Түзулер және олардың өзара орналасуы
Түзулер және олардың өзара орналасуы
Түзу ұғымы геометриялық анықтамасыз қабылданатын негізгі ұғымдардың
бірі. Түзуді сызғыштың, немесе сызба салуға арналған бұрыштық қырларын
пайдаланып жүргізген. Сондықтан сызғыштың және бұрыштықтардың қырларын
тексеріп отыру керек. Ол үшін ақ қағаза
Сызғыштың бір қырын пайдаланып түзу салады. Одан кейін сызғышты
төңкеріп алдыңғы түзуді бастыра сызық жүргізеді. Сонда екі сызық дәл
беттесе, тексеріліп отырған қырдың түзу болғаны,ал бұл екі сызықтың азда
болса айырмашылығы болса, ондай қырдың түзу болмағаны.
Бір жазықтықта жатқан әртүрлі екі түзудің тек бір ғана ортақ нүктесі
болуы мүмкін. Әр түрлі екі түзудің ортақ нүктесін олрадың қиылысу нүүктесі
дейді. Ортақ нүктесі болмайтын жазықтық түзулер параллель түзулер деп
атайды. Параллель түзулерді қанша созсақта олар қиылыспайды. Егер екі
түзудің екі ортақ нүктесі болса, онда олар беттескен түзулер, яғни бір
түзу болады. өйткені бұл жағдайда аталған түзулердің қалған нүктелері
беттеседі.
Сонымен жазықтықта жатқан екі түзу үш жағдайда орналасуы мүмкін;
1. Олардың ортақ нүктелері жоқ.. Бұл жағдайда берілген екі түзу өзара
параллель;
2. Олардың ортақ бір ғана нүктесі бар. Бұл жағдайда берілген екі түзу
қиылысады.
3. Олардың екі нүктесі бар. Бұл жағдайда берілген түзулер беттеседі.
Жоғарғы геометрияда жазықтықта жатқан екі түзуді әрқашан қиылысады деп
те қарастырады. Параллель түзілерді қиылысатын түззулерден ажырату үшін
нүктелерді екі топқа бөледі. Бірінші топқа өзімізге белгілі қарапайым
нүктелерді жатқызады, ал екінші топқа шексіз қашықтықтағы нүктелерді
жатқызады. Әрбір туздудің бойында тек бір ғана шексіз қашықтықта жатқан
нүкте бар деп қарастырады. Горизонталь орналасқан түзуді көз алдымызға
елестетелік.
Оның бойынан алынған нүктеден оңға қарай түзудің бойынан қашықтай берсек,
шексіз қашықтықта кетер едік. Сонда кездесетін шексіз қашықтықтағы нүктені
М деп белгілелік. Түзудің тек жалғыз шексіз қашықтықта орналасқан
нүктесі болатындықтан М және М шексіз нүктелері бірігеді; М М;
былайша айтқанда шексіз қашықтықта жатқан нүктемен толықтырылған түзу тұйық
сызық болады. Өзімізге бұрыннан белгілі қарапайым нүктелерді өзіндік, ал
шексіз қашықтықтағы нүктелерді өзіндік емес нүктелер деп атайды. Сонда
параллель түзулер өзіндік емес нүктеде, ал параллель емес түзулер өзіндік
нүктеде қиылысады. Бір жазықтықта жатқапн екі түзудің ортақ нүктесі болуы
міндетті.
Берілген нүкте арқылы өтетін, ... жалғасы
Түзу ұғымы геометриялық анықтамасыз қабылданатын негізгі ұғымдардың
бірі. Түзуді сызғыштың, немесе сызба салуға арналған бұрыштық қырларын
пайдаланып жүргізген. Сондықтан сызғыштың және бұрыштықтардың қырларын
тексеріп отыру керек. Ол үшін ақ қағаза
Сызғыштың бір қырын пайдаланып түзу салады. Одан кейін сызғышты
төңкеріп алдыңғы түзуді бастыра сызық жүргізеді. Сонда екі сызық дәл
беттесе, тексеріліп отырған қырдың түзу болғаны,ал бұл екі сызықтың азда
болса айырмашылығы болса, ондай қырдың түзу болмағаны.
Бір жазықтықта жатқан әртүрлі екі түзудің тек бір ғана ортақ нүктесі
болуы мүмкін. Әр түрлі екі түзудің ортақ нүктесін олрадың қиылысу нүүктесі
дейді. Ортақ нүктесі болмайтын жазықтық түзулер параллель түзулер деп
атайды. Параллель түзулерді қанша созсақта олар қиылыспайды. Егер екі
түзудің екі ортақ нүктесі болса, онда олар беттескен түзулер, яғни бір
түзу болады. өйткені бұл жағдайда аталған түзулердің қалған нүктелері
беттеседі.
Сонымен жазықтықта жатқан екі түзу үш жағдайда орналасуы мүмкін;
1. Олардың ортақ нүктелері жоқ.. Бұл жағдайда берілген екі түзу өзара
параллель;
2. Олардың ортақ бір ғана нүктесі бар. Бұл жағдайда берілген екі түзу
қиылысады.
3. Олардың екі нүктесі бар. Бұл жағдайда берілген түзулер беттеседі.
Жоғарғы геометрияда жазықтықта жатқан екі түзуді әрқашан қиылысады деп
те қарастырады. Параллель түзілерді қиылысатын түззулерден ажырату үшін
нүктелерді екі топқа бөледі. Бірінші топқа өзімізге белгілі қарапайым
нүктелерді жатқызады, ал екінші топқа шексіз қашықтықтағы нүктелерді
жатқызады. Әрбір туздудің бойында тек бір ғана шексіз қашықтықта жатқан
нүкте бар деп қарастырады. Горизонталь орналасқан түзуді көз алдымызға
елестетелік.
Оның бойынан алынған нүктеден оңға қарай түзудің бойынан қашықтай берсек,
шексіз қашықтықта кетер едік. Сонда кездесетін шексіз қашықтықтағы нүктені
М деп белгілелік. Түзудің тек жалғыз шексіз қашықтықта орналасқан
нүктесі болатындықтан М және М шексіз нүктелері бірігеді; М М;
былайша айтқанда шексіз қашықтықта жатқан нүктемен толықтырылған түзу тұйық
сызық болады. Өзімізге бұрыннан белгілі қарапайым нүктелерді өзіндік, ал
шексіз қашықтықтағы нүктелерді өзіндік емес нүктелер деп атайды. Сонда
параллель түзулер өзіндік емес нүктеде, ал параллель емес түзулер өзіндік
нүктеде қиылысады. Бір жазықтықта жатқапн екі түзудің ортақ нүктесі болуы
міндетті.
Берілген нүкте арқылы өтетін, ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz