Кристалдардың ішкі құрылымы
Кристалл дегеніміз не?
Ерте кезде-ақ адамдар табиғи хрусталдың мұз кристалына ұқсас екенін
байқаған.Кристалл Kristallos мұз деген ұғымды біретін грек сөзі.
Табиғатта кездесетін кристалдардың сыртқы жақтары қолмен өңделгендей
жып-жылтыр, қырларының түзу болып келуінің сыры неде?
Жалпы қатты заттардың әр түрлі болып келу себебін олрдың химиялық
құрамының өзгешелігінен іздеген жөн.Дегенмен кез келген заттың қасиеті оның
тек химиялық құрамына ғана емес, оны құрайтын атомдардың кеңістіктегі
құрылымына да байланысты болады.Кристалдардың кеңістік құрылымын зерттейтін
ғылым кристаллография деп аталады.
15-ғасырда өмір сүрген Дания ғалымдары Н.Стемоп,Эрезма Бартолин
минералдардың құрылымы,пайда болуы туралы бірнеше ғылыми еңбек жазды.
Дания ғалымы Нильс Стенон (1638-1687) дарынды,қабілетті дәрігер болумен
бірге,геолог және минеролог мамандықтарын жан-жақты меңгерген оқымысты да
еді.Стенон өзінің ғылыми еңбектерінде минералдардың және таудағы әртүрлі
тастардың табиғатта дайын күйде кездеспейтінін,олрдың әртүрлі факторларға
байланысты дамуы,жетілуі мүмкін екендігін және өзгеріп отыратындығын
айқындаған.Оның үстіне Стенон өзі лаболаторияда ерітінділерден кристалдар
өсіріп және оларды табиғи хрусталдармен салыстырып,бір кезде барлық
минералдар және тастар табиғатта сұйық ерітінді күйінді болған деп батыл
ғылыми болжам жасаған.
Стенонның осы болжамынан кейін төрт жылдан соң ағылшын ғалымы Роберт
Бойль минералдарды ерітіндіден және балқытылған тұздардан өсіріп алуға
болатынын тәжірибе арқылы көрсетті.Стенон өзінен кейінгі зерттеулерінде
кристалдың өсу құбылысын былайша сипаттады:
белгілі бір пішіні бар көп қырлы кристалды балқытылған тұзы бар ыдысқа
батыратын болсақ,балқытылған тұздың кристалдану температурасында,батырылған
кристалға атомдар жабысып кристалл өсе бастайды.
Кристалдардың анизотропиялық қасиеті.
Кристалдардың басқа қатты денелерден бір ерекшелігі олардың физикалық
және химиялық қасиеттерінің анизотропты грек тілінде анизо - әр түрлі ,
тропос - бағыт болып келуінде.Кристалдардың анизотропиялық қасиетінің
сыры оны құрайтын бөлшектердің әр кристаллографиялық осьтің бойымен әртүрлі
қашықтықта орналасуы керек.
Кристалдардың анизотропиялық қасиетін мына бір қарапайым мысал мен де
түсіндіріп көрейік.Өсіп жетілген кристалдың кез келген блгілі бір ... жалғасы
Ерте кезде-ақ адамдар табиғи хрусталдың мұз кристалына ұқсас екенін
байқаған.Кристалл Kristallos мұз деген ұғымды біретін грек сөзі.
Табиғатта кездесетін кристалдардың сыртқы жақтары қолмен өңделгендей
жып-жылтыр, қырларының түзу болып келуінің сыры неде?
Жалпы қатты заттардың әр түрлі болып келу себебін олрдың химиялық
құрамының өзгешелігінен іздеген жөн.Дегенмен кез келген заттың қасиеті оның
тек химиялық құрамына ғана емес, оны құрайтын атомдардың кеңістіктегі
құрылымына да байланысты болады.Кристалдардың кеңістік құрылымын зерттейтін
ғылым кристаллография деп аталады.
15-ғасырда өмір сүрген Дания ғалымдары Н.Стемоп,Эрезма Бартолин
минералдардың құрылымы,пайда болуы туралы бірнеше ғылыми еңбек жазды.
Дания ғалымы Нильс Стенон (1638-1687) дарынды,қабілетті дәрігер болумен
бірге,геолог және минеролог мамандықтарын жан-жақты меңгерген оқымысты да
еді.Стенон өзінің ғылыми еңбектерінде минералдардың және таудағы әртүрлі
тастардың табиғатта дайын күйде кездеспейтінін,олрдың әртүрлі факторларға
байланысты дамуы,жетілуі мүмкін екендігін және өзгеріп отыратындығын
айқындаған.Оның үстіне Стенон өзі лаболаторияда ерітінділерден кристалдар
өсіріп және оларды табиғи хрусталдармен салыстырып,бір кезде барлық
минералдар және тастар табиғатта сұйық ерітінді күйінді болған деп батыл
ғылыми болжам жасаған.
Стенонның осы болжамынан кейін төрт жылдан соң ағылшын ғалымы Роберт
Бойль минералдарды ерітіндіден және балқытылған тұздардан өсіріп алуға
болатынын тәжірибе арқылы көрсетті.Стенон өзінен кейінгі зерттеулерінде
кристалдың өсу құбылысын былайша сипаттады:
белгілі бір пішіні бар көп қырлы кристалды балқытылған тұзы бар ыдысқа
батыратын болсақ,балқытылған тұздың кристалдану температурасында,батырылған
кристалға атомдар жабысып кристалл өсе бастайды.
Кристалдардың анизотропиялық қасиеті.
Кристалдардың басқа қатты денелерден бір ерекшелігі олардың физикалық
және химиялық қасиеттерінің анизотропты грек тілінде анизо - әр түрлі ,
тропос - бағыт болып келуінде.Кристалдардың анизотропиялық қасиетінің
сыры оны құрайтын бөлшектердің әр кристаллографиялық осьтің бойымен әртүрлі
қашықтықта орналасуы керек.
Кристалдардың анизотропиялық қасиетін мына бір қарапайым мысал мен де
түсіндіріп көрейік.Өсіп жетілген кристалдың кез келген блгілі бір ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz