ұйымның ұғынымдарына сәйкес
жүргізілді.Осы мақсаттарда статистикалық есеп беру нысандары жыл сайын
қайта қаралады және қазіргі уақытта тексерудің жаңа бланкілері енгізілуде.
Туризм салааралық қызметтің үлгісін білдіреді, мұның өзі көмекші шоттар
енгізуді талап етеді.
Туристік саланы дамытудың аса маңызды мәселелерінің бірі қаржыландыру
мәселесі болып табылады, оны шешу үшін:
- мемлекеттік және жеке менеджменттің тиісті деңгейін қалыптастыруды
қамтамасыз ету;
- жеке бастамалардың дамуына жәрдемдесу;
- Қазақстандық туристік өнімді сыртқы және ішкі нарыққа жылжытудың тиімді
жүйесін әзірлеу;
- инвестиция мен салық салу мәселелері бойынша қажетті нормативтік-құқұқтық
келісімдер қабылдау;
- шет ел туристерінің Қазақстанға келу рәсімін оңайлату;
- саланың ақпараттық кеңістігін қалыптастыру қажет және т.б.
Қазақстандағы туризмнің дамуын тежеуші факторлар өзінің сипаты жағынан
алуан түрлі және олар мемлекет, туристік бизнес өкілдері және іліктес сала
өкілдерінің бізге күш жұмсай шешуін талап етеді.Соңғы уақытқа дейін
туризмнің дамуына мемлекет тарапынан мүлдем жеткіліксіз түрде көңіл
бөлінді,бұл сала тез өзгеретін жағдайға бейімдел отырып өмір сүрді. Қазіргі
уақытта ел Президенті де, өкімет те бұл салаға көп көңіл бөле бастаған
кезде, көптеген мәселелер баспа бетінде жедел талқылана бастады,көптеген
мәселелерді шешудің тәсілі мен жолдары байқалды, бірақ тұтастай алғанда,
бірқатар мәселелер әлі де қалуда.Олардың бірқатарының жайы осындай.Негізгі
тежеуші факторларының бірі, біздің ойымызша,әлемдік туристік қоғамдастықтың
біздің еліміз жөнінде әлсіз хабардар етілуі.Дүниеде қызықты жерлер өте көп,
сондықтан туристердің ынтасын біздің елге аудару қарапайым міндеттердің
бірі емес.
Қазақ елі, қазақ табиғаты кімді тамсантпаған, кімді таң
қалдырмаған!Туристер мен туристік бизнестің назарын аударатын келесі бір
нәрсе – туризмнің дамыған инфрақұрылымының жетіспеушілігі,көңіл көтерерлік
жерлер аз, орташа кластағы қонақүйлердің қызмет көрсету сапасы төмен,
орталықтан алыс аудандарға алып жүретін және сенімді байланыс орнататын
қызмет жоқ, сондай-ақ салық тәртібі өте тиімсіз және консулдық жинау
жоғары.
Туристік инфрақұрылым, оның менеджментін жақсарту саласына келімді-кетімді
адамдарды сапалы азық-түлікпен , дәмді тағаммен қамтамасыз ету де жатады.
Кей жылдары облыстар экономикасының ілгерілеуі бұл мәселені де шешуге
мүмкіндік береді деп ойлаймын.
Біздің аймақтың экологиялық мәселелері де туризмнің дамуына аса
қолайсыздардың қатарына жатады.Бұған дәлел, біздің еліміздің аумағында
сондай-ақ Арал теңізі аймағының экологиялық мәселелері әлемге жақсы таныс,
бұдан біздің ел туралы ой қалыптасады.
Ішкі бұқаралық туризмді тежеуші басты фактор, кейбір мамандардың пікірінше,
тұрғындардың тұрмыс деңгейінің көп төмендеуі болып табыл ады.Өкінішке орай,
біздің көптеген азаматтарымыздың еліміз бойынша туристік сапарларға шығып
демалуға мүмкіндігі жоқ.
