Компьютерлік оқыту жүйелері
Мектепке дейінгі балалардың тәрбиесі мен білімін жоспарлау және басқару
бойынша виртуальды интерактивті курс
А.АНАНЬЕВ, Кдрағанды кдлалық білімді жетілдіру орталығының әдіскері
Қазіргі кезде Қазақстанда бүкіл әлемдік білім кеңістігіне кіруге
бағытталған жаңа білім жүйесі қалыптасып келеді. Бұл процесс психологиялық-
педагогикалық теорияда және оқу-тәрбие жүмыстарында бірсыпыра өзгерістер
енгізумен кдтар жүргізіліп келеді. "Мектепке дейінгі тәрбие және білім
беру" деңгейі енгізілген білім жұйесінің ұлттық моделі заңмен бекітілді.
Бес-алты жастаіы балаларды тәрбиелеу мен окэггу мекгепке дейінгі сыныптар
мен топтардың Базистік оку жоспары және Тұжырымдама негізінде, екі
вариативті (өзгермелі) мектепке дейінгі дайындау бағдарламасы
бойыншажүргізіледі. Бағдарламалар-дың, оку жоспарларының оқыту қүралдарының
дер кезінде өзгеріп отыруы қдлыпқа айналып, олар балаларды мектепке дейін
тәрбиелеу мен оқыту мазмұнын кеңейтуге мүмкіңдік беріп отыр.
"Білім", "Халықтың денсаулығы" тәрізді аймақтық бағдарламалар қабылданып
жүзеге асырылуда. Бірсыпыра аудандарда жергілікті әкімшілік басшылары
мектепке дейінгі даярлау бағдарламаларын мемлекеттік тараптан
қаржыландыруды ұлғайту мақсатында жұмыс істеп жатыр. Мектепке дейінгі
сыныптар мен топтар үйымдастыруда да бірсыпыра жетістіктер бар.
Біліктілікті жетілдіру бағытындағы қоғамдық, аймақгыққорлар (ресурс)
орталықгары (Степ бай степ, ЮНЕСКО ассоіщялықмектептері, Салауатгы өмір
салты орталықгары) көбейіп келеді.
Жалпы аймақгықбілім жүйелерінде мұғалімдер оқытудың қатаң бекітілген
формаларынан бас тартып, педагогикалық қоғам гуманистикалық педагогика
идеяларын қабылдады. Білім беру парадигмасы өзгеріп, жалпы әлеумет
бұрынғыдан баскдша формалар, тәсілдер, өзге көзкэрастар, баскд кдтынастар
мен күкык негіздер, өзгеше тәртіп және педагогикалық менталитет талап ете
бастады.
Білім мазмұны жаңа процессуальды біліктілікпен, ақпаратпен жұмыс істеу
мүмкіндік-
терін дамытумен толықтырылып, ғылым мен нарықтық практика мәселелерінің
білім беру бағдарламаларын балаларды жекелеп оқыту тұрінде жүргізе отырып,
шығармашылық тұрғыдан Іпешу істеріне көңіл бөлінетін болды. Ата-аналар мен
жалпы көпшілік мектепке дейінгі ұйымдар мамандарына, өз балаларының
балабақшада білім алуына сеніммен қарайды.
Мектепке дейінгі ұйымдарда жас балалар денсаулығы мен білім алуына ыңғайлы
орта жасалып, олар мүмкіндігінше мемлекеттік тараптан сүйемелденіп отыр.
Ғасырдан аса тарихы бар, әлем аясында мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың
негізгі формасы болып қалыптасқан балалар бақшасы бүгін де үздіксіз білім
берудің алғашқы сатысы және балаларды ерте қоғамдастырудың тиімді моделі
болып табылады.
Осыған қоса, қазіргі кездегі мектепке дейінгі тәрбие мәселелері баршаға
жақсы таныс деуге де болады. Олар - денсаулыққа байланысты медициналық
қызмет көрсету, өскелең орта ерекшеліктері, мектепке дейінгі от басылық
оқыту шаралары. Жаңа әлеуметтік-экономикалық қатынастарға көшу мектепке
дейінгі тәрбие аймағындағы Іфизисіік күбылыстарды ушықгырьш жіберді де,
осыған орай от басында және мектепке дейінгі мекемелерде балаларды қалыпты
күйде тәрбиелеуге баса көңіл бөлу керекгігі айқын көріне бастады.
Мектепке дейінгі мекемелердегі, әсіресе ауылдық жерлердегі педагогикалық
кадрлар біліктілігін жетілдіру мәселесін ерекше атап өту керек. Қазіргі
кездегі 4-5 жылда бір рет қайта даярлау курсынан міндетті түрде өту тәртібі
педагогтың, тәрбиешінің қажетті кәсіби деңгейін қамтамасыз ете алмайды.
Сонымен, білім жетілдірудің динамикалықжүйесі сақгалмайды да, ол білім
ұйымдарындағы оқу-тәрбие процесі сапасына кері әсерін тигізеді. Әр түрлі
аймақтар
арасында кәсіби сипаттағы тәжірибе алмасу түріндегі шығармашылық қатынас
жоқ, соның ІИютижесінде бірыңғай білім кеңістігі кэлыптаспай огыр.
Информацияны бүрынғыша өндеу тәсілдерін компьютерлік оқу жүйелері, кең
ауқымды телекоммуникациялықжелілер ығыстыра бастады.
Педагогикалық процестің негізгі бөлігі болып педагог пен оқушы арасындағы
жеке тұлғаға бағытталған қарым-қатынас саналатын болды. Қоғамның дамуына
сәйкес педагогикалық технологиялар жасау кезінде ғылымның рөлі артып
келеді.
Психологиялық-педагогикалық тұрғыдан қарағанда білім беру технологияларын
жетілдірудің негізгі тенденциялары мынадай өзгерістермен сипатгалады:
- оқытудың есте сақтау арқылы жүргізілетін функциясынан адамның ойлау
қабілетін дамыту процесі тәріздес оқыту жүйесіне көшу;
- білімнің таза ассоциативті статистикалық моделінен ойлау қабілетінің
динамикалық қүрылымды жүйелеріне ауысу;
- орташа білімді оқушыға багытталган үйрету жүйесінен дифференцияланған
(әркімее әр түрлі) жеке-дара оқыту бапдарламаларына қарай бетбүрыс жасау;
- оқытудың сыртқы ынталылыгынан гөрі ішкі ерікті-рухани реттеуге көшу.
Қазақстан Республикасы білім жүйесінде педагогикалық үжымдарға
педагогикалық процесті әр түрлі модельдерді пайдалана отырып қалыптастыру
арқылы өзгермелі (вариативті) принциші қоддану негізге алынған. Сондықган
оқыту процесі осы бағытта келе жатыр деп айтуға болады. Бұган мысал ретінде
білім мазмұнының түрлі нүсқаларын жасауды, оқыту қүрылым-дарының
тиімділігін арытгыруда қазіргі дидактика мүмкіндікгерін кеңінен
паиддлануды, ғылыми түрде жаңа идеялар мен технологи^ціарды жасау және
оларды практикалықтурде тексеріп негіздеу істерін келтіруге болады.
Мүндайда әр түрлі педагогикалықжүйелер мен оқыту технологияларының бір-
бірімен араласып сүхбаттасуы тәрізді үйымдастыру ісін жүргізудің,
практикада оқытудың дәстүрлі мемлекеттік жүйесінен басқа соларға баламалы
түрде қосымша білім беру түрлерін тәжірибеден өткізудің және бүрынғы толық
қанды педагогикалық жүйелерді пайдаланудың маңызы жоғары.
Біздің ойымызша, дәстүрлі оқыту жүйесінде -жүмыс өрісін тар аяда нақтылап
жүргізуге
тырысып, сол жұмысты білім алу процесінің логикалық қүрылымын сақгай
отырып, қашықган оқыту технологиясы бойынша өздігінен кеңітуге талпыну
басым сияқгы.
