Рождество мерекесі

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

Батыс Қазақстан инженерлік-гуманитарлық университеті
Батыс Қазақстан гуманитарлық академиясы

Тарих кафедрасы

РЕФЕРАТ
Тақырыбы:
Халықтың дәстүрлі күнтізбелік мейрамдары

Орындаған: Забесова А.Қ.
Тексерген: Ерназаров Ж.Т.

Орал, 2014ж.
Жоспары

Кіріспе
1. Жаңа Жылдың тарихы (1, 2 қаңтар)
2. Рождество мерекесі (7 қаңтар)
3. Халықаралық әйелдер күні (8 наурыз)
4. Наурыз мейрамы (22 наурыз)
5. Ынтымақ күні мерекесі (1 мамыр)
6. Отан қорғаушылар күні (7 мамыр)
7. Жеңіс күні (9 мамыр)
8. Конституция (30 тамыз)
9. Тұңғыш Президент күні (1 желтоқсан)
10. Тәуелсіздік күні (16 желтоқсан)
11. Қазақстан Республикасының Демократиялық жаңару күні (17 желтоқсан)
Қорытынды
Кіріспе

Ұлттық мереке - Республика күні - 25 қазан, мереке күндерi: Жаңа жыл -
1-2 қаңтар, Халықаралық әйелдер күнi - 8 наурыз, Наурыз мейрамы - 22
наурыз, Қазақстан халқының бiрлiгi мерекесi - 1 мамыр, Жеңiс күнi - 9
мамыр, Қазақстан Республикасының Конституциясы күнi - 30 тамыз, Тәуелсiздiк
күнi - 16 желтоқсан.
Кәсiби мерекелер мен атаулы күндер. Отан қорғаушылар күнi - 7 мамыр,
Саяси қуғын-сүргiн құрбандарын еске алу күнi - 31 мамыр, Баспасөз күнi - 28
маусым, Спорт күнi - 13 тамыз, Бiлiм күнi - 1 қыркүйек, Қазақстан
Республикасы халықтарының тiлдерi күнi - 22 қыркүйек, Ұлттық валюта - теңге
күнi - 15 қараша.
Атаулы және мерейтой күндері Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң
қаулыларына сәйкес белгiленген.
Қоғамда сол сияқты бейресми мерекелер де аталып жүр (дiни, аймақтық,
ұлттық мәдени және т.б.).
Олардың iшiнен өзiнiң ауқымдылығы да, мазмұны да бойынша неғұрлым
елеулiлерi ұлттық мерекелер мен мерекелiк күндер болып табылады. Алайда,
практика көрсетiп отырғандай, олардың басым көпшiлiгi нақты мазмұнға ие
болмай, қоғамдық санада өзiнiң тиiстi орнын алмаған. Әсiресе, бұл
республиканың егемендi даму жылдары пайда болған мерекелерге тән. Адамдар
кейде олардың нақты күнiн де, немен байланысты екенiн де және бiр-бiрiнен
қандай айырмашылығы бар екенiн де бiлмейдi. Халық мерекелердi тек қосымша
демалыс күнiмен ғана байланыстырады. Мұның үстiне, олардың атүстiлiгi мен
даңғазалығы қоғамда орынды наразылық тудырады, ал оның бiр ұшығы билiк
институттарына және тұтастай алғанда мемлекетке келiп тиедi. Ерекшелiк
ретiнде Жаңа жыл мен Халықаралық әйелдер күнiн ғана атауға болады, мұның
өзi олардың бейсаясаттылығымен, бүкiл халықтың жаппай қатысуымен, ұрпақтан-
ұрпаққа ауысып отыратын тұрақты дәстүрлермен байланысты екенi белгiлi.
Қалыптасқан ахуалдың себебi мерекелердiң идеологиялық мазмұны мен
өткiзу нысанының көбiне бүгiнгi күннiң болмысына сай келмейтiндiгiнде.
Айқын идеологияның жоқтығы мерекелердi ұйымдастырудың қазiргi заманғы
нысандарының жетiспеушiлiгiне және олардың ақпараттық-идеологиялық
қамтылуының әлсiздiгiне әкеп соғады. Сонымен бiрге қоғам өзiнiң азаматтық
тұтастығын, жалпыұлттық бiрлiк пен ынтымақтастық сезiмiн нығайтуға өте
мұқтаж.
Мерекелер халықтың рухани-мәдени топтасуын, өскелең ұрпақтың
қоғамдануын, рухани және адамгершiлiк-имандылық құндылықтарды өрiстету мен
ұластыруды қамтамасыз ететiн ұлттың идеялық топтасуының қуатты факторы
екенін, қазiргi болмысты және мемлекеттiң стратегиялық даму басымдықтарын
ескере отырып, жалпымемлекеттiк мерекелерге дайындық пен оларды өткiзудiң
күллi жүйесiн тұжырымдамалық деңгейде қайта қараған жөн.
1. Жаңа Жылдың тарихы (1, 2 қаңтар)

Жаңа жыл... Осы бір жеті әріптен құралған шағын ғана сөзде қаншама
қуаныш пен шаттық жатыр десеңізші? Аталған мереке баршамыздың жадымызға
жаңа үміт, жаңа сенім ұялатып, көтеріңкі көңіл-күй сыйлайды, өзімізді тап
бір ертегі қаһармандарындай сезінуімізге мүмкіндік береді. Ал сыйлықтар
туралы айтпаса да түсінікті шығар... Көз алдымызға бала шақтың балдай тәтті
елестері келіп, Аяз Ата мен Ақшақарға шын жүректен сеніп, тілек тілегіміз,
тіпті хат жазғымыз да келеді. Кейбіріңіз бұл сөзіммен келіспеулеріңіз
мүмкін, алайда, мұның бәрі де әрбіріңізге таныс, жүректер түбінде жатқан
сезімдер екендігіне күмәнім жоқ. Бәріне де кінәлі – Жаңа Жыл.
Көзіңізді ашқалы жоғарыдағы сезімдермен дос болып, жыл сайын
отбасыңызбен түнгі он екіні қарсы алып, мерекені тойлап келесіз. Ал сіз бір
сәт болсын Бұл қандай мереке?, Неге мереке дәл осы күні тойланады?,
Мереке қашан және қалай пайда болды? деген сауалдарға жауап іздеп
көрдіңіз бе? Іздедіңіз, бірақ таппадыңыз ба? Ендеше мереке қарсаңында
сұрақтарыңызға жауапты біз беретін боламыз.
Жаңа жыл мерекесінің тарихы осыдан 25 ғасыр уақыт бұрын басталған
екен. Бәрін басынан бастағанымыз жөн болар.
Есте жоқ ерте заманда адамзат баласы жаңа жылдың басталу уақытын
табиғаттың жаңарып, жандана бастайтын көктем мезгілімен байланыстырған.
Табиғат-Ана жасыл көрпесін жамылып, тіршілік атаулыға жан бітіп, қысқы
ұйқыдан ояна бастағанда күллі жұрт жаңа жыл басталды деп, мәз-мейрам болып,
мерекелейтін болған деседі.
Бұл дәстүрдің қаймағының бұзылуына себепкер болған Юлий патша. Б.з.б.
46 жылы римдік Юлий Цезарь жаңа күнтізбе жасап шығарады. Біз оны қазір
"Юлиан күнтізбесі" деп атап жүрміз. Күнтізбе 1 қаңтардан басталатын
болғандықтан, жаңа жылды қарсы алу дәстүрі дәл осы күнге ауыстырылады.
1700 жылы орыс патшасы Петр І көктем мезгілінде тойланып келе жатқан
Жаңа жыл мерекесі еуропалық салт бойынша 1 қаңтарда атап өтілсін деген
бұйрық шығарады. Ол бүкіл халыққа үйлерін қарағай, шырша жапырақтарымен
безендіруге ұсыныс жасайды. 1700 жылы сағат 12-де патша Қызыл алаңға қолына
факел ұстап шығып, аспанға алғашқы отты шашады да, мереке басталып кетеді.
Яғни атағы жер жарған Петр І патша соғысу өнерін жақсы меңгеріп қана
қоймай, жақсы да көңіл көтере білгені ғой...

2. Рождество мерекесі (7 қаңтар)

Рождество тарихы осыдан екі мың жыл бұрын Мария ананың Иисус-Ғайса
пайғамбарды өмірге әкелген күнінен басталған. Міне, содан бері христиандар
20 ғасыр бойы тойлап келеді. Әсем безендірілген шырша әр үйдің төрінде орын
алса, сыйлықтар мен халықтық серуендер, шыршаны айнала ән салып, би билеу
мен карнавалдар мереке сәні. Рождество мейрамын барлық христиандар атап
өтеді, католиктер оны 25 желтоқсан күні, ал православтар 7 қаңтарда
тойлайды. Батыс елдері бұл мерекені отбасы мерекесі деп есептейді.
Осыдан екі мың жыл бұрын қаңтардың 6-сынан 7-сіне қараған түні Иосиф
пен Марияның отбасында Иисус есімді ұл дүниеге келеді. Назареттен келген
Иисустың алдына бүкіл әлемді өзгерту міндеті тұрды. Барлық адамзат баласын
құтқарушысының қай жерде, қашан өмірге келетіндігі алдын ала белгілі болды.
Ол дүниеге келер түні Вифлеемде өмірге келген барлық нәрестелер Ирод
патшаның бұйрығымен өлтірілді. Бірақ періштелердің қолдауымен Иисус жарық
дүние есігін ашты. Болашақ құтқарушы туған сәтте аспанда ерекше сәбидің
дүниеге келгенін паш еткендей жарық бір жұлдыз пайда болады.
Сондықтан да осы түні дінге сенушілер шіркеуге барып, дұғасын оқып,
сол бір жарық жұлдыздың көрінуін күтеді. Сиқырға толы бұл түні барша
христиандықтар бір-бірін құттықтап, жылы сөздерін, игі тілектерін арнайды.
Қаламыздың көрнекі жерінен бой көтерген Әулие Николь соборы да
ашылғалы бері Рождествоны атап өтіп жүр. Біз собордың старостасы Андрей
Козлитинмен хабарласқан едік. Ол:
— Рождество қаңтардың 6-сынан 7-сіне қараған түні тойланады. Осы түнде
құдайға құлшылық ету сағат кешкі 22.00-де басталады, бұл түнгі сағат 3.00-
ге дейін созылады деп күтіледі. Жылдағы дәстүр бойынша облыс пен қала
басшылары келіп, қала тұрғындарын құттықтайды деп күтеміз. Сондай-ақ қалада
біздің собордан басқа, екі храм бар. Олар да Рождествоны атап өтпек.
Рождество түнінде шамдар жарқыратып жағылады, шырша безендіріліп, колядки,
яғни рождестволық халық әндері айтылады, — деді.
Қазір елімізде 7 қаңтар — мемлекеттік мереке мәртебесіне ие болған
Рождество мерекесі. Бұл күні Қазақстан халқы демалады. Біз секілді бір күн
демалатын елдер мыналар: Армения — 6 қаңтар, Грузия — 7 қаңтар, Қырғызстан
— 7 қаңтар, Португалия — 25 желтоқсан, Ресей — 7 қаңтар, Сербия — 7 қаңтар,
АҚШ — 25 желтоқсан, Украина — 7 қаңтар.
Белоруссия 25 желтоқсан мен 7 қаңтар күні екі күн демалады. Сол
секілді Венгрия, Ұлыбритания, Германия, Грекия, Ирландия, Испания, Италия,
Канада, Литва, Люксембург, Нидерланды, Норвегия, Польша, Финляндия,
Хорватия, Швеция елдері 25-26 желтоқсан күндері екі күн демалады. Тіпті, үш
күн демалыс жариялайтын елдер де баршылық.

