Ғұламаның Оян, казақ

Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3
1. М.ДУЛАТОВТЫҢ ТӘЛІМДІК МҰРАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМИ – ТЕОРИЯЛЫҚ
НЕГІЗДЕРІ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..11

1.1. М. Дулатовтың қоғам қайраткері және педагог – ағартушы ретінде
қалыптасуына ықпал еткен қоғамдық - әлеуметтік жағдайлар
... ... ... 11.

1.2. М.Дулатовтың тәлімдік мұрасындағы мәдени – ағартушылық идеялар
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 38.
1.3. М.дулатовтың тәлімдік мұрасындағы мәдени
құндылықтар ... ... ... .53

2. М. ДУЛАТОВТЫҢ ТӘЛІМДІК МҰРАСЫНДАҒЫ МӘДЕНИ – АҒАРТУШЫЛЫҚ
ҚҰНДЫЛЫҚТАРЫ МЕКТЕПТІҢ ОҚУ – ТӘРБИЕ ҮРДІСІНЕ ЕНДІРУ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...

2.1. М.Дулатовтың тәлімдік мұрасын пән сабақтарында пайдалану
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...68

2.2. Сыныптан тыс уақытта пайдаланатын М. Дулатов мұрасы атты
бағдарлама мен оның әдістемесі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..85

2.3. Тәжірибелік –эксперимент жұмысын ұйымдастыру және оның
нәтижелері
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ...104

ҚОРЫТЫНДЫ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...117

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 123

ҚОСЫМШАЛАР
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...135

парасатты жан Алтынсарин мен Абайдың арман-мұраты, ішкі мақсаты бір арнада
тоғысып тұр, олардың идеяларын жалғастырушы — Шәкәрім Құдайбердіұлы.

1.4 Абай және ІПәкәрім имандылық туралы
Қазақ халқына ғана емес және көпшілікке аты әйгілі ақын, ғұлама, хәкім
— Абай Құнанбайұлы туралы жазылған еңбектер мол. Дегенмен де, әр ұрпақ
Абайтануға өзіндік үлес қосуға тырысады және әр салада зерттеу жұмыстары
жазылған. Сол себептен де біз өмірбаяны, қызметіне тоқталмай, имандылық
идеялары туралы мәселелерге тоқталуды жөн көрдік. Абай алғаш ақын болып
танылғандықтан болар, көбінесе филолог мамандар Абайдың әдеби-мұрасын жан-
жақты талдап зерттеген. Р.Г. Сыздықова, X. Сүйіншәлиев, Ж.Ысмағұлов, Ж.Ж.
Есеналиева, Қ. Салғарин, З.С.Тайшыбаев, т.б. зерттеу жұмыстарында Абайдың
әдеби саладағы еңбектеріне ғылыми талдаулар жасаған. Абай туралы жазған ұлы
тұлға М.Әуезовтың еңбектері кімге болса да құнды дерек бола алады. Абайдың
философиялық көзқарастары туралы Ғ.Есімов, Ә.Нысанбаев, М.Орынбеков, Ж.С.
Қалғынбаева, Қ.Қ. Әлқожаевтың зерттеулерін қарастырдық. Бұл еңбектерде, біз
қозғаған имандылық идеясы жалпы ғана суреттеліп өтеді.
Педагогика саласы бойынша Абай мұрасын зерттеген ғалымдар С.Қалиев,
Г.Шаймерденова, А.Елемесованың зерттеулерінің өзіндік орны бар. Айталық
философиялық тұрғыда А.Айтбаеваның, А.Әмірбековтың, Б. Әбілғазиевтің, Г.З.
Әбдрасилованың, А.Т. Тілеуханованың, А.Ә. Үсенованьщ ғылыми зерттеу
жұмыстарының мәні зор. Педагогика саласында Ш. Құдайбердіұлының
педагогикалық ой-пікірлерін зерттеген ғалымдардың ішінде А.М. Құдиярованың
ғылыми жұмысы өте кұнды.
Абай мұрасын арнайы зерттеу мәселесі қырқыншы жылдардан басталды, ақынды
жан-жақты терең зерттеген М.Әуезовты жеке айтып өтуге болады. Абайдың
дүниеге және дінге көзқарасын талдауда М.Мырзахметовтың еңбектерін айтпауға
болмайды. Оның "Абай және шығыстану ғылымы" атты еңбегінің мәні зор деген
пікірдеміз. Сондай-ақ 1946 жылы Қ. Жұмалиевтың: "Абайға дейінгі қазақ
поэзиясының тілі және Абай поэзиясының тілі" атты докторлық диссертациясын
атауға міңдеттіміз. Бұдан кейін диссертация қорғағандар Р.Сыздықова: "Абай
тіліндегі негізгі морфологиялық ерекшеліктер" (1971 жылы, кандидаттық)
қорғаса, "Абай шығармаларының тілі" атты тақырыпта (1974 жылы, докторлық)
қорғаған.

КІРІСПЕ
Зерттеудің көкейкестілігі. Қоғамда болып жатқан тарихи-әлеуметтік
өзгерістер бүгінгі ұрпақ тәрбиесіне жаңа көзқараспен қарауды талап етеді.
Жылдар бойы саяси идеологияның ықпалынан мұрағат қорында тығулы жатқан
рухани мұраларға бүгінгі жариялылық заманда оң көзқараспен қарап, ғылыми
дәйекті талдаулар жасауға мүмкіндіктер туып отыр.
Ұлттық мәдени мұраларға демократиялық-гуманистік көзбен қарап, оны бүгінгі
ұрпақ тәрбиесіне тиімді пайдалану мәселелері Қазақстан Республикасы
Конституциясында [1], Қазақстан Республикасы "Білім туралы" Заңында [2],
Қазақстан Республикасы " Білім" мемлекеттік бағдарламасында [3], Қазақстан
Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарламасында [4], Қазақстан Республикасы "Мәдени мұра"
мемлекеттік бағдарламасында [5], Қазақстан Республикасында Білім беру
ұйымдарында тәрбиенің кешенді бағдарламасында [6], Қазақстан Республикасы
Мемлекеттік жастар саясатының тұжырымдамасында [7] негізгі орын алады.
Қазақстан Республикасы Президентінің 1997 жыл "Жалпы ұлттық татулық және
саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу жылы" [8], 1998 жыл "Халық бірлігі
мен ұлттық тарих жылы [9], 1999 жыл "Ұрпақтар бірлігі мен сабақтастығы
жылы" [10] жарғыларына сәйкес республикада көптеген іргелі жұмыстардың
атқарылғаны мәлім. Ал, Ел Президентінің 2001 жылды "Қазақстан Республикасы
Тәуелсіздігіне — 10 жыл" [11] деп атауы да халқымыздың ұлттық рухани-мәдени
мұраларға деген құрметі деп білеміз. Сонымен қатар "Жалпыұлттық татулық пен
саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу" және "Халық бірлігі мен ұлттық
тарих жылдарында" тақырыбында жүргізілген жұмыстарда да бұл мәселелерді
одан әрі жалғастыру көзделді.
Қазақстан Республикасы Мемлекеттік жастар саясаты тұжырымдамасында:
"Қазақстан Республикасындағы білім беру жүйесі туған жеріміздің тарихында
мыңдаған жылдар бойы қалыптасқан мол қазыналар, идеялар мен бастамалар
негізінде құрылып, түрік этностарының ортақ мәдени мұраларын, қазақ
халқының рухани және адамгершілік дәстүрлерін, елімізді мекендеген
этностардың мәдени күш-қуатын, әлемдік өркениет жасаған қазыналарды тұғыр
етуі тиіс", - деп атап көрсеткендей бүгінгі жас ұрпақты рухани құндылықтар
негізінде тәрбиелеу мәселелері мектеп, мектеп-гимназия, лицейлердің оқу-
тәрбие үрдісінің алдында тұрған негізгі міндеттер болып табылады [7, 7 б.].
Біз зерттеуімізге нысана етіп алып отырған XX ғасырдың басындағы тарихи
тағылымдар арқылы оқушылардың бойында мәдени құндылықтарды қалыптастыру
мәселелеріне арналған ғылыми-зерттеу жұмыстары көптеп табылады. Жеке
тұлғалардың тәлімдік мұраларындағы ағартушылық және педагогикалық
мүмкіндіктері Т.Тәжібаев [12], Ә.Сытдықов [13], А.Көбесов [14],
К.Құнантаева [15], І.Р.Халитова [16], К.Шаймерденова [17], Р.Көшенова [18],
А.Құдиярова [19], З.Көккөзова [20], Х.Шалғынбаева [21], А.Түрсынова [22],
К.Ибраева [23], С.Садуакдсова [24], С.Баймуратова [25], М.Ахметова [26],
Б.Иманбекова [27], Р.Үсенбаева [28], Н.Туебакова [29], Ж.Божинг [30] және
басқа ғалымдардың еңбектерінде жан-жақты қарастырылған.
Ал М. Дулатов мұрасының қазақ тілі мен әдебиеті, тарих, математика және
т.б. ғылым салаларының дамуына қоскан үлесі орасан зор. Оның маңыздылығы
туралы тарих ғылымы саласы бойынша М.Қойкелдиев [31], Ж.Қасымбаев [32],
К.Нұрпейсов [33], М.Қозыбаев [34], Е.Қуандықов [35], Ж.Б.Ошақбаева [36],
филология саласы бойынша С.Бейсембаев [37], Қ.Мұхамедханов [38, 39],
Р.Бердібай [40], Т.Кәкішұлы [41], Р.Нұрғалиев [42, 43], Ш.Сәтбаева [44],
Ү.Субханбердина [45], Р.Сыздықова [46], С.Сейітов [47], Ш.Елеукенов [48,
49], С.Дәуітов [50], А.Мектепов [51], Б.Бейсенғалиев [52], Ж.Ысмағұлов [53,
54], Д.Ыскдқ [55], О.Хасен [56], журналистика саласы бойынша Т.Қожакеев
[57], Н.Омаш [58, 59], жазушы-ақыңдар Д.Досжанов [60], Қ.Сәрсекеев [61,
62], С.Тұрғынбеков [63], О.Қауғабаев [64], өнер саласы бойынша Г.Жақанов
[65], С.Мақпырұлы [66], Қ.Болатбаев [67], математика ғыллымына қоскан үлесі
туралы Т.Оспанов, Ж.Қайыңбаев [68] және т.б. ғылыми-зерттеу еңбектері мен
көптеген мақалалар бар. Ал педагогика ғылымы саласы бойынша К. Б.Жарықбаев
пен С.Қ.Қалиев [69-71], С.А.Ұзақбаева [72], А.Қ. Құсайынов [73, 74],
К.Ж.Қожахметова, Ш.Таубаева, Ш.Джанзакова [75, 76], Р.Дүйсембінова [77],
Қ.Бөлеев [78], К.Елікбаев [79] еңбектерінде ұрпақтан-ұрпаққа жалғасқан
ұлттық мәдени мұралармен бірге М.Дулатовтың педагогикалық және
психологиялық мұрасына да тоқталады.
М.Дулатовтың еңбектеріне жекелей арналған диссертациялық жұмыстар да
баршылық. Мәселен, М.Дулатовтың мұрасын зерттеуге алғаш қалам тартқандардың
бірі - М.Әбсеметов. Оның 1991 жылы "XX ғасырдың басындағы тарихи-әдеби
процестегі М.Дулатұлының шығармашылығы" [80, 81] атты филология ғылымы
бойынша кандидаттық диссертациясы жазылып, қорғалуы қазақ елінің
тәуелсіздігі мен жариялылығының алғашқы бастау кезеңі еді. Ал,
Ж.Т.Өміржанованың "Міржақып Дулатовтың прозасы" атты филология ғылымы
бойынша каңдидаттық диссертациясында ғұламаның прозалық шығармаларын
бүгінгі күн тұрғысынан зерделеді. Ол М.Дулатов прозасының XX ғасыр
басындағы қоғамдық санаға, әдеби процеске тигізген әсеріне, қазақ әдебиетін
дамытудағы үлесіне тоқталады [82, 83, 84].
С. Иманбаеваның тарих ғылымы бойынша жазылған "М.Дулатовтың өмірі мен саяси-
әлеуметтік қызметі (1885-1935)" атты диссертациясында ғұламаның қазақ
тарихынан алатын орны және оның ұлттық тарих ғылымының дамуына қоскан
іргелі үлесі тарихи тұрғыда талданылып, зерделенген [85, 86, 87].
Сонымен қатар жапон ғалымы Томихико Уямоның Токио университетінің ғылыми
кеңесінде қорғаған "XX ғасырдың басындағы қазақ интеллигенттерінің
көзқарасы: М.Дулатовтың "Оян, қазақ кітабы туралы" кандидаттық
диссертациясы М.Дулатов шығармаларының тарихи маңыздылығының тағы бір қырын
керсетеді. Ғұламаның "Оян, казақ!" кітабы тек қазақ халқының ғана
патриоттық рухын оятып қоймай, сонымен қатар шетел халықтарының да рухани
танымдық қасиетін қалыптастыруға бүгінгі жағдайда игі ықпал етіп отырғанын
жоғарыдағы зерттеу бойынша қалам тартқан белгілі тарихшы ғалымдар
К.Нұрпейісов [88], А.Бекен [89], С.Маметтер [90] күншығыс елінде қазақ
зиялылары туралы қорғалған тұңғыш диссертация ретінде де халқымыздың
мақтанышы болып табылады деп ерекше атап өткен болатын.
Б.М.Қосановтың "Қазақ бастауыш мектебінде математиканы оқыту жөніндегі
ғылыми-әдістемелік ой-пікірлердің қалыптасуы мен дамуы атты кандидаттық
диссертациясында XX ғасырдың 30 жылдарына дейін математика пәнінің оқытылу
жағдайына жан-жақты тоқталып, М.Дулатовтың математика пәнін оқыту
мәселесіне қоскан үлесіне ғылыми талдау жасады [91].
Гүлнәр Міржақыпқызының әкесі туралы жазған "Шындық шырағы" атты екі томдық
мемуары "Міржақыптану" ғылымына қосқан іргелі де елеулі еңбек деп білеміз
[92, 93].
Алайда, М.Дулатовтың еңбектеріндегі тәлімдік мұраға педагогика ғылымы
саласы бойынша, әсіресе, тәлім-тәрбие нысаны тұрғысынан арнайы терең
зерттеу жасалған емес, Бұл оның мұрасын бүгінгі оқу-тәрбие үрдісінде
пайдалану жөніндегі қарама-қайшылықты көрсетеді. Оның үстіне бүгінде
қоғамдық тәрбиедегі идеологиялық сананың айқындалмауы салдарынан мәдени
жаһанданудың ықпалымен батыстық бисаясаттық, аморальдық бейнелерге көзсіз
еліктеушілік етек алып отырған кезде оқушы жастарды озық мәдениет
үлгілерімен қаруландырып, шынайы отансүйгіш азамат етіп тәрбиелеудің
қажеттігі күннен-күнге артуда. Ұрпақтан-ұрпаққа жалғасқан тәлімдік мұраны
жеке тұлғаны қалыптастыру үрдісіне пайдаланудың бүгінде айрықша қызмет
атқаратынын ескере келіп, М.Дулатовтың педагогикалық көзқарастарына арнайы
назар аударуға тура келеді. М.Дулатовтың ұлттық идеологияға негізделген
педагогикалық мұрасы бүгінгі жас ұрпақтың бойына адамгершілік құндылық
қасиеттерді қалыптастыруда пәрменді құрал болатындығы сөзсіз. Сонымен
М.Дулатовтың артына қалдырған ұлттық тәлімдік мұрасын жан-жақты зерделеу
нәтижесінде, ғылыми-зерттеу жұмыстың тақырыбын "Міржақып Дулатовтың
тәлімдік мұрасы арқылы тұлға мәдениетін қалыптастыру" деп алдық.
Зерттеудің мақсаты: М. Дулатовтың тәлімдік мұрасына ғылыми-теориялық
тұрғыда сипаттама бере отырып, оның еңбектеріндегі мәдени құндылықтарды
тұлға мәдениетін қалыптастыруға пайдалану.
Зерттеу нысаны: жалпы білім беретін мектептің 9-11 сыныптарындағы оқу-
тәрбие үрдісі.
Зерттеу пәні: М.Дулатовтың тәлімдік мұрасы арқылы тұлға мәдениетін
қалыптастыру.
Зерттеудің ғылыми болжамы: егер М.Дулатовтың тәлімдік мұрасына теориялық
тұрғыда талдау жасап, мәдени құндылықтарын айқындап, оны оқу-тәрбие
үрдісінде пайдаланудың мүмкіндіктері анықталса, онда бойында ұлттық
құндылықтардың игі қасиеттері дарыған тұлға қалыптастырылады, өйткені
М.Дулатовтың тәлімдік мұрасы мәдениеті ұрпақ тәрбиелеудің пәрменді
құралдарының бірі болып табылады.
Зерттеу міндеттері:
❖ М. Дулатовтың қоғам қайраткері және педагог-ағартушы ретінде
қалыптасуына ықпал еткен қоғамдық-әлеуметтік жағдайларды
анықтау;
❖ М. Дулатовтың тәлімдік мұрасындағы мәдени-ағартушылық
идеяларды айқыңдау;
❖ М. Дулатовтың тәлімдік мұрасындағы мәдени кұндылықтарды
жүйелей отырып, тұлға мәдениетін қалыптастырудың кұрылымдық
үлгісін жасау;
❖ "М. Дулатов мұрасы" атты арнайы курс бағдарламасы мен әдістемесін
жасап, оны тәжірибелік-эксперимент барысында сынақтан өткізу,
нәтижесін анықтау.
Зерттеудің жетекші идеясы: М. Дулатовтың тәлімдік мұрасы мен ағартушылық
қызметін ғылыми-педагогикалық тұрғыда пайымдай
отырып, оның еңбектеріндегі мәдени құндылықтар арқылы тұлға мәдениетін
қалыптастыру.
Зерттеу жұмысының әдіснамалық негіздері: жеке тұлғаны дамыту және
қалыптастыруға байланысты тарихи-диалектикалық даму заңдылықтары, мәдени-
әлеуметтік, көркем-әдеби, педагогикалық, психологиялық компоненттердің
өзара байланысы мен әсері, Қазақстан Республикасы Конституциясы, Қазақстан
Республикасы "Білім туралы" Заңы, Қазақстан Республикасының "Білім"
мемлекеттік бағдарламасы, Қазақстан Республикасында Білім беруді дамытудың
2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы.
Зерттеу көздері: XX ғасырдың басындағы әдебиеттер мен мерзімді басылымдар
және одан кейінгі қазақстандық, шетелдік және қазіргі ТМД елдеріндегі
ғалымдардың тәлімдік ғылыми-зерттеу еңбектері; М.Дулатовтың өзінің
еңбектері; Қазақстан Республикасы Орталық мемлекетгік мұрағатындағы және
Қазақстан Республикасы Ұлттық кітапханасының сирек кітаптар мен қолжазбалар
қорындағы материалдар.
Зерттеу әдістері: тарихи-педагогикалық еңбектерге, мұрағаттағы іс-
құжаттарға, сирек кездесетін қолжазбаларға тарихи-салыстырмалы талдау
жасау, қорыту, ғұламаның мұрасы негізінде оқушылармен сауалнамалар, тест
жүргізу, арнаулы курс өткізу.
Зерттеудің негізгі кезеңдері:
Бірінші кезең (1997-2002 жж.) — М.Дулатов мұрасына байланысты мұрағат
материалдарын, сирек. кездесетін қолжазбаларды жинақтау, еңбектеріне
педагогика, философия, тарих, психология ғылымдары салалары бойынша және
баспасөз беттеріндегі мақалаларға салыстырмалы түрде талдау жасау.
Екінші кезең (2002-2005 жж.) — М. Дулатовтың тәлімдік мұрасы бойынша ғылыми-
әдістемелік кешен жасау, оны мектептің оқу-тәрбие үрдісіне енгізу.
Үшінші кезең (2005-2006 жж.) – М. Дулатовтың тәлімдік мұрасын бір жүйеге
