Тау өсімдіктері

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Тау. Тау өсімдіктері.
Тау, жота, қырат – жер беті деңгейінен жоғары, көтеріңкі
болатындығы, тау етегінен жоғарылыған сайын тау белдеулерінде жер
жағдайының, өсімдік – жануарларының, ауа – райының өзгеріп отыратындығы,
оларға экологиялық факторлардың әсер ететіндігі - жел, жаңбыр, қар, ағын
сулардың тау- тастарын төменге қарай өзімен бірге ала кетеін, тауға
көтерілген сайын температураның төмендеуі, жыл бойы тау ұшар басында мәңгі
мұз қар жататыны, ылғалдықтың артуы, ауа тығыздығы артып, тау
шыңдарында бұлттарда қоюланып, тұруы – тауға тән қасиет, тау ерешелігі.
Айтылған, келтірілген факторлармен, ерекшеліктер міндетті түрде тау
белдеулерінде өсіп тұрған өсімдіктерге өз әсерін тигізеді. Міне,
сондықтанда тауға, тау ерекшеліктеріне жеке тоқталып өткен жөн.
Өсімдіктер географиясында тау өсімдіктері жалпақ ендікте
көкжиекпен қатарласа жататындығын ескерсек, әр белдеуде – ағаш, бұта,
шөптесін өсімдіктер өседі және барлық континентте, белдеулерде бірдей
таралмаған, яғни, таулардың географиялық таралуына, өсімдіктердің өсуі,
ареалыда, тау, жазықтық, дала, теңізге жақын, алыс орналасуна байланысты.
Ғылымдағы тауға берілген анықтамада:
Тау- тік бағытта жоғары қарай қарқынды ететін технолоиялық
қозғалыстар нәтижесінде жер бетінің көтеріңкі құрылымдарының қалыптасуы
Тау- жер беті рельефінің негізгі морфологиялық категориясы .
Тау – анық білініп тұратын беткейлері мен етектері бар биіктігі 200 м
асатын жер бетінің көтеріңкі кескіні.
Таулы аудандар ұзындығы бірнеше мың км-ге созылып жатқан өзендер мен
аңғарларға бөлінген тау тізбегі мен жотасынан тұрады,-деген анықтамалар
жетерлік.
Таулар биік және аласа,көне,аралдық таулар,ландшафты тау,тау
жоталары,тау сілемдері,жон,үстірт,өте биік 5000 м,орташа 1000-3000
м,аласа таулар Орал,Ұлытау,Қаратау болып бөлінеді.
Таулар:Европада–Эльбрус 5642 ,Қазбек5033 , Монблан 4807,
Дюфур4634, Арагац 4090, Корно 2912, Ботев2376, Азия-
Эверест8848,Чагори 8611,Джаулагария 8167,Пик Победы 7439,Арарат
5165,Белуха 4506,Демиқазық 3726,Африка-Кения5199,Рас-
Дашан4620,Табана-Нтленьяна 3482,Тахат2918,Марумуктру
Мадагаскар2876,Брандбнерг 2573,Солтүстік Америка – Мак-Кинли
6194,Уитни 4418,Пенья-Неведа 4054,Исто2761,Митчелл2037,Оңт үстік
Америка-Аконкегуа6959,Тупунгато6 800,Уаскаран 6768,Ильимани
6402,Чимборасо 6310,Пик Боливар 5007,Сан-Валентин 4058,Бандейрас
2890,Австралия-Джаэ 5030,Кука 3764,Панье1628,Осса 1617,
Антарктида-Массив Винсон 5140,Джексон 4191,Манзис 3355,Тянь-
Шань,Алтай,Карпат,Альпі,Пиреней,Кор дильер, Гималай,
Аппалач,Анд,Атлас,Карпат,Карпат,Кав каз,Қырым,Орал,Батыс Сібір,Шығыс және
Солтүстік Шығыс Сібір,Сібірдің оңтүстігіндегі таулар,Копетдаг,Памир-
Алтай,Памир-Апенин,Скандиновия таулары,Гиндукуш,Понти таулары,Аляска,Сьерра-
Невада,Арктика,Перу,Боливия,Эквадор ,Колумбия,Чили,Бразилия,Жаңа Гвинея,Жаңа
Зеландия,Эл-суерта жері 5140,Виктория жері,Принц-Чарльз таулары.
Өсімдіктер географиясы – география мен биология салаларын
байланыстыратын ғылым болып
саналады:Геохимия,геофизика,биофизи ка,биофизика,медициналық
география,флористикалық-фаунистикал ық,археологиялық,биогеография,тарих и
биогеография деп аталудың өзі жоғарыдағы сөзіміздің дәлелі.
Пиреней,Альпі,Гималай,Тибет тауларының таулы қырат жоталарына күн
сәулесі біркелкі түспейді,ауа райы құбылмалы болғандықтан эндемді
өсімдіктер көбірек өседі,ал батыс жағына беттеген сайын өсімдіктер түрлері
азая түседі,себебі мұз дәуірінде көбі жойылып
кеткен.Керісінше,шығыста,Кавказ,Тян ь-Шань тауларында өсімдіктердің көп түрі
сақталып қалған.Дегенмен,әр таудың өз ерекшеліктері
бар:Мысалы,Памир,Тибетте эндем өсімдіктерінің түрлері аз,себебі,жыл
мезгілдерімен тәулікте ауа райының бірде өте суық,бірде ыстық болып күрт
алмасуы;екіншіден,басқа таулардан оқшауланып бөлініп қалуы өсімдіктер мен
жануарлардың түрліше таралуына да өз әсерін тигізген.Жартас жақпарлы
тау,қорым,тасты құз,шатқал,сайларда-қына,балдыр,мүк тер өседі.Жартастардың
қуыстарында түзілген топырақта да түрлі өсімдіктер өседі.Альпі белдеуінде
бұталы өсімдіктер шым түзетін астық тұқымдастар,тастақты жерде
шырынды,өсімдіктер:көкгүл,тасжарған
қозыңүл,крупка,сақаушөп,еңлікгүл,си бальдия,бәйшешек,жауқазын,қиякөлең, сарғал
дақ,қазтабан.
Субальпі белдеуінде-таулы жер жағдайына бейімделе өскен қисық
ағаштардан басқа ашықтау жерлерінде шөптесін өсімдіктер,ал,ылғалы,мол ықтау
жерлерда биік болып өсетін шатыргүлділер тұқымдасынан басқа
рододендрон,арша.Орталық Азия оңтүстік тауларына тән бамбуктар кездеседі.
Тау өсімдіктерінің түрлері-тау биіктігіне,ылғалдылығына ,қар мұзына
байланысты:биіктеген сайын орманды формация азайып,сиреп оның орнын
шөптесін өсімдіктер басса,ең биіктігінде қыналар мен мүктер ғана
өседі.Альпі белдеулерінде-рододендрон,тал,ағаш түрлері кездеспейді.Альпі
белдеуіндегі өсімдіктер тау етегі мен төменгі жазықтығында
өспейді,тек,Арктика флорасында 40-60% ғана кездеседі, себебін, тек
проблемалық теориялар теориялар арқылы ғана дәлелдеуге болады. Альрі
белдеуіндегі өсімдіктер тау етегі мен төменгі жазықтығында өспейді, тек
Артика флорасында, Арктика мен биік тау белдеулері арасындағы көлемді
арақашықтар – орман, шөл, шөлейтті, сулы жерлер - өсімдіктердің таралуына
кедергі жасайды. Бұл ерекшеліктерді тек тарихи кезеңдер мен жобалап қана
түсіндіруге болады. Жер бетінде төрт рет болған мұз басу кезеңінде
солтүстіктен ығыстырылған өсімдіктер тау биігінде өсіп, қалып қоюы, ал
біразы мұз дәуірінен кейін Арктикада өсе берген. Сондықтагда , Альпі
флорасын арктико-Альпі флора элементтері деп атайды.
Тау биіктігіндегі дадалы жерлер - Шығыс Паимр тауларымен қоршалған
– 3500 м, ең биік шыңы - 7500 м жыл бойы жел соғып тұрады, жылына 45-160мм
жауын жауады, өсімдік түрлері өте аз 3-8, жердің өсімдіктермен жамылу
проектісі 5-15 %
Негізінде қойтас тәріздес – домаалақ – аканталимон өте жай өседі,
өте ұзақ өмір сүреді, жапырақтары да көп емес; эуксерофиттер – теріскен
терескен серый или роговидный , кекіребас остролодочник углубленный,
түйме шетен пижма памирская или ксинатемум памирский.

Кавказ тауларында үлкен бөлікке бөлінеді: Солтүстік Батыс – Кавказ
жотасы және Орталық –Батыс.Закавказье және Оңтүстік –шығысында Кавказ
таулары Курье,Арақсу,Шөлді ойпаты қрошаап жатады.
Батыс Кавказ-400-1100 м көбінесе жапырақтарын түсіретін шамшатты
ормандар;ормандар 1100-1800 м -самырсын мен шырша аралас қылқан жапырақты
ормандар ;1900-2000 м ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.