Туристік қызмет индустриясы кәсіпорындардың шаруашылық қызметіндегі оңды
өзгерістерге қарамастан, сырттан кіру туризмінің күрт төмендеуі,
шетелдіктерді қызықтыра алатындай табиғаты мен тарихы – мәдени
орталықтарына бай Қазақстанда заманға сай туристік қызмет инфра құрылымының
құрылуы және істі жоғары дәрежеде ұйымдастыруды қолға алу қажеттілігін
көрсетеді.
Шекараның ашылуына байланысты біздің туристердің үлкен легі алыс
шетелдерге ұмтылды, отандық туристік фирмалардың көпшілігі туристерді
шекараның аржағына апаруға,шоп турларға жұмыс істейді.Мұның жағымды жақтары
да көп, жаман тұстары да бар.Шоп туристер елден сыртқа қарай көп мөлшерде
валюта қорын шығарады, олар біздің экономикамызға табысты қызмет етер еді.
Сондай-ақ, елімізде туристік қызмет саласын дамытуда тосқауыл болып отырған
жасанды кедергілер де аз емес, виза процедурасы жәнне оның құны , бақылау
жүйесінің күрделілігі, туристік өнімнің қымбаттылығы, салық ставкасы,
әуежай билеттернің құны және т.б. Мұндай жалпылама мәселелерді жеке
компаниялар шеше алмайды. Сондықтан олар мақсатты бағыттаған мемлекеттік
саясат жүргізетін елдермен бәсекеге түсуге тыс қалған.Қазақстанда көптеген
туристік сервистердің сапасы мен бағасы сәйкес келмейді.Себебі сапасы төмен
де , бағасы жоғары.Бұның шешімі сапасын жоғарлатуға қаржы бөлу.
Туризмнің біздің елімізде табысты дамуы, бірінші кезекте өзімізге
байланысты.Егер өз елімізді сүйетін болсақ, оның тарихын, мәдениетін,
дәстүрін білуіміз, өзінің бүкіл бос уақытымызды- елімізге саяхатқа шығуғу
арнау , балаларды оған үйрету, өз өлкеміздің көз тартатын жерлері туралы
шетелдіктерге сағаттап беріле әңгімелеу, оның ар-намысын белсенді
насихаттау керек, жағдай жасау және туристік жолдағы кедергіні жою, бұдан
әрі, нәтижелер өзін күттіріп қоймайды. Қазақтар қашанда әуесқой, шығармашыл
және жылжымалы халық болған.Көпшілдік, қонақжайлық, кішіпейілдік саяхатпен
жұмбақ әлемді тануға деген құштарлық бәрі бәрі біздің халқымыздың сипатын
ашып береді деуге болмайды, өйткені оның ар жағында бай мәдени-тарихи,
рухани мұрамызбен қатар, біздің еліміздің туризмінің жақсы дамуына негіз
бола алатын өзіндік ерекшелікке толы , ғажайып табиғаты бар өлкеміз тұр.
Дүниежүзілік туристік ұйым жылма жыл статистикалық жинақ шығарып отырады.
Бір өкініштісі, бұл кітапқа Қырғызстан еніп, Қазақстан кірмей
қалған.Ендеше, қазіргі таңда осындай көкейкесті мәселені мемлекеттік
дәрежеде жедел шешіп, экономикалық пайданы да , халықаралық қауымдастық
алдындағы ел беделін де пайдаланған ләзім.
Қазақстанның шетелдердегі өкілдіктері, мемлекеттік телерадио-каналдары,
газет-журналдары осы мәселемен тікелей шұғылданса, Қазақстанның тарихи-
мәдени мұрағаттарын елшіліктер өз мүмкіндіктеріне қарай жұмыс істеп жатқан
елдер жұртына жеткізіп отырса, еліміздің өркениет саласына , мәдениет
қуатына қосқан зор үлес болар еді.Туризм - экономика саласы ретінде.Туризм
экономика көзқарасынан өмірге жаңа сұраныс формасын тартады.Ол қазіргі
тауар кешендері және қызметтерін, туризмге сұраныс қазіргі кезде көптеген
халықтарды тартады.Туризмге сұраныс өте көп.ХІХ ғасырдан бастап туризм
көптеген аймақтардың экономикасына маңызды әсер етті.Туризм экономикаға
туристік бірлік ең маңызды іс болады және сұраныспен тығыз байланысты.
Туристік қызмет ең маңызды үш элементтен тұрады:
- Туристік қызмет;
- Көлік базалары;
- Туристік шаруашылық.
Бұл элементтер қоршаған ортан мен әлеуметтік, экономикалық фак торларымен
тікелей байланысты.
Туристік сұраныс Туристік тауарлардың
туристік тауарлар қажеттілігі; ... жалғасы
О 63
Экономика- кафедрасының
аға оқытушы
Оразаева Зипаш Акзамовна
Туристік индустрия қызметін дамыту
Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев туристік индустрия қызметі мемлекет
қазынасына айтарлықтай кіріс әкелетін , болашағы бар экономиканың саласы
ретінде көріне алатындығы жайлы стратегиялық бағдарламасында атап өткен
болатын. Сонымен қатар, дәстүрге еніп қалыптасып келе жатқан Елбасының жыл
сайынғы Қазақстан халқына Жолдауында еліміздің әлеуметтік экономикалық
әлеуетін дамыту мақсатында атқарылатын істер мен алда тұрған міндеттер
анықталып отырады.Туризмді дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарламасы аясында бес жылдың ішінде халықты жұмыспен қамту
үшін, сыртқы және ішкі туризм көлемінің артуы есебінен кірістің тұрақты
өсімі үшін, сонымен қатар Қазақстанды 2011 жылы Ортаазиялық аймақтың туризм
орталығына айналдыру үшін бәсекеге қабілетті туристік индустрия құру
қарастырылған.Аталмыш бағдарламаны іске асыруға республикалық бюджеттен 59
млрд. теңгеден астам сома көлемінде қаржы бөлу жоспарланып отыр.Ағымдағы
сәтте республикада туристік саланы дамытудың көптеген шешілмеген мәселелер
бар.Саланың қалыптасуына кедергі келтіретін бірқатар обьективті факторлар
орын алып отыр. Бұл, ең алдымен индустрияның өзіндегі де, онымен сабақтас
саладағы да әлсіз менеджмент, сондай-ақ туристік инфрақұрылымды қолда бар
обьектілердің, негізгі қорлардың тозуы.Елдің ұлттық, ішкі және экономикалық
қауіпсіздігіне туризмнің ықпалы, сондай-ақ шетелдік туристердің Қазақстанда
болу қауіпсіздігін қамтамасыз ету туралы мәселе бүгінге дейін қаралған
емес.Статистика жөніндегі мемлекеттік органдар туризмді дербес сала ретінде
жеке қарастырған. Алайда, туристік көрсеткіштерді есепке алуды жетілдіру
жөніндегі жұмыс Дүниежүзілік Туристік Ұйымның ұғынымдарына сәйкес
жүргізілді.Осы мақсаттарда статистикалық есеп беру нысандары жыл сайын
қайта қаралады және қазіргі уақытта тексерудің жаңа бланкілері енгізілуде.
Туризм салааралық қызметтің үлгісін білдіреді, мұның өзі көмекші шоттар
енгізуді талап етеді.
Туристік саланы дамытудың аса маңызды мәселелерінің бірі қаржыландыру
мәселесі болып табылады, оны шешу үшін:
- мемлекеттік және жеке менеджменттің тиісті деңгейін қалыптастыруды
қамтамасыз ету;
- жеке бастамалардың дамуына жәрдемдесу;
- Қазақстандық туристік өнімді сыртқы және ішкі нарыққа жылжытудың тиімді
жүйесін әзірлеу;
- инвестиция мен салық салу мәселелері бойынша қажетті нормативтік-құқұқтық
келісімдер қабылдау;
- шет ел туристерінің Қазақстанға келу рәсімін оңайлату;
- саланың ақпараттық кеңістігін қалыптастыру қажет және т.б.
Қазақстандағы туризмнің дамуын тежеуші факторлар өзінің сипаты жағынан
алуан түрлі және олар мемлекет, туристік бизнес өкілдері және іліктес сала
өкілдерінің бізге күш жұмсай шешуін талап етеді.Соңғы уақытқа дейін
туризмнің дамуына мемлекет тарапынан мүлдем жеткіліксіз түрде көңіл
бөлінді,бұл сала тез өзгеретін жағдайға бейімдел отырып өмір сүрді. Қазіргі
уақытта ел Президенті де, өкімет те бұл салаға көп көңіл бөле бастаған
кезде, көптеген мәселелер баспа бетінде жедел талқылана бастады,көптеген
мәселелерді шешудің тәсілі мен жолдары байқалды, бірақ тұтастай алғанда,
бірқатар мәселелер әлі де қалуда.Олардың бірқатарының жайы осындай.Негізгі
тежеуші факторларының бірі, біздің ойымызша,әлемдік туристік қоғамдастықтың
біздің еліміз жөнінде әлсіз хабардар етілуі.Дүниеде қызықты жерлер өте көп,
сондықтан туристердің ынтасын біздің елге аудару қарапайым міндеттердің
бірі емес.
Қазақ елі, қазақ табиғаты кімді тамсантпаған, кімді таң
қалдырмаған!Туристер мен туристік бизнестің назарын аударатын келесі бір
нәрсе – туризмнің дамыған инфрақұрылымының жетіспеушілігі,көңіл көтерерлік
жерлер аз, орташа кластағы қонақүйлердің қызмет көрсету сапасы төмен,
орталықтан алыс аудандарға алып жүретін және сенімді байланыс орнататын
қызмет жоқ, сондай-ақ салық тәртібі өте тиімсіз және консулдық жинау
жоғары.
Туристік инфрақұрылым, оның менеджментін жақсарту саласына келімді-кетімді
адамдарды сапалы азық-түлікпен , дәмді тағаммен қамтамасыз ету де жатады.
Кей жылдары облыстар экономикасының ілгерілеуі бұл мәселені де шешуге
мүмкіндік береді деп ойлаймын.
Біздің аймақтың экологиялық мәселелері де туризмнің дамуына аса
қолайсыздардың қатарына жатады.Бұған дәлел, біздің еліміздің аумағында
сондай-ақ Арал теңізі аймағының экологиялық мәселелері әлемге жақсы таныс,
бұдан біздің ел туралы ой қалыптасады.
Ішкі бұқаралық туризмді тежеуші басты фактор, кейбір мамандардың пікірінше,
тұрғындардың тұрмыс деңгейінің көп төмендеуі болып табыл ады.Өкінішке орай,
біздің көптеген азаматтарымыздың еліміз бойынша туристік сапарларға шығып
демалуға мүмкіндігі жоқ.
Туристік қызмет индустриясы кәсіпорындардың шаруашылық қызметіндегі оңды
өзгерістерге қарамастан, сырттан кіру туризмінің күрт төмендеуі,
шетелдіктерді қызықтыра алатындай табиғаты мен тарихы – мәдени
орталықтарына бай Қазақстанда заманға сай туристік қызмет инфра құрылымының
құрылуы және істі жоғары дәрежеде ұйымдастыруды қолға алу қажеттілігін
көрсетеді.
Шекараның ашылуына байланысты біздің туристердің үлкен легі алыс
шетелдерге ұмтылды, отандық туристік фирмалардың көпшілігі туристерді
шекараның аржағына апаруға,шоп турларға жұмыс істейді.Мұның жағымды жақтары
да көп, жаман тұстары да бар.Шоп туристер елден сыртқа қарай көп мөлшерде
валюта қорын шығарады, олар біздің экономикамызға табысты қызмет етер еді.
