Психологияның зерттейтін құбылыстар әлемі ұланғайыр

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Қазіргі кезеңде психология ғылымы алдында тұрған теориялық және практикалық міндеттердің сан қилылығына орай үлкен қарқынмен дамуда. Психологияның негізгі міндеті психикалық іс-әрекетті оның даму барысымен байланыстыра зерттеу. Соңғы он жылдықтарда психологиялық зерттеулер аймағы біршама кеңейіп жаңа ғылыми бағыттар мен салалар дүниеге келді. Психология ғылымының түсініктер қоры өзгерді, жаңа болжамдар мен тұжыръмдар үздіксіз өрістеуде, психология бұрьн кезікпеген эмпирикалық деректермен толығуда. Б Ф Ломов "Психологияның методологиялық және теориялық проблемалары" атты еңбегінде қазіргі заман ғылымының жағдайын сипаттай келе, "бүгінгі күнде психологияның әдіснамалық проблемалары мен оның жалпы теориясын бұдан да былай тереңдетіп зерттеудің қажеттігі күрт жоғарылады", - деп жазады. Психологияның зерттейтін құбылыстар әлемі ұланғайыр. Оның ішіне күрделілігі әр деңгейдегі адам қалпы мен қасиеттері, процестері, яғни сезім мүшелеріне әсер етуші объектінің қарапайым жеке белгілерінен бастап, жеке адам мотивтерінің тайталасы кіреді

Жантану ғылымы үшін ең маңызды мәселелердің бірі - зерттелуші құбылыстардың мән-мағынасын ашып беру. Осыған байланысты әдіснамалық мәселелер туындайды.

Психикалық құбылыстардың мәнін тануда Б. Ф. Ломов өзінің еңбегінде психология ғылымының тірек категорияларын, олардың жүйелі өзара байланысын, жалпы-лығын, сонымен бірге бұл категориялардың өзіндік дербестікте екенін айқындап берген. Ғалым психологияның келесі тірек категорияларын атайды: бейнелеу категориясы, іс-әрекет категориясы, жеке адам категориясы, тіл-қатынас категориясы, сондай-ақ жалпылық мағынасына орай категория санына жататын түсініктер - "әлеуметтік" және "биологиялық" Адамның әлеуметтік және табиғат қасиеттерінің объектив байланыстарын, оның дамуындағы биологиялық және әлеуметтік себеп-салдарлық қатынастарды айқындау ғылым міндеттерінің ең бір қиыны.

Алғашқы он жылдықтарда психологияның теориялық (дүниетанымдық) тарапы басымдау болды. Ал қазіргі кезеңде оның қоғамдағы рөлі көп өзгеріске ұшырады. Ол енді білім жүйесіндегі, өндірістегі, мемлекеттік басқару, медицина, спорт және т. б. Кәсібі практикалық қызметтің ерекше саласына айналып барады. Психология ғылымының практикалық міндеттерді шешуге араласуынан оның теориясының даму жағдайлары да біршама өзгерді. Шешімі психологиялық біліктілікті қажет еткен міндеттер адамдық фактор маңызының жоғарылауынан қоғам өмірінің барша тарапында әр қилы формада пайда болуда. «Адамдық фактор» дегеніміз әрбір азамат тұлғаға тән болып, олардың нақты іс-әрекетінде көрініс беретін әлеуметтік-психологиялық, психологиялық және психо-физиологиялық қасиеттердің кең ауқымы.

Біз бұл жерде осы күнгі қоғамдық тәжірибенің психология алдына қойған талаптарының бәрін талдау міндетін алмай (өйткені, адам араласқан жердің бәрінде мың сан міндет), бала психикасының дамуына байланысты психологияның маңызын қысқа атап өтпекпіз. Халықты білімдендіру жүйесінің барша бөліктерінде психологиямен сабақтас проблемалар шексіз. Психикалық құбылыстардың жүйесін түгелімен қарапайым түйсіктен бастап, жеке адам психикалық қасиеттеріне дейін - оларды басқарушы объектив заңдылықтарды ашу үшін зерттеу, оқу мен тәрбиенің теориялық негізін, қоғамдық міндеттерін, ұйымдастыру формаларын анықтап белгілеуде орасан маңызға ие.

Психология ғылымының қолданбалық мәнін қоғам түсініп, қабылдауынан халыққа білім беру мекемелерінде кең психологиялық қызмет тармақтарын іске қосу идеясы өз қолдауын тапты. Қазіргі күнде бұл қызмет қалыптасып, дамуда, ол келешекте ғылым мен оның нәтижелерін практикаға ендіруде дәнекер жүйе болуы кәміл.

Психологияның басқа ғылымдар жүйесіндегі орнын тануға орай психологиялық деректердің басқа ғылымдарда пайдалану мүмкіндіктерін және керісінше, психология олардың нәтижелерін өзіне қалай қолданатынын жете түсінуге болады. әр түрлі тарихи дәуірлердегі ғылымдар барысындағы психологияның орны жантаным білімдерінің даму деңгейі мен сараптау схемасынан клеіп шығады.

Адамның ішкі жан дүниесін ажырата білудің, сан алуан ғылым-білімдердің мән-мағынасын түсінудің, толып жатқан фактілерді іріктеп, жүйелеп алудың, кісінің өз басынан кешірген күйініші мен сүйініші басқаға не өзіңе дұрыс сипаттап айтып беру оңай нәрсе еместігі хақ. Адам өз көңіл күйін жан-жақты ұғынып, осыған орай оны меңгеріп, өз мінез-құлқын басқара білуін жан қуаттарының сан алуан жақтарын, әр қилы тетіктерін терең түсінуді қажет етеді. Бұл ғылым кісінің өзін-өзі түсінуіне, мінез-құлқының жақсы-жаман жақтарын талдай білуге мүмкіндік береді. Адамның өзін-өзі тануы, оның өзін-өзі тәрбиелеуі үшін аса қажет. өз мінез құлқыңды ажыратпайынша, басқалардың мінезін білуге болмайды. Адам өз мінез-құлқын біліп қана қоймай, ондағы кемшіліктерді, неше түрлі міндерді біртіндеп жоя білуі қажет. Сонымен бірге өзінің жеке дара қабілетін, икемділіктерін дамыту үшін түрлі шаралар қарастыруы тиіс. Жан сыры туралы ғылымның негізгі қағидаларын меңгеру арқылы адам, денесі мен тәнін ғана шынықтырып қоймай, ақыл-ой жұмысын да тиімді, нәтижелі ұйымдастыруға кепілдік алады. Мәселен, уақытты барынша үнемдеп, оны секөнд, минөтіне дейін дұрыс пайдалану, ғылым-білімді құрғақ жаттап алмай, асқан саналылықпен миға тоқудың да түрлі жолдарын, тәсілдерін, амал-айлаларын да үйрететін осы психология. Адамға қажетті оқу, жазу, есептеу дағдыларын (жылдам жазып, тез оқи алу, көп таңбалы сандарды қосу, көбейту, алу, бөлу т. б) қалыптастыруды, оқығанды ұмытпайтындай етіп жаттап алуды, байқағыштық пен зейінділікті зеректілік пен тапқырлықты, ойланғыштық пен түсінгіштікті, тағы басқа ақыл-саналарынөзіміөге қолайлы бағытта дамыту жолдарын қалыптастырып, жан дүниеміздің өрісін кеңейтіп, оның есепсіз мол потенциалдық мүмкіндіктерін пайдалану дейтінтолып жатқан мәселелердің ғылыми шешімінде осы психология ғылымы қарастырады. Жалпы психология ғылымы бұл айтылғандармен қатар адамның айналасындағылармен дұрыс қщарым-қатынас жасай білуына, әр түрлі ерекшеліктермен санаса, оларға қолайлы әсер етуге білуге, моральдік психологиялық ахуал жасауға жәрдемдеседі.

Адам жайындағы сан алуан гуманитарлық ғылымдардың ішінде психологияның жетекші орны алатындығы осыдан-ақ жақсы байқалады. Расында да, бұл ғылым араласпай отырған өмірдің саласы жоқ деуге болады. Адам бар жерде жан бар, ал жанды зерттейтіін ғылымның аты - психология. Бір сөзбен айтқанда, психология еңбектеген баладан еңкейген кәре дейін қажетті ғылым. Мәдениеті меен ғылымы дамыған елдер психологияның дамуына ерекше мән бөледі, оның жәрдемімен еңбек өнімділігін арттырады. Адамның ақыл-ойының қолайлы дамуына жағдай жасайды. Жанұяда, ұжымда психологиялық үйлесімділікті, моральдық психологиялық ахуалдың қолайлы түрлерін туғызып отырады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.