келтіріп, эксперименттік-тәжірибелік жұмыстардың нәтижесін қорыту,
әдістемелік ұсыныстар жасау, диссертацияны ғылыми тұрғыда рәсімдеу.
Зерттеудің ғылыми жаңалығы мен теориялық маңыздылығы:
❖ М. Дулатовтың қоғам қайраткері және ағартушы-педагог
ретінде қалыптасуына ықпал еткен жағдайларға ғылыми-теориялық
тұрғыда сипаттама берілді;
❖ М. Дулатовтың өмірі мен шығармашылығының кезеңдеріне
байланысты жіктемесі жасалынды;
❖ М. Дулатовтың тәлімдік мұрасындағы мәдени-ағартушылық
идеялар анықталды;
❖ М.Дулатовтың тәлімдік мұрасындағы мәдени құндылықтар жүйесі алғаш рет
айқындалып, тұлға мәдениетін қалыптастырудың құрылымдық үлгісі
әзірленді.
Зерттеудің практикалық мәңділігі:
❖ М.Дулатовтың тәлімдік мұрасын бүгінгі мектептердің оқу-тәрбие
үрдісінде пайдалану мүмкіндіктері қарастырылады;
❖ "М. Дулатов мұрасы" атты арнаулы курс бағдарламасы және әдістемесі
жасалды.
Зерттеу базасы: тәжірибелік-эксперименттік жұмыстар Алматы қаласындағы
А.Байтұрсынов атындағы №139, Ж.Жабаев атындағы №161 мектеп-гимназияларда
және Алматы облысы Сарқан ауданындағы Тасарық, Қарабөгет орта мектептерінде
жүргізілді.
Қорғауға ұсынылатын кағидалар:
❖ М. Дулатовтың қоғам қайраткері және педагог-ағартушы
ретінде қалыптасуына ықпал еткен қоғамдық-әлеуметтік жағдайларға
сипаттама;
❖ М. Дулатовтың ұлттық, білім беру жүйесінің дамуына қосқан
үлесі;
❖ М. Дулатовтың тәлімдік мұрасындағы мәдени құндылықтар
жүйесі мен тұлға мәдениетін қалыптастырудың құрылымдық үлгісі;
❖ "М. Дулатов мұрасы" атты арнаулы курс бағдарламасы мен әдістемесі.
Зерттеу нәтижелерінің дәлелділігі: диссертанттың тарихи, әдеби, мұрағат
және Қазақстан Республикасы Ұлттық кітапханасының сирек кездесетін кітаптар
мен қолжазбалар қорларындағы материалдарға ғылыми сипаттама беруімен,
М.Дулатов мұрасын білім беру ісінде пайдалануымен қамтамасыз етілді.
Зерттеу нәтижелерін сынақтан өткізу және тәжірибеге ендіру: зерттеу
нәтижелері Алматы қаласы Ы.Алтынсарин атыңдағы Қазақ білім академиясында
"Білім беру ұйымдарында жетім балаларды тәрбиелеу: жай-күйі, мәселелері,
әлеуметтік бейімдеудің болашағы", "Қайнар" университетінде "Қазақстанның
тәуелсіздігіне — 10 жыл: нәтижелері мен болашағы", Шымкент қаласында
"Рухани мәселелер және діннің бүгінгі қоғамнан алатын орны" атты
халықаралық ғылыми-практикалық конференцияларда, Алматы қаласында "Білім
беру ұйымдарында әдістемелік және ғылыми жұмыстарды жетілдіру жолдары мен
проблемалары" атты республикалық және қалалық педагогикалық оқуларда,
Алматы қаласы Білім беру жүйесі мамандарының біліктілігін көтеру және қайта
даярлау институтында және Израиль мемлекетінде өткен "Білім беру жүйесінде
қазіргі жетістіктерді пайдалану" атты халықаралық, "Сорос-Қазақстан" қоры
өткізген "Нәтижелі мектеп: өзгеріс үрдісі кезінде басқару" атты
семинарларда, Қазақстан Республикасы Ұлттық педагогикалық кітапханада
"М.Дулатүлы -ағартушы, ғалым", әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық
университетінде "Біле ме бүгінгі жас Міржақыпты?" тақырыбында өткен ғылыми-
практикалық конференцияларда баяңдалып, талқыланды.
Диссертацияның күрылымы: кіріспеден, екі тараудан, қорытын-дыдан,
пайдаланылған өдебиеттер тізімінен, қосымшалардан түрады.
Кіріспеде зерттеудің ғылыми аппараты, тақырыптың көкейкестілігі,
зерттеу жұмысының мақсаты, нысаны, пәні, болжамы мен міндеттері,
әдіснамалық негізі, жетекші идеясы, зерттеу әдістері, кезендері, оның
гылыми жаңалығы мен практикалық мәнділігі, қорғауға ұсынылатын қағидалар,
зерттеу нәтижелерінің дәлдігі, тәжірибеге енгізілуі қарастырылды.
"М.Дулатовтың тәлімдік мұрасының ғылыми-теориялық негіздері" атты
бірінші бөлімде М.Дулатовтың қоғам қайраткері және педагог-ағартушы ретінде
калыптасуына ықпал еткен қоғамдық-әлеуметтік жағдайлар баяндалды. Сонымен
қатар М.Дулатовтың тәлімдік мүрасының ерекшеліктеріне ғылыми-теориялық
түрғыда сипаттама берілді. М.Дулатовтың өмірі мен шығармашылығы кезеңдерге
байланысты жіктелді. XX ғасырдың басындағы педагогикалық ойлардың даму
тарихына талдау жасай келе, сол кезде өмір сүрген зиялы қауымның
педагогикалық мүраларындағы идеялық үндестіктер талданып ашылды. Әсіресе,
"Алаш" партиясының саясаттағы жөне оқу-тәрбие мәселелерімен байланысты
қызметтерІ дәйектілікпен көрсетілді.
МДулатовтың тәлімдік мүрасындағы мәдени-ағартушылық қүндылықтар
сараланып, жинақталып жүйе ретінде үсынылып, тұлға мәдениетін
қалыптастырудың қүрылымдық үлгісі жасалды.
"М.Дулатовтың тәлімдік мүрасындағы мәдени-ағартушылық күндьілықтардьі
мектептің оку-тәрбие үрдісіне ендіру" атты екінші бөлімде М.Дулатовтың
мүрасындағы мәдени-ағартушылық күндылықтарды пән сабақтарында және
сыныптан, мекгептен тыс уақыттағы іс-шараларда пайдаланудың мүмкіндіктері
қарастырылды. М.Дулатов мүрасының мектеп оқулықтарында қамтылуына талдау
жасалынды. Сонымен қатар М.Дулатовтың тәлімдік мүрасыңдағы педагогикалық ой-
пікірлер жинақталған "М.Дулатов мүрасы" атты арнаулы курс бағдарламасы мен
әдістемесі даярланып, эксперименттік-тәжірибелік жүмыстар арқылы түлға
мэдениетін қалыптастырудың нөтижесі қорытындыланды.
Қорытындыда ғылыми-зерттеу жүмысының нөтижесі қол жеткен жетістіктер
бойынша түжырымдалып, ғылыми-әдістемелік үсыныстар үсынылды.
М.Дулатов мүрасындағы мәдени құндылықтар арқылы тұлға мәдениетін
қалыптастыруда "тұлға", "мәдениет", "кұндылықтар" ұғымдарын психологиялық,
педагогикалық және философиялық тұрғысынан сараладық.
Психологиялық тұрғыда Л.С.Выготский: 'Түлға дегеніміз — белгілі бір
қызметтерді атқаратын, осы қызметтерді орындау ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.