Сондай-ақ, елімізде туристік қызмет саласын дамытуда тосқауыл болып отырған
жасанды кедергілер де аз емес, виза процедурасы жәнне оның құны , бақылау
жүйесінің күрделілігі, туристік өнімнің қымбаттылығы, салық ставкасы,
әуежай билеттернің құны және т.б. Мұндай жалпылама мәселелерді жеке
компаниялар шеше алмайды. Сондықтан олар мақсатты бағыттаған мемлекеттік
саясат жүргізетін елдермен бәсекеге түсуге тыс қалған.Қазақстанда көптеген
туристік сервистердің сапасы мен бағасы сәйкес келмейді.Себебі сапасы төмен
де , бағасы жоғары.Бұның шешімі сапасын жоғарлатуға қаржы бөлу.
Туризмнің біздің елімізде табысты дамуы, бірінші кезекте өзімізге
байланысты.Егер өз елімізді сүйетін болсақ, оның тарихын, мәдениетін,
дәстүрін білуіміз, өзінің бүкіл бос уақытымызды- елімізге саяхатқа шығуғу
арнау , балаларды оған үйрету, өз өлкеміздің көз тартатын жерлері туралы
шетелдіктерге сағаттап беріле әңгімелеу, оның ар-намысын белсенді
насихаттау керек, жағдай жасау және туристік жолдағы кедергіні жою, бұдан
әрі, нәтижелер өзін күттіріп қоймайды. Қазақтар қашанда әуесқой, шығармашыл
және жылжымалы халық болған.Көпшілдік, қонақжайлық, кішіпейілдік саяхатпен
жұмбақ әлемді тануға деген құштарлық бәрі бәрі біздің халқымыздың сипатын
ашып береді деуге болмайды, өйткені оның ар жағында бай мәдени-тарихи,
рухани мұрамызбен қатар, біздің еліміздің туризмінің жақсы дамуына негіз
бола алатын өзіндік ерекшелікке толы , ғажайып табиғаты бар өлкеміз тұр.
Дүниежүзілік туристік ұйым жылма жыл статистикалық жинақ шығарып отырады.
Бір өкініштісі, бұл кітапқа Қырғызстан еніп, Қазақстан кірмей
қалған.Ендеше, қазіргі таңда осындай көкейкесті мәселені мемлекеттік
дәрежеде жедел шешіп, экономикалық пайданы да , халықаралық қауымдастық
алдындағы ел беделін де пайдаланған ләзім.
Қазақстанның шетелдердегі өкілдіктері, мемлекеттік телерадио-каналдары,
газет-журналдары осы мәселемен тікелей шұғылданса, Қазақстанның тарихи-
мәдени мұрағаттарын елшіліктер өз мүмкіндіктеріне қарай жұмыс істеп жатқан
елдер жұртына жеткізіп отырса, еліміздің өркениет саласына , мәдениет
қуатына қосқан зор үлес болар еді.Туризм - экономика саласы ретінде.Туризм
экономика көзқарасынан өмірге жаңа сұраныс формасын тартады.Ол қазіргі
тауар кешендері және қызметтерін, туризмге сұраныс қазіргі кезде көптеген
халықтарды тартады.Туризмге сұраныс өте көп.ХІХ ғасырдан бастап туризм
көптеген аймақтардың экономикасына маңызды әсер етті.Туризм экономикаға
туристік бірлік ең маңызды іс болады және сұраныспен тығыз байланысты.
Туристік қызмет ең маңызды үш элементтен тұрады:
- Туристік қызмет;
- Көлік базалары;
- Туристік шаруашылық.
Бұл элементтер қоршаған ортан мен әлеуметтік, экономикалық фак торларымен
тікелей байланысты.
Туристік сұраныс Туристік тауарлардың
туристік тауарлар қажеттілігі; ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz