Мәтінді бағандарға бөлу
Зертханалық жұмыс №6.1.
Тақырыбы: Мәтінді пішімдеу
Қазақстан Респібликасының мемлекеттік рәміздері
Елтаңба. Елтаңбада елдің тарихы, дәстүрі, рухы танулы. Елтаңбаның
ортасында шаңырақ тұр. Шаңырақ әлемнің біртұтастығын, мемлекеттік бастауы –
отбасы ошағын бейнелейді. Елтаңбаның екі жағында қанатты пырақ бейнеленген.
Ол – мәңгілік өмір, шексіз даму және Қазақстан секілді бір шаңырақ астында
өмір сүріп жатқан халықтардың рухани байлының белгісі. Елтаңба төбесінде
бес бұрышты жұлдыз бар. Әр адамның өімірінде жол көрсетер өз жұлдызы
болады. Мемлекеттің де осындай жұлдызы болу керек. Елтаңбаның авторлары –
сәулетшілер Жандарбек Мәлібеков пен Шота Уәлиханов. Ту – ортасында шұғылалы
алтын күн астында қалықтап ұшқан қыран бейнеленген, сабының тұсінда ұлттық
өрнек нақышталған тік жолағы бар көгілдір түсті мата. Тудың біркелкі
көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық пен жарқын болашақтың белгісі
саналатын бұлтсыз ашық аспанды еске салады. Шұғылалы алтын күн тыныштық пен
байлықты бейнелейді. Тудан қыранның орын алуы егемендік алған Қазақстан
қыран сияқты биікте болсын, ғұмыры ұзақ болсын деген ойдан туған. Ал ою-
өрнек тудың қай елдікі екенін аңғартады. Тудың авторы – суретші Шәкен
Ниязбеков.Әнұран. Белгілі ақындар М.Әлімбаев, Т.Молдағалиев, Қ.Мырзалиев,
Ж.Дәрібаева жазған сөз мәтіні таңдап алынды. Айналдырған үш шумақ өлеңде
бүкіл қазақ халқы тұрған жоқ па? Мұнда қазақ халқының намысшыл, қаһарман
халық екендігі, талай қиындықты бастан кешіргендігі, осы жолда ерлікпен
күресіп, өз тәуелсіздігін сақтап қалғандығы туралы айтылады. 2006ж.
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік әнұраны өзгертілді.
Музыкасын жазған: Шәмші Қалдаяқов
Сөзін жазғандар: Жұмекен Нәжімеденов
Нұрсұлтан Назарбаев
1. Microsoft Word программасын іске қосыңыз.
2. Жоғарыдағы мәтінді ткріңіз.
3. Пішім→Азат жол (Формат→Абзац) командасының көмегімен келтірілген
тапсырмалар бойынша мәтінді пішімдеңіздер:
← Мәтіндегі Жандарбек Мәлібеков пен Шота Уәлиханов және суретші
Шәкен Ниязбеков деген сөздерден кейін Enter батырмасын басып,
мәтінді азат жолдарға бөліңіз.
← 1-ші азат жолды ерекшелеп алып, оны Пішім→Азат жол
(Формат→Абзац) командасының көмегімен келесідей пішімдеңіздер:
Туралау (Выравнивание) – ені бойынша, оң жақтан шегіну – 1см,
бірінші жолдан шегіну – 1,5см. Аралық (Интервал) бөліміндегі
алдыңғы (перед) және кейінгі (после) өрістеріне 18пт. және 12пт.
мәндерін, жоларалық интервал – 1,5 параметрлерін енгізіңіз;
← 2-ші азат жолды ерекшелеп алып, оны Пішім→Азат жол
(Формат→Абзац) командасының көмегімен келесідей пішімдеңіздер:
Туралау (Выравнивание) – оң жаққа, сол жағынан – 2см шегіну, Аралық
(Интервал) бөліміндегі алдыңғы (перед) және кейінгі (после)
өрістеріне 12пт. мәнін, жоларалық интервал – қалыпты (одинарный)
параметрлерін енгізіңіз;
← 3-ші азат жолды ерекшелеп алып, оны Пішім→Азат жол
(Формат→Абзац) командасының көмегімен келесідей пішімдеңіздер:
Туралау (Выравнивание) – сол жаққа, Аралық (Интервал) бөліміндегі
алдыңғы (перед) және кейінгі (после) өрістеріне 12пт. мәнін,
жоларалық интервал – қалыпты (одинарный) параметрлерін енгізіңіз;
4. Пішім→Қаріп (Формат→Шрифт) командасының көмегімен келтірілген мәтінді
пішімдеңіздер:
← Мәтіннің тақырыбына келесі параметрлерді тағайындаңыздар:Қаріп
(Шрифт) – KZ Arial, Мөлшері (Размер) – 18пт. Түсі (Цвет) – қызыл
түс, ортада орналасқан, анимация –
фейерверк(Формат→Шрифт→Анимация).