3. Халықаралық әйелдер күні (8 наурыз)

1857 жылдың 8 наурызынан бастап әлемдегі күллі еркектер бұл күні
әйелдерге ерекше көңіл бөледі. Ежелгі римдіктер көк-темнің алғашқы айын
әйелдер мейрамы деп таңдап алды. Бұл күні әйелдер қауымы сүйіктілерінен
сыйлық алып, мәре-сәре болып жатады. Мереке күні әр жерде демалыс
жарияланып келеді. Бірақ көпшілік бұл мейрамның қашан және қайдан келгенін
біле бермейді.
Бұл мереке тарих сахнасына әйелдер құқығы үшін күресу күні ретінде
шыққан еді. 1857 жылы 8 наурыз күні Нью-Йоркта тігін және аяқ-киім
фабрикаларының жұмысшы әйелдері манифестке жиналады. Олар 10 сағаттық жұмыс
күнін, жарық әрі құрғақ жұмыс орындарын, ер адамдармен бірдей жалақы
мөлшерін талап еткен еді. Әйелдер сол кездері 16 сағат тер төккен
еңбектеріне өте аз жалақы алатын еді. Сөйтіп, 1857 жылы 8 наурыз күнінен
бастап кәсіподақ мүшелігіне әйелдер де кіре бастады. Бұл күні бірнеше
қалаларда да әйелдер сайлау құқығын талап етіп, шеруге шығады. 1910 жылы
Копенгагенде өткен халықаралық конференцияда Клара Цеткин 8 наурыз күнін
халықаралық әйелдер күні ретінде атап өту туралы ұсыныс жасайды. Бұл
әлемнің төрт бұрышындағы әйелдерге өз құқықтары үшін күресу үндеуі еді.
Сонымен қатар әйелдерді кедейшілікке қар-сы, еңбекті бағалау, ар-ожданды
қадірлеу, бейбітшілік үшін күресуге шақырады. Бұл мейрам 1911 жылы 19
наурызда Австрия, Дания, Германия, Швейцария елдерінде аталып өтті. Ресейде
бұл мейрамның бастауы 1913 жылы Петербургте қала басшы-лығына әйелдер
мәселесі атты өтініштен басталады. Биліктегілер бұл өтінішті қабылдап,
Полтава көшесінде орналасқан Калашникова нан биржасында 1,5 мың адам
жиналған жиналыста әйелдердің сайлау құқығы, аналық құқықты мемлекет
тарапынан қорғау сияқты мәселелерді көтерді. Кеңес Үкіметі кезінде 8 наурыз
мемлекеттік мейрам дәрежесіне көтеріледі. Уақыт өте бұл мейрам саяси
көрінісін жоғалта бастайды. Кеңес Үкіметі тарағаннан кейін де 8 наурыз
мейрамы ТМД елдері арасында әлі де тойланып келеді. Әзірбайжан, Грузия,
Қырғызстан, Молдавия, Ресей, Тәжікстан, Түркіменстан, Украина, Белоруссия
елдерінде әйелдер күні ретінде аталып өтсе, Армения мен Өзбекстанда аналар
күні болып саналады.

4. Наурыз мейрамы (22 наурыз)

Наурыз мейрамы — ежелгі заманнан қалыптасқан жыл бастау мейрамы.
Қазіргі күнтізбе бойынша (наурыздың 22) күн мен түннің теңесуі кезіне
келеді.Көне парсы тілінде нава=жаңа + рәзаңһ=күн, жаңа күн мағынасында,
қазіргі парсы тілінде де сол мағынамен қалған (но=жаңа + роуз=күн; мағынасы
жаңа күн), яғни жаңа жылды (күн өсуін белгілеуі) білдіреді. 2010 жылдан
бастап Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас ассамблеясы Халықаралық Наурыз күні
қарарына сәйкес 21 наурыз - Халықаралық Наурыз күні болып қабылданды.
Қазақстанда Наурыз мейрамы үш күн: 21-23 наурыз аралығында аталып
өтіледі (2010 жылдан бастап). Жалпы, Наурыз парсы, кавказ және түрік
халықтарының арасында көктем мейрамы және жаңа жылдың басталуы ретінде
тойланады. Ол Иранда 21 наурызда, Орталық Азия елдерінде және Әзірбайжанда,
мемлекеттік мереке ретінде Тәжікстанда және Қазақстанда - 22 наурызда,
Өзбекстан мен Түркияда 21 наурыз күні аталып өтіледі.
Қазақстанда ресми түрде Наурыз 1988 жылдан бері тойланып келеді. Бұл
мерекені Шығыс елдері Өзбекстан, Қырғызстан, Ауғанстан, Тәжікстан, Пәкстан
ерте кезден өткізеді. Бұл мереке табиғат пен адамның үндестігін көрсетеді.
Наурыз күн мен түннің теңелген күні. Көктемгі күн тоғысы наурыз айының 21-
нен 22-не ауысқан түні болды. Осы уақыттан бастап күн ұзарып, түн
қысқарады.
Наурыз - жыл басы. Парсы тілінде "нау" - "жаңа", "руз" - "күн" деген
ұғымдарды білдіреді. Халық наурыз мерекесіне алдын - ала дайындалады.
Дәстүр бойынша үйге қос шырақ жағылады, ыдыстар ернеуіне дейін айранмен,
сүтпен немесе бұлақ суымен толтырылады. Бұл - тоқшылықтың белгісі.
Табиғатпен байланыс күн Анаға деген тағзымнан көрінеді. Бұл күні бұлақтар
тазартылып, ағаштар отырғызылған. "Бұлақ көрсең, көзін аш!", "Бір тал
ексең, он тал ек!", деген сөз осыдан шыққан болу керек. Наурыз - достық,
еңбек, бейбітшілік мерекесі. Ұлыстың ұлы күні адамдар бір-біріне деген
ренішін ұмытып өзіне де, өзгеге де жақсылық тілеген. Дастарқанның басты асы
наурызкөже болған. Наурызкөже жеті түрлі тағамнан жасалған. "Наурыз көжені
тойып ішу керек, сонда жыл бойы тоқшылық болады!" деген сенім бар.
Дастарқан басында жастар үлкендердің батасын алған. Бата - үлкендердің
өзінен жасы кішілерге беретін ықыласты тілегі. Ақсақалдар: "Ұлыс оң болсын!
Ақ мол болсын, қайда барса жол болсын!" - деп бата береді.
Дәстүр бойынша Наурыз айтыс өткізіледі. Бұл жақсылық пен жамандықтың,
суық пен жылының, жаз бен қыстың айтысы.
Мереке қызған кезде жастар алтыбақан жанында ұлттық ойындар ойнайды.
"Көкпар", "Бәйге", "Қыз қуу", "Жамбы ату" ойындары аса бір қуанышпен
өтетін. Көңілді өткен Наурыз күні әр адамның есінде көпке дейін сақталатын.
Біздің 79 гимназияда Наурыз мерекесін қарсы алу дәстүрге айналған. Мерекеге
арналған қабырға газеттерінде "наурыз" тарихы жазылып, өлең-жырлардан
үзінді беріледі. Сахнада наурыз мерекесіне арналып көріністер қойылады.
Гимназияда "Ұлыстың Ұлы күніне" арналған мереке ерекше қуанышты өтеді.
Жүректер жылыуын таратқан көктемнің бақыт сыйы Наурыз көп ұлтты еліміздің
бірлесе тойлайтын - Достық мерекесі.

5. Ынтымақ күні мерекесі (1 мамыр)

1886 жыл, 1 мамыр. Американың Чикаго қаласында сегіз сағаттық жұмыс
күнін талап еткен жұмысшылар ереуілге шықты. Содан бері бұл күні
еңбекшілердің ынтымақ мерекесі. Қазіргі таңда бұл мейрам әлемнің 142
мемлекетінде 1 мамыр күні немесе мамырдың бірінші дүйсенбісінде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.