ИНТЕРНЕТ ЖЕЛІСІНІҢ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛУ ПРИНЦИПТЕРІ

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Интернет дегеніміз не ?
Интернет - бүкіл әлемдегі миллиондаған шағын компьютерлік желілерді бір-бірімен байланыстырып тұрған орасан зор компьютерлік желі, хаттама (протокол) деп аталатын бірыңғай стандартпен жұмыс істейді. Желідегі компьютерлерде мәтін (текст), сурет, аудио, бейнематериалдар, т.с.с. өте үлкен ақпарат көлемі сақталады.
Желіні пайдаланудың ең негізгі түрлеріне - Бүкіл әлемдік өрмек, электрондық пошта, желілік чат (әңгімелесу) және дискуссиялық топтар (конференциялар) жатады. Желіге қойылатын ең негізгі талап - байланыс арналары елеулі өзгерістерге ұшырағанымен, кез-келген жағдайда ақпаратты бір орыннан екінші орынға сенімді түрде жеткізу қажеттілігі болып саналады. Желі тораптарының (түйіндерінің) бірсыпыра бөлігі істен шықса да, қалғандары өз жұмысын атқара алатын қалыпта қалуы тиіс болды. Ақпаратты тасымалдау сенімділігі мен оның жеткізілу жылдамдығын арттыру мақсатында мәліметтерді тасымалдаудың жаңа түрі - дестелерді (пакеттерді) коммутациялау технологиясы пайда болды. Оның артықшылығы болып мәліметтерді тасымалдау жылдамдығының жоғарлығы, сенімділігі және икемді жұмыс істеуі саналды.
Пакеттерді коммутациялау принципі тасымалданатын мәліметті бірнеше шағын фрагменттерге (пакеттерге) бөлуден тұрады. Мәліметтер жеткізілетін пунктке дейінгі аралықта орналасқан түйінді (негізгі) компьютерлер арасында пакеттер бір-бірінен тәуелсіз тек өзіне тән байланыс арналары арқылы жылдам жеткізіліп тасымалданатындай етіп ұйымдастырылды. Бір мәліметті құрайтын әрбір пакет баратын пунктіне тек өз маршруты бойынша жеткізілетін болды. Қабылдау пунктінде пакеттер қайтадан біртұтас мәліметке біріктіріліп, өз иесіне, яғни арналған адресатына берілуі тиіс болатын.
Желіні басқару ісінің өте сенімді жұмыс істеуін жүзеге асыру мақсатында оларды бір орталықтан басқармай, барлық түйінді компьютерлер бірдей тең құқықты болып жасалды. Яғни әрбір желі торабында компьютер мәліметтерді қабылдаужөнелту істерін атқарумен қатар басқа тораптардан келіп түскен хабарларда ары қарай жөнелту кезінде оларды басқаша адрестеу (маршруттау) ісін де жүргізе алатын еді.
Осындай жаңа технологиялар өте жемісті нәтиже беріп, бұл бастама 1969 жылы АҚШ-тағы бірсыпыра әскери, ғылыми және білім орталықтарын біріктірген ARPANET желісінің ұйымдастырылуына себепші болды. Содан көп ұзамай-ақ Internet (желі аралықтары) - желілерді біріктіру термині пайда болды.
Сонымен, Интернет - барлық жүйелер хаттама деп аталған біріңғай стандартпен, яғни ережемен жұмыс істейтін біртұтас ауқымды (глобальды) компьютерлік желі.
