Бейне басып алу
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
І тарау. Компьтердің мультимедиялық мүмкіндіктер және
мультимедиалық технологияларға сараптама
1.1. Білім берудегі мультимедиа ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.3. Мультимедиялық технологияларға сараптама ... ... ... ... ... .11
ІІ тарау. Pinicle Studio 9 видео редакторын оқытудың әдістемесі.
2.1. Басып
алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..15
2.2.
Редакциялау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 29
2.3. Фильмді
шығару ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
91
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... .97
Қосымша. Оқытудың электрондық құралын жасау және пайдалану
әдісі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... .98
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...1
01
Кіріспе
Мультимедиа жүйесінің пайда болуы адам қызметінің көптеген салаларына
төңкеріс әкелді. Мультимедиа технологиясын кең қолдану саласының бірі білім
беру саласы, өйткені мультимедиаға негізделген электронды басылымдар мен
қорлар, көптеген жағдайда білім берудің тиімділігін арттыруға қабілетті.
Сынақ келесілерді анықтады: оқушы материалды ауызша айтқанда бір минут
ішінде мың шартты бірліктегі ақпаратты қабылдау мен өңдеуге қабілетті
келеді екен, ал көру мүшелерін іске қосқанда, бұл көрсеткіш 100 мың
бірлікке дейін жетеді
Мультимедиадағы оқытудың электронды басылымдары мен қорларында жұмыс
істей отырып, оқушылар өзінің оқыту процесіне тікелей әсер ете алады,
өзінің жеке қабілеті мен артықшылықтарына орай біржүйеге келтіреді. Олар
тек өздерін ғана қызықтырған материалды зерделейді, оқиды, алған
мәліметтерді өзіне қанша рет керек болса, сонша рет қайталайды, ал бұл өз
кезегінде дұрыс қабылдау шыңына апарады.
Сонымен, сапалы мультимедиа басылымдары мен қорларын қолдану, оқушылар
арасындағы түрлі мәдени, әлеуметтік қатынас бойынша, олардың жеке стилі мен
оқу қарқыны, олардың жеке мүдделері бойынша оқу барысын икемді қолдануға
мүмкіндіктер туғызады.
Мультимедианы қолдану оқу процесінің бірнеше аспектілеріне бірден оң
әсер береді. Мультимедиа әсер етеді:
1. Ақпаратты ұсыну мен қабылдау сияқты оқу аспектлеріне
ынталандырады;
2. Оқушылардың уәждемесін көтереді;
3. Өзара бірге жасайтын жұмыстардың дағдыларын дамытады және
оқушылардың ұжымдық түсініктерін, сапасын жетілдіреді;
4. Оқушылардың оқуға деген терең ынтасы өз кезегінде оқылатын
материалды терең түсінуге қалыптастыруын тудырады.
Мультимедианы қолдану оқушыларға оқу материалдарын қалауынша
пайдалануға мүмкіндік береді, яғни адам материалды қалай меңгеруді,
ақпараттандыру құралдарының белсенді мүмкіндігін қалай қолдануды, өзінің
жұмысын өз тобындағылармен бірге қалай жүзеге асыруды тек қана өзі шешеді.
Осы себепті оқушылар оқу-ағарту барысының белсенді оқушысы болып шығады.
Сонымен қазіргі заманғы мультимедиа құралдарын дамыту білім беру
технологиясын жаңы деңгейде іске асыруға мүмкіндік береді, осы мақсаттарға
ең алдыңғы қатарлы техникалық жаңартпашылықтарды қолданады, ал ол сан түрлі
ақпараттарды беру мен өңдеуге мүмкіндік туғызады. Білім беру саласына енген
қазіргі заманғы мультимедиа құралдарының бірі үлгілеудің түрлі құралдар
олардың іс-қимыл жасауы ауаны шындық деген атты алған технология негізінде
жатыр.
Түлектік жұмыстың мақсаты:
- Pinnacle Studio бағдарламасын оқытуға арналған әдістемелік құрал
дайындау;
- Pinnacle Studio бағдарламасын оқытудың мультимедиалық электрондық
оқулығын дайындау.
1.1. Білім берудегі мультимедиа
Әр жыл сайын эффективті және таралған білімдік электрондық баспалар
мен ресурстарға негізделген ақпараттық технологиялардың аймағы айқындала
түсуде. Ондай технологиялардың бірі мультимедиа технологиясы болып
табылады. Осыған байланысты электрондық баспалар және ресурстарды оларды
жасау және қолдану тәсілдерін бөлшектеп, қарастырудан бұрын ОЭБ – ны өңдеу
және қолдану негізінде жататын ақпараттық технологиялармен танысқан ақылға
сай келеді.
