Массалар центрі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Масса
Масса физикалық шамалардың бірі болып табылады.
Масса дегеніміз күштің сол күш әсерінен дененің алатын үдеуіне қатынасымен өлшенетін физикалық шама , яғни массаның бұл анықтамасы Ньютонның екінші заңынан шығады.Массаның дененің инерттік өлшемі екені де , сол екінші заңнан шығады.
Барлық дене инертті. Алайда әр түрлі дененің инерттілігі түрліше болады. Өзара әсерлесудің нәтижесінде екі дененің қайсысы аз үдеуге ие болса, сол дененің инерттілігі көп. Мысалы , мылтық атылған оққа қарағанда аз үдеу алады. Олай болса , мылтықтың инерттілігіне қарағанда әлдеқайда көп. Коньки теуіп жүрген ересек адам мен бала өзара соқтығысып қалғанда (1- сурет) ересек конькиші балаға қарағанда аз үдеу алады. Бұдан оның инерттілігінің баладан гөрі көбірек екенін білеміз.

1 сурет 2 сурет
Денелердің инерттілігін сипаттау үшін ерекше шама - масса енгізілген. Ол m әрпімен белгіленеді.
Әр түрлі денелердің массаларын салыстыру үшін олардың біреуінін массасын бірлік ретінде алу керек. Масса бірлігін негізінде қалауымызша талдап аламыз. Алайда масса бірлігі практикалық қолдануларда қолайлы болғаны жөн.
Алғашында массаның бірлігі ретінде 1дм3 таза судың массасы алынған еді. Бірақ бұл эталон қажетті дәлділікті қамтамасыз ете алмады.
Сондықтан Халықаралық бірліктер жүйесінде масса, бірлігі ретінде ауада тотықпайтын платина мен иридийдің қоспасынан жасалған арнаулы эталон массасын алу қабылданған.
Массаның бұл бірлігі килограмм 1 кг деп аталады.
Масса бірлігінін эталонымен басқа денелердің массаларын салыстыруға болады. Массаларды салыстырудың бірнеше тәсілі бар.
Солардың бірін қарастырайық. Еденнен көтеріңкі тұрған горизонталь пластинаға үстел үстінде ойнайтын теннис шарын және дәл осындай, бірақ ішіне құм толтырылған шар орналастырамыз. Шарлардың арасына жіп арқылы жиырылған серіппе қоямыз. (2 - сурет). Шардың біреуінін массасы белгілі болсын , оны m1 деп белгілейік . Екінші шардың массасы m2 деп белгілейік. Жіпті қиып жіберейік. Сонда серіппе созылып барып шарларды горизонталь бағытта серпігенде олар құлап түседі. Шарлардың горизонталь бағыттағы жүріп өткен қашықтықтары болады: бос шарға қарағанда құмы бар шар жақынырақ жерге түседі. Тәжірибе серіппемен әсерлескенде бос шардың үлкен үдеумен қозғалып , құмы бар шарға қарағанда үлкен жылдамдыққа ие болатынын дәлелдеп отыр. Демек, бос шардың инерттілігі құмы бар шардың инеттілігінен аз.
Өзара әсерлесу кезінде денелердің жүрген қашықтары әсерлесуші денелердің массаларына кері пропорцианал болатынын тәжірибелер дәлелдеп отыр: m=m1 +m2 +m3 + ... ... .. mn
Егер бір дененің массасын белгілі болса , онда екінші дененің массасын оп-оңай тауып алуға болады.
Сонымен, бір дененің массасын біле отырып, екінші дененің массасын табуға болады.
Денелер жүйесінің массасы.
Бірдей үш шар аламыз, оның екеуімен (2 сурет) көрсетілген тәжірибені қайталаймыз. Жалғыз шар j қашықтықта түседі де, ал қосақталған екеуі - екі есе аз болатындай қашықтыққа түседі. Олай болса, қосақталған шарлардың массасы 2m- ге тең.
Егер жүйе массалары m1 m2 m3 m4 болатын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.