Интернеттің дамуы мен таралуы оның құрамының негізгі үш бөлігі болып табылатын төмендегідей үш бағытта жүргізіліп келеді:
# Техникалық немесе аппараттық компонент;
# Программалық компонент;
# Ақпараттық компонент.
Аппараттық компонент. Интернеттің аппараттық компоненті компьютерлердің әр түрлі модельдері мен жүйелерінен, физикалық негізгі әр түрлі болып келген байланыс арналарынан, компьютерлер мен байланыс арналары арасындағы механикалық әрі электрлік үйлесімді қамтамасыз ететін құрылғылардан тұрады.
Ол елдегі автомобиль жолдары тәрізді, оның бір бөлігі істен шықса да, айналма жолдар арқылы кез-келген селоға, қалаға баруға мүмкіндік бар. Интернет жолдар сияқты бір жазықтықта емес, жалпы кеңістіктегі құрылымнан тұрады. Сондықтан мәлімет тасымалдау ісі байланыстың кабельдік және серіктік арналарынан, радиореле жүйелерінен, теледидарға арналған кабельдік арналардан тұрады.
Программалық компонент. Интернеттегі әртүрлі типтегі компьютерлер мен құрылғылардың үйлесімді жұмыс істеуін олардың программалары қамтамасыз етеді.
Программалар:
# Мәліметтерді кез-келген байланыс арналары арқылы тасымалдайтындай және кез-келген компьютерде оларды қабылдап алуға болатындай етіп түрлендіре алады;
# Біртектес хаттамалардың қолданылуын қадағалайды;
# Тасымалдайтын мәліметтердің біртұтастығын қамтамасыз етеді;
# Желінің осы сәттегі жұмыстық қалпын бақылап, оның ішінен ақаулы аймақтар табылса немесе мәліметтер көлемі тасымалданатын шамадан тыс кеткен аймақтарды байқаса, мәліметтер ағынын ол маңайларды айналып өтетін басқа жақтарға қарай бағыттайды.
Сонымен, программалық компоненттің негізгі функциялары:
# Ақпаратты сақтау, іздеу, жинақтау, көру немесе тыңдау;
# Желідегі мәлімет қауіпсіздігін сақтау;
# Аппаратураның функционалды сәйкестіктерін қамтамасыз ету істері болып табылады.
Программалық жабдықтар екі топқа бөлінеді:
# Сервер--программалар--тұтынушылар компьютерлеріне қызмет ететін желі торабында орналасады;
# Клиент-программалар, тұтынушы компьютерлерінде орналасып, сервердің қызметін пайдаланады.
Ақпараттық компонент. Желідегі компьютерлерде сақталатын әртүрлі құжаттар арқылы өрнектеледі. Мәліметтерді желіде орналастырудың бір ерекшелігі - олар таралған түрде сақталады, мысалы, мәтін - бір компьютерде, дыбыс пен әуен - екіншісінде, ал графика - басқа желідегі, үшінші компьютерден алына береді. Желідегі құжаттар бір - бірімен сілтеме адрестерімен береді.
Осы құрылымға сәйкес аппараттық, программалық және ақпараттық қорлар да біртіндеп дамып келеді, олар құрастырылуына байланысты әртүрлі меншікте (мемлекеттік, қоғамдық, корпаративті немесе жеке меншіктерде) бола береді.

ИНТЕРНЕТ ЖЕЛІСІНІҢ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛУ ПРИНЦИПТЕРІ

IP-адрестер мен URL - адрестер
Желіге қосылған әрбір компьютердің нүктелермен бөлінген 4 ондық саннан тұратын - әрқайсысы 0-ден 255-ке дейінгі аралықта - жеке физикалық адресі (IP- адрес) болады, Желідегі компьютерлер бір-бірін осы сандар көмегімен тауып алады. Мысалы, 194.84.93.29 немесе 128.29.15.124, желіге тұрақты қосылған компьютер осындай бекітілген адрес алады. Ал, желіге телефон арқылы уақытша ғана қосылатын компьютер сол сеансқа арналған уақытша IP-адрес алады, ол динамикалық IP - адрес деп аталады.
Осындай адрестеу тәсілі 2564=4,3 млрд. адрес алу мүмкіндігін береді. Егер нақтылап айтар болсақ, мұндай физикалық 32 - разрядты екілік сан түрінде (4 байт) желіде айналыста болады.
Құжаттар үшін адрестің екінші түрі - URL-адрес (Uniform Resource Locator - Ықшамдалған ресурстар көрсеткіші) қолданылады, мұндай адресте желідегі әрбір құжатқа меншіктеледі.

Хаттамалар
Хаттамалар өміршең болуы үшін оның компьютерлері арасындағы мәлімет алмасу ісі қабылданған жалпы стандарттар негізінде жүргізілуі тиіс.
Әр түрлі құрылғылар мен программалар арасында мәлімет алмасу қалай және қандай түрде атқарылатыны жайлы ережелер жиыны хаттама деп аталады. Түрлі-түрлі компьютерлер мен операциялақ жүйелер үшін әр түрлі авторлар жазған программалардың өзара сәйкесті түрде дұрыс жұмыс істеуін осы хаттамалар жүзеге асырады. Хаттамалар мынадай топтарға жіктеледі:
# Базалық хаттамалар (TCP мен IP) Интернет компьютерлері арасында кез-келген типтегі электрондық хабарларды физикалық түрде тасымалдауға жауап береді. Бұлар бір-бірімен өте тығыз байланыста жұмыс істейтін болғандықтан, оларды көбінесе бірге жазылатын TCPIP (Transmission Control ProtocolInternet Protocol - тасымалдауды басқару хаттамасы желіаралық хаттама) терминімен белгілейді.
Интернет TCPIP хаттамасын пайдаланады. Бұл хаттама тасымалданатын мәліметтерді қалай пакеттерге бөлу керектігін, олардың қалай құрылатынын, қажетті компьютерге сол пакеттердің жеткенін қалай бақылауға болатынын, мәліметті тасымалдау кезінде қате кетсе, оны қалай дұрыстайтынын және де басқа шаралар қалай жүргізу қажет екендігін анықтайды. Негізінде, Интернет TCPIP хаттамасы мен біртұтас IP-адрестер кеңістігін пайдаланатын мыңдаған жеке желілерді бір-бірімен байланыстырып тұрады. Мұндағы желілердің барлығы да тең құқықты, басқару мен қаржы жағынан тәуелсіз болып саналады;
# Қолданбалы хаттамалар жоғарғы деңгейде боп есептеледі, бұлар Интернеттің арнайы қызмет баптарының - НТТР ( Hyper Text Transfer Protocol - гипермәтінді тасымалдау хаттамасы) хаттамасының, FTP ( File Transfer Protocol - файлдарды тасымалдау хаттамасы) хаттамасының, TELNET (алыстан қатынасу) хаттамасының, электрондық поштаның SMTP және POP 3 тәрізді хаттамаларының, т.б. жұмысын қамтамасыз етеді.
FTP компьютерлер арасында екілік және мәтіндік файлдарды тасымалдау мүмкіндігін береді. ОЛ ежелгі қолданбалы хаттамаға жатады, өйткені ДК тұтынушыларының ең алғашқы талаптарының бірі - осындай қызықты программалар мен құжаттар алмасу болатын. Осы әрекет FTP хаттамасы атқарады.

Атаулар мен ресурстар көрсеткіштерінің домендік жүйесі
Желі компьютерлерінің физикалық адрестерін пайдалану ыңғайсыз (адамдардың ұзақ цифрлар тізбегін есте сақтауы қиын), сол себепті физикалық адрестерге сәйкес әріптерден тұратын мағынасы бар символдық (домендік) адрестер жасалған. Домендік адрестің жазылу ережесі мынадай:
хаттама:компьютер аты. Домен аты [каталогподкаталогфайл аты]
Бірінші болып қолданылатын хаттама көрсетіледі, мысалы, http. Келесі компьютер аты жазылады да, одан кейін домен аты тұрады, мысалы, мicrosoft.com. Адрес соңында кейде сервердегі каталог (бума) аттары мен файл (Web-парақтар) жазылады, мысалы, mpresscpnew.htm. Тік жақша ішіндегі адрес бөлігі жазылмаса да болады. Бірнеше нақты адрестерден мысал келтірейік:
http:www.microsoft.com
http:www.elitehouse.nursat.kz
ftp:mathsoft.com
http:www.translate.rurascpnew. htm

Аймақтық домен аттары
kz
Қазақстан
kg
Қырғызстан
ru
Ресей

Домен аттары 2-4 сөздерден тұрады, ең оң жақтағы жоғарғы (шеткі) домен мемлекет атына сәйкес келеді немесе мекеме типін (АҚШ-тағы) көрсетеді.

Қызмет бабына қарай қойылған домен аттары
Домен
Мекеме типі
com
Коммерциялық ұйымдар
edu
Білім мекемелері
gov
Мемлекеттік ұйымдар
mil
Әскери ұйымдар
org
Басқа мекемелер
net
Желіні басқару мекемелері
int
Халықаралық ұйымдар

Аттардың домендік жүйесі
Аттардың домендік жүйесі (Domain Name System, DNS) домендік аттарды санмен жазылатын IP-адреске түрлендіреді. Осындай түрлендіру ісін атқаратын компьютерлер DNS-серверлер деп аталады.
DNS жүйесі жасалғанға дейін домендік аттарды IP-адреске ауыстыруға қажетті ақпарат hosts файлында сақталатын еді.
Host (хост) - басты компьютер.

Интернеттің негізгі қызметтері
Интернетте көптеген қызмет түрлері бар. Олардың ішіндегі ақпаратты таратуға арналғандары: WWW, FTP, Telnet, т.б.; электрондық мәлімет алмасу үшін: E-mail, Usenet, ISQ, IRC, IP-телефония және басқалары.
Интернеттің әр қызмет бабы мәлімет таратудың немесе алмасудың әр түрлі функцияларын атқарады, оның үстіне олардың кейбірі ескіріп жойылса, кейбірі жаңадан туындап келеді. Осылардың қазіргі желілерде жұмыс істейтін негізгілерінің қысқаша сипаттамаларын қарастырып өтейік.
WWW ( World Wide Web - дүниежүзілік өрмек) - Интернеттегі Гипермәтіндік ақпарат іздеу жүйесі, оны Web деп те айта береді. Мәліметтер блоктары (Web-парақтар) мекемелердің немесе жеке тұлғалардың меншігіндегі WWW-сервер немесе Web-сервер деп аталатын жеке компьютерлерде сақталады. Web-құжаттарға енгізілген гипермәтіндік сілтемелер арқылы тұтынушы адам олардың бірінен біріне ауыса береді.
WWW мен оның программалық жабдықтары - Желінің ең қуатты, әрі болашағы бар құралдар. WWW негізінде гипермәтіндік мәліметтерді тасымалдау хаттамасы - НТТР ( Hyper Text Transfer Protocol) арқылы жұмыс істейді, ал оның ішкі ақпараттары құжаттарды белгілеудің гипермәтіндік HTML (Hyper Text Markup Language) тілі көмегімен құрастырылады. Ол туралы 7 тарауда айтылған.
WWW мәліметтерімен жұмыс істеу үшін ағылшынша browsers (browse - қарап шығу, шолу), яғни броузер, навигатор, көрсеткіш, шолушы деп аталатын программалар қолданылады. Олар жайлы 4 тарауда айтылады. Қазіргі кезде Microsoft Internet Explorer, Netscape Navigator тәрізді жиі қолданылады.
FTP. Қашықта орналасқан машинаның каталогтарымен және файлдарымен жұмыс істейтін хаттама (File Transfer Protocol - файлдарды тасымалдау хаттамасы) мен программалар осылай аталады. FTP құралдары сервер каталогтары мен файлдарын көріп, олардың бірінен ауысып, керектілерін көшіріп алуға, жаңартуға мүмкіндік береді.
Telnet. Бұл термин арқылы клиенттің алыстағы сервер-компьютермен қатынасуын қамтамасыз ететін хаттама мен программа белгіленеді. Байланыс орнатылғаннан кейін тұтынушы қашықтағы компьютердің операциялық жүйесіне кіріп, сондағы орнатылған программалармен өз программалары тәрізді жұмыс істей алады.
E-mail. Бұл электрондық поштаның ағылшынша аталуы, ол - желі қызметтерінің ішіндегі электрондық мәлімет алмасудың ең негізгісі. Электрондық пошта көмегімен барлық құрлықтарда тұратын адамдар бір-біріне электрондық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.