Үйлесімді шешімдер теориясының бір мәселесі - шешімді белгісіз шарттарда қабылдау

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Ы.Алтынсарин атындағы Арқалық мемлекеттік педагогикалық институты

Тақырыбы:

Орындаған: И-31 тобының студенті
Молдабекова М.

Тексерген: Утельбаева А.

Арқалық, 2009 ж.

Үйлесімді шешімдер теориясының бір мәселесі – шешімді белгісіз
шарттарда қабылдау. Шешімнің негізделуі үшін ойындар теориясында
қарастырылатын арнайы математикалық тәсілдер ойлап табылған. Ойындар
теориясы жас математикалық дисциплиналар қатарына жатады. Оның пайда болуы
1944 жылғы Нейман мен Моргенштерннің Экономикалық ұстаным және ойындар
теориясы атты монографиясының жарық көруімен байланысты. Кейінірек ойындар
теориясы тәжірибелік мағызы бар математикалық жеке бағытқа айналып кетті.
Ойындар теориясы – бұл қатысушылардың қалаулары әр түрлі және
мақсаттары әр түрлі жолдармен орналасатын математикалық модельдер теориясы.
Қатысушылардың қалауларының қарама-қарсы қақтығысулары даулы (конфликті)
жағдайға әкеліп соғады. Осындай жағдайларды сипаттау қажеттілігі, өз
кезегінде, мақсаты дауға қатысушыларының мінез-құлқының рационалды
ұсыныстарын қарастыру болып келетін ойын теориясының тууына әкеліп соқты.
Тәжірибелік даулы жағдайлардың сараптамасы кезінде көптеген ұсақ
факторлардың нәтижесінде пайда болатын қиыншылықтарды жеңу үшін
жағдайлардың қарапайымдалған моделі құрастырылады. Мұндай модель ойын деп
аталады. Ойындық модельде даулы жағдай белгілі бір ережелер бойынша дамып
отырады. Даулы жағдайлардың сараптамасының негізгі базасы ретінде кең
таралған ойындар – шахмат, дойбы және карта ойындары қызмет етеді.
Сондықтан ойын теориясына келесі терминология тән: Ойыншылар (дауға
ұатысушы жақтар), ұтыс (даудың шешімі), т.б.
Ойынның нәтижесінің белгісіздігін әр түрлі себептердің арқасында үш
топқа бөлуге болады:
1. Ойын ережесінің ерекшеліктері оның дамуында нәтижесінің алдын
ала айту мүмкіндігі болмайтындай әр алуандылық тудырады. Мұндай түрдің
белгісіздігінің көзі комбинаторикалық, ал сәйкес ойындар – дәл солай
комбинаторикалық деп аталады. Мысалы ретінде шахмат ойынын алуға болады.
Дегенмен, ойынның комбинаторикалық күрделілігі тиісті математикалық аппарат
және есептеуіш техника қолдану арқасында тарихи өтпелі қасиетке ие.
Камбинаторикалық ойынның бір реті үшін кішігірім көлемді мәселе есептерді
шешу арқылы ұтысты комбинациялар ойлап табылған.
2. Белгісіздіктің келесі бір көзі – кездейсоқ факторлардың әсер
етуі болып келеді. Барысы кездейсоқ себептер нәтижесінде белгісіз болып
келетін ойындар құмар ойындар (сүйек ойыны, рулетка, т.б.) деп аталады.
3. Белгісіздіктің үшінші көзі болып қарсыластың іс-қимылы жайлы,
оның стратегиясы жайлы мәліметтердің жоқтығы болып табылады. Ойындардың
мұндай түрі стратегиялық деп аталады.
Осы ойларды мұқият қарастырайық. Ойында екі немесе одан да көп
қарсыластардың қалаулары қақтығысады. Бірінші жағдайда ой жұптық, ал
екінші жағдайда көптік деп аталады. Үлкен тәжірибелік мәнге жұпты ойлар ие
болғандықтан, тек қана соларды қарастырған тиімдірек. Ойыншыларды А және В
деп белгілелік. Сонымен қатар, ойын дегенді А және В ойыншыларының анық
белгіленген бір ережелері бойынша кезекті қимылдау тәсілдері деп түсінейік.
Ережелер ойыншылар іс-қимылының мүмкін болатын нұсқаларын, әрбір жақтың
қарсылас қимылы жайлы білетін мәліметтер көлемін, тиісті іс-қимылдар алып
келетін ойын нәтижесін анықтайды. Көптеген ойындарда ойыншылардың қалауы
мөлшерлік бағалауға, яғни ойын нәтижесін әлдебәр санмен анықтауға түсетіні
беліглі. Ойын теориясындағы жүріс дегеніміз ой ережесі бойынша орындауға
болатын бір қимылды таңдау және оны жүзеге асыру. Ойыншылардың стратегиясы
деп ол мүмкіндік туған әрбір жағдайды және фактілік мүмкін болатын
мәліметті тиімді таңдау жоспарын атайды. Ойыншылардың шешімді ой барысында
қабылдайтыны анық. Дегенменғ теория жүзінде ойыншы осы шешімді алдын-ала
қабылдайтынын болжауға болады. Онда осы шешімдер ара қатынасы оның
стратегиясы болып табылады. Мүмкін болған стратегиялар санына байланысты
ойындар шекті және шексіз болып бөлінеді. Ойын теориясының мақсаты –
ойыншыларға ұсыныстар өңдеу, яғни олар үшін ең тиімді стратегияларды
анықтау болып табылады. Оптимальді (тиімді) стратегия дегеніміз – ойынның
бірнеше рет қайталануында берілген ойыншыны мүмкін болатын максималды
орташа ұтыспен қамтамасыз ететін стратегия.
Стратегиялық ойынның ең қарапайым түрі – екі адамның 0-ге тең
есеппен ойнауы (жақтардың ұтысының сомасы 0-ге тең) болып ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.