Ресейдің қол астына қараған, өзге халықтардың прогресшіл педагогтары

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Ұлы орыс педагогы К. Д. Ушинский

(1824 - 1870)

К. Д. Ушинский есімі ХIХ ғасырдың екінші жартысындағы орыс ағарту ісінің көрнекті қайраткерлерінің қатарынан бірінші орын алады. Ол Россиядағы педагогика ғылымының және орыс халық мектебінің іргетасын қалаушылардың бірі. Оның «Балалар әлемі», «Ана тілі», «Педагогикалық антропология» атты еңбектрі балалар мен мұғалімдер үшін таптырмайтын, қайталанбас, орыстың педагогикалық әдебиетінің алытн қорына қосылған туындылар. Сндай - ақ, педагогика ғылымы саласынан шетелге тұңғыш танылған еңбектер болды. Ушинский педагогикалық жүйесінде оқудың принциптері мен мақсаттары, тәрбиенің мәні мен маңызы көрнекті орын алады. Ол қарапайым, заңдылық - парадоксті қамтитын тәрбие. Егер ол адамға баықт сыйлағысы келсе, онда ол бақыт үшін тәрбиелемей, өмірге және еңбекке баулу керек. «Тәрбиені жетілдіре отырып, адамдардың дене, ақыл - ой, нравтық күшін белгілі деңгейден әрі жалғастырып көтеріп тастауы мүмкін» - деп жазды. Қалай болса да, адамда және тәрбиенің жоғарғы мұраты, тағыда ерекше күш тауып, межелі мақсатқа жетуге жол табуы тиіс» - деп көрсетті.

К. Д. Ушинский мектептегі қоғамдық тәрбиенің орталығы, ол мұның ең маңызды тұлғасы мұғалім деп бағалайды. Білім берумен тәрбие ісі көптеген жағдайларға байланыстьы деген. Олар мектептің өзінің ішкі жағдайы, мектепте қалыптасқан дәстүрлер мен тәртіптер, оқу бағдарламалары, оқулықтар мен құралдары т. б. Ал, осылардың ішіндегі ең негізгісі-мұғалім, оқу мен тәрбие сол мұғалімнің сапалы сабағына байланысты болады деген. Осы жағдайды ескерте келе Ушинский былай деген: «Тәрбиеде барлығында тәрбиешінің жеке басына негізделуі тиіс . . . Ешқандай жарғы және бағдарлама, ешқандай оқу орнының жасанды орталығы, қаншалықты жетілдіргенімен, тәрбие ісінде жеке тұлғаны, мұғалімді алмастыра алмақ емес, тәрбиешінің тәрбиеленуші әсерінсіз мінез-құлыққа сіңірліктей шын тәрбие беру мүмкін емес».

Оқытудың дидактикалық негіздері

Дидактика және әдістеме мәселелері К. Д. Ушински енбектерінде көркем орын алады. Бұл мәселелерің «адама тәрбиесі», «Н. И. Пироговтын шығармалары, » «Ана тілін оқутуға басшылық, Швицарияға педагогикалық саяхат аты шығармалары кен түрде баяандалады.

1 Ушински оқудын тәрбиелік сипатта болу присіпіне ерекше мән берді. Оқуды ол тиоряны негізгі туралы деп бағалады. Сондықтан оқу тәрбиелік ерекшеліктер болуға тиіс. Ушинский собақта әр бір оқутушы балаға деректерді ғана ұсына бермей, мақсаты түрде олардың ақыл ойында, адамгершілігінде дамытатын дай етіп ұйымдастыру ды талап етеді.

2 Ушинский оқудағы баланың саналылығы мен белсенділігі оқу процесін ұйымдастырудағы негізгі және жетекші присіптері бірі деп бағалағын. Оқу ісінің сапалы құрылуы оқу прйесін белсанді ететіндігінде, бүкіл оқу пройесінде бала белсенділігің тудыратыннына ол түсінді де сенді. Сондықтан оқудағы баланың саналығы мен белсенділігі бір бірінен бөлінбейді деп есептеді.

3. Ушинский оқытудағы көрнекілік прнйептерінің көптеген мәселеріне жанаша талдау жасаған, бұл принцип жана сатыға көтерген. Оқутудағы көрнекілік - Ушинскийдің дәлелдеуінше, оқуды жалпы ұғымдарға емес, нақты факторларға, нақты обрыздарға негіздеу. Көрнекілік әдісімен оқу - оқушылар өз бетінше байқаға, үйретуге негізделеді.

Ушинский көрнекілік мәселесінде оқутудын көрнекілігі мен жолдарын тұнғыш рет анықтады. Бастауыш мектептердегі көрнекіліктің әдістемесін жасады.

Ушинскийдің ескеруінше бала табиғаты үнемі көрнекілікті талап етіп отырады. Сондықтан, көрнекі құралмен оқытуды баланың ерте жасынан бастау керек - деген. Ушинский көрнекіліктін бастапқы оқуда көбінесе сөз бен байланысты болуын талап етті, себебі сол арқылы баланың ойлай білуді де, тілі де дамиды.

Ушинский оқыту жұмысын ұйымдастырудың негізгі жолы сыныптағы сабақ жұйесі деп білді және осы жүйе үшің кұресті. Ушинский енбектерінде реті, дұрыс ұйымдастырған жақсы сабақтың негізгі белгілері анықталды. Олар: сабақтын негізгі мазмұны мен деректерің білдіріп отыру, бұрышы тиянақты менгерілген білімдерге іштей байланысты түрде жана ойларды, ұғымдармен деректерді ендіру, білімдердің байланыстардын ескеру оқушылардың сабаққа деген ынтасы мен белсенділігің артыру, өтіліп жатқан тақырыпты оқушылардың терен менгеруін ойластыру, саналу тәртіп пен теріліктін болуы т/б.

Ушинский оқу пройесін сапалы ұйымдастарудың басты шарты - әдістемелік шеберлік әр түрлрі оқыту әдістеріне байланысты деп есептеді. Ол мұнадай негізгі әдістерің негізгі оқыту әдістерің ұсынды түсіндіріп оқыту, оқытушының әнгімесі. Бақылай әнгімелесу.

Ушинский өзінің педагогика және филасофия саласындағы енбектері арқылы, өз кезегінде көрнекті ғалым денгейіне көтерілді. Оған, оның «комиралдін білім деру туралы», «адам организімі - тәрбиенің тұлғасы, » «жан туралы және онын қазіргі жағдайы» т/б. ендектері үлкен трактаттар қатарына қосылды.

Ол тәрбиенін белгілі мақсатқа негізделген пройес екені сөзінін «ана тілі» «балалар әлемі» аты кітабында дәлелдеп берді.

Пидагогика ғылымының, онын негізгі саласы тәрбиенің басты мақсаты - адамды өмірге дайарлау екенің пидагогикалық денгейде дәлелдеді тәрбие адамды бақыты жасаймын десе, ен алдымен соны енбекке үйретуі тиіс - деген тұжырым жасады Ушинский. Жеке тұлғаның мемесе бала басындағы бұл салалық белгі. Оны белгілі принципке үйретеді және оның негізінде халықтық принцип жатады деді - ол.

Тәрбиенін халықтық принципіне мынадай талаптар қойды.

1 тәрбие халықтық негізде құрлуы тиіс. Бұл мектептін ауқымды болуын, сөйтіп ол қарапайым халықтын барлығының мектеп ісінің қатысын қамстамасыз ете отырып міндеті оқуды жүзеге асырып, жас өспірімдердің халықтық эконамикалық, мәдени ағартушылық қоғамдық саяси көз қарасын қалыптастырады.

2 тәрбие жас өспірімді өмір шындығы баулып олардың ақылын жетілдіріп, білімін халық мүдесінне пайдалану жетілдіріп, сақтап отыру

3 Адамды және жас өспірімдері қалыптастырудағы ана тілі рөлін жоғары ұстау. «Халықтын, ұлттын ана тілі - деп жазды Ушинский - Ұлыты силау, онын рухани байлығын көтеру, мәдинетің көтеру, оның ұлтық дәстүрін көтеру.

4 тәрбиенің халықтығы, оның отаның сүю, халықын қадірлеу, оның негізделе отырып бүкіл халық қамын ойлайтын патриотар, Халықтын арасынан шыққан қажымас қайраткерлер өсіріп тәрбиелеу, білімділікке үйрету - оның негізгі массасы осы болуы тиіс - деді Ушинский.

Өзінің саяси - қоғамдық көз қарастары бойынша Ушинский демакрат, ағартушы болды. Ол крипаснойлық праваны жоюды және патшалық үкімет билігін өзгертуді жақтады. Россияның бостандыққа, молшылыққа және жоғары мәдиниеті ел болуын арман етті.

Сонымен қатар Ушинский халық тұрмысын жақсартудын негізгі жолы мен құралы білімді тарату, халық ағарту ісіен дамуын шаруалардың іс жүзінде азат етілуің тығыз байланыстырады.

Ушинский өзінін филасофиялық дамуында идиялизімнен материялиімге қарай ойысып отырады, оның ойларында материализмнің элементтері қабаттасып келеді.

К. Д. Ушинский өзінің философиялық дамуының идеализмнен материалимзге қарай ойысып, оның ойларында материализмнің элементтері қабаттасып келеді. К. Д. Ушинскийдің көзқарастарындағы материалистік тенденция оның сыртқы дүние мен нерв жүйесін мойындауынан, материяның қозғалысы заңды дейінен айқын байқалады.

К. Д. Ушинскийдің педагогилалық пікірінің ен негізгі мәні - әр бір елде халықтын мақсат - мүлдесіне, мұқтажына сійкес өзіндік ағарту жүесі болуы, керек деген халықтын идеясына енді.

Дүние жүзінің басты елдеріндегі мектептердің білім жүесін зер сала зертей отыра, Ушинский өзінің білім беру жүйелерінде кебір жалпы ұқсастық жақтарының болғанымен, әр елдің білім жүйелеріңдегі өзіне тән ерекшеліктері болатынын байқады, бұл ерекшеліктер сол ел халықының қалыптасқан тарихи өмірі мен тұрмысы, талаптарымен мұн - мұқтажына байланыстылығы көрсетті. Ушинский орыс халықына тән тарихи қалыптасқан мынадай ерекшеліктерді көрседеді: ғасырлар бойына сиынып өткен өз отанына деген терен сүйіспеншілік, онын тұтастығы мен тәуелсіздігі жолында әр дайым күреске әзір болу, жоғары азаматылығы мен гуманизім, мол творчестволық сезімділік.

Тәрбие халықтық сипатқа ие болған жағдайцда ғана өз мақсатына жетеді, халықтын өмірін жөндеуге, оның санасын дамытуға көмектеседі деп есептеді Ушинский. Ол: «тәрбие дәрменсіз болмауы үшін, ол ғалықтық болуы тиіс, »- деді. Ушинский тәрбие саласындағы орыс халықының ғасырлар бойы қалыптасқан бай тәжірбиесің мойындамау шыларды, тәрбиедегі халық тілегің ескермеушілерді, орыс мектебіне орынсыз түрде шетелдердің педагогикалық теорияларымен тәрбиесін енгізушілерді аяусыз сынады.

Тәрбиедегі халықтық идея жемісті түрде жүзеге асуы үшің, Ушинский мынадай негізгі жолдарды белгіледі:

1. Ағарту ісі мен тәрбиенің кен демакратизім негізінде құрлыуын көздеді. Тәрбие ісіне халықтын өзі қожа болып мектептер бүкіл халықтын жастарын қамтуы тиіс еді. Бірақ Ушинский өмір сүрген қоғамдық құрлыс жағдайында бұл талап орындалмайтын еді, ол үшін полешиктік - буржуазиялық құрлысты ревалюциялық жолмен қирату қажет еді, мұны ол өзінің көз қарасындағы қайшылықтарға байланысты түсе алмады.

2. Халықтық идеяның басты бір сипаты қоғамшылдық, саған байланысты тәрбие мен білім беру салалары, олардың төнірегі қоғамдық отмасфера болуы тиіс, себебі халықтық идея мейлінше кен қоғамдыіқ жолдар арқылы іске асады.

«Халықтын өзі және оның ұлы адамдары ғана болашаққа жол сілтейді, тәрбие осы жолмен ғана ілгерілейді», -деді Ушинский

Ушинский Реседі басқа елдер мәдениетінен, прогрешіл тәрбие мәселерінің алшақтау талабын ұсынған жоқ. Ушинскийдің педагогикалық тиориясындағы халықтық идея онын өз дәуірінде прогрешіл рол атқарады бұл идея белгілі дәрежеде Россияның реакцияшыл топтарының халық ағарту мәселесіндегі халықтық талаптарымен мұқтаждықтарын ескермеушілікке қарсы халық бұқарасынның қарсылығын білдірді.

К. Д Ушинский оқыту жұмысын ұйымдастырудың негізгі жолы кластағы сабақ жүйесі деп білді және осы жүйе үшін күресті. Ушинский шығармаларында ретті, дұрыс ұйымдастырылатың эжақсы сабақтың негізді белгілері анықталды. Олар: сабақтын негізгі мазмұны мен деректерің білдіріп отыру, бұрынғы тиянақты тменгерілген білімдерге іштей байланысты түрде жана ойларды, ұғымдармен деректеді ендіріп отыру, білімдердің байланыстардың ескеру, оқушылардың сабақа деген ынтасы мен белсенділігің артыру, өтіліп жатқан сабақты оқушыларды терен менгеруін ойластыру, саналы тәртіп пен ретіліктін болуы т/б.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.