Егер бүрынғы дәстүрлі формада - мүғалім оку процесін баскдру арқылы оқытьш,
яғни окушылар әрекеіін баскдра огырьш бакдаайтын болса, жаңа формада -
көбінесе балалардың өздерінің окуы, өздерін өздері баскэруы арщІлы білім
алуы кэжет. Окушьілар әрекеті өздігшен тиянақгалып, олар алға қойған
мақсатгарына жетуге үмтылады, ал мүндағы бакдаау функциясы болып балалар
әрекегінің объекгивтілііі мен нәтижелілііі саналады. Осылардың бәрі оқыту
процесіне кдтысушылардың барлығына да қойлайлы жағдай туғызады.
Қашықтан оқыту технологиясының кейбір ерекшеліктері.
Информациялық технологиялар қазіргі білім беру жүйесінің барлық сатыларының
(деңгейлерінің де) негізгі бөлігі болып табылады және осы тфоюлогаяны
пайдалану ісі еліміздің бүкіл әлемдік білім кеңістігіне кіруіміздің нақгы
көрсеткішіне айналып отыр.
2001 жылы Қазақстанның барлық мектептері компьютерлендіріліп, орта білім
жүйесін ақпарат-тандырудың алғашқы кезеңі аяқгалған болатын. Бүгінгі
күндерде орташа есеппен 62 оқушыға бір компыотерден келеді екен. Енді
мектептерді Интернетке қосу ісі белсенді түрде қолға алынып жатыр.
Қазірде 2002-2004 жылдарға арналған білім жүйесін ақпараттандырудың
Мемлекеттік бағдарламасының жобасы жүзеге асырылуда. Мүнда да окушылар мен
мүғалімдер арасында, ягаи оку процесінде электрондықокулықгар мен програм-
малық-әдістемелік күралдарды пайдалану ісі өзекгі мәселеге айналып отыр.
Оған қоса, Кдзақстанның бірыңғай ақпараттық білім беру ортасын жасау
бағдарламасы жасалып жатыр.
Қалың көпшілікке, әсіресе алыстағы ауылда-ғыларға білім берудің ең тиімді
жолы болып табылатын қашықган оқыту ісі алдыңғы қатарда түруы тиіс. Негізгі
базалық білім беру аймағында қызмет көрсету жағынан да қашықтан оқыту
мүмкіндіктері өкімет тарапынан қолдау тауып жаткднын атап өткен артық
болмас.
Оку-әдістемелік кешендер жасау ісі баламалы оіфпу тәсіліне айналып келеді,
мысалы, еліміздің әр түрлі аймактарында оқу-әдістемелік құралдар даярлаушы
шьнщ)машылықтоптар қүрылып жатьф.
Әйткенмен, кдзіргі мамандар деңгейін көтеру, біліктілікті артгыру жүйелері
білім берудің өскелең
талаптарына саи келмеиді. Мысалы, ауылдық жерлерде тұратын мектепке дейінгі
мекемелерде істейтіндердің білімін үздіксіз тұрде көтеру мәселесі шешілмей
отыр.
Осыған орай қашықган оқыту технологиясын кеңінен қолдану қажеттілігі
туындай бастады.
"Білім" Мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыру шаралары бойынша мектепке
дейінгі тәрбие жұмысын ақпараттандыру ісіне айрықша көңіл бөлінуде.
Сондықтан да Орталық Азия мен Қазақстандағы ЮНЕСКО-ның өкілетті
бөлімшесінің және ЮНЕСКО-ның Париждағы штаб-пәтерінің мектепке дейінгі
білім департаментінің кеңесі мен қаржылық сүйемелдеуі арқасында мектеп
жасына дейінгі балаларды тәрбиелеу мен оқытудың макросаясаты бойынша
қашықган оқытудың жобасы жасалған болатын.
Жобаның негізгі мақсаты - 2005 жылға дейінгі кезенде білім жүйесінің барлық
деңгейлерінде мектепке дейінгі мекемелерде және мектепке дейінгі сыныптарда
жүмыс істейтін қызметкерлердің білімін көтеру және мектепке дейінгі тәрбие
мен оқыту жүйесін дамытудың басым бағыттарынан тренерлер дайындау.
Қашықтан оқыту курсы мен "Мектеп алды" (Предшкола) сайтының, оған қоса
сырттай және тікелей оқытатын тренинггердің мазмүнын жасау ісін ҚР Білім
және ғылым министрлігі мен Қазақстан-Ресей университеті (ҚРУ) жанында
құрылған жұмыс тобы қамтамасыз етуі тиіс болатын.
ҚРУ жанында қүрылған жұмыс тобының және мекгепке дейінгі мекемелердің
қатысуымен әртұрлі бағыттарда әдістемелік қүралдар даярланды. Барлығын
қосқанда, орысша 14 юнит (бірлік) және қазақша 13 юнит жасалып шықгы:
N1 юнит - Басқару
N2 юнит - Үжымға жетекшілік ету
N3 юнит - Математика
N4 юнит - Сауаттылыкқа үйрету
N5 юнит - Сурет өнері
N6 юнит - Орыс мектебіндегі қазақ тілі
N7 юнит - Тілді дамыту
N8 юнит - Көркем әдебиет
N9 юнит - Қоршаған ортамен және экология негіздерімен танысу
N10 юнит - Музыка
N11 юнит - Валеология элементтері қосылған дене тәрбиесі
N12 юнит - Еңбек
N13 юнит - Баланы мектепке даярлау
N14 юнит - Витруальды курс негіздері.
Бұлар қағазда және электрондық нүсқаларда дайындалып, Интернетте осыларға
арналған \үеЬ-сайт ашылды.
"*""
Бұдан соң екі апта бойынша мамандар даярлауға арналған тікелей күндіз
оқытатын оку процесі ұйымдастырылды, онда теориялық біліммен қатар
практикалық сипаттағы сабақтар берілді. Осы тренинг-курс арқылы педагог
кадрларды әрбір аймақгарда дайындау мүмкіндігі туды және ҚРУ базасында
күрылған Баскдру орталығында кщлықган оқыту формасын пайдалану арқылы
білімді жетілдіруге жол ашылды.
Қорыта келгенде, "Мектепке дейінгі балалар тәрбиесі мен білімін жоспарлау
және басқару виртуальдық интерактивті курсын" дайындау мен жүзеге асыру
тиянақгы шығармашылық жағдайда ұйымдастырылды деп айтуға болады. Білім
жетілдіру мақсатында қүрылған кәсіби шығармашылық бағыттағы жұмыс топтары
кейіннен Қазақстан-Ресей университеті жанынан ашылған қашықган оқыту
технологиясын жүзеге асыра алатын Басқару орталығына айналды.
Республикада түңғыш рет заман талабына сай мектепке дейінгі мамавдар
білімін көтеру формасы мен тренингілік кдшықган оідыту ісі Кдзақстанның
барлық облыстарын қамтыған түрде жүзеге асырылды.
Оқыту кезеңінде Интернет жүйесін қолдану арқылы осы курс бағдарламасын
жүргізудің бірыңғай білім кеңістігі қүрылды. Оқыту процесі әрбір қатысушыны
белсенді түрде білім алуға араластырып, интерактивті сипатта өтті. Педаго-
гикалық шеберлікті жетілдірудің осы формасы тек Қазақстан емес Ресей
Федерациясының кейбір қалаларында да үлкен резонанс пен қызығушылық
туғызды.
Осы технологияны пайдалану ауылдықжерлерді де жылдам ақпараттандыруға
көмектесіп, оқытудың виртуальды тәсілін меңгеруге үлес қосатыны талас
тудырмаса керек.
Қашықтан оқыту технологиясын дамыту мен тарату оқыту процесінің дамуына
біршама кедергі болып отырған білім жетілдірудің бұрынғы дәстүрлі жүйесіне
елеулі өзгерістер енгізуді талап етеді. Кдзіргі кезде білім жетілдіру
институттарында тыңдаушыларды байырғы оқыту процесіне бейімдеу басым болып
отыр, ал ол керісінше болуы тиіс. Оқыту процесі әзірше көптеген жағдайларда
бүрынғыны қайталаумен шектеліп келеді.
Ашық білім беру жүйесіндегі қашықтан оқыту мәселелері
Г.МАДЬЯРОВА, Б.МОЛДАБЕКОВ
Әлемде ашық білім беру жүйесіндегі қашықтан оқыту мәселесі 30 жылдан аса
уақыт көтеріліп келгенімен оны танымал халыкаралық аккредацияланған үйымдар
жақында ғана мойындады. Бүгінгі күнде қашықтан оқыту үлттық шекарадан асып,
халықаралық деңгейге жетті. Үлыбританиядағы ашық университет өлемнің 44
елімен қатынас қүрып отыр. Біздің қоғамда қашықтан оқыту технологиясы білім
берудің барлық оқыту формаларында қолданылу қажеттігі жөнінде нақты ой
қалыптасқан жоқ. Бүл білім беру жүйесінің түтас өзгеруіне әкеледі.
Бүгінгі күнде қашықтан оқытуды іс жүзінде қолдану мәселесі барлық жоғары
және орта оқу орындарының мамандарын толғавдырып отыр. Қашықтан оқыту
оқытушылар мен үйренушілердің арнайы педагогикалық жүйеде оқыту қүрылғылары
арқылы жүзеге асырылатын интерактивті өзара әсерінің бағытталған процесі
болып табылады. Бүл жүйені әрқайсысы өз кезегінде бірнеше компоненттерден
түратын үш жүйенің жиыны ретінде қарастыруға болады:
I. Дидактикалық жүйе: Оқыту мақсаты: маман моделі мен білім беру
стандартына сәйкес қүрылатын білім, білік және дағдылардан тұрады.
Мақсаттың өзі бірқатар бүтақ тәріздес қүрылымнан түрады. Оқу пәнінің
мақсаты маманды даярлау мақсатының элементтерінің бірі болып табылады.
Тақырыпты меңгеру мақсаты оқу пәні мақсатының элементі болып табылады
т.с.с. Мақсат - бүл оқу процесін үйымдастырудың бастамасы және талап
етілетін деңгейдегі мазмүнды игеру.
Оқыту мазмұны: Оны әлеуметтік тапсырыстың педагогикалық моделі ретінде
қарастыруға болады, оқыту процесі, әдістері мен үйымдастыру формалары
арқылы оқыту мазмүны анықталады. Қашықтан оқыту технологиясында оқыту
мазмүнына нақты шектеулер қойылуы мүмкін екендігін ескеру қажет.
Оқьггушьшар: Қашықтан оқыту технологиясы бойынша оқытушының негізгі міндеті
білім алушының келесі түрдегі орындалатын өз бетінше жүмысын басқару болып
табылады: • Туындайтын мәселелерді қарастыру;
• Мақсат пен міндеттерді қою;
• Білім, тәжірибелерді беру;
• Үйымдастыру қызметі;
• Білім алушылардың арасында өзара б^ланысты үйымдастыру;
^Оқу процесін бақылау.
Білім алушылар:
Қашықтан оқыту кезінде білім беру процесінің негізін қолайлы уақытта,
ыңғайлы орында, тиімді темптегі өз бетінше жүмыс қүрайды. Совдықтан білім
алушылар өз бетінше жүмыстың техникасы мен әдістемесін, жоғарғы деңгейде
білімді өз бетімен толықтыру негіздерін меңгеруі қажет. Сонымен бірге
эффективті түрде оқу үшін жаңа ақпараттық технологияның қүрадцарымен жүмыс
істей білуі тиіс.
II. Технологиялық жүйе: І.Оқыту әдістемелеріІҚашықтан оқыту үшін оқытудың
жалпы дидактикалық бес әдісін қолдануға болады:
• ақпараттық-рецептивті;
• репродуктивті;
• мәселелік мазмүндау;
• эвристикалық;
• зерттеу.
2.Оқыту формалары:
• Лекциялар. Қашықтан оқыту технологиясы бойынша лекциялар нақты және нақты
емес уақытта, жалпылама және жеке өткізілуі мүмкін. Екі негізгі нүсқада
жүзеге асырылуы мүмкін: компьютерлік бейне-конференциялар және компьютерлік
желі бойынша синхронды немесе асинхронды түрде бейнежазу лекциялары.
• Семинарлар. Қашықтан оқыту технологиясы бойынша семинарлар нақты немесе
нақты емес уақытга компьютерлік бейнеконференция көмегімен оқытушы мен
білім алушьінъщ визуалды байланысы кезінде және оп-ііпе (чат) немесе оГГ-
Ііпе (телеконференция, форум) режимінде жүргізілетін мәтіңцік
хабарламалармен алмасу арқылы жүргізіледі.
• Телеконференция басқарылатын және басқарылмайтын болуы мүмкін. Бірінші
жағдайда оқытушы конференцияда жарияланатын жауаптарды алып тастайды,
ал екінші жағдайда әрбір қатысушы экраннан барлық сүрақтардың мәтінін және
семинарға басқа қатысушылардың жауаптарын көріп отырады.
v Консультациялар. Консультациялар жеке және топқа өткізіледі. Оларды
үйымдастыру үшін жана акпараттық технологияның электрондық почта, бейне
және телеконференция, чат деген түрлері колданылуы мүмкін.
* Лабораториялық жүмыстар. Лаборатория-лық практикумды қашықтан қатынас
қүру лабораторияларымен бірге қашықтан және жергілікті қатынас қүратын
виртуалды лабораториялардың көмегімен жүргізуге болады.
м" Білімді тексеру. Қашықтан оқытуда алынған білім, білік, дағдыларды
экзамен, бақылау, курстық және диплом жұмыстары сияқгы дәстүрлі бағалаумен
қатар өзін-өзі тексерумен бірге қорытынды бақылау үшін тестік бақылау
кеңінен қолданылады.
* Өз бетінше жүмыс. Бүл қашықтан оқытудың негізгі формасы болып табылады.
Өз бетінше жүмыс жеке және топтық болуы мүмкін. Топтық өз бетінше жүмыстың
арнайы түрлерінің бірі жобалау Од7с"болып саналады. Жобалау әдісі —
компъютерлік қүрылғыларды қолдану негізівде тындаушылардың оқу-танымдық,
шығармашылық немесе ойывдық қызметін үйымдастыру мақсатында жасалған әдіс-
тәсіддер болып табылады.
Оқыту құрылғылары:
• Кітаптар (қағаздық және электрондықтүрде);
• Желілік оқу материадцары;
• Компьютерлік оқыту жүйелері;
• Аудио- бейне оқу-ақпараттық материалдар; •Лабораторияльіқ қашықган оқыту
практикумдары;
• Қашықтан қатынас қүра алатын мәліметтер және білім базасы;
• Қашықтан қатынас қүратын электрондық кітапханалар;
• Эксперпікжұйе негізіңцеіі дңіркгакальіқ шгфиащар;
• Геоақпараттық жүйе негізіндегі дидактикалық материалдар;
III. Қамтамасыз ету жүйесі:
• Оқу-материалды қүрылғылар;
• Қаржы-экономикалық қызмет;
• Нормативті-қүқықтық қамтамасыз ету;
• Идентификация және бақылау қызметтері;
• Маркетингтік қызмет.
Қазіргі кезде қашықтан оқыту технологиясы дәстүрлі және кредиттік
технологиялармен қатар жүргізілуде. Интернетті қолдану аясы күннен күнге
арта түсуде. Білім алуға кең жол ашылып, әр адамның өзіне ыңғайлы уақытта
әлемнің ашық университеттерінде өз қалауы бойынша қажетті мамандықты таңдап
немесе қайта мамандандырылуына мүмкіндіктер беріліп отыр. Әрине бүл
мүмкіндіктерді қолдану үшін заман біздің елдің әрбір азаматынан білімді
болуды, сонымен бірге өз тілімен қатар, шет тілдерді жетік білуге тырысуын
талап етеді.
Білім беру жүйесін ақпараттандырудағы жаңа қадам
Ғ.МУТАНОВ, ҚР Білім және ғылым вице - министрі
Әлем ақпараттық қоғамға аяқ басқан қазіргі заманда ақпараттық мәдениет
деңгейі кез келген мемлекеттің дамуының басты дәлелі болып отыр.
Қазақстан үшін такгикалық әрі стратегиялық дамудың басым міндеттерінің бірі-
білім беру жүйесін ақпараттандыру саласында прогресшіл саясат жүргізу.
1997 жылы республикада орта білім беру жүйесін ақпараттандырудың
мемлекеттік бағдарламасы қабылдануы бүл істі мемлекет көлемінде қолға
алудың басы болды. Бағдарламаны орындау барысында еліміздің барлық
мектептері компьютерлендірілді, 58 оқушыға бір компьютерден келеді.
Бүгінде біз орта білім беруді одан әрі ақпарапандырудың екінші кезеңіне
көштік, ол мазмүндық түрғыда болады және компьютерлік сауаттылықтан жеке
түлғаның ақпараттық мәдениетінің іргелі операциялық негіздеріне ауысуды
білдіреді, мүнда әрбір оқушы ақпаратқа, қазіргі ақпараттық технологияларға
назар салып қана қоймай, оны тиімді қолдана білуі, Интернет ғаламдық
ақпарат желісін пайдалана алуы тиіс.
Еліміздің шалғай аудандарында білімге қол жеткізу үшін ЮНЕСКО- мен бірге
"Қалалықжәне ауылдық мектепке дейінгі үйымдар мен мектепалды сыныптарда
қашықтан оқыту мен тәрбиелеу технологиясы базасында оқу-тәрбие үрдісін
жобалау" пилоттық жобасы іске асырылуда.Бүл жобаға республиканың үш үлкен
аймағынан 1269 мектеп қатысады.
Қазақстан Республикасындағы білім беру жүйесі жөніндегі мәліметтерден
түратын ақпарагіық білім беру ресурстарының (білім беру порталдары,
электрондық кітапханалар, медиатекалар, т.б.) деректер базасын қалыптастыру
жүмысы жандана түсуде. Елдегі жекеленген ЖОО-лар базасында аймақтық
ақпараттық- білім беру желілері қүрылуда, оларға мекгептер мен басқа да
білім беру үйымдарын тарту көзделуде.
Оқыту ісінде ақпараттық технологияны қолдану оқу үрдісін едәуір тиімді,
сапалы ёте түскені, тәрбиенің жаңа қүралдарына қол
жеткізгені,педагог пен шәкірт байланысы жетілгені белгілі.
Алайда, білім беру жүйесінде білімдік және ақпараттық технологияларды іс
жүзінде үйлестіре қолдануда олқылықтар бар. Оның үстіне, ақпараттық
технологияның тез жаңаруы: жасанды зердеге, виртуаль шындыққа,
геоақпараттық жүйелерге, т.с.с. негізделген әсерлі әрі күрделі түрлерінің
пайда болуы мәселені қиындата түседі. Жағдайды оңдау үшін білім беру
технологиялары мен ақпараттық қарым-қатынастықтехнологи5Іларды кіріктіру
қажет, сонда педагог өзі білетін, жақсы меңгерген, бейімделген техникалық
қүраддарды сабақта тиімді қолданады. Оқу ақпаратын әсіресе қашықтағы және
халқы аз елді мекендерге жеткізудегі теледидарламаның зор мүмкіндіктерінің
ерекше маңызы бар. Олар озық педагоггік әдістердің, үздік ғалымдар мен
практиктердің жүмыстарының, мүражай, кітапхана және мүрағат қорларының
қажет етушілерге шектеусіз жетуіне жағдай жасайды. Оқу теледидарламасын
үйымдастыру әрі кеңейту үшін "Қашықтан оқытудың спутниктік арнасы" жасадды.
Жобаны бастаушылардың бірі "КАТЕЛКО" ЖАҚ. Спутниктік антенналар мен
қабылдағыштармен, арнайы Интернет- каргалармен білім беруді үйымдастыру
үшін күн сайын хабар таратылады. Кабельдіктеледидарлама студиясының және
бейнематериалдарды тарату орталығының қызметін Білім беруді
ақпараттандырудың республикалық орталығы атқарады. Қазіргі уақытга
еліміздің барлық облыстарында қажетті жабдықтар сатып алынуда. Бір ғана
облыста (Павлодар) жоғарыдағыдай технология арқылы 200- ден астам мектеп
қашықтан оқытуға мүмкіндік алды.
Біз өмір сүріп отырған әлем үнемі жаңару үстіндегі ақпараттық білімдік
орта, онда қарым-қатынастық және ақпараттық технологиялардың кірігуі білім
беру үрдісінің қажетті деңгейіне қол жеткізуі тиіс. Сондықтан білім беруге
қойылатъгн талаптар үнемі өзгереді, қазіргі маман ақпараттык және қарым-
қатынастық технологиянь
Білім беру жүйесін ақпараттандырудағы жаңа қадам
Ғ.МУТАНОВ, ҚР Білім және ғылым вице - министрі
Әлем ақпараттық қоғамға аяқ басқан қазіргі заманда ақпараттық мәдениет
деңгейі кез келген мемлекеттің дамуының басты дәлелі болып отыр.
Қазақстан үшін такгикалық әрі стратегиялық дамудың басым міндеттерінің бірі-
білім беру жүйесін ақпараттандыру саласында прогресшіл саясат жүргізу.
1997 жылы республикада орта білім беру жүйесін ақпараттандырудың
мемлекеттік бағдарламасы қабылдануы бүл істі мемлекет көлемінде қолға
алудың басы болды. Бағдарламаны орындау барысында еліміздің барлық
мектептері компьютерлендірілді, 58 оқушыға бір компьютерден келеді.
Бүгінде біз орта білім беруді одан әрі ақпарапандырудың екінші кезеңіне
көштік, ол мазмүндық түрғыда болады және компьютерлік сауаттылықтан жеке
түлғаның ақпараттық мәдениетінің іргелі операциялық негіздеріне ауысуды
білдіреді, мүнда әрбір оқушы ақпаратқа, қазіргі ақпараттық технологияларға
назар салып қана қоймай, оны тиімді қолдана білуі, Интернет ғаламдық
ақпарат желісін пайдалана алуы тиіс.
Еліміздің шалғай аудандарында білімге қол жеткізу үшін ЮНЕСКО- мен бірге
"Қалалықжәне ауылдық мектепке дейінгі үйымдар мен мектепалды сыныптарда
қашықтан оқыту мен тәрбиелеу технологиясы базасында оқу-тәрбие үрдісін
жобалау" пилоттық жобасы іске асырылуда.Бүл жобаға республиканың үш үлкен
аймағынан 1269 мектеп қатысады.
Қазақстан Республикасындағы білім беру жүйесі жөніндегі мәліметтерден
түратын ақпарагіық білім беру ресурстарының (білім беру порталдары,
электрондық кітапханалар, медиатекалар, т.б.) деректер базасын қалыптастыру
жүмысы жандана түсуде. Елдегі жекеленген ЖОО-лар ... жалғасы
бойынша виртуальды интерактивті курс
А.АНАНЬЕВ, Кдрағанды кдлалық білімді жетілдіру орталығының әдіскері
Қазіргі кезде Қазақстанда бүкіл әлемдік білім кеңістігіне кіруге
бағытталған жаңа білім жүйесі қалыптасып келеді. Бұл процесс психологиялық-
педагогикалық теорияда және оқу-тәрбие жүмыстарында бірсыпыра өзгерістер
енгізумен кдтар жүргізіліп келеді. "Мектепке дейінгі тәрбие және білім
беру" деңгейі енгізілген білім жұйесінің ұлттық моделі заңмен бекітілді.
Бес-алты жастаіы балаларды тәрбиелеу мен окэггу мекгепке дейінгі сыныптар
мен топтардың Базистік оку жоспары және Тұжырымдама негізінде, екі
вариативті (өзгермелі) мектепке дейінгі дайындау бағдарламасы
бойыншажүргізіледі. Бағдарламалар-дың, оку жоспарларының оқыту қүралдарының
дер кезінде өзгеріп отыруы қдлыпқа айналып, олар балаларды мектепке дейін
тәрбиелеу мен оқыту мазмұнын кеңейтуге мүмкіңдік беріп отыр.
"Білім", "Халықтың денсаулығы" тәрізді аймақтық бағдарламалар қабылданып
жүзеге асырылуда. Бірсыпыра аудандарда жергілікті әкімшілік басшылары
мектепке дейінгі даярлау бағдарламаларын мемлекеттік тараптан
қаржыландыруды ұлғайту мақсатында жұмыс істеп жатыр. Мектепке дейінгі
сыныптар мен топтар үйымдастыруда да бірсыпыра жетістіктер бар.
Біліктілікті жетілдіру бағытындағы қоғамдық, аймақгыққорлар (ресурс)
орталықгары (Степ бай степ, ЮНЕСКО ассоіщялықмектептері, Салауатгы өмір
салты орталықгары) көбейіп келеді.
Жалпы аймақгықбілім жүйелерінде мұғалімдер оқытудың қатаң бекітілген
формаларынан бас тартып, педагогикалық қоғам гуманистикалық педагогика
идеяларын қабылдады. Білім беру парадигмасы өзгеріп, жалпы әлеумет
бұрынғыдан баскдша формалар, тәсілдер, өзге көзкэрастар, баскд кдтынастар
мен күкык негіздер, өзгеше тәртіп және педагогикалық менталитет талап ете
бастады.
Білім мазмұны жаңа процессуальды біліктілікпен, ақпаратпен жұмыс істеу
мүмкіндік-
терін дамытумен толықтырылып, ғылым мен нарықтық практика мәселелерінің
білім беру бағдарламаларын балаларды жекелеп оқыту тұрінде жүргізе отырып,
шығармашылық тұрғыдан Іпешу істеріне көңіл бөлінетін болды. Ата-аналар мен
жалпы көпшілік мектепке дейінгі ұйымдар мамандарына, өз балаларының
балабақшада білім алуына сеніммен қарайды.
Мектепке дейінгі ұйымдарда жас балалар денсаулығы мен білім алуына ыңғайлы
орта жасалып, олар мүмкіндігінше мемлекеттік тараптан сүйемелденіп отыр.
Ғасырдан аса тарихы бар, әлем аясында мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың
негізгі формасы болып қалыптасқан балалар бақшасы бүгін де үздіксіз білім
берудің алғашқы сатысы және балаларды ерте қоғамдастырудың тиімді моделі
болып табылады.
Осыған қоса, қазіргі кездегі мектепке дейінгі тәрбие мәселелері баршаға
жақсы таныс деуге де болады. Олар - денсаулыққа байланысты медициналық
қызмет көрсету, өскелең орта ерекшеліктері, мектепке дейінгі от басылық
оқыту шаралары. Жаңа әлеуметтік-экономикалық қатынастарға көшу мектепке
дейінгі тәрбие аймағындағы Іфизисіік күбылыстарды ушықгырьш жіберді де,
осыған орай от басында және мектепке дейінгі мекемелерде балаларды қалыпты
күйде тәрбиелеуге баса көңіл бөлу керекгігі айқын көріне бастады.
Мектепке дейінгі мекемелердегі, әсіресе ауылдық жерлердегі педагогикалық
кадрлар біліктілігін жетілдіру мәселесін ерекше атап өту керек. Қазіргі
кездегі 4-5 жылда бір рет қайта даярлау курсынан міндетті түрде өту тәртібі
педагогтың, тәрбиешінің қажетті кәсіби деңгейін қамтамасыз ете алмайды.
Сонымен, білім жетілдірудің динамикалықжүйесі сақгалмайды да, ол білім
ұйымдарындағы оқу-тәрбие процесі сапасына кері әсерін тигізеді. Әр түрлі
аймақтар
арасында кәсіби сипаттағы тәжірибе алмасу түріндегі шығармашылық қатынас
жоқ, соның ІИютижесінде бірыңғай білім кеңістігі кэлыптаспай огыр.
Информацияны бүрынғыша өндеу тәсілдерін компьютерлік оқу жүйелері, кең
ауқымды телекоммуникациялықжелілер ығыстыра бастады.
Педагогикалық процестің негізгі бөлігі болып педагог пен оқушы арасындағы
жеке тұлғаға бағытталған қарым-қатынас саналатын болды. Қоғамның дамуына
сәйкес педагогикалық технологиялар жасау кезінде ғылымның рөлі артып
келеді.
Психологиялық-педагогикалық тұрғыдан қарағанда білім беру технологияларын
жетілдірудің негізгі тенденциялары мынадай өзгерістермен сипатгалады:
- оқытудың есте сақтау арқылы жүргізілетін функциясынан адамның ойлау
қабілетін дамыту процесі тәріздес оқыту жүйесіне көшу;
- білімнің таза ассоциативті статистикалық моделінен ойлау қабілетінің
динамикалық қүрылымды жүйелеріне ауысу;
- орташа білімді оқушыға багытталган үйрету жүйесінен дифференцияланған
(әркімее әр түрлі) жеке-дара оқыту бапдарламаларына қарай бетбүрыс жасау;
- оқытудың сыртқы ынталылыгынан гөрі ішкі ерікті-рухани реттеуге көшу.
Қазақстан Республикасы білім жүйесінде педагогикалық үжымдарға
педагогикалық процесті әр түрлі модельдерді пайдалана отырып қалыптастыру
арқылы өзгермелі (вариативті) принциші қоддану негізге алынған. Сондықган
оқыту процесі осы бағытта келе жатыр деп айтуға болады. Бұган мысал ретінде
білім мазмұнының түрлі нүсқаларын жасауды, оқыту қүрылым-дарының
тиімділігін арытгыруда қазіргі дидактика мүмкіндікгерін кеңінен
паиддлануды, ғылыми түрде жаңа идеялар мен технологи^ціарды жасау және
оларды практикалықтурде тексеріп негіздеу істерін келтіруге болады.
Мүндайда әр түрлі педагогикалықжүйелер мен оқыту технологияларының бір-
бірімен араласып сүхбаттасуы тәрізді үйымдастыру ісін жүргізудің,
практикада оқытудың дәстүрлі мемлекеттік жүйесінен басқа соларға баламалы
түрде қосымша білім беру түрлерін тәжірибеден өткізудің және бүрынғы толық
қанды педагогикалық жүйелерді пайдаланудың маңызы жоғары.
Біздің ойымызша, дәстүрлі оқыту жүйесінде -жүмыс өрісін тар аяда нақтылап
жүргізуге
тырысып, сол жұмысты білім алу процесінің логикалық қүрылымын сақгай
отырып, қашықган оқыту технологиясы бойынша өздігінен кеңітуге талпыну
басым сияқгы.
Егер бүрынғы дәстүрлі формада - мүғалім оку процесін баскдру арқылы оқытьш,
яғни окушылар әрекеіін баскдра огырьш бакдаайтын болса, жаңа формада -
көбінесе балалардың өздерінің окуы, өздерін өздері баскэруы арщІлы білім
алуы кэжет. Окушьілар әрекеті өздігшен тиянақгалып, олар алға қойған
мақсатгарына жетуге үмтылады, ал мүндағы бакдаау функциясы болып балалар
әрекегінің объекгивтілііі мен нәтижелілііі саналады. Осылардың бәрі оқыту
процесіне кдтысушылардың барлығына да қойлайлы жағдай туғызады.
Қашықтан оқыту технологиясының кейбір ерекшеліктері.
Информациялық технологиялар қазіргі білім беру жүйесінің барлық сатыларының
(деңгейлерінің де) негізгі бөлігі болып табылады және осы тфоюлогаяны
пайдалану ісі еліміздің бүкіл әлемдік білім кеңістігіне кіруіміздің нақгы
көрсеткішіне айналып отыр.
2001 жылы Қазақстанның барлық мектептері компьютерлендіріліп, орта білім
жүйесін ақпарат-тандырудың алғашқы кезеңі аяқгалған болатын. Бүгінгі
күндерде орташа есеппен 62 оқушыға бір компыотерден келеді екен. Енді
мектептерді Интернетке қосу ісі белсенді түрде қолға алынып жатыр.
Қазірде 2002-2004 жылдарға арналған білім жүйесін ақпараттандырудың
Мемлекеттік бағдарламасының жобасы жүзеге асырылуда. Мүнда да окушылар мен
мүғалімдер арасында, ягаи оку процесінде электрондықокулықгар мен програм-
малық-әдістемелік күралдарды пайдалану ісі өзекгі мәселеге айналып отыр.
Оған қоса, Кдзақстанның бірыңғай ақпараттық білім беру ортасын жасау
бағдарламасы жасалып жатыр.
Қалың көпшілікке, әсіресе алыстағы ауылда-ғыларға білім берудің ең тиімді
жолы болып табылатын қашықган оқыту ісі алдыңғы қатарда түруы тиіс. Негізгі
базалық білім беру аймағында қызмет көрсету жағынан да қашықтан оқыту
мүмкіндіктері өкімет тарапынан қолдау тауып жаткднын атап өткен артық
болмас.
Оку-әдістемелік кешендер жасау ісі баламалы оіфпу тәсіліне айналып келеді,
мысалы, еліміздің әр түрлі аймактарында оқу-әдістемелік құралдар даярлаушы
шьнщ)машылықтоптар қүрылып жатьф.
Әйткенмен, кдзіргі мамандар деңгейін көтеру, біліктілікті артгыру жүйелері
білім берудің өскелең
талаптарына саи келмеиді. Мысалы, ауылдық жерлерде тұратын мектепке дейінгі
мекемелерде істейтіндердің білімін үздіксіз тұрде көтеру мәселесі шешілмей
отыр.
Осыған орай қашықган оқыту технологиясын кеңінен қолдану қажеттілігі
туындай бастады.
"Білім" Мемлекеттік бағдарламасын жүзеге асыру шаралары бойынша мектепке
дейінгі тәрбие жұмысын ақпараттандыру ісіне айрықша көңіл бөлінуде.
Сондықтан да Орталық Азия мен Қазақстандағы ЮНЕСКО-ның өкілетті
бөлімшесінің және ЮНЕСКО-ның Париждағы штаб-пәтерінің мектепке дейінгі
білім департаментінің кеңесі мен қаржылық сүйемелдеуі арқасында мектеп
жасына дейінгі балаларды тәрбиелеу мен оқытудың макросаясаты бойынша
қашықган оқытудың жобасы жасалған болатын.
Жобаның негізгі мақсаты - 2005 жылға дейінгі кезенде білім жүйесінің барлық
деңгейлерінде мектепке дейінгі мекемелерде және мектепке дейінгі сыныптарда
жүмыс істейтін қызметкерлердің білімін көтеру және мектепке дейінгі тәрбие
мен оқыту жүйесін дамытудың басым бағыттарынан тренерлер дайындау.
Қашықтан оқыту курсы мен "Мектеп алды" (Предшкола) сайтының, оған қоса
сырттай және тікелей оқытатын тренинггердің мазмүнын жасау ісін ҚР Білім
және ғылым министрлігі мен Қазақстан-Ресей университеті (ҚРУ) жанында
құрылған жұмыс тобы қамтамасыз етуі тиіс болатын.
ҚРУ жанында қүрылған жұмыс тобының және мекгепке дейінгі мекемелердің
қатысуымен әртұрлі бағыттарда әдістемелік қүралдар даярланды. Барлығын
қосқанда, орысша 14 юнит (бірлік) және қазақша 13 юнит жасалып шықгы:
N1 юнит - Басқару
N2 юнит - Үжымға жетекшілік ету
N3 юнит - Математика
N4 юнит - Сауаттылыкқа үйрету
N5 юнит - Сурет өнері
N6 юнит - Орыс мектебіндегі қазақ тілі
N7 юнит - Тілді дамыту
N8 юнит - Көркем әдебиет
N9 юнит - Қоршаған ортамен және экология негіздерімен танысу
N10 юнит - Музыка
N11 юнит - Валеология элементтері қосылған дене тәрбиесі
N12 юнит - Еңбек
N13 юнит - Баланы мектепке даярлау
N14 юнит - Витруальды курс негіздері.
Бұлар қағазда және электрондық нүсқаларда дайындалып, Интернетте осыларға
арналған \үеЬ-сайт ашылды.
"*""
Бұдан соң екі апта бойынша мамандар даярлауға арналған тікелей күндіз
оқытатын оку процесі ұйымдастырылды, онда теориялық біліммен қатар
практикалық сипаттағы сабақтар берілді. Осы тренинг-курс арқылы педагог
кадрларды әрбір аймақгарда дайындау мүмкіндігі туды және ҚРУ базасында
күрылған Баскдру орталығында кщлықган оқыту формасын пайдалану арқылы
білімді жетілдіруге жол ашылды.
Қорыта келгенде, "Мектепке дейінгі балалар тәрбиесі мен білімін жоспарлау
және басқару виртуальдық интерактивті курсын" дайындау мен жүзеге асыру
тиянақгы шығармашылық жағдайда ұйымдастырылды деп айтуға болады. Білім
жетілдіру мақсатында қүрылған кәсіби шығармашылық бағыттағы жұмыс топтары
кейіннен Қазақстан-Ресей университеті жанынан ашылған қашықган оқыту
технологиясын жүзеге асыра алатын Басқару орталығына айналды.
Республикада түңғыш рет заман талабына сай мектепке дейінгі мамавдар
білімін көтеру формасы мен тренингілік кдшықган оідыту ісі Кдзақстанның
барлық облыстарын қамтыған түрде жүзеге асырылды.
Оқыту кезеңінде Интернет жүйесін қолдану арқылы осы курс бағдарламасын
жүргізудің бірыңғай білім кеңістігі қүрылды. Оқыту процесі әрбір қатысушыны
белсенді түрде білім алуға араластырып, интерактивті сипатта өтті. Педаго-
гикалық шеберлікті жетілдірудің осы формасы тек Қазақстан емес Ресей
Федерациясының кейбір қалаларында да үлкен резонанс пен қызығушылық
туғызды.
Осы технологияны пайдалану ауылдықжерлерді де жылдам ақпараттандыруға
көмектесіп, оқытудың виртуальды тәсілін меңгеруге үлес қосатыны талас
тудырмаса керек.
Қашықтан оқыту технологиясын дамыту мен тарату оқыту процесінің дамуына
біршама кедергі болып отырған білім жетілдірудің бұрынғы дәстүрлі жүйесіне
елеулі өзгерістер енгізуді талап етеді. Кдзіргі кезде білім жетілдіру
институттарында тыңдаушыларды байырғы оқыту процесіне бейімдеу басым болып
отыр, ал ол керісінше болуы тиіс. Оқыту процесі әзірше көптеген жағдайларда
бүрынғыны қайталаумен шектеліп келеді.
Ашық білім беру жүйесіндегі қашықтан оқыту мәселелері
Г.МАДЬЯРОВА, Б.МОЛДАБЕКОВ
Әлемде ашық білім беру жүйесіндегі қашықтан оқыту мәселесі 30 жылдан аса
уақыт көтеріліп келгенімен оны танымал халыкаралық аккредацияланған үйымдар
жақында ғана мойындады. Бүгінгі күнде қашықтан оқыту үлттық шекарадан асып,
халықаралық деңгейге жетті. Үлыбританиядағы ашық университет өлемнің 44
елімен қатынас қүрып отыр. Біздің қоғамда қашықтан оқыту технологиясы білім
берудің барлық оқыту формаларында қолданылу қажеттігі жөнінде нақты ой
қалыптасқан жоқ. Бүл білім беру жүйесінің түтас өзгеруіне әкеледі.
Бүгінгі күнде қашықтан оқытуды іс жүзінде қолдану мәселесі барлық жоғары
және орта оқу орындарының мамандарын толғавдырып отыр. Қашықтан оқыту
оқытушылар мен үйренушілердің арнайы педагогикалық жүйеде оқыту қүрылғылары
арқылы жүзеге асырылатын интерактивті өзара әсерінің бағытталған процесі
болып табылады. Бүл жүйені әрқайсысы өз кезегінде бірнеше компоненттерден
түратын үш жүйенің жиыны ретінде қарастыруға болады:
I. Дидактикалық жүйе: Оқыту мақсаты: маман моделі мен білім беру
стандартына сәйкес қүрылатын білім, білік және дағдылардан тұрады.
Мақсаттың өзі бірқатар бүтақ тәріздес қүрылымнан түрады. Оқу пәнінің
мақсаты маманды даярлау мақсатының элементтерінің бірі болып табылады.
Тақырыпты меңгеру мақсаты оқу пәні мақсатының элементі болып табылады
т.с.с. Мақсат - бүл оқу процесін үйымдастырудың бастамасы және талап
етілетін деңгейдегі мазмүнды игеру.
Оқыту мазмұны: Оны әлеуметтік тапсырыстың педагогикалық моделі ретінде
қарастыруға болады, оқыту процесі, әдістері мен үйымдастыру формалары
арқылы оқыту мазмүны анықталады. Қашықтан оқыту технологиясында оқыту
мазмүнына нақты шектеулер қойылуы мүмкін екендігін ескеру қажет.
Оқьггушьшар: Қашықтан оқыту технологиясы бойынша оқытушының негізгі міндеті
білім алушының келесі түрдегі орындалатын өз бетінше жүмысын басқару болып
табылады: • Туындайтын мәселелерді қарастыру;
• Мақсат пен міндеттерді қою;
• Білім, тәжірибелерді беру;
• Үйымдастыру қызметі;
• Білім алушылардың арасында өзара б^ланысты үйымдастыру;
^Оқу процесін бақылау.
Білім алушылар:
Қашықтан оқыту кезінде білім беру процесінің негізін қолайлы уақытта,
ыңғайлы орында, тиімді темптегі өз бетінше жүмыс қүрайды. Совдықтан білім
алушылар өз бетінше жүмыстың техникасы мен әдістемесін, жоғарғы деңгейде
білімді өз бетімен толықтыру негіздерін меңгеруі қажет. Сонымен бірге
эффективті түрде оқу үшін жаңа ақпараттық технологияның қүрадцарымен жүмыс
істей білуі тиіс.
II. Технологиялық жүйе: І.Оқыту әдістемелеріІҚашықтан оқыту үшін оқытудың
жалпы дидактикалық бес әдісін қолдануға болады:
• ақпараттық-рецептивті;
• репродуктивті;
• мәселелік мазмүндау;
• эвристикалық;
• зерттеу.
2.Оқыту формалары:
• Лекциялар. Қашықтан оқыту технологиясы бойынша лекциялар нақты және нақты
емес уақытта, жалпылама және жеке өткізілуі мүмкін. Екі негізгі нүсқада
жүзеге асырылуы мүмкін: компьютерлік бейне-конференциялар және компьютерлік
желі бойынша синхронды немесе асинхронды түрде бейнежазу лекциялары.
• Семинарлар. Қашықтан оқыту технологиясы бойынша семинарлар нақты немесе
нақты емес уақытга компьютерлік бейнеконференция көмегімен оқытушы мен
білім алушьінъщ визуалды байланысы кезінде және оп-ііпе (чат) немесе оГГ-
Ііпе (телеконференция, форум) режимінде жүргізілетін мәтіңцік
хабарламалармен алмасу арқылы жүргізіледі.
• Телеконференция басқарылатын және басқарылмайтын болуы мүмкін. Бірінші
жағдайда оқытушы конференцияда жарияланатын жауаптарды алып тастайды,
ал екінші жағдайда әрбір қатысушы экраннан барлық сүрақтардың мәтінін және
семинарға басқа қатысушылардың жауаптарын көріп отырады.
v Консультациялар. Консультациялар жеке және топқа өткізіледі. Оларды
үйымдастыру үшін жана акпараттық технологияның электрондық почта, бейне
және телеконференция, чат деген түрлері колданылуы мүмкін.
* Лабораториялық жүмыстар. Лаборатория-лық практикумды қашықтан қатынас
қүру лабораторияларымен бірге қашықтан және жергілікті қатынас қүратын
виртуалды лабораториялардың көмегімен жүргізуге болады.
м" Білімді тексеру. Қашықтан оқытуда алынған білім, білік, дағдыларды
экзамен, бақылау, курстық және диплом жұмыстары сияқгы дәстүрлі бағалаумен
қатар өзін-өзі тексерумен бірге қорытынды бақылау үшін тестік бақылау
кеңінен қолданылады.
* Өз бетінше жүмыс. Бүл қашықтан оқытудың негізгі формасы болып табылады.
Өз бетінше жүмыс жеке және топтық болуы мүмкін. Топтық өз бетінше жүмыстың
арнайы түрлерінің бірі жобалау Од7с"болып саналады. Жобалау әдісі —
компъютерлік қүрылғыларды қолдану негізівде тындаушылардың оқу-танымдық,
шығармашылық немесе ойывдық қызметін үйымдастыру мақсатында жасалған әдіс-
тәсіддер болып табылады.
Оқыту құрылғылары:
• Кітаптар (қағаздық және электрондықтүрде);
• Желілік оқу материадцары;
• Компьютерлік оқыту жүйелері;
• Аудио- бейне оқу-ақпараттық материалдар; •Лабораторияльіқ қашықган оқыту
практикумдары;
• Қашықтан қатынас қүра алатын мәліметтер және білім базасы;
• Қашықтан қатынас қүратын электрондық кітапханалар;
• Эксперпікжұйе негізіңцеіі дңіркгакальіқ шгфиащар;
• Геоақпараттық жүйе негізіндегі дидактикалық материалдар;
III. Қамтамасыз ету жүйесі:
• Оқу-материалды қүрылғылар;
• Қаржы-экономикалық қызмет;
• Нормативті-қүқықтық қамтамасыз ету;
• Идентификация және бақылау қызметтері;
• Маркетингтік қызмет.
Қазіргі кезде қашықтан оқыту технологиясы дәстүрлі және кредиттік
технологиялармен қатар жүргізілуде. Интернетті қолдану аясы күннен күнге
арта түсуде. Білім алуға кең жол ашылып, әр адамның өзіне ыңғайлы уақытта
әлемнің ашық университеттерінде өз қалауы бойынша қажетті мамандықты таңдап
немесе қайта мамандандырылуына мүмкіндіктер беріліп отыр. Әрине бүл
мүмкіндіктерді қолдану үшін заман біздің елдің әрбір азаматынан білімді
болуды, сонымен бірге өз тілімен қатар, шет тілдерді жетік білуге тырысуын
талап етеді.
Білім беру жүйесін ақпараттандырудағы жаңа қадам
Ғ.МУТАНОВ, ҚР Білім және ғылым вице - министрі
Әлем ақпараттық қоғамға аяқ басқан қазіргі заманда ақпараттық мәдениет
деңгейі кез келген мемлекеттің дамуының басты дәлелі болып отыр.
Қазақстан үшін такгикалық әрі стратегиялық дамудың басым міндеттерінің бірі-
білім беру жүйесін ақпараттандыру саласында прогресшіл саясат жүргізу.
1997 жылы республикада орта білім беру жүйесін ақпараттандырудың
мемлекеттік бағдарламасы қабылдануы бүл істі мемлекет көлемінде қолға
алудың басы болды. Бағдарламаны орындау барысында еліміздің барлық
мектептері компьютерлендірілді, 58 оқушыға бір компьютерден келеді.
Бүгінде біз орта білім беруді одан әрі ақпарапандырудың екінші кезеңіне
көштік, ол мазмүндық түрғыда болады және компьютерлік сауаттылықтан жеке
түлғаның ақпараттық мәдениетінің іргелі операциялық негіздеріне ауысуды
білдіреді, мүнда әрбір оқушы ақпаратқа, қазіргі ақпараттық технологияларға
назар салып қана қоймай, оны тиімді қолдана білуі, Интернет ғаламдық
ақпарат желісін пайдалана алуы тиіс.
Еліміздің шалғай аудандарында білімге қол жеткізу үшін ЮНЕСКО- мен бірге
"Қалалықжәне ауылдық мектепке дейінгі үйымдар мен мектепалды сыныптарда
қашықтан оқыту мен тәрбиелеу технологиясы базасында оқу-тәрбие үрдісін
жобалау" пилоттық жобасы іске асырылуда.Бүл жобаға республиканың үш үлкен
аймағынан 1269 мектеп қатысады.
Қазақстан Республикасындағы білім беру жүйесі жөніндегі мәліметтерден
түратын ақпарагіық білім беру ресурстарының (білім беру порталдары,
электрондық кітапханалар, медиатекалар, т.б.) деректер базасын қалыптастыру
жүмысы жандана түсуде. Елдегі жекеленген ЖОО-лар базасында аймақтық
ақпараттық- білім беру желілері қүрылуда, оларға мекгептер мен басқа да
білім беру үйымдарын тарту көзделуде.
Оқыту ісінде ақпараттық технологияны қолдану оқу үрдісін едәуір тиімді,
сапалы ёте түскені, тәрбиенің жаңа қүралдарына қол
жеткізгені,педагог пен шәкірт байланысы жетілгені белгілі.
Алайда, білім беру жүйесінде білімдік және ақпараттық технологияларды іс
жүзінде үйлестіре қолдануда олқылықтар бар. Оның үстіне, ақпараттық
технологияның тез жаңаруы: жасанды зердеге, виртуаль шындыққа,
геоақпараттық жүйелерге, т.с.с. негізделген әсерлі әрі күрделі түрлерінің
пайда болуы мәселені қиындата түседі. Жағдайды оңдау үшін білім беру
технологиялары мен ақпараттық қарым-қатынастықтехнологи5Іларды кіріктіру
қажет, сонда педагог өзі білетін, жақсы меңгерген, бейімделген техникалық
қүраддарды сабақта тиімді қолданады. Оқу ақпаратын әсіресе қашықтағы және
халқы аз елді мекендерге жеткізудегі теледидарламаның зор мүмкіндіктерінің
ерекше маңызы бар. Олар озық педагоггік әдістердің, үздік ғалымдар мен
практиктердің жүмыстарының, мүражай, кітапхана және мүрағат қорларының
қажет етушілерге шектеусіз жетуіне жағдай жасайды. Оқу теледидарламасын
үйымдастыру әрі кеңейту үшін "Қашықтан оқытудың спутниктік арнасы" жасадды.
Жобаны бастаушылардың бірі "КАТЕЛКО" ЖАҚ. Спутниктік антенналар мен
қабылдағыштармен, арнайы Интернет- каргалармен білім беруді үйымдастыру
үшін күн сайын хабар таратылады. Кабельдіктеледидарлама студиясының және
бейнематериалдарды тарату орталығының қызметін Білім беруді
ақпараттандырудың республикалық орталығы атқарады. Қазіргі уақытга
еліміздің барлық облыстарында қажетті жабдықтар сатып алынуда. Бір ғана
облыста (Павлодар) жоғарыдағыдай технология арқылы 200- ден астам мектеп
қашықтан оқытуға мүмкіндік алды.
Біз өмір сүріп отырған әлем үнемі жаңару үстіндегі ақпараттық білімдік
орта, онда қарым-қатынастық және ақпараттық технологиялардың кірігуі білім
беру үрдісінің қажетті деңгейіне қол жеткізуі тиіс. Сондықтан білім беруге
қойылатъгн талаптар үнемі өзгереді, қазіргі маман ақпараттык және қарым-
қатынастық технологиянь
Білім беру жүйесін ақпараттандырудағы жаңа қадам
Ғ.МУТАНОВ, ҚР Білім және ғылым вице - министрі
Әлем ақпараттық қоғамға аяқ басқан қазіргі заманда ақпараттық мәдениет
деңгейі кез келген мемлекеттің дамуының басты дәлелі болып отыр.
Қазақстан үшін такгикалық әрі стратегиялық дамудың басым міндеттерінің бірі-
білім беру жүйесін ақпараттандыру саласында прогресшіл саясат жүргізу.
1997 жылы республикада орта білім беру жүйесін ақпараттандырудың
мемлекеттік бағдарламасы қабылдануы бүл істі мемлекет көлемінде қолға
алудың басы болды. Бағдарламаны орындау барысында еліміздің барлық
мектептері компьютерлендірілді, 58 оқушыға бір компьютерден келеді.
Бүгінде біз орта білім беруді одан әрі ақпарапандырудың екінші кезеңіне
көштік, ол мазмүндық түрғыда болады және компьютерлік сауаттылықтан жеке
түлғаның ақпараттық мәдениетінің іргелі операциялық негіздеріне ауысуды
білдіреді, мүнда әрбір оқушы ақпаратқа, қазіргі ақпараттық технологияларға
назар салып қана қоймай, оны тиімді қолдана білуі, Интернет ғаламдық
ақпарат желісін пайдалана алуы тиіс.
Еліміздің шалғай аудандарында білімге қол жеткізу үшін ЮНЕСКО- мен бірге
"Қалалықжәне ауылдық мектепке дейінгі үйымдар мен мектепалды сыныптарда
қашықтан оқыту мен тәрбиелеу технологиясы базасында оқу-тәрбие үрдісін
жобалау" пилоттық жобасы іске асырылуда.Бүл жобаға республиканың үш үлкен
аймағынан 1269 мектеп қатысады.
Қазақстан Республикасындағы білім беру жүйесі жөніндегі мәліметтерден
түратын ақпарагіық білім беру ресурстарының (білім беру порталдары,
электрондық кітапханалар, медиатекалар, т.б.) деректер базасын қалыптастыру
жүмысы жандана түсуде. Елдегі жекеленген ЖОО-лар ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz