Қазақ халық ойындарының зерттелуі

Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 23 бет
Таңдаулыға:

Жоспар.
Кіріспе 3 бет
І. Қазақ халқының ұлттық ойындары және
олардың психологиялық тарнамдық маңызы
4 бет
ІІ. Қазақ халық ойындарының зерттелуі
7 бет
ІІІ. Ойын формасындағы оқудың дидактикалық негіздері
18 бет
ІV. Сабақ үлгілері
24 бет
Қорытынды
28 бет
Қолданылған әдебиеттер тізімі.
29 бет

Кіріспе.
Қақырыптың акуальдығы жалпы халық ойындарының адамзат
қоғамындағы орынынан туындайды. Себебі, ойын – тынысы кен, алысқа
мензейтін, ойдан – ойға жетелейтін, адамға қиялымен қанат бітіретін ғажайып
нәрсе, ақыл – ой жетекшісі, денсаулық кепілі, өмір тынысы.
Бүгінде ұлы ойындарын халық педагогикасының құрамды бір юөлігі
деп тегін айтпаймыз, себебі адам баласын жасаған жетә кереметін сегізінші
болып осы ойынның аталып жүруі де жаңдан – жай емес.
Еңбегіміздің негізгі объектісіне қазақ халық ойындарын ала
отырып, зерттеу пәнімізді қазақтың ұлттық ойындарын сабақта қолданудың
тиімді дидактикалық негіздерін айқындау деп білдік.
Мақсатымыз, ойынды сабақта қалай тиімді пайдаланумен шектелмей,
көн көлемді түрде қарастыру болды. Мәреге жету жолдарын былай белгіледік:
1. Қазақ халық ойындарының психологиялық маңызын қарастыру.
2. Қазақ халықойындарының тарихи зерттелу жолдарына шолу жасау
3. Ойын формасындағы оқудың дидактикалық негіздерін белгілеу.
4. Іс тәжірибеден сабақ үлгілерін көрсету.
Жұмысымызға теориялық негіз болған қазақстаан Ресей, Батыс Европа
ғалымдарының еңбектері, тұжырымдамалары, Қазақстан Республикасының Білім
туралы заңы(1999), білім бағдарламасы (2000), Этномәдени білім беру
тұжырымдамасы. (1996)
Практикалық маңызы – жүйелі жинақталған материалды мектеп
мұғалімдері, орта, жоғары педагогикалық орынның студенттері, класс
жетекшілері көмекші құрал ретінде пайдалана алады.
Бітіру жұмыс – кіріспе, негізгі үш бөлімнен, сабақ үлгілерінен,
қолданылған әдебиеттер тізімінен және қорытындыдан тұрады.

1 бөлім
Қазақ халқының ұлттық ойындары және олардың психологиялық –
тарнамдық маңызы.
Ойын – адамның дамып жетілулігіндегі іс - әрекетінің негізгі бір
түрі. Балалардың іс - әрекеттер мен тіршілік бейнесіне еліктеуі.
Ойын – адам мен хайуанаттардың мардымсыз іс - әрекеті, оған
түрткі боларлықтай себеп (мотив) ойынның нәтижесіндеемес, сол процестін
өзіне жатады. Ойын адамзаттың бүкілтарихи дамуымен ілесіп, өзгеріп отырады
(табиғаттағы заттарға табынушылық әдеті, спорт, әскери жаттығу т.б.) Ойын
жоғарғы сатыда тұрған айхуандарға тән. ойынның мән – мағанасын мәдениет
мұраларын зерттеуші тарихшылар, этнографтар, психологтар (балалар психикасы
дамуымен тығыз байланысты) т.б. зерттейді.
Жалпы ойынның шығу сикыршылық – табынушылық әдетімен немесе
организімнің тұмысынан болатын билогиялық қажетсінумен байланысты еңбек
процесінен туады деген пікірді атақты философ Г. Плеханов қолдаған.
Қазақ халқының тариында балаларға білім беру мен өмірге
негізінен халықтың ойындар арқылы дамиды деп білген. Ойын – адамның денесін
шынықтырып, дүниетанымын, пайымын, табиғат жағындағы магуматтарын дамытудың
тиімді құралы болып есептелген. Ойын процестінде баланың еңбек пен өмір
тіршілігіне бейімделіп азаматтық қасиеттерін қалыптастырудың неғұрлым әдіс
– тәсілі болып саналған. Ойын психологиялық дәделді концепциялары әр алуан.
Қазақ халқы ойынды баланың есейіп жетілуіндегі қуатты құрал және тиімді
әрекет деп санаса, әлемдік көлемде ұлы ғұламалар мен философтар, ұстаздар
мен психологтар ұлағатты пікірлер айтады. Мысалы: неміс философы әрі
психологі К.Гросс хайуанаттаринсттинктік сипаты олардың өмірге деген
икемделу деп анықтайды. Голландия зоопсихологі Ф. Бойтендейік ойынның
негізінде инстинкті емес, оның әр жағында жалпы еліктеу процессі жатады
деген пікір айтады. Ойын жайында атақты ғылым З. Фрейд өзінің
психоаналитикалық концепциясында өмірден ығыстырылған тілек деп бағалайды.
Бұл негізінен баланың ұлттық ойынының қыры мен сырын білдіретін
тәлім – тәрбиесін өзекті жәйіттері. Ойын әрекетінде баланың денесінен
дамып ширауы ғана емес, оның – қатар – курбылары мән түрлі қимыл –
қозғалыстары арқылы да әрбір нәрсенің мән – жайын түсініп танымдық
қасиеттері өрістейді. Өзара қарым – қатынас орнату арқылы балалардың біріне
– бірінің қамқорлық көрсетіп жанашырлық сезімін оятады. Сыпайы қатынас
орнатудың қажет екендігін түсініп олардың бойына ұжымдық сезімі
қалыптассады.
Баланың ойын әрекеті негізінен алғанда оның еңбектену процесі
болып саналады. Орыстың ұлы педагогі К. Д. Ушинский бала ойында қандай роль
атқарса есейіп үлкейген соң әртүрлі іс - әрекеттерге де пайымшыл, ширек әрі
ұйымдастырушы қасиеттерге ие болады деген ұлағатты пікір айтады. Қазақ
балаларының ұлттық ойын түрлері (асық ойнау, топтанып доп ойнау, түнгі ай
жарығында ақсүйек ойнау т.б.) олардың бакылампаздығы мен дене мүшелерінің
қимыл – қозғалысындағы өзара сәйкестігін қалыптастыратын болса, екінші
жағынан, олардың қимыл – қозғалысындағы әрекетшілдігін, істерін дамытады.
Ересек балалар мен үлкен адамдардың ойцын түрлеріндегі қимыл – қозғалысы
(көкпар, ат үстіндегі тартыс т.б.) адамдардыңшапшаңдылығымен әбжілдігін
шыңдайтын тәсіл. Ұлттық ойын түрлерінің сан алуыандығы халықтың тұрмыс
тіршілігі мен салот – дәстүрін білдіретін этникалық ерекшеліктер. Мұндай
ойын түрлері жайында қазақ халқы жастардың әбжілдігі мен қимыл – қозғалысын
ат құлағында ойнайды деп атап оған айрықша мән беріп отырған.
Халықтық ойынның түрлері бұл аталған ойындармен шектелмей
тіршілік жағдайына сәйкес сан – қырлы мағнада дамыған. Ойын әрекетінде
балалар мен жастар өзара түсінісіп қарым – қатынасын нығайтады. Бірінің –
бірі жан дүниесінің сырын танып, біліп, әрбір адамның бойындағы даралық
қасиеттерінде білген. Сөйтіп, ойын адамның денесімен ақыл – ойын
жетілдіретін әркет ретінде ғана емес, олардың танымдылық көзқарасы мен
білімділік дейңейінде өрістетіп отырған әлеуметтік тіршілік екенін
айқындайды. Ойынның алуа түрлері адамның негізгі іс - әрекеті ме қимыл –
қозғалысының тұрақты қасиеті екендігін ғылымда ерте көзделген – ақ мәлім
процесс. Ал ұлттық ойын түрлері әр – бір халықтың тарихи даму процесінде
қалыптастқан салт – сананың, дәстүрлерінің айқын көрінісі болып табылады.

ІІ – бөлім.
Қазақ халық ойындарының зерттелуі
Ертедегі Қазақстан жеріндегі рулардың қалыптатыру кезендері,
этнографиясы, ойын – сауықтары, мәдениеті т.б. жайындағы деректерге 17 – 18
г. Орта Азия мен қазақ жерлерінде болған европа саяхатшыларының еңбектеріне
жинақталған.
Ең алғашқылары Плано Карпини, Вильгельм Рубрук және Марко Поло.
ХІІІ ғасырдың бірінші жартысында Италия саяхатшысы Плано
Карпини Хорезм, Жетісу және Тарбағатай арқылы Монополияға барып, одан еліне
қайтқан сапарында жинаған материалдарының Монолоия тарихы атты еңбегін
жазды. Орыс тілінде ол 1795 жылы сосын 1925 жылы басылып шықты.
Орта жүздің бір руы Тарбағатай наймандарының өмірінмен әдет –
ғұрыптары жайлы, демалыс уақытын өткізетіндегі ойын – сауықтары жайлы
деректерді, жауынгерлік ерліктерін сипаттайды.
Деректерді қазғаз бетіне түсіргендердің бірі Венеция саяхатшысы
Марко Поло (1254 – 1324) Итальянец.
Ол өзінің Қазақстандағы жасаған саяхатында Жетісу бойындағы
қазақ ауылының мерекелі тойларында болып, ойын – сауықтарын көріп, көптеген
ұлт ойындарына талдау жасап, шығу тарихтарына, қалыптасу дәуірлеріне де
болжам айтқан.
Иоганн (Ханс) Шильгбергер баварец – 1380 – 1438. Путешествие
Ивана Шильбергера по Европе, Азии и Африке с 1394 по 1427 гг. Записки
Новороссийкого университета 1867г.
Неміс ғалымы Александр Гумбольд 1829 жылы орыс өкіметінің
арнайы рұқсат алып Каспий теңізінен бойына, Орал мен Алтай және Орынбор,
Семей, Өскемен қалаларына саяхат жасайды. А. Гумбольд өзінің болған
жеріндегі көшпелі қазақ ауылдарының өмірімен танысып, олардың күнделікті
тіршілігі, конаққа көрсететін, сый – құрметі, табиғат құбылысына
бейімделу, әдет ғұрпы, яғни тарихы мен әтнографиясын толық зерттей келіп,
Централная Азия, исслевания о цепях гор и по сравнительной климатологий.
Қазақ ауылына келген беттегі конаққа көрсетілген сый – құрметіне, олардың
ойын – сауықтарына, әсіресе қоян – қолтық күрестері мен ат жарыстарын
қызықтамайтын және осы халықтардың ойын – сауықтыры жөніндегі жазбаған
шетел ғалымдары мен саяхатшылары кемде кем.
А. Гумбольдттың бұлай деп дәлелдеме беруі, әрине тегін айтыла
салған сөз емес.
Сонау Плано Капини, марко Полодан бастап ән арқылы 1863 – 1864
ж Қазақстанда болған шығыс – зерттеу ғалымы Венгерия академигі Арминий
Вамбери мен 1903 – 1907 жж. Каспий теңізінің бойында мангышлақта қонақтаған
неміс этнография Рихтер Картуцкаға дейінгі шетел саяхатшаларанының
еңбектенрінің дерлік болған қазақ халқының конақсыйы мен ойынсаулықтары.
А. Гумбольд қазақ жерінде жүріп, көшпелі өмірі жайындағы ойға
түйгенін (Россияның 1823 – 1844 жж. Болған финанс министрі мен Шеллерге сол
жылдары Германияның Россиядағы елшілесі жазған хатында деп көрсетіледі.
мен қазақ ауылында болған кезімді өмірімнің аса құдіретті
кезеңі деп есептеймін. Себебі көшпелі халықтың біздерге көрсеткен қонақ
сыйы мен ойын – суықтары естен кететін уақиға емес. Мұндай өмірімнің сас
бір белді кезеңін одан ары Каспий теңізінің бойында өткізбей кете алатын
емеспін, Мен, өмірімде осындай қысқа уақыт ішінде мұндай үлкен тарихтан
осынша материал жинап көрген емес едім, бірақ бұл кен дүниенің ортасында
болғандықтан да болу керек. (А. Гумбольд Центральная Азия, исладвования о
цеплх гор и по сравнитклной климоталогий М. 1915 т,1, стр. 67)
Белгілі шығыстанушы (1783 – 1835 жж. Ғалымы) Генрих Юрий
Клапорт 1825 ж. желтоқсандағы Париждегі Азия журналында француз тілінде
жарық көрген Қзақ тілі жайы Арай 1990 № 3 мақаласы қазақтарды могогол
тегіне жатқызуға байланысты жасақ пікірге ғыылми тойтарыс берді.
Венгр ғалымы Арминий Вамбери 1832 – 1913 Очерки Средней Азий
1965 Путешествие по средей Азий 1861 – 1863 гг. М,1867 деген еңектерінде
бухтар хандығындағы қазақтарға байланысты ой қозғайды стр 223 – 224.
Э. С. Бульфсон данные о датах жизни нет. Кригизы М. 1901г. 70
– 80 стр. Деген еңбектерінде қазақтың тәлім – тәрбие дәстүрінің әр қырының
мағлұмат береді.
Жан Жак Элизе Реклю (1830 – 1905 жж. Француз).
1. Россия Европейская и Азиатская. Азаатские ханства 2 том 1884.
2. земля и люди. Азиатская Россия кн.н 6 том 1900г.
Рихард Каруц годы жизни нензвестны, путешествнник – любитель, стр
226, Среди киргизов и туркменов на Мангышлаке, 1910 сол уккздегі қазақтың
тұрмысын, бала тәрбиесін байыпты қарастырған.
Қазақстың этнографиясын зерттеп оны Европа елдеріне таратуға ат
салысқандар Поляк революционерлері А. Янушеквия, С. Гросс, Б. Залесскийлер
болды. Стр 12. Бұлар революцияға қатынасқандары үшін сібірге, Қазақстанға
жер аударылады да, осындай болған уақыттарында Қазақстан елімен жерімен
толық танысады.
А. Янушкевич дневники и письмо из путешествия по Казахстанским
степям атты еңбегінде қазақ халқының қыстаудан жайлауға көшіп келіп қонған
күнгі өмірлерін бұл күн бұлар үшін бақыт күні қуаныш күні - дей келіп,
сол күнгі ойын – сауықты көз тартарлық құдіретін сипаттайды.
Осы ойын үстіндегі ақындар айтысы: менің алдымда Демосфен мен
Цицерон естімеген, оқу мен жазудан хабары жоқ екі ақын айтыс үстінде
олимпиядағы күрескерлердей біріне бірі шаба түседі. Не деген талант, не
деген жыр, менің симай, жүрегімнен орын алуда - деп табиғи дарын
кұдіретәне бас иед.
Мұндай дарыны бар көшпелі халық еш уақытты да шетел отары
болмайды, түбінде халықтар арасынан құрметті орын алатынын өздері – ақ
айтып отыр. Дневники и письма из путешествия по казахским степям, пер.с
польс Ф. Стеколовой А. 1966 стр. 25
С. Гросс та А. Янушкеевич сияқты ХІХ ғасырдың 80 жылдары
революцияға қатысып, жастар ұйымын ққрғаны үшін Шығыс Сібірге жер
аударылады. Ол осы сапарында Семейде сегіз жылдай тұрып матриал для
изучения юридических обычаев киргизов атты еңбегін жазады. (ПБ 1886). С.
Гросс сол жылдары Семей құрылған статистикалық комитетті басқарады, басқа
да ғылым қоғамдардың құрылуына көптеген еңбектер сініреді, Абай мен
достасады.
Бір айта кететін жай, поляк халқының алдыңғы қатардағы
идеяларды таратушылардың бірі А. Янушкевич осы ғасырдың 40 жылдарда Абайдың
әкесі Құнанбай мен кездессе, екіншісі С. Горсс 80 жылдары Абаймен
кездеседі.
Стр 13
Американ жазушысы Джодж Кеннан осы Семейде болған кезінде С.
Горссты, оның жолдасы А. Блакт және Абайды кездестіріп олардың қазақ
халқының тарихын, этнонрафиясын зерттеуде қандай еңбектер жазып ашық жазды.
(Сибирь и ссылка СПБ 1906 т, стр. 100 – 102).
Қазақтың күнделікті тқрмысын, көңіл ашар демалыс уақытты осы
ойын – сауықтары екені жайында қазақстанда болған ағылшын саяхатшысы Томас
Аткинсон Средняя Азия и Западная Сибирь, (путешествия в Казахстнские
степи Простор 1972 № 3).
Халқтың ойын – сауықтары ең алдымен ақындар айтысынан
басталады, келесі ойнылатын ойындарға қатысушылардың арасындағы тартысы
күшейте түсуіндігін байқатады. Қазақтандың ақындар айтысын тыңдағандай,
ертедегі, гректер Гомерді үйтіп тыңдамаған болар,- дейд.
Француздың атқты жазушысы А. Дюма Из в астрахань атты
еңбектерінде ұлына жазған хатынды: бұл күндері мен үлкен тойдың ойын –
сауықтың куәсі болдым. Келегн қонаққа сый көрсетуге, мұндай ойындар өткізу
әрірше мен көрген елде, жүрген жерде кездестірмедім.
Мұндай ойын – сауықтың өтуіне себепші болғандықтан маған
каракулден тігілген тон кигізді.
Ұлы ойындары жайында бұлардан басқа да, тіптен Қазақстанда
болмаған көптеген шетел ғалымдарының осы бір көшпелі халықтың тарихы мен
этнографиясы туасында жазған зерттеулерінде де кездеседі.
Мәселен, Австрияның атақты дипломаты С. Герберштейн 1516 – 1517
және 1526 – 1527 жж. Москвада болып Қазақтсанда болған орыстардың ауызша
айтуларынан жинаолған материалдардан жазған 1549 жылы латын тілінде жарық
көрген Записки о московских делах атты еңбектерінде Қазақстан жері, әдет
– ғұрпы, орыс халқымен қарым – қатынасы, сондай ақ Италияның ғалымы Паво
ИОВЛЯ Новаковский 1525 ж. Римде орыстың кезіндегі белгілі елшілерінің бірі
Дмитрий Герасимовпен кездесіп, соның айтуымен, Книга о Московском
посольстве атты еңбегін сол жылы жарыққа шығарады. П. И. Новаковский бұл
еңбегінде Қазақстанжеріндегі көшпелі рулардың этнографиясы, жері, орыс
халқымен аралас сауда саттық жұмысытары, сондйа – ақ ойын – сауықтары
жайында жазған. Бұндай мағлұматтар Лейден университетінің архивінде
сақталған.
Сонымен қоса көрші отырған екі елдің арасында көзделетін кейбір
қақтығыстарда қазақтардың қолына түскен орыс тұтқындарының да қосқан
үлестері бар.
Осындай тұтқындардың бірі орыс офицері Ф. С.Ефремов көшпелі
халықтың өмірі жайында көптеген материалдар жинаған.
Россияға қайтқан бетінде осындай тұтқында жүріп жинаған
материалдарынан еңбек жазып Чем киргизская земля изобрильна, каков воздух
и жители атты бір тарауы қазақ халқына арналған.
Орыс тұтқындарының ішінде бұдан басқа да кезінде еңбектері
жарық көрмей, қазіргі архив қазынасы болып жатқан. С. Матвеев, Я.
Гавердовский сияқты қазақ халқының өмірі жайындағы материалдарды жинауда
өздерінің тиісті үлестерін қосқан зерттеуші ғалымдар да бар.
Қазақ халқының нақтылы этнографиясы жөнінде еңбек жазғандардың
бірі орыс армиясын капитаны И. Г. Андреев болды. Оның Описанием средней
орды киргиз – кайсаков, с касающимися до сего народа, также и прилегающих к
Росскийской границе по части Калыванской и Тобольской губерний.,
крепостной, доплненями, атты еңбегі негізгі алты тараудан тұрады. Осының
бесінші – Обряды деп аталатын тараудың өзі он алты бөлімнен тұрады. Оның
үшінші бөлімінде шілдехана тойындағы өткізілетін ойындармен нәрестені
тәрбиелеу мәселесі қаралғанда, бесінші бөлімінде үйрену тойының ойын –
сауытары жайында жазылған.
Сондай – ақ қазақтың ұлт ойындары жайында мағлұматтар
көздерінде күнделікті шығатын газеттер мен журналдардың беттерінде көптеп
берілген.
ХІХ ғасырдың екінші жартысында шығып тұрған Воскресный досуг
журналының (1864) ю72,73 – ші сандарында Қырғыздар атты узақ мақала
басылған: халықтың өмірін, тұрмысын, әдет – ғұрпын, ойын – сауықтарын
баяндаған.
Басқа да көптеген газет, журнал беттерінде көзіне белгісіз
авторлардың бастыруымен жарық көрген аң – аулауға арналған материалдар.
Орыс саяхатшыларының ішінде П. И. Рычков бірінші болып қазақ халқының
өмірін, мәдениетті, әдет – ғұрыпы, ойын – сауықтыры жайында 1759 ж.
История Оренбургская по учереждению Оренбурская по учереждению
Оренбургской губернийй атты еңбегін жазды. (Русские учение и
путешественники).
ХVІІ ғасырдың екінші жартысындағы қазақ халқының өмірі жайныда
көптеген материал жинаған орыс ғалымдарының бірі И. С. Палас болды. Ол 1767
ж. Батыс Сібір мен Орта бойына жасаған орыс экспедициясын басқарып, осы
сапарында жиналған материалдан 1773 ж. Путешествие по разным провинциям
РОссийской империй еңбектерінің жинағын шығарды.
Осы еңбектің Изовестия о киргизах атты бөлімі түгелдей қазақ
халқының этнографиясына арналған – халықтың ойын – сауықтарының қалай
өтетіндігі, демалыс уақыттарын қалай өткізітіндігін аңшылығы.
Орыс ғалымы дәрігер – педагог Покровский А. А. Физическое
воспитание детей у разных народов преимущественно Россия атты еңбегінде
Азия халқының ойының (қазақтарды да), дене тәрбиесінің халық тәрбиесіндегі
орны жайлы жазған. Көптеген ойындардың шығу кезеңдерінің, дамып,
қалыптасқан дәуірлерінде анықталған.
(Детские игры, преисушественно русские в связи с историей,
этнографией, педагогикой и гигиеной М. 1895г.)
ХІХ ғасырда Қзақстан жерінде болған орыс саяхатшылары мен саяси
жер аударылғандардың еңбектерінде қазақ халқының ойын – сауықтарын,
аншылықтың, жылқыларды баптауы, олардың аса бір жүйрік тұқымдарын өсіруі
жәйлі материалдар жан – жақты жинақталған.
Алексий Левшин (1799 – 1879). Орыс география қоғамының негізін
қалаушылардың бірі. Қазақтар жөнінде Ресей алғаш монографиялық еңбек жазған
ғалым, Левшиннің Описание киргиз – казачьих или киргизкайсацких орд и
степей (1832, соч:1 – 3 бөлім, разделы (деген негізгі еңбегінде Қазақ
деген атауға ғылыми тұрғыдан анықтама беруге тырысты. Қазақ халқының
Ресейге қосылған күннен бастап 19 ғасырдың басында дейінгі Орынбор
әкімшілігі және орыс өкіметімен арадағы сауда, ресми саяси қарым
қатынастарынан бай мағлұмат келтіреді. История уральских казаков и их
статистическое описание 1823, Встреча с ханом Младшего жуза Шерғазы
1820, Сведения о древнем городе татаров Сарайшық 1824, стр 230 Дене
бітімі, әдет – ғұрып, дәстүр.
Николай Львович Зеланд 1833-1902№
Петербургтің медицина академиясын бітіргеннен кейін, 1859 жылдан
бастап Қазақстанның түрлі аймағында қызметте болады.
1882-1888 жылдары Жетісуда облыстық дәрігерлер, ал 1888-1896 ж
Түркістан өлкелік әскери – медицина инспекторының көмекшісі.
Н.Л.Зеланд – медицина, антропология саласындағы еңбектердің авторы
Киргизы (Омск, 1885) атты очеркіңде адамның табиғи қасиеттерінің ақыл –
ой дамуына тигізетін ықпалын көрсетеді. (стр 234 - 235).
Василий Васильевич Радлов. (1837-1918).
Академик, тарихшы, этнограф, лингвист, интернационалист – түрік
тілдес халықтардың, оның ішінде қазақ халқының тарихы мен этнографиясы,
ауыз әдебиеті мен әдет – ғұрпы жөнінде бай материал жинаушы, аса білгір
ғалым.
1854 ж гимназияны бітіргеннен кейін Берлин университетінің шығыстану
факультетінде оқиды, атақты тілші ғалымдар Ф.Бони, Т.Штейнтальдан дәріс
алды.
1858 жылы университетті бітірісімен ол Барнауыл қаласына келіп жұмыс
істейді.
1858 – 1871 жылдары Шығыс және Батыс Сібір өлкелерін аралап, Сібір
татарлары мен Алтай қалмақтарының, қазақтар мен қырғыздардың арасында
болып, осы халықтардың тілін үйреніп, тарихы, әдебиеті, мәдениеті, салт –
дәстүрі жайында мол материал жинайды. Осылардың негізінде Народы южной
Сибири и Джунгарии, Не мусульманские народы Восточной и Западной Сибири,
Степные тюркские кочевники, (қазақтар, қара қырғыздар) деген ғылыми
еңбектерін жазады.
Гадлов 1871-1884 жылдары Қазан Губерниясының татар, башкурт, қазақ
мектептері жөніндегі инспекторы қызметін атқарды.
1884 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.