← Негізгі мәтінге келесі параметрлерді тағайындаңыздар: Қаріп
(Шрифт) – KZ Times Roman, мөлшері (Размер) – 14пт, Түсі (Цвет) –
қара түс, Аралық (Интервал) – тығыздалған (минимум).
← Әр азат жолдың басындағы Елтаңба, Ту, Әнұран деген сөздерге
келесі параметрлерді тағайындаңыз: Қаріп(Шрифт) - KZ Arial, асты
сызылған, Мөлшері (Размер) – 16пт. Түсі (Цвет) – көк түс,
Аралық (Интервал) – қалыпты(одинарный).
5. Дайын болған құжатты \Менің құжаттарым қаптамасында сақтаңыз.
(үлгісі төменде көрсетілген)
Қазақстан Респібликасының мемлекеттік рәміздері
Елтаңба. Елтаңбада елдің тарихы, дәстүрі, рухы танулы. Елтаңбаның
ортасында шаңырақ тұр. Шаңырақ әлемнің біртұтастығын, мемлекеттік бастауы –
отбасы ошағын бейнелейді. Елтаңбаның екі жағында қанатты пырақ бейнеленген.
Ол – мәңгілік өмір, шексіз даму және Қазақстан секілді бір шаңырақ астында
өмір сүріп жатқан халықтардың рухани байлының белгісі. Елтаңба төбесінде
бес бұрышты жұлдыз бар. Әр адамның өімірінде жол көрсетер өз жұлдызы
болады. Мемлекеттің де осындай жұлдызы болу керек. Елтаңбаның авторлары –
сәулетшілер Жандарбек Мәлібеков пен Шота Уәлиханов.
Ту – ортасында шұғылалы алтын күн астында қалықтап ұшқан қыран
бейнеленген, сабының тұсінда ұлттық өрнек нақышталған тік жолағы
бар көгілдір түсті мата. Тудың біркелкі көгілдір түсі
бейбітшіліктің, тыныштық пен жарқын болашақтың белгісі саналатын
бұлтсыз ашық аспанды еске салады. Шұғылалы алтын күн тыныштық пен
байлықты бейнелейді. Тудан қыранның орын алуы егемендік алған
Қазақстан қыран сияқты биікте болсын, ғұмыры ұзақ болсын деген
ойдан туған. Ал ою-өрнек тудың қай елдікі екенін аңғартады. Тудың
авторы – суретші Шәкен Ниязбеков.
Әнұран. Белгілі ақындар М.Әлімбаев, Т.Молдағалиев, Қ.Мырзалиев, Ж.Дәрібаева
жазған сөз мәтіні таңдап алынды. Айналдырған үш шумақ өлеңде бүкіл қазақ
халқы тұрған жоқ па? Мұнда қазақ халқының намысшыл, қаһарман халық
екендігі, талай қиындықты бастан кешіргендігі, осы жолда ерлікпен күресіп,
өз тәуелсіздігін сақтап қалғандығы туралы айтылады. 2006ж. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік әнұраны өзгертілді.
Музыкасын жазған: Шәмші Қалдаяқов
Сөзін жазғандар: Жұмекен Нәжімеденов
Нұрсұлтан Назарбаев
Зертханалық жұмыс №6.2.
Тақырыбы: Тізімдерді нөмірлеу және маркерлеу. Мәтінді бағандарға бөлу
Қазақ халқының жазу тарихы
Қазақ халқы - әліміздің ежелгі ұлттарының бірі. Қазақ халқы – ерте
заманда Алтай, Тянь-Шань таулары мен Жоңғар ойпатын, Жетісу өңірі мен
Сырдария алқабын мекен еткен. Ежелгі түркі тілдес тайпалардыңғ атап
айтқанда Сақ, Қаңлы, Албан, Қыпшақ, Оғыз, Арғын, Найман, Қарлық
тайпаларының тарихы даму дәуірлерін басынан кеше отырып, бірте-бірте
бірігуі арқылы халық болып қалыптасқан.
Түркі тілдерінің даму дәуірлерін түрколог ғалым Н.А.Баскаков алты
кезеңге бөліп көрсетті:
Алтай дәуірі;
Хун дәуірі V ғасыр;
Көне түркі дәуірі V-X ғасыр;
Орта түркі дәуірі Х-ХV ғасыр;
Жаңа түркі дәуірі ХV-XX ғасыр;
Ең жаңа дәуір ХХ ғасыр.
Осы кезеңдерде қазақ халқы басқа туыстас түркі тілдерімен бірге дамыды,
қалыптасу барыснда қазақ тілі басынан төрт түрлі жазу түрін кешірді: руна
таңбасы, ұйғыр, араб, латын алфавиттері.
1. Microsoft Word программасын іске қосыңыз.
2. Жоғарыда келтірілген мәтінді теріңіз.
3. Келтірілген мәтінді Пішім→Тізім (Формат→Список) командасының көмегімен
пішімдеңіздер.
4. Ол үшін Сақ, Үйсін, Қаңлы, Албан, Қыпшақ, Оғыз, Арғын, Найман, Қарлық
мәтін бөлігіндегі әр сөзді жеке жол басына орналастырыңыз (көрсетілген
әр сөздің алдынан Enter батырмасын басыңыз).
5. Сонан соң осы сөздерді ерекшелеп алып, ашылған Тізім (Список) сұхбат
терезесінен Маркіленген (Маркированный) бөлімін ашыңыз. Осы терезеден
үлгіде көрсетілген маркердің түрін таңдап, ОК батырмасын шертіңіз.
6. Жоғарыда 3-5 бөлімдерінде келтірілген амалдарды мәтіннің үлгіде
бейнеленген бөліктеріне қайта қолданыңыз.
7. Мәтіннің Түркі тілдерінің даму дәуірлерін деген бөлігінен бастап соңына
дейін ерекшелеп алып, Пішім→Бағандар (Формат→Колонки) командасын
орындаңыз. Ашылған Бағандар (Колонки) сұхбат терезесіндегі Бағандар саны
(Число колонок) өрісіне 2 мәнін, қалған өрістерге екі бағанның ені
үлгіге сай болатындай етіп мәндерді таңдап алыңыз. ОК батырмасын шертіп,
Бағандар (Колонки) сұхбат терезесін жабыңыз.
8. Екі бағанға бөлінген мәтіннің арасын түзу сызықпен бөліңіз. Ол үшін
қосымша Сурет салу (Рисование) аспаптар панеліндегі батырманы
пайдаланамыз (Түр→Аспаптар панелі→Сурет салу (Вид→Панель
инструментов→Рисование) командасының көмегімен ашылады).
9. Дайын болған құжатты \Менің құжаттарым (Мои документі) қаптамасында
сақтаңыз.
(үлгісі төменде көрсетілген)
Қазақ халқының жазу тарихы
Қазақ халқы - әліміздің ежелгі ұлттарының бірі. Қазақ халқы – ерте
заманда Алтай, Тянь-Шань таулары мен Жоңғар ойпатын, Жетісу өңірі мен
Сырдария алқабын мекен еткен. Ежелгі түркі тілдес тайпалардың атап айтқанда
➢ Сақ
➢ Қаңлы
➢ Албан
➢ Қыпшақ
➢ Оғыз
➢ Арғын
➢ Найман
➢ Қарлық
тайпаларының тарихы даму дәуірлерін басынан кеше отырып, бірте-бірте
бірігуі арқылы халық болып қалыптасқан.
Түркі тілдерінің даму дәуірлерін түрколог ғалым Н.А.Баскаков алты
кезеңге бөліп көрсетті:
1. Алтай дәуірі;
2. Хун дәуірі V ғасыр;
3. Көне түркі дәуірі V-X ғасыр;
4. Орта түркі дәуірі Х-ХV ғасыр;
5. Жаңа түркі дәуірі ХV-XX ғасыр;
6. Ең жаңа дәуір ХХ ғасыр.
Осы кезеңдерде қазақ халқы басқа туыстас түркі тілдерімен бірге дамыды,
қалыптасу барыснда қазақ тілі басынан төрт түрлі жазу түрін кешірді:
❑ руна таңбасы
❑ ұйғыр
❑ араб
❑ латын алфавиттері.
Зертханалық жұмыс №6.3.
Тақырыбы: Алмасу буферін қолдану
Ана тілі.
Ақындардың өлеңін
Жүрегінде түнетіп
Көтеріпті ұлы елім
Ана тілін ту етіп
Ана тілің, біліп қой
Еркіндігің, теңдігің.
Ана тілің, біліп қой
Мақтанышың, елдігің.
Ана тілің – арың бұл
Ұятың боп тұр бетте.
Өзге тілдің бәрін біл
Өз тіліңді құрметте!
1. Microsoft Word программасын іске қосыңыз.
2. Жоғарыда келтірілген өлең шумақтарын теріңіз (қаріп мөлшері – 14пт.)
3. Өлеңнің тақырыбын ерекшелеп алып, оны жанама менюіндегі Көшіру
(Копировать) командасының немесе аспаптар панеліндегі Көшіру
батырмасының көмегімен алмасу буферіндегі Ана тілі сөзін алып қойыңыз. Ол
үшін сол орынға тышқанның оң жақ батырмасын басып, жанама менюдегі
Кірістіру (Вставка) командасын орындаңыз.
4. Бірінші шумақты теріңіз. Оның бірінші жолын алмасу буферіне
орналастырыңыз. Екінші жолды қолмен теріп, ал үшінші жолға алмасу
буферіндегі мәтінді қойыңыз.
2-ші шумақ: Ана тілің, біліп қой
Еркіндігің, теңдігің.
Ана тілің, біліп қой
Мақтанышың, елдігің.
5. Осылай екінші шумақтағы Ана тілің сөзін алмасу буферіне көшіріп алып,
үшінші шумақты тергенде оны пайдаланыңыз.
6. Барлық терілген өлеңді ерекшелеп алып, Пішім→Шекаралар мен бояу
(Формат→Границы и заливка) командасын орындаңыз.
7. Ашылған терезенің Бет (Страница) қыстырмасында терілген өлеңге безендіру
суретін таңдап алыңыз.
8. Дайын болған құжатты \Менің құжаттарым (Мои документы) қаптамасында
сақтаңыз.
(үлгісі төменде көрсетілген)
Ана тілі
Ақындардың өлеңін
Жүрегінде түнетіп
Көтеріпті ұлы елім
Ана тілін ту етіп
Ана тілің, біліп қой
Еркіндігің, теңдігің.
Ана тілің, біліп қой
Мақтанышың, елдігің.
Ана тілің – арың бұл
Ұятың боп тұр бетте.
Өзге тілдің бәрін біл
Өз тіліңді құрметте!
(Қ.Мырзалиев)
Зертханалық жұмыс № 6.4.
Тақырыбы: Мәтіннің қатесін түзету. Арнаулы символдарды енгізу. Мәтіннің
объектімен қарым-қатынасы
Астана қаласы
Astana – біздің республикамыздың тек әкімшілік-саяси орталығы ғана
емес, сонымен қатар мәдениет пен өнер, білім мен ғылым, озық технологиясы
заман талабына сай дамыған орталық. Бас қаланың тарихын қысқаша қайырып
айтсақ, былай болып шығады.
1832 жылы Есіл өзенінің жағалауында Akmola сыртқы округінің негізі
қаланды. Содан 1961 жылға дейін қала Akmola, одан кейін – Целиноград
аталды. Ал 1992 жылы Akmola атауы қайтарылып, Президентіміздің 1998 жылғы 6
мамырдағы жарлығымен Astana қаласы деген атауға ие болды.
Astana қаласы бүгінгі таңда да республикалық автомобиль және темір жол
салалары мен әуе желілерін байланыстырып тұрған ірі тасымал торабы. Қаланың
аумағы 200 мың шаршы километрден асады, халқы 300 мың шамасында. Алайда
қазірдің өзінде оның өсіп даму қарқынына қарағанда таяудағы 5 жылдың ішінде
халқы 500 мыңға жететіндігін айқындайды.
Astana қаласында экономиканың мына салалары бойынша 75 кәсіпорын жұмыс
істейді.
- машина және ауыл шаруашылық машиналары;
- құрылыс материалдары өнеркәсібі;
- энергетика;
- полиграфия өнеркәсібі.
1. Microsoft Word программасын іске қосыңыз.
2. Жоғарыда келтірілген мәтінді теріңіз.
3. Түзету→Ауыстыру (Правка→Заменить) ... жалғасы
Тақырыбы: Мәтінді пішімдеу
Қазақстан Респібликасының мемлекеттік рәміздері
Елтаңба. Елтаңбада елдің тарихы, дәстүрі, рухы танулы. Елтаңбаның
ортасында шаңырақ тұр. Шаңырақ әлемнің біртұтастығын, мемлекеттік бастауы –
отбасы ошағын бейнелейді. Елтаңбаның екі жағында қанатты пырақ бейнеленген.
Ол – мәңгілік өмір, шексіз даму және Қазақстан секілді бір шаңырақ астында
өмір сүріп жатқан халықтардың рухани байлының белгісі. Елтаңба төбесінде
бес бұрышты жұлдыз бар. Әр адамның өімірінде жол көрсетер өз жұлдызы
болады. Мемлекеттің де осындай жұлдызы болу керек. Елтаңбаның авторлары –
сәулетшілер Жандарбек Мәлібеков пен Шота Уәлиханов. Ту – ортасында шұғылалы
алтын күн астында қалықтап ұшқан қыран бейнеленген, сабының тұсінда ұлттық
өрнек нақышталған тік жолағы бар көгілдір түсті мата. Тудың біркелкі
көгілдір түсі бейбітшіліктің, тыныштық пен жарқын болашақтың белгісі
саналатын бұлтсыз ашық аспанды еске салады. Шұғылалы алтын күн тыныштық пен
байлықты бейнелейді. Тудан қыранның орын алуы егемендік алған Қазақстан
қыран сияқты биікте болсын, ғұмыры ұзақ болсын деген ойдан туған. Ал ою-
өрнек тудың қай елдікі екенін аңғартады. Тудың авторы – суретші Шәкен
Ниязбеков.Әнұран. Белгілі ақындар М.Әлімбаев, Т.Молдағалиев, Қ.Мырзалиев,
Ж.Дәрібаева жазған сөз мәтіні таңдап алынды. Айналдырған үш шумақ өлеңде
бүкіл қазақ халқы тұрған жоқ па? Мұнда қазақ халқының намысшыл, қаһарман
халық екендігі, талай қиындықты бастан кешіргендігі, осы жолда ерлікпен
күресіп, өз тәуелсіздігін сақтап қалғандығы туралы айтылады. 2006ж.
Қазақстан Республикасының Мемлекеттік әнұраны өзгертілді.
Музыкасын жазған: Шәмші Қалдаяқов
Сөзін жазғандар: Жұмекен Нәжімеденов
Нұрсұлтан Назарбаев
1. Microsoft Word программасын іске қосыңыз.
2. Жоғарыдағы мәтінді ткріңіз.
3. Пішім→Азат жол (Формат→Абзац) командасының көмегімен келтірілген
тапсырмалар бойынша мәтінді пішімдеңіздер:
← Мәтіндегі Жандарбек Мәлібеков пен Шота Уәлиханов және суретші
Шәкен Ниязбеков деген сөздерден кейін Enter батырмасын басып,
мәтінді азат жолдарға бөліңіз.
← 1-ші азат жолды ерекшелеп алып, оны Пішім→Азат жол
(Формат→Абзац) командасының көмегімен келесідей пішімдеңіздер:
Туралау (Выравнивание) – ені бойынша, оң жақтан шегіну – 1см,
бірінші жолдан шегіну – 1,5см. Аралық (Интервал) бөліміндегі
алдыңғы (перед) және кейінгі (после) өрістеріне 18пт. және 12пт.
мәндерін, жоларалық интервал – 1,5 параметрлерін енгізіңіз;
← 2-ші азат жолды ерекшелеп алып, оны Пішім→Азат жол
(Формат→Абзац) командасының көмегімен келесідей пішімдеңіздер:
Туралау (Выравнивание) – оң жаққа, сол жағынан – 2см шегіну, Аралық
(Интервал) бөліміндегі алдыңғы (перед) және кейінгі (после)
өрістеріне 12пт. мәнін, жоларалық интервал – қалыпты (одинарный)
параметрлерін енгізіңіз;
← 3-ші азат жолды ерекшелеп алып, оны Пішім→Азат жол
(Формат→Абзац) командасының көмегімен келесідей пішімдеңіздер:
Туралау (Выравнивание) – сол жаққа, Аралық (Интервал) бөліміндегі
алдыңғы (перед) және кейінгі (после) өрістеріне 12пт. мәнін,
жоларалық интервал – қалыпты (одинарный) параметрлерін енгізіңіз;
4. Пішім→Қаріп (Формат→Шрифт) командасының көмегімен келтірілген мәтінді
пішімдеңіздер:
← Мәтіннің тақырыбына келесі параметрлерді тағайындаңыздар:Қаріп
(Шрифт) – KZ Arial, Мөлшері (Размер) – 18пт. Түсі (Цвет) – қызыл
түс, ортада орналасқан, анимация –
фейерверк(Формат→Шрифт→Анимация).
← Негізгі мәтінге келесі параметрлерді тағайындаңыздар: Қаріп
(Шрифт) – KZ Times Roman, мөлшері (Размер) – 14пт, Түсі (Цвет) –
қара түс, Аралық (Интервал) – тығыздалған (минимум).
← Әр азат жолдың басындағы Елтаңба, Ту, Әнұран деген сөздерге
келесі параметрлерді тағайындаңыз: Қаріп(Шрифт) - KZ Arial, асты
сызылған, Мөлшері (Размер) – 16пт. Түсі (Цвет) – көк түс,
Аралық (Интервал) – қалыпты(одинарный).
5. Дайын болған құжатты \Менің құжаттарым қаптамасында сақтаңыз.
(үлгісі төменде көрсетілген)
Қазақстан Респібликасының мемлекеттік рәміздері
Елтаңба. Елтаңбада елдің тарихы, дәстүрі, рухы танулы. Елтаңбаның
ортасында шаңырақ тұр. Шаңырақ әлемнің біртұтастығын, мемлекеттік бастауы –
отбасы ошағын бейнелейді. Елтаңбаның екі жағында қанатты пырақ бейнеленген.
Ол – мәңгілік өмір, шексіз даму және Қазақстан секілді бір шаңырақ астында
өмір сүріп жатқан халықтардың рухани байлының белгісі. Елтаңба төбесінде
бес бұрышты жұлдыз бар. Әр адамның өімірінде жол көрсетер өз жұлдызы
болады. Мемлекеттің де осындай жұлдызы болу керек. Елтаңбаның авторлары –
сәулетшілер Жандарбек Мәлібеков пен Шота Уәлиханов.
Ту – ортасында шұғылалы алтын күн астында қалықтап ұшқан қыран
бейнеленген, сабының тұсінда ұлттық өрнек нақышталған тік жолағы
бар көгілдір түсті мата. Тудың біркелкі көгілдір түсі
бейбітшіліктің, тыныштық пен жарқын болашақтың белгісі саналатын
бұлтсыз ашық аспанды еске салады. Шұғылалы алтын күн тыныштық пен
байлықты бейнелейді. Тудан қыранның орын алуы егемендік алған
Қазақстан қыран сияқты биікте болсын, ғұмыры ұзақ болсын деген
ойдан туған. Ал ою-өрнек тудың қай елдікі екенін аңғартады. Тудың
авторы – суретші Шәкен Ниязбеков.
Әнұран. Белгілі ақындар М.Әлімбаев, Т.Молдағалиев, Қ.Мырзалиев, Ж.Дәрібаева
жазған сөз мәтіні таңдап алынды. Айналдырған үш шумақ өлеңде бүкіл қазақ
халқы тұрған жоқ па? Мұнда қазақ халқының намысшыл, қаһарман халық
екендігі, талай қиындықты бастан кешіргендігі, осы жолда ерлікпен күресіп,
өз тәуелсіздігін сақтап қалғандығы туралы айтылады. 2006ж. Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік әнұраны өзгертілді.
Музыкасын жазған: Шәмші Қалдаяқов
Сөзін жазғандар: Жұмекен Нәжімеденов
Нұрсұлтан Назарбаев
Зертханалық жұмыс №6.2.
Тақырыбы: Тізімдерді нөмірлеу және маркерлеу. Мәтінді бағандарға бөлу
Қазақ халқының жазу тарихы
Қазақ халқы - әліміздің ежелгі ұлттарының бірі. Қазақ халқы – ерте
заманда Алтай, Тянь-Шань таулары мен Жоңғар ойпатын, Жетісу өңірі мен
Сырдария алқабын мекен еткен. Ежелгі түркі тілдес тайпалардыңғ атап
айтқанда Сақ, Қаңлы, Албан, Қыпшақ, Оғыз, Арғын, Найман, Қарлық
тайпаларының тарихы даму дәуірлерін басынан кеше отырып, бірте-бірте
бірігуі арқылы халық болып қалыптасқан.
Түркі тілдерінің даму дәуірлерін түрколог ғалым Н.А.Баскаков алты
кезеңге бөліп көрсетті:
Алтай дәуірі;
Хун дәуірі V ғасыр;
Көне түркі дәуірі V-X ғасыр;
Орта түркі дәуірі Х-ХV ғасыр;
Жаңа түркі дәуірі ХV-XX ғасыр;
Ең жаңа дәуір ХХ ғасыр.
Осы кезеңдерде қазақ халқы басқа туыстас түркі тілдерімен бірге дамыды,
қалыптасу барыснда қазақ тілі басынан төрт түрлі жазу түрін кешірді: руна
таңбасы, ұйғыр, араб, латын алфавиттері.
1. Microsoft Word программасын іске қосыңыз.
2. Жоғарыда келтірілген мәтінді теріңіз.
3. Келтірілген мәтінді Пішім→Тізім (Формат→Список) командасының көмегімен
пішімдеңіздер.
4. Ол үшін Сақ, Үйсін, Қаңлы, Албан, Қыпшақ, Оғыз, Арғын, Найман, Қарлық
мәтін бөлігіндегі әр сөзді жеке жол басына орналастырыңыз (көрсетілген
әр сөздің алдынан Enter батырмасын басыңыз).
5. Сонан соң осы сөздерді ерекшелеп алып, ашылған Тізім (Список) сұхбат
терезесінен Маркіленген (Маркированный) бөлімін ашыңыз. Осы терезеден
үлгіде көрсетілген маркердің түрін таңдап, ОК батырмасын шертіңіз.
6. Жоғарыда 3-5 бөлімдерінде келтірілген амалдарды мәтіннің үлгіде
бейнеленген бөліктеріне қайта қолданыңыз.
7. Мәтіннің Түркі тілдерінің даму дәуірлерін деген бөлігінен бастап соңына
дейін ерекшелеп алып, Пішім→Бағандар (Формат→Колонки) командасын
орындаңыз. Ашылған Бағандар (Колонки) сұхбат терезесіндегі Бағандар саны
(Число колонок) өрісіне 2 мәнін, қалған өрістерге екі бағанның ені
үлгіге сай болатындай етіп мәндерді таңдап алыңыз. ОК батырмасын шертіп,
Бағандар (Колонки) сұхбат терезесін жабыңыз.
8. Екі бағанға бөлінген мәтіннің арасын түзу сызықпен бөліңіз. Ол үшін
қосымша Сурет салу (Рисование) аспаптар панеліндегі батырманы
пайдаланамыз (Түр→Аспаптар панелі→Сурет салу (Вид→Панель
инструментов→Рисование) командасының көмегімен ашылады).
9. Дайын болған құжатты \Менің құжаттарым (Мои документі) қаптамасында
сақтаңыз.
(үлгісі төменде көрсетілген)
Қазақ халқының жазу тарихы
Қазақ халқы - әліміздің ежелгі ұлттарының бірі. Қазақ халқы – ерте
заманда Алтай, Тянь-Шань таулары мен Жоңғар ойпатын, Жетісу өңірі мен
Сырдария алқабын мекен еткен. Ежелгі түркі тілдес тайпалардың атап айтқанда
➢ Сақ
➢ Қаңлы
➢ Албан
➢ Қыпшақ
➢ Оғыз
➢ Арғын
➢ Найман
➢ Қарлық
тайпаларының тарихы даму дәуірлерін басынан кеше отырып, бірте-бірте
бірігуі арқылы халық болып қалыптасқан.
Түркі тілдерінің даму дәуірлерін түрколог ғалым Н.А.Баскаков алты
кезеңге бөліп көрсетті:
1. Алтай дәуірі;
2. Хун дәуірі V ғасыр;
3. Көне түркі дәуірі V-X ғасыр;
4. Орта түркі дәуірі Х-ХV ғасыр;
5. Жаңа түркі дәуірі ХV-XX ғасыр;
6. Ең жаңа дәуір ХХ ғасыр.
Осы кезеңдерде қазақ халқы басқа туыстас түркі тілдерімен бірге дамыды,
қалыптасу барыснда қазақ тілі басынан төрт түрлі жазу түрін кешірді:
❑ руна таңбасы
❑ ұйғыр
❑ араб
❑ латын алфавиттері.
Зертханалық жұмыс №6.3.
Тақырыбы: Алмасу буферін қолдану
Ана тілі.
Ақындардың өлеңін
Жүрегінде түнетіп
Көтеріпті ұлы елім
Ана тілін ту етіп
Ана тілің, біліп қой
Еркіндігің, теңдігің.
Ана тілің, біліп қой
Мақтанышың, елдігің.
Ана тілің – арың бұл
Ұятың боп тұр бетте.
Өзге тілдің бәрін біл
Өз тіліңді құрметте!
1. Microsoft Word программасын іске қосыңыз.
2. Жоғарыда келтірілген өлең шумақтарын теріңіз (қаріп мөлшері – 14пт.)
3. Өлеңнің тақырыбын ерекшелеп алып, оны жанама менюіндегі Көшіру
(Копировать) командасының немесе аспаптар панеліндегі Көшіру
батырмасының көмегімен алмасу буферіндегі Ана тілі сөзін алып қойыңыз. Ол
үшін сол орынға тышқанның оң жақ батырмасын басып, жанама менюдегі
Кірістіру (Вставка) командасын орындаңыз.
4. Бірінші шумақты теріңіз. Оның бірінші жолын алмасу буферіне
орналастырыңыз. Екінші жолды қолмен теріп, ал үшінші жолға алмасу
буферіндегі мәтінді қойыңыз.
2-ші шумақ: Ана тілің, біліп қой
Еркіндігің, теңдігің.
Ана тілің, біліп қой
Мақтанышың, елдігің.
5. Осылай екінші шумақтағы Ана тілің сөзін алмасу буферіне көшіріп алып,
үшінші шумақты тергенде оны пайдаланыңыз.
6. Барлық терілген өлеңді ерекшелеп алып, Пішім→Шекаралар мен бояу
(Формат→Границы и заливка) командасын орындаңыз.
7. Ашылған терезенің Бет (Страница) қыстырмасында терілген өлеңге безендіру
суретін таңдап алыңыз.
8. Дайын болған құжатты \Менің құжаттарым (Мои документы) қаптамасында
сақтаңыз.
(үлгісі төменде көрсетілген)
Ана тілі
Ақындардың өлеңін
Жүрегінде түнетіп
Көтеріпті ұлы елім
Ана тілін ту етіп
Ана тілің, біліп қой
Еркіндігің, теңдігің.
Ана тілің, біліп қой
Мақтанышың, елдігің.
Ана тілің – арың бұл
Ұятың боп тұр бетте.
Өзге тілдің бәрін біл
Өз тіліңді құрметте!
(Қ.Мырзалиев)
Зертханалық жұмыс № 6.4.
Тақырыбы: Мәтіннің қатесін түзету. Арнаулы символдарды енгізу. Мәтіннің
объектімен қарым-қатынасы
Астана қаласы
Astana – біздің республикамыздың тек әкімшілік-саяси орталығы ғана
емес, сонымен қатар мәдениет пен өнер, білім мен ғылым, озық технологиясы
заман талабына сай дамыған орталық. Бас қаланың тарихын қысқаша қайырып
айтсақ, былай болып шығады.
1832 жылы Есіл өзенінің жағалауында Akmola сыртқы округінің негізі
қаланды. Содан 1961 жылға дейін қала Akmola, одан кейін – Целиноград
аталды. Ал 1992 жылы Akmola атауы қайтарылып, Президентіміздің 1998 жылғы 6
мамырдағы жарлығымен Astana қаласы деген атауға ие болды.
Astana қаласы бүгінгі таңда да республикалық автомобиль және темір жол
салалары мен әуе желілерін байланыстырып тұрған ірі тасымал торабы. Қаланың
аумағы 200 мың шаршы километрден асады, халқы 300 мың шамасында. Алайда
қазірдің өзінде оның өсіп даму қарқынына қарағанда таяудағы 5 жылдың ішінде
халқы 500 мыңға жететіндігін айқындайды.
Astana қаласында экономиканың мына салалары бойынша 75 кәсіпорын жұмыс
істейді.
- машина және ауыл шаруашылық машиналары;
- құрылыс материалдары өнеркәсібі;
- энергетика;
- полиграфия өнеркәсібі.
1. Microsoft Word программасын іске қосыңыз.
2. Жоғарыда келтірілген мәтінді теріңіз.
3. Түзету→Ауыстыру (Правка→Заменить) ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz