Маркс пен

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

Тәрбие- адам қоғамында ғана болатын қоғамдық құбылыс, адамдардың саналы әрекеті. Ол алғашқы қоғамдағы еңбек пен материалдық өмір процесінде пайда болды. Қоғам дамуының алғашқы басқышы- рулық қоғамға дейін адамдар табиғаттың дайын заттарымен қанағаттанды, аң аулаумен шұғылданды. Адам қоғамының, адамның өзінің дамуында еңбектің әсері өте зор болды. Ф. Энгельс «Мемлекеттің, жеке меншіктің және семьяның шығуы» және «Маймылдың адамға айналуында еңбектің ролі» атты еңбектерінде адамның өзін жасаған еңбек екенін дәлелдеді. Ол еңбек процесі еңбек құралын жасаудан басталады деп түсіндірді. Ал қарапайым еңбек құралдарын жасау, оны пайдалануды меңгеру ересек адамдар тарапынан жастарды үйретуді, яғни тәрбиелеуді қажет етеді.

Коменский өз заманындағы білім беру жүйесіне, мектеп құрылысына мектептің жаңа түрі жөніндегі идеяны қарсы қойды. Ол өмірге пайдалы, іске қажетті білімдерді оқытуды талап етті. Сондықтан мектептің мақсаты- ақылды адамды тәрбиелеу. Бұл мақсатқа жетудің бірден-бір жолы, - деді Коменский, - жас жеткіншектерге тәрбие және білім беру. Оның ойынша, адам тек тәрбие арқылы ғана адам болады. Коменский тәрбиенің ықпал ету күшін осылай көре білді. Бүкіл тәрбие ісі Коменскийше табиғатқа тән, жалпы заңдылықтарға сәйкес болуға тиіс. Ол адамды табиғаттың бір бөлігі ретінде алып қарап, тәрбие ісін адамның табиғатына сәйкес, оның табиғи қабілеті мен қасиеттерін дамытуға бағыттап жүргізу керек деп кеңес берді. Тәрбие бағыты жөніндегі Руссоның негізгі педагогикалық талаптары- баланы қадірлей отыра, оның қызығушылықтары мен тікелей талаптарын зерттеу. Еріктілік, баланың табиғатын білу, баланың өзіндік әрекетін дамыту тәрбиенің негізіне айналуға тиіс.

Оқыту және тәрбие барлық адамға берілу керек дей отырып, Песталоцци қоғамды қайта құрудың негізгі құралдарының бірі- мектеп деп есептеді. Адамды дамытудың, тәрбиелеудің басты құралы еңбек деп санады. Тәрбиенің мәні жөніндегі ұғымды Гербарт идеалистік философиядан, ал тәрбиенің мақсатын этикадан шығарды. Ол этикалық теорияны тым метафизикалық тұрғыда құрды.

Көрнекті неміс педагогы Адольф Дистервег жалпы халықтық тәрбие беру идеясын жақтады, яғни сословиелік тәрбиеге қарсы болды. Мектептің мақсаты- азаматтарды саналы адамгершілік рухта тәрбиелеу деп белгіледі. Жалпы адамға және халыққа деген сүйіспеншілік бала тәрбиесінде ұштасып жатуы қажет деп көрсетті. Тәрбиеге қойылатын негізгі міндеттердің бірі ретінде балалардың белсенділігін дамытуды ұсынды. Адамгершіліктің пайда болуы және оның ұғымы жөніндегі мәселелерді ғылыми тұрғыдан алғашқы рет шешкен К. Маркс пен Ф. Энгельс болды. Олардың дәлелдеуінше, адамгершілік қоғамдық дамудың жемісі, ол қоғам өміріндегі өзгерістерге байланысты дамиды, сондықтан таптық қоғамда адамгершілік те таптық сипатта болады.

Көптеген мысалдар арқылы, әсіресе, «Коммунистік партияның манифесінде» Маркс пен Энгельс буржуазиялық моральдың таптық мәнін әшкереледі. Буржуазиялық қоғамда адамгерщілік тәрбиесі сол үстем таптың баюға құлшыны ұмтылу, еңбекшілерді шексіз қанау мүдделеріне қызмет ететіндігін көрсетті.

Марксизмнің негізін салушылар жаңа пролетарлық моральдың теориялық негіздерін анықтады:пролетариат диктатурасы мен социализм дәуірінде адамгершіліктің негізі ең алдыңғы қатарлы тап- жұмысшы табының адамгершілігі болады деп көрсетті. Жұмысшы табының адамгершілігі қанаушыларға қарсы бағытталған халық бұқарасы үшін, сайып келгенде, бүкіл адам баласы үшін қызмет ететін адамгершілік.

Адамгершілік тәрбиесінің негізгі міндеттері:адам баласының қанаудан, езушіліктен құтқару, коммунистік қоғам орнату жолындағы күрес.

Осы күрес процесінде жұмысшы табының алдыңғы қатарлы өкілдерінің арасында пролетарлық моральдың элементтері туады, олар:халыққа берілгендік, жолдастық, өзара көмек, өз мақсатын жалпы істің салтанаты үшін бағындыру, революцияшыл ерлік, тәртіптілік.

Толық мәніндегі пролетарлық мораль адамдар арасында шынайы адамдық қатынастар орнаған Коммунистік қоғамда ғана қалыптасады.

Маркс пен Энгельс социалистік қоғамның адамына қажетті мынадай адамгершілік сапаларын тәрбиелеуді ұсынады:социалистік Отанды шын жүректен сүю, дүние жүзі еңбекшілеріне туысқандық сезім білдіру, яғни пролетарлық интернационализм, социалистік гуманизм, шын мәніндегі коллективизм.

К. Маркс пен Ф. Энгельстің барлық өмірі шынайы адамгершілік мінез-құлықтың үлгісі болды. Олардың зор адамгершілігі, еңбекші халықтың барлық жақсы қасиеттерін өз бойларына сіңіре білгендігі семьялық өмірінен де, күрестес достарына қарым-қатынасынан да, еңбекке деген мейлінше сүйіспеншілігінен де айқын көрінеді. Маркс пен Энгельстің өмірі мен тұрмысы түгелдей адам баласының бақыттылығы жолындағы, коммунизм идеяларының салтанат құруы жолындағы күреске сарып етілді.

17 жастағы Маркс өзінің «Жас өспірімнің кәсіп таңдағанда ойлануы» деген шығармасында былай деп жазды: «Егер біз көбінесе адамзат игілігі үшін еңбек ететіндей кәсіпті қалап алған болсақ, оның ауыртпалығына мойымайтын боламыз, өйткені, бұл-барша жан үшін жасалған құрбандық болады; біз аянышты, мешеулі экономикалық қуанышқа бөленбей, бақытымыз миллиондарға тән болса, біздің ісіміз тыныш, әрдайым әсерлі өмір сүретін боламыз, ал біздің табысымыға мейірбан жандардың көз жасы тамшылайтын болады».

Сонымен К. Маркс пен Ф. Энгельс педагогикалық ой-пікірдің дамуында революцияшыл төңкеріс болып есептелген, сол ойдың дамуында сапа жағынан жаңа кезең ашқан пролетариаттың ғылыми педагогикасын құрды.

Марксизм тәрбиенің капитализм және социализм тұсындағы әлеуметтік мәнін ашты. Маркс пен Энгельс коммуанистік тәрбие теориясының негіздерін қалыптастырды, жас өспірімдерді жан-жақты жетілдірудің қажеттілігін ғылыми тұрғыдан дәлелдеді.

Марксизмнің негізін салушылардың тәрбие жөніндегі ілімі пролетариаттың халық ағарту және мектеп жұмыстарын ұйымдастыру күрестеріне теориялық құрал болды, сондықтан да бұл ілім бүкіл ғылыми коммунизмнің ажырамас бір бөлімі болып есептеледі.

Марксизмнің тәрбие және білім жөніндегі қағидалары жаңа тарихи жағдайларға сай, яғни империализм және пролетарлық революциялар дәуіріне сай, яғни империализм және пролетарлық революциялар дәуіріне сай. Маркс пен Энгельстің ісі мен ілімі оны алға қарай апарушы В. И. Ленин шығармаларында және КПСС-тің халық ағарту ісі жөніндегі тарихи қарарларында творчестволықпен дамытылды.

Революцияшыл-демократиялық педагогиканың негізін салушылар адамгершілік тәрбиесінің негізгі мәні- адамның адамгершілік қадірі мен абыройына, жоғары міндетіне табанды сенім, отаны мен халқына адал қызмет ету, шындық пен ақиқатты сүйе білу, әділетсіздік атаулыға терең жиіркеніштілік сезім, онымен күресу деп дәлелдеді. Адамгершіліктің осындай мәніне сәйкес Белинский мен Герцен балаларда ең алдымен патриотизм, гуманизм, еңбекке сүйіспеншілік, сөзді іспен байланыстыру қасиеттері мен сапаларын тәрбиелеуді көздеді. Олар шынайы, таза адамгершілік адамның өз отанына жалынды сүйіспеншілікте болуын талап етеді деп есептеді. Нағыз тәрбиелі адам, Белинскийдің пікірінше: «Ең алдымен өз елінің ұлы, соның мүдделері мен мұқтаждарын жүрегінде сақтай білетін, соның адамгершілік жағынан дамуына септігін тигізетін өз отанының азаматы болуға тиіс». Бұл үшін олар жас өспірімдерді белсенді, әсерлі патриотизм рухында, ескілікпен келіспей қарсы тұру рухында, ол отанның дамып ілгерілеуіне барынша еңбек ету рухында тәрбиелеуді көрсетті.

Белинскийдің айтуынша: «Нағыз патриот өз отанына беріле отыра, бүкіл адам баласына деген сүйіспеншілігін адам баласына деген сүйіспеншілікпен байланыстырады. Белинский «өз отанын мойындамаған адам, адам баласын да мойындамайды»», - деді.

Белинский мен Герцен оқушылардың достық пен жолдастық, гуманизм, іс-әрекетке ынтызарлық сізімін, ерік күштерін, ерлікке қабілеттілігін тәрбиелеуді жақтады. Олардың насихаттаған гуманизмінің мәні- адамдар өміріндег, олардың ой-пікірлері мен істеріндегі зиянды келіспес әрекеттермен күрес жүргізу еді.

Революцияшыл-демократтар крепостнойлық Россиядағы дене еңбегіне үстем таптардың жек көрушілікпен қарауын, крепостной шаруалар еңбегін қанауын өткір әшкереледі. Белинский мен Герцен балаларды еңбекті сыйлай білуге тәрбиелеуді, қоғамда қандай дәрежеде болса да еңбек етуге тиіс екендігіне олардың көздерін жеткізуді талап етті.

Герцен балаларда әлеуметтік ұғымдар ертеден-ақ оянатындығын ескертті. Сондықтан балалар үшін жүргізілетін адамгершілік тәрбиесі ықпалды болуы үшін, балалар мен ата-аналардың, тәрбиешілердің арасында дұрыс қатынас орнату керектігін айтты.

Белинский мен Герциннің үйретуінше, нағыз адамгершіліктің өлшемі мен көрсеткіші сөз жүзінде емес, практикалық іс-әрекет үстінде байқалады, сондықтан адамгершілік қасиеттерді тәрбиелеу үшін-адамгершілік жөніндегі жүйелерді, өсиет сөздерді оқып, үйреніп қана қоймай, дұрыс адамгершілік қасиеттерді практикалық іс пен өмір үстінде қалыптастыру керек. Балаға айналасын қоршаған дүние мен өмірді табиғи түрінде іс-әрекет және адам еңбегі арқылы көрсету керек.

Кіші жастағы балаларға адамгершілік тәрбиесін сіңіру үшін олардың мінезін теріс бағыттардан тазарту қажет, ал ол үшін олардың көз алдына ұнамды үлгілер көрсетілуі тиіс. Осы мәселеге байланысты Белинский «Тәрбие жөніндегі ойларында» жақсы оқытушылар мен тәрбиешілер үлгісін суреттеді, ұлы адамдардың өмірін оқудың пайдалы екендігін дәлелдеді, ұлы ғалым Ломоносов өмірін зор тәрбиелік үлгі тұтты.

Революцияшыл-демократтар күрес мықты ерікті талап етеді, сондықтан белгілі мақсатқа бағытталған ерікті шынықтыру керек, осының үстіне жас өспірім бүкіл теріс, зиянды көзқарастарға қарсы тәрбиеленеді, жаңа қоғамдық құрылыс жолындағы күреске әзірленеді деп есептеді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.