Демек, мультимедиа. Компьютерлік аппараттық қамтамасыз етуде
сипаттамалық ерекшелігі өңдеу мүмкіндігі және компьютерлік техниканың даму
көзқарасы бойынша салыстырғанда жаңа болып есептелетін әртүрлі типтегі
ақпараттарды беруге болатын құралдар бөлінеді. Шыныменде соңғы жылдары
осындай құралдар санына мультимедиа құралдары деген атқа ие болған жазу
үшін және дыбыс шығару, фото және видио бейнелер үшін құралдар кіргізілген.
Егер жақын аралықта тиісті сандық өңдеу үшін құрылымдар пайда болып, кең
таралса, осы құрылымдарды мультимедиа құралдарына жатқызылады.
Мультимедиа құралдарының спецификациясын ақпараттық түрлерін және оны
беру тәсілдерін білмей түсінуге болмайды. Оқытудағы электрондық баспалар
мен ресурстарды оқып үйрену үшін мәні зор ақпаратты классификациялаудың тек
негізгі аспектілеріне тоқталамыз. Ақпаратты классификациялауға болатын
критерийлердің бірнешесі бар. Бірінші критерий түрінде көру, есту, сезу,
дәмін тарту, сияқты адамның ақпаратты қабылдау кең таралған бөлудің
принципін қолдануға болады. Оқыту электрондық баспалар мен ресурстарды оқып
үйренудің көз қарасы бойынша компьютерлік және коммуникациялық техникамен
жұмыс істегенде мүмкін болатын, адамға ақпараттық әсер ету түрлерін ғана
қарастырған дұрыс болады. Осылайша, барлық ақпаратты қабылдау түрлері
бойынша негізгі үш группаға бөледі:
1. Адам көзімен қабылданатын ақпарат, ол көздік немесе визуалдық ақпарат
деп аталады. Бұл ақпаратқа текст, графикалық бейнелер және суреттер,
фотографиялар, мультифильмдер, видеофильмдер жатады.
2. Дыбыстық ақпарат деп аталатын адамның есту аппаратымен қабылданатын
ақпарат. Бұл ақпаратқа у – шулар, әуендер, сөз жатады.
3. Сенсорлық немесе тактильдың ақпарат деп аталатын, арнайы техникалық
құралдармен жұмыс істегенде адамның сенсорлық жүйесімен қабылданатын
ақпарат.
Ақпараттың аталған түрлерін басқа критерийлері бойынша да жіктеуге болады.
Олардың бәрі адамның ақпаратты қабылдау тәсілі болып табылады. Осыған
байланысты келіп түсетін оқытылатын ақпаратты ассоциативті және туралауға
бөлуге болады. Оқушылар ботаниканы оқығанда танысатын өсімдікте текстік
немесе сөздік суреттерді мысалға келтіруге болады. Бұл жағдайда тесті оқу
немесе педагогтың сөзін тыңдау, оқушыда бар өсімдіктер туралы түсініктер
мен алынған ақпараттың ассоциациясына алып келеді. Текстті оқу немесе сөзді
тыңдаудың барлық оқушылардың өсімдіктерді бірдей түсінуіне мүмкіндік
бермейтінін түсіну керек. Әрбір оқушы оқытылатын өсімдікті өзінше
қабылдайды.
Тура ақпарат тікелей маңызды, соның қатарында оқыту мақсаттарының
назары бойынша объектілердің қасиеттерін береді. Мұндай ақпарат түріне
фотосуреттер, видеофильмдер, ғылымда шу деп аталатын дыбыстар жатқызылады.
Мультимедиа құралдарының өзгеше ерекшеліктерінің бірі болып тура ақпаратты
беру және өңдеу мүмкіндігі табылады. Мысалы, ботаника курсында өсімдіктерді
оқып – үйренгенде мультимедиа құралдарын пайдалану, оқушыларға өсімдікті
және онда болатын процесстерді көруге, мүмкін болған дыбыстарды естуге
мүмкіндік береді.
Осылайша, мультимедиа түсінігі жалпы мультимедиа құралдары түсінігі,
бір жағынан компьютерлік өңдеу және ақпаратты әртүрлі типте көрсету мен
тығыз байланыста болса, екінші жағынан, білім алу эффективтілігіне әсер
ететін электрондық баспалар және ресурстарға байланысты. Мультимедиа
құралдарын білім беру сферасына енгізілуі сәйкестендірілген компьютерлік
бағдарламалық құралдардың пайда болуына және олардың мазмұндық артуына,
оқытудың жаңа әдістерін және педагогтардың кәсібі шығармашылығының
ақпараттану технологияларын өндіруге ықпалын тигізеді.
Мысалы, видеофильмдерді сақтауға, өңдеуге және өндіруге мүмкіндік
беретін мультимедиа құралдарын білім беру жүйесіне енгізу, оқытуда
қолданылатын компьютерлік бағдарламаларды жасауға алып келеді. Демек,
оқушылар компьютер мен жұмыс істей отырып, оқу уақытының бір бөлігін оқыту
мақсатының көз қарасы бойынша маңызды болған видеофрагменттерді көруге
жұмсайды.
“Тілдің басқа көптеген сөздері сияқты” “мультимедиа” сөзі бірден
бірнеше әртүрлі мәнге ие болатындығын түсіну маңызды. Мультимедиа – бұл.
– Әртүрлі типтегі аппараттық өңдеу құралдарын қолдану және
функциялау, өңдеу ретін суреттеуші технология;
– Әртүрлі типтегі ақпараттардың берілуі және өңдеу технологиясының
негізінде жасалынған ақпараттық ресурс;
– Әртүрлі типтегі ақпараттың берілуі және функциялануы өңдеумен
байланысты компьютерлік программалық қамтамасыз ету;
– Әртүрлі типтегі ақпаратпен жұмыс істеуге мүмкін болатын
компьютерлік апппараттық қамтамасыз ету;
– Әртүрлі типтегі (сөз, әуен, видео бейне, анимация және т.б)
динамикалық және дәстүрлі статистикалық және визуалды (текс,
графика) ақпаратты өзінде біріктіретін ақпараттың ерекше жалпылаушы
түрі.
Осылайша кең мағынада мультимедиа термині ақпараттық
технологиялардың спектрін білдіреді.
Мультимедианы ақпараттандыру құралдарында пайдалануға байланысты,
графикалық, дыбыстық, фото және видео әсерлерінің есебінен мұндай
ақпараттарда үлкен эмоционалдық заряд бар және олар белсенді түрде көңіл
көтеру индустрияны қосылады.
Мультимедиа жүйесінің пайда болуы адам шығармашылығының көптеген
облыстарында революция жасады. Мультимедиа технологиясын қолданудың кең
облыстарының бірі білім беру сферасы, себебі мультимедиаға негізделген
электрондық баспалар және ресурстар оқытудың тиімділігін неғұрлым
арттырады. Материалды ауызша баяндағанда оқушының бір минутта ақпараттың
мың шартты белгілерін қабылдап, меңгеретіні, ал көру ағзаларын қосқанда
100 мыңға жуық осылай бірліктерді меңгеретіні тәжірибе арқылы тексерілген.
Қазіргі уақытта жасалынған мультимедиа құралдарының саны мыңға
жетеді. Мультимедиа – технологиялар және оған сәйкес білім беруді
ақпараттандыру құралдары тез дамып келе жатыр. Егер 1995 жылы басылымнан
шыққан мультимедиа және СD – ROM анықтамасы бірінші басылымда барлығы 34
нұсқа шыққан болса, 1998 жылдарының басында олардың саны 300 ге жеткен
болса, қазір бұл тізім бірнеше мыңдаған атауларды өз ішіне алады. Әрине,
бұл көрсетулер мультимедиа құралдарымен қамтамасыз етілгендігін нақты
суреттеп бере алмайды, бірақ жасалынған және пайдаланып жатқан мультимедиа
құралдар санының өсуіне біржақты дәлелденді. Мультимедиа құралдарымен
технологиялары оқытудың пайдалы мүмкіндіктерін және төмендегідей
аудиовизуальды ақпараттарды өңдеудің жаңа тәсілдерін қолдану арқылы оқыту
себептерін көбейтуді қамтамасыз етеді.
• Визуалды ақпаратты басқару (орналастыру, қою);
• Әртүрлі аудиовизуальды ақпараттарды контаминациялау (ығысу);
• Анимациялық эффектердің жүзеге асуы;
• Визуалдық ақпараттың деформациялануы (белгілі бір сызықтық
параметрдің үлкеюі несесе кішіреюі, бейненің созылуы немесе
жиналуы);
• Аудиовизуальдық ақпараттың дискреттік берілуі;
• Бейненің (қараңғылануы) көлеңкеленуі;
• Визуальды ақпараттың талданған бөлігін оны келесі ығысуы немесе
лупамен қарастырылуы үшін тіркеу;
• Бір экрандағы кез келген бөлігін активтендіру мүмкіншілігі бар
аудиовизуаль ақпараттың көп терезелі көрінісі.
• Шынымен өтіп жатқан процесстердің шын уақыттағы оқиғалардың
демонстрациясы.
Мультимедиа және білім берудегі ақпараттанудың сәйкес құралдарын
пайдалануға байланысты бірнеше түсініктер бар. Мультимедиа құралдарын
білім беруде қолданғанда иллюстрацияның ролі өседі. Иллюстрация бұл:
• Текстке түсіндіретін немесе толықтыратын ақпараттың басқа типін
енгізу (бейне және дыбыс)
• Көрнекті және көзжеткізерлік түсіндіру үшін мысалдарды келтіру
(басқа типтегі ақпаратты қолданбауға да болады.)
Иллюстрация терминін талқылаудың екеуіде бірдей дәрежеде әдеттегі қағаз
оқулықтар мен оқыту құралдарына, сондай – ақ заманға сай мультимедиа оқыту
электрондық баспалар және ресурстарға қатысы бар екенін түсіну керек. Бұдан
басқа иллюстрацияның маңыздылығы, оқытуды оқу материалының қиын маментерін
ақпараттандырудың барлық құралдары көрнекті көзжеткізетіндей және жеңіл
түсіндіруге мүмкіндік береді. Мультимедиа дәл осыған ықпалын тигізеді.
Мультимедиа баспаларда және ресурстарда иллюстрациялар мысалдар (оның
ішінде тексттерде ), екі өлшемді және үш өлшемді графикалық бейнелер
(суреттер, фотосуреттер схемалар, графиктер, диограммалар) дауыстық
фрагменттер, анимациялар, видеофрагменттер түрінде көрсетіледі. Білім беру
мультимедиа құралдарында иллюстрацияның жаңа түрлерінің пайда болуы қазаз
дәстүрлі оқулықтардан бас тарту деген сөз емес. Дәстүрлі оқулық кітаптарын
иллюстрациялау және полиграфиялық безендіру обылысында баспа элементтерін
кеңістіктік группаларға бөлу ерекшеліктері оның алатын мол тәжірибе
жиналған. Осы бойынша кейбір элементтерге акцентпен қарайды, қабылдаудың
физиологиялық жақтарын және басқа факторлар назарға алынады. Қазір көптеген
оқу дисциплиналары және оқыту бағыттары бойынша мультимедиалық
энциклопедиялар түзілген. Оқытудың жаңа әдістерін пайдаланып, оқу процессін
ұйымдастыруға мүмкіндік беретін ойын ситуациялық тренажерлер мен
мультимедиалық оқыту жүйелері өндірілді.
Оқыту электрондық баспалар мен ресурстардың интерактивтілігі
дегеніміз, қолданушыларға, яғни үйренушілер және педагогтарға бұл
құралдармен белсенді әсерлесуге тура келеді дегенді білдіреді.
Интерактивтілік оқыту диологы үшін шарттардың болуын білдіреді, оның
қатысушыларының бірі электрондық баспа немесе ресурс.
Интерактивтілікті беру мультимедиалық құралдарының ең мәнілі
артықшылықтарының бірі. Интерактивтілік белгілі шектерде ақпаратты
көрсетуді басқаруға жағдай жаратады: оқушылар жеке икемденуін өзгерте
алады, нәтижелерді тексереді, сондай – ақ қолданушының нақты сұрақтарына
жауар беретін программаны шақыруға мүмкіндік береді. Оқушылар жек
академиялық талаптарын қанағаттандыратын материалдың берілу жылдамдығын,
кайталаулардың санын және басқа параметрлерді кіргізе алады. Бұл
мультимедиа технологияларының иілгіштігі жөнінді қорытынды шығаруға болады.
Мультимедиа технологиялар ақпараттың көп түрлерін ойша және
гормониялық интегрлеуге мүмкіндік береді. Бұл компьютердің көмегімен
ақпаратты әртүрлі формаларда беруге мүмкіндік береді, олар төмендегідей;
• бейнелер, оған сканирленген фотосуреттер, чертеждар, карталар және
слайдтар кіреді;
• дауыстың дыбыстық жазылуы, дыбыстық эффекттер және музыка;
• видео, күрделі видеоэффектілер.
Білім беруде мультимедианы қолданудың тиімділігін көптеген мысалдармен
көрсетуге болады. Ереже бойынша, әдемі бейнелер немесе анимациялар мен
өтетін презентациялар статикалық текстке қарағанда, визуал тартымды және
олар қажет болған эмоционалдық деңгейді ұстайды, сонымен оқыту тиімділігін
арттырады. Мультимедианы қолдану мектеп жағдайында физика немесе химия
бойынша оқушыларға бір қатар тәжірибелерді көрсетуге мүмкіндік береді.
Мультимедианың көмегімен кеңістікте қозғалуға болады және оқушыларға
сыныптан шықпай – ақ, тарих курсындағы муражай экспонаттарын немесе
археологиялық ескерткіштерін көрсетуге болады. Заманға сай самолеттардың
ұшқыштарын арнайы мультимедиалық тренажерларда сабақ өткізбей дайындау
мүмкін емес, себебі бұл әдіс шынайы жағдайларды және келешек ұшқыштан талап
етілетін интерактивті әсерлесуді моделдейді.
Мультимедианы пайдалану оқушыларға оқыту материалдары мен әр түрлі
жұмыс істеуге мүмкіндік береді – адам матералды қалай оқып үйренетінін,
ақпараттандыру құралдарының интерактивтік мүмкіндіктерін пайдалануын және
өзінің сыныптастарымен бірге қалай жұмыс істейтінін өзі шешеді. Осылайша,
оқушылар білім беру процессінің белсенді қатысушыларына айналады.
Мультимедиа оқыту электронды баспалар және ресурстар мен жұмыс істей
отырып, оқушылар өздерінің қабілеті және талабына сай әсер ете алады. Олар
өздеріне қызық материалды ғана оқиды, оқығанын қанша рет қажет болса, сонша
рет қайталайды, ал бұл дұрыс қабылдауға жеткілікті ықпал етеді. Осылайша,
сапалы мультимедиа баспаларын және ресурстарды қолдану оқыту процесін
оқушылар арасындағы олардың білім алуының өздік стилдеріне және темптеріне
қызығушылығына әлеуметтік және мәдени ерекшеліктеріне қатысты иілгіш болуын
қамтамасыз етеді. Мультимедианы қолдану оқыту процесінің бірнеше
аспектілеріне позитив әсер етеді. Мультимедиа ықпал етеді:
1. Ақпаратты қабылдау және түсіну оқыту сияқты когнитивтік
аспектілерін ынталандыруға;
2. Оқушылардың мотивациясының артуына;
3. Оқушыларда бірінің жұмыс істеу дағдыларын және ұжымдық танымдық
дамуына;
4. Оқушыларда оқуға терең жолмен келуді дамытуға және оқылатын
материалдың терең түсінікті болуын қалыптастыруға;
Бұдан басқа мультимедиа құралдарын білім беруде қолданудың
артықшылықтарын қатарына мыналарды кіргізуге болады:
• Оқыту үдерісінде оқушы қабылдауының бірнеше каналын бірмезгілде қолдану,
оның есебінен бірнеше әртүрлі сезу ағзалары жеткізетін ақпараттық
интеграциясы қолға келтіріледі.
• Күрделі, қымбат немесе қауіпті экспериментті моделдеу мүмкіндігі;
• Процесстерді динамикалық көрсету есебінен абстракт ақпаратты визуалдау;
• Микро және макро дүниелердегі үдерістерді және объектерді визуалдау.
Мультимедиа құралдарын нақты пәндер облысында да, бірнеше пәндер
облысының топтарындағы орналасқан дисциплиналарда оқыту процессін жақсарту
үшін қолдануға болады.
Білім беру жүйесінің эффектілерініне белгілі дәрежеде оқу процесі
жүріп жатқан ортада әсер етеді. Бұл түсінікке оқыту үдерісінің құрылымы
оның шоттары және оңайлығы кіреді (қоғам, кітапханалар, мультимедиалық
ресурс орталықтары, компьютерлік зертханалар және т.с.с. )
Мұндай жағдайда мультимедиа баспалары және ресурстар көп санды мүмкін
болған оқыту құралдарының бірі ретінде қолданылады. Демек, заманға сай
мультимедиа құралдарының дамуы білім беру технологияларын жаңа деңгейде
қолға келтіруге мүмкіндік береді., бұл мақсат үшін ең прогрессивті
техникалық инновациялар қолданылады. Білім беру сферасына кіретін
мультимедиалық құралдардың ең заманға сайы болып әртүрлі модельдеу
құралдары және қызмет көрсетуі технологияларға негізделген, виртуал ақиқат
деп аталатын құралдар табылады. Виртуал объектілер немесе үдерістерге нақты
немесе елестетілетін объект немесе үдерістердің электрондық моделдері
жатады. Виртуал сөзі қағаз және басқа материалдық тасушыларда көрсетілген
білімдік және басқа объектілердің электрондық нұсқаларының сипатын айтып
көрсету үшін қолданылады. Виртуал ақиқат – бұл дыбыстық, көру, тактильды
тағы басқа ақпарат түрлерін беретін және қолданушыға виртуал кеңістікке
кіру елесін тудыратын мультимедиа құралдары. Виртуал ақиқат жүйелері адам
мен орта арасында тура тікелей контактті жүзеге асырады. Олардың ең
жетілгендеріне қолданушы датчиктермен жасалған қолғапты киіп, тек
компьютер жадысындағы объектке қолын тигізе алады. Басқа жағдайларда
экранда бейнеленген нәрсені айналдырып және оны басқа жағынан көруге
болады. Қолданушы ақпараттық костюм ақпараттық қолғап ақпараттық және
очки басқа құралдар мен құралданып виртуал кеңістікке қадам басады.
Осындай мультимедиа құралдарын білім беру жүйесінде қолдану қолданушы
қабылдайтын ақпараттың мағынасы және қабылдау мехонизмін өзгертеді.
Виртуальды ақиқат жүйелерімен жұмыс жасау кезінде, білім беруде ақпаратты
қабылдау кезінде сапалы өзгерістер болады. Бұл жағдайда қабылдау тек көру
және есту арқылы ғана емес, сондай – ақ сезу және иіскеу арқылы да жүзеге
асады. Принципиалды жаңа деңгейде білім берудегі көрнекіліктің дидактикалық
принципиптерін жүзеге асыруда сілтеулер пайда болады. Білім беруде
мультимедиа технологиясына пайдаланудың кеңістіктік ойлауын дамытуда, нақты
шындыққа максимал жақындаған жағдайда мамандардың машықтануын ұйымдастыруда
маңызы зор. Виртуал ақиқат жүйесін медицинада хирургтарды күрделі
операцияларды жүргізуге, ауруларды реабелитациялау мәселелерін шешуге
үйрету үшін қолдануы таң қаларлық жүйе. Виртуал ақиқат берген ақпаратты
түсіну тек тоериялық емес, практикалық болуы да мүмкін, дәлірек айтқанда:
көрнекті – бейнелі немесе көрнекті - әрекетті. Практикалық ойлау тоериялық
ойлаумен салыстарғанда аз тырысуды да талап етеді, ереже бойынша, бейнелік
ақпаратты түсіну символдық ақпаратты түсінуге қарағанда жеңіл. Виртуал
ақпарат технологиясын пайдаланып құрылған электрондық баспалар және
ресурстар оқыту процесінде оқу метериалын жақсы түсіну және меңгеруді
қамтамасыз ете алады. Бірақта виртуал ақиқат жүйесінің деңгейі қанша жоғары
болған сайын, олар жасауға сонша көп еңбектену керек, педагогтар мен
оқушыларға берілетін ақпараттанудың техникалық құралдарының мінсіз болуы
тиіс.
1.2. Мультимедиялық технологияларға сараптама
Мультимедиалық технологияларға сараптама жасамас бұрын, олармен
жұмыс істеу кезіндегі олардың функцияларына сәйкес және оларда жасалатын
немесе құрылатын файлдардың түрлері қандай болуы керек, қандай компьютерлік
мүмкіндік қажет екендігін білу пайдаланушының алдындағы көзге көрінбейтін
қиыншылықтар. Сондықтан біз мультимедиалық технологиялар туралы айтқан
кезде оған қатысы бар бағдарламалық жабдықтардың мүмкіндігіне қарай
жасалатын құралдарды ең төменгі мүмкіндікті қажет ететіндей етіп
жасауымыз қажет. Мултимедиалық бағдарламаларға мәтін, графика, дыбыс, видео
т.б. ақпарат орталары қатынасатын болғандықтан алдын ала оларды кодтау
мәселесін білгеніміз жөн. Мәселен, барлық копьютерде кездесетін қазақша
қаріптердің көріну мүмкіндігінің кемшілігін жою үшін мәтінді кодтаудың
дұрыс стандