Пионер звеносы

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БАЛАЛАР ЖӘНЕ КОМСОМОЛ ҰЙЫМДАРЫ
Қазақстан комсомол ұйымының тарихы. РСДРП(б)-ның 1917 жылдың тамызында
Петроградта өткен VІ съезінде жұмысшы жастардың коммунистік ұйымын құру
мәселесі қаралды. Ал Қазақстан шеңберінде бұл әрекет Азамат соғысы мен
шетел интервенциясы жылдарында басталған болатын. 1918 ж. Орда қаласында
большевиктер басшылығымен алғашқы комсомол ұясы дүниеге келді. Комсомолды
ұйымдастырушылар Б.Атуев, Х.Чурин, Қ.Сахыбалиев, Ғ.Сұлтанов, Е.Сереченко,
М.Кужбанов, Н.Оперигтейн, М.Шығаев, т.б. болды.
1918 жылдың 29 қазанында Мәскеуде жұмысшы және шаруа жастарының бірінші
бүкілресейлік съезі ашылды. Комсомол тарихы осы кезден басталады.
Комсомол ұйымының негізіне мына төмендегі принциптер жатқызылды:
1. Одақ Ресей коммунистік (большевиктер) партиясымен тығыз бірлікте;
2. Коммунизм идеяларын насихаттауда, сондай-ақ, жұмысшы мен шаруа
жастарын Кеңестік Ресейдің іргетасын бекітуде белсенділік көрсетуге үндеу;
3. Одақ өзін РК(б)П жетекшілігіндегі дербес ұйым деп есептейді.
Қазақстандағы алғашқы комсомол ұйымдары бірінші кезекте темір жол желісі
бойындағы поселкелерде құрылды. Елде Азамат соғысы жүріп жатты. Өз
позициясын күшейте түсу үшін Кеңес өкіметі жақтастары қатарын көбейтуге
ұмтылды. Бұл жолда оған Қызыл армия партия ұялары мен саяси бөлімдері көмек
көрсетті.
Жергілікті партия органдары жаңа құрылған комсомол ұяларының қызметін
бағыттап отырды. Бұл ұялар құрамына орташа 3-тен — 10 адамға дейін кірді.
Негізгі өзегі майдангерлер мен жұмысшы жастар болды. Болыстық және уездік
комсомол органдарының басшылары өз міндеттерін негізгі жұмысынан қол үзбей,
кешке және демалыс күндері атқарды. 1918—1919 жж. комсомолдардың қоғамдық
жұмысы әрбір әкімшілік аудандағы жастарға комсомолдың әсерін таратуға
бағытталды. Жергілікті халық жастары арасында, әсіресе, қыздармен жұмыс
жүргізу айтарлықтай қиындық туғызды. Жастармен жұмыс жасаудың бір түрі —
қазіргі кезең жағдайы, майдандағы оқиғалар, халықаралық оқиғалар туралы
саяси әңгіме өткізу болды. Әңгімелесуге уездік партия комитетінен
баяндамашылар шақырылды, кейде Орынбордан баяндамашы келген кез де болды.
Комсомол жұмысының көп таралған бір түрі клубтарда көркемөнерпаздар ұжымын
құру еді. Бұл ұжымдар пьесалар қойып, концерттер ұйымдастырды.
Түркістан жастарының аса көрнекті ұйымдастырушысы Ғани Мұратбаев есімі
комсомол тарихында мәңгі қалды. Кеңес өкіметін орнату кезінде Ғани Қазалы
совдепінің (депутаттар кеңесі) жұмысына белсене қатысқан. 1920 ж. ол
Түркістан комсомолының съезі жұмысына қатысып, ОК мүшелігіне сайланды. Ол
қазақ жастарымен жұмыс жүргізу бөлімінің бастығы болып бекітіледі. 1922 ж.
бастап ол Түркістан ОАК (Орталық атқару комитеті) мүшесі болып және РК(б)П
ОК Ортаазиялық бюросының мүшелігіне сайланады. Ғ. Мұратбаев “Жас алаш”
жастар газетін шығаруға жол салды, кейін ол газет “Жас қайрат” деген атпен
шығады. 1922 ж. қыркүйегінен Ғ. Мұратбаев осы мерзімдік басылымдардың
редакторы болды. Ұзамай Ғани РЛКЖО (Ресей Лениншіл коммунистік жастар
одағы) ОК мүшесі болып және КЖИ (коммунистік жастар интернационалы) атқару
комитетінің мүшелігіне сайланды. Алайда туберкулез ауруы жалынды жастың
өмірін ерте қиып, 1925 ж. 15 сәуірде ол қайтыс болғанда, “Правда” газеті
мынадай қазанама жариялаған:
“...Мұратбаев жолдас Одақтағы аса көрнекті қызметкер, Кеңестік Шығыстағы
революцияшыл жастардың аса талапты өкілі еді. ...Мұратбаев жолдас ірі
масштабтағы комсомол қызметкері болып қалыптасқан еді. КЖИ-де ол Шығыс
бөлімін басқарды. Алайда
1924 ж. күзінде басталған ауру ақыры оны бізден және жұмысынан алып
кетті...” (РЛКЖО Орталық Комитеті. “Правда”, 1925, 17 сәуір).
1920 жылдың ортасында Қазақстанда және оның көптеген облыстарында
уездік, губерниялық комсомол ұялары құрыла бастады. Бастауыш комсомол ұйым-
дары жұмысының одан әрі жандана түсуіне РКЖО ІІ съезінің әсері мол болды.
1920 жылдың қазан айында өткен бұл Жастар съезінде В.И.Ленин “Жастар
одағының міндеттері” туралы баяндама жасады.
1921 жылдың 7—13 шілдесінде РКЖО-ның Бүкілқырғыздық (Қазақстандық)
облыстық съезі өтті. Съезге Жетісу мен Сырдария облыстарын қоспағанда,
одақтың 20960 мүшесінен 194 адам делегат болып қатысты. Мұның 20 шақтысы
қазақ жастары болды. Осы съезден кейін комсомол ұйымдары Коммунистік
партияға бағынышты бірыңғай жүйе болып құрылды. Партия тапсырмасын орындай
отырып, комсомол саяси ағарту, жетім балаларға қамқорлық, дінге қарсы
насихатпен айналысты. Бұл шаралардың бәрі негізінен уездік орталықтарда
өткізілді. Комсомолдар қираған шаруашылықты қалпына келтіру үшін
сенбіліктер мен жексенбіліктер ұйымдастыруға мұрындық болды. Қалалардағы
комсомол ұйымдары жақын жатқан ауылдарды қамқорлыққа алып, айына 2—3 рет
демалыс күндері сонда барып, пьесалар қойды, көркемөнерпаздар кешін
өткізді, газеттер мен журналдар оқуды ұйымдастырып, саяси әңгімелер
жүргізді.
1921 ж. Түркістандағы комсомол обкомында батырақ жастарды қорғайтын
экономикалық бөлімдер ашылды. Бұл бөлім байлар мен малайлар арасында еңбек
келісім-шартын жасасу жұмысын жүргізді. Келісім-шарт жергілікті кеңесте
тіркеліп, заңды күш берілді. Бай келісімнің күшін енді біржақты бұзып,
малайын жұмыстан шығара алмады. Малай, керісінше, бүкіл саяси құқықтарға ие
болды. Бай, молда, дворяндар өкілдері, бұрынғы ақгвардияшылар сайлау
құқығынан айырылды. Бұл ЖЭС кезі еді.
ХХ ғ. 20-жылдарының басындағы күрделі бір мәселе мүшелік жарна жинау
еді. Мүшелік жарна ақшалай емес, астықпен жиналды. Ақша құнсызданып, өз
бағасын жойған еді. Комсомолдардың көпшілігі жас болғандықтан, ата-анасының
асырауында болатын. Жарна төлеу көптеген отбасында жанжал тудырып жатты.
Жұмыс кеңінен жүргізілгеніне қарамастан, 1921—1922 жылдары Қазақстанның
барлық болыстарында комсомол комитеті болған жоқ, кейде екі, одан да көп
болыстықтарда бір аудандық бюро құрылды. Комсомол қатарындағы жергілікті
ұлт өкілдерінің саны мардымсыз, жергілікті жерлерде қызмет істейтін кадрлар
жеткіліксіз болды. Аудандық және уездік комитет қызметкерлері жалақы
алмады, тек қана жарнаға жиналған астықтан өздеріне ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.