Допты тебу

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Футбол жер бетінде ең кең тараған және ең сүйікті спорт ойындарының
бірі деп бекерден-бекер айтылмаган. Споршылар мен жанкүйерлерді футболдың
карапайымдығы мен тартымдылыгы, ойыншылардың шеберлігі мен қиыннан
қиыстырып жол таба білуі өзіне ерекше тартады.
Қазіргі футболдың тарихы ерте замандардан басталады. Футболға ұқсас
ойындарды ежелгі дүние мен ертедегі шы-гыс елдерінде біздің жыл санауымызга
дейін де ойнағаны белгілі болған.

Ойынның атауы агылшынның фут - аяқ және бол -
доп деген сөздерінен шыққан. Қазіргі футболда қолда* нылып жүрген
ережелер осыдан 100 жылдай бұрын шық-ты және ешқандай өзгеріске ұшырамады
десе де болады. {
Футбол ойыны жылдамдықты, икемділікті, шыдамды*; лықты, қимыл-қозгалыстың
үйлесімділігін дамытады.
Ойынның негізгі ережелері. Футболды әрқайсысыщщ 11 ойыншысы бар екі команда
ойнайды. Ойын үзындығі^ 100-110 м, ені 60-75 м болатын тік төртбүрышты
тегіс көгалдарда өткізіледі.
Қарсылас екі команданың ойыншылары ойын барысын-да өздерінің таңдап алган
шабуылдау және қорганыс тәсілдерін ұйымдастыру жүйелерінің шеңберінде
техника-лық-тактикалық тәсілдер мен қимылдарды пайдалана оты-
рып, қарсыластарының кақпасына көбірек доп согуды, со-нымең бірге өз
қақпаларына доп өткізбеуді көздейді.
Ойыншыларга алаңда қолын допқа тигізуге тыйьш са-лынады. Допты колмен
ұстауга немесе кагуга тек кақпа-шының гана айып алаңның шегінде еркі бар.
Ойынның үзақтыгы - әрқайсысы 45 минут болатын 2 ке-зеңдік ойын. Мектеп
оқушыларында оның ұзактығы, ойын-шылардың саны, жасы және дайындыгына
байланысты өр түрлі болады.

Ойыншының тұрысы және орын ауыстыруы. Доппен айла-тәсілдер жасау -
футболдың негізгі мәні. Футболшы-лар ойнай жүріп допты алып жүруден,
токтатудан, оны тебуден жарысқан секілді болады.
Футболшының алаңда алга қарай жүгіре білуі, тіркемелі және кібіртіктеген
адымдармен жанга қарай ауыса білуі, жақсы секіруі, өз денесін тамаша
меңгеруі, жүгіріс кезінде кенет тоқтап және бұрыла алуы қажет.
Допты тебу. Допты тебу - футболдагы негізгі ойын тө-сілі. Аяқпен тебу бір
орындагы және қозғалыстагы допты (домалап, ұшып келе жатқан) аяқ басының
ішкі, сыртқы жандарымен, аяқтың орта, сыртқы, ішкі үстімен, ұшымен,
өкшемен, санмен согу аркылы жүзеге асырылады. Допты согу арқылы
қарсыластардың қакпасына доп енгізіледі, се-рігіне беріледі.
Футболшылар допты аяқпен және баспен согады.
Допты табанның ішкі жагымен согу - барлық согулар-дың ішіндегі нысанага дәл
тигізу үшін ең қолайлысы.
Орнында тұрып сокканда денені доптың үстіне қарай еңкейтіп, тебетін аяқты
артқа қарай сілтеу қажет. Мүндай соққыны екпін алып орындауға да болады.
Допты тепкегі де негізгі күш доптың төменгі шетіне түсетін болса, ол жо
ғары қарай шыр айналып ұшады.

!
Егер аяқтың алқымымен соғу ыңгайлырақ болса, онді допты аяқ басының
ортасымен, ішкі, сыртқы алкымымеЦ' согуға болады.

Алқымның ортасымен согу доптың ұшу шапшаңдығыі на әсер етеді. Ол екпін
алганнан кейін орындалады. Сал* мақ түсетін аяқ доптың жанына қойылады.
Тебетін аяктыв([ ұшы жазылады. Согу кезінде тебетін аяк жерге тимес үшін*
ойыншы салмақ түсетін аягының үшына көтеріледі.
Алқымның сырткы бөлігімен еогу үшін сілтеу кезіндё тебетін аяқтың үшын ішке
қарай бұру керек.
Алқымның ішкі бөлігімен соғу - ең көп тараган әдіс. Ол алқымның орта
бөлігімен тепкендегідей болады. Бірақ согу-дың дәл алдындагы кезеңде аяктың
үшын допқа бағыттайдьі.1
Допты тебудің барлық күші сілтеу күшіне және тебетій! аяқтың кимылының
шапшаңдыгына байланысты болады*
Допты тоқтату. Допты тоқтату ойыншының допты өзі меңгеруіне жөне допты
беру, алып жүру, қақпага соғу се- кілді алдагы ойын іс-әрекеттерін
жалгастыруына мүмкін-^І дік береді.

Допты тоқтату кезінде ең бастысы — ол ойыншының аягынан кері серпіліп
кетпеуі.
Домалап келе жатқан допты табанның ішкі жагымен тоқтатқанда дененің салмағы
тірейтін аяққа түседі. Тоқта-татын аяқ шамалы гана ілгері шыгарылады да,
допқа тиген мезгілде тірейтін аяқ деңгейіне дейін кейін шегеріледі. Доп-тың
инерциялық күші азайып, тоқтатылады.
Домалап келе жатқан допты табанмен тоқтатқанда доп-ты қабылдайтын тізе
буынынан бүгілген аяқ допқа қарай шыгарылады. Аяқтың үшы көтеріңкі, өкше
жерден 5-10 см биіктікке көтерілген қалыпта болады. Доппен түйіскенде
қабылдаушы аяк артқа карай шегеріледі, сөйтіп доптың инер-циялык күші
азайтылады.
Жоғарыдан түсіп келе жатқан допты табанмен де, табан-ның ішкі жагымен де
тоқтатуға болады.

Допты алып жүру. Допты алма-кезек тебу арқылы алып жүреді. Допты тіке
бағытта алып жүргенде табанның ішкі алқымымен теуіп алып жүрген қолайлы, ал
қисық багыт-та алып жүргенде алқымның ішкі бөлігімен теуіп алып жүрген
тиімді.
Допты тартып алу - ете күрделі тәсіл. Қарсыластан доп-ты тартып алу үшін
доп иесінің ойын жоспарын болжай білу керек. Допты тартып алуда аттап ба-
суды, тез жетуді және басқа да тәсіл-дерді қолдануға болады.
Қақпашының ойыны. Қақпашы -командадагы ең басты, аса қажетті ойыншы. Ол
алаңдагы ойыншылар-дың негізгі тәсілдері мен допты қагып алу, кагып жіберу,
ойынга косу тәсілдерін жақсы білуі керек.

Жогарыдан ұшып келе жатқан допты секіріп барып ұстарда кақпашы секіру-мен
бір мезгілде саусақтарын кең жазып, қолын жоғары созады. Доп қолдың сау-
сақтарына тиген мезетте ойыншы оны қыса ұстап, кеудесіне қарай тартады.
Кеуде тұсында ұшып келе жатқан
допты ұстаганда аяқтың ұшына көте-
рілуі керек немесе ол белдің деңгейіне
келу үшін аздап секіру қажет. Ал ұс-
таганнан кейін оны өзіне қарай қыса тартады.
Егер доп төмен ұшса, онда отырып, ішке тиген кезде оны қолмен қүінақтап алу
қажет. Бұл жагдайда доп ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.