Экологиялық құқықта жер кадастры құқық нормаларының алатын орны мен атқаратын қызметі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Б. Мухамбетәлі,
Тұран-Астана университеті,
Құқықтану мамандығының магистранты

Экологиялық құқықта жер кадастры құқық нормаларының алатын орны мен
атқаратын қызметі.
Жер кадастры туралы нормалар орнын анықтау қазіргі құқық жүйесінде
маңызды мәні бар, себебі бұл кадастрлық қатынасты реттеудегі олардың ролін
айқындау үшін, шаруашылықты ұйымдастыру мен жүргізу үшін, табиғи
ресурстарды пайдалану мен қорғау үшін керек. Бірақ бұл орынды анықтаудан
бұрын құқық жүйесі дегенннің не екенін айқындап алайық.
Мұхитдинов Н.Б., өзінің Тау құқығының негіздері деген іргелі еңбегінде
осы мәселені қозғай отырып, Григорьева В.К., Свиредский В.П., Овчинникова
Н.Ф., сияқты ғалымдардың еңбектерін талдады, философия мәселелерін
қарастырды. (43, с-11-12).
Жүйе дегеніміз - өзара бір-бірімен байланысты элементтердің мазмұны
жағынан біріктірілген, тұтастық, ол басқа жүйелерге қатысты тұтас бір нәрсе
бола алатын тұтастық. Кейде жүйе деп элементтердің жиынтығын да атайды. Ол
да белгілі бір қасиеттері мен байланыстарына қарай относительді түрде
тұтастық сияқтанады да, қоршаған ортада тіршілік ете алады. (43, с-11-12).
Ал жүйеде бірнеше (әлде көптеген) элементтер болады. Екі түрлі бөлшектен
тұрмаса, ол жүйе болмайды. Оның элементтері іштей тұтаспаған кездейсоқ
жиынтық емес. Олар белгілі бір түрде өзара әсерлеседі. Тек барлық
әрекеттеуі жүйені тудыра бермейді. Ол үшін екі түрлі сәйкестік қажет: бір
жақты әсерлесетін элементтер сәйкестігі, олар міндетті түрде қатысу керек,
жеке элементтің қалғандарымен сәйкестігі (43, с-11-12).
Жүйе сипаттамасында ең бастысы – ондағы элементтер саны емес, жүйенің
ұйымдасқандық деңгейінің қалыптасуы. Көптеген элементтері бар бір объект
жүйе болмауы мүмкін, ал басқа бір екі-үш элементтен ғана тұратын объект
сапалы жүйе бола алады. Бұл элементтер байланысының сипатына тәуелді, бір
элементтің өзгерісі басқасының да өзгеруіне әкелетін тығыз байланыс болады.
Дәл осындай әр түрлі бөлшектің тығыз әрекеттесуі сыртқы ортаға қатысты
алғанда тұтас бір нәрсе ретінде көрінеді. Осыдан келіп жүйе үшін ең
негізгісі – оның белгілі бір тіртіппен орналасуы, яғни сапалық жағы.
Сондықтан да элементтер бүтінге сай келе ме, ол бүтіннің басқа бөлшектермен
тұтаса ала ма, - соны анықтамай, жүйені құру мүмкін емес. Элементтердің
өзара әсері мен өзара байланысын танудың әр алуан тәсілдері бар. Сондай
тәсілдің бірі – зерттеуші объектінің құрамын ашу, яғни оның ішкі құрылымын
анықтау – элементтердің өзара байланысының сипаты мен тәсілін анықтау. (43,
с – 11, 12).
Біздің зерттеуіміз бойынша, құқық жүйесін танып-білу үшін бізге оның
құрылымын анықтау қажет – оның салаларға бөлінуін, ал салалардың
институттарға бөлінуін білу керек.
Жүйе ұғымын дұрыс қолдану, құқық мәселесін тануға жүйелі көзқарас өте
қажет, өйткені бұл құқықтың ішкі бірлігін ашуға, оның бөлшектерінің
үйлесімді өзара әсерін, органикалық өзара байланысын ашуға мүмкіндік
береді.
Сонымен, қазіргі экологиялық құқық жүйесі – іштей өзара байланысты
элементтердің объективті тұтастығы: жалпы қабылданған принциптер,
экологиялық құқық нормалары, экологиялық мекемелер шешімдері, экология
саласындағы басқару органдарының шешімдері, құқық инстиуттарының шешімдері
т.б.
Экологиялық құқықты қарастырып көрейік, оның бастапқы негізін құқықтық
норма құрайды – бұл жалпы ереже, мұны кімдер, қанша уақытқа құрады, - ешкім
білмейді. Реттеліп отыратын қоғамдық қатынастарға қарай экологиялық-
құқықтық нормалар институтқа, ал олар өз кезегінде құқық саласына бірігеді.
(17, с-36).
Казьминский И.Ф., Сырых В.М., пікірін қарағанда, құқық институты - өзара
байланысты нормалар жүйесі, ол қоғамдық қатынастардың относительді өзіндік
жиынтығын реттеп отырады. (88, с-180).
Құқықтық институттың табиғаты мен ерекшеліктерін бұл – нормалардың жалпы
жиынтығы, ол өзкезегінде келесі сатылық-құқық саласының – элементі деп
түсінгенде ғана дұрыс болады. Осы тұрғыдан келгенде, құқықтық институт
құқық саласының негізі, бастапқы, өзіндік құрылымдық құқық саласы, саланың
қалыптасуындағы бастапқы және неғұрлым маңызды баспалдағы, мұнда құқықтық
нормалар заңдық мазмұнына қарай топтасады... (89, с-109).
Алексеев: Құқықтық институттар қоғамдық қатынастардың белгілі бір
бөлшегін регламенттеуге бағытталған, - деп жазды (89, с-119). Черданцев
А.Ф., еңбегіне сілтеме жасап, ол Қоғамдық қатынастардың бір элементі тұтас
бір құқық нормаларының жиынтығымен реттелген, ол тіпті жеке құқық институты
құруы мүмкін, - деп, үзінді келтіреді (89, с-119). Байсалов С.Б., советтік
құқық жүйесіндегі су құқығының орнын анықтай келіп, Керимов Д.А., пікірін
талдайды. Ол құқықтық институт дегенді Құқықтық нормалар жиынтығы, ол
қажетті қатынасты егжей-тегжейлі реттйді деген болатын. Сөйтіп оның
құқықтық институт - өзіндік ерекшелігі бар құқық саласы болумен қатар,
құқықтыңжалпы белгілері де бар саласы деген тұжырымымен келіседі. (37, с-
142).
Құқықтық инстиуттың басты қызметі - әлдебір түр не тек бойынша қоғамдық
қатынастардың өз участогы аясында относительді тұтас реттілікті қамтамасыз
ету. Бұл – құқықтық институттың нормалардың толық жиынтығына ие болуы керек
деген сөз, бұл – соның көмегімен сол участоктағы реттіліктің бар кезеңін
қамту дегенді білдіреді (89, с-120).
Біздің зерттеуімізге қатысты айтсақ, бүгінгі күні табиғи ресурстар
кадастрының нормалары экологиялық заңымызда құқықтық институт ретінде
тиісті орнын таппай отырғанын өкінішпен айтар едік. Қоршаған ортаны қорғау
туралы Заңның ІІ бөлімінің 19-бабаында табиғи ресурстардың саны мен сапасын
анықтау мақсатында оның қазіргі ахуалы, пайдаланылуы мен қорғалуы туралы
мағлұматтардың жиынтығы болып табылатын табиғи ресурстардың мемлекеттік
есебі мен мемлекеттік кадастры жүргізіліп жатқаны туралы айтылады. (І,с-
19). Ал ІІІ бөлімнің 8-бабында сирек және жойылу қаупі төніп тұрған
жануарлар мен өсімдік әлемнің мемлекеттік кадастры жүргізіліп, Қызыл
кітапқа енгізу құқығы қоршаған ортаны қорғау, саласының орталық атқару
органының құзіретіне кіретіні туралы айтылған (1, с-8). Қоршаған ортаны
қорғаудың қазіргі және келешек ұрпақ мүддесі үшін экологиялық қызметтің
табиғи экологиялық жүйеге зиянды әсерінің алдын алып, биологиялық әр
алуандықтысақтап, табиғатты үнемді пайдалануды қамтамасыз етіп отыратын
табиғи ресурстар кадастры туралы Заңда осыншама сараң ескертпелер ғана
айтылуы әділдік емес. Табиғи ресурстарының мақсаты мен принциптері,
түрлері, ахуалының толық құқықтық реттелуі үшін біз арнайы Заң қабылдануын
ұсынамыз. Сонда ғана табиғи ресурстар кадастры құқықтық және ғылыми
мәртебеге ие болды, бұл мәселенің маңыздылығына сәйкес келеді. Әрине, жер,
орман, су кадастрларының туралы Қаулы, Ереженің болуы кадастрдың жүргізіліп
отырғанын көрсетеді, бірақ Заң қабылдануы мұны айнымайтын жүйеге
айналдырып, оның І бөлімінде жалпы ережелер: міндеті, принциптері,
объектілері, субъектілері, кадастр түрлері т.б. атап айтылған болар еді.
Екінші жағынан, көптеген заңгерлер үшін біртұтас табиғи кадастр жүргізу,
даулы мәселе болып отыр. Мысалы, Байдельдинов Д.Л., табиғи объектілердің
физикалық қасиетін, шаруашылық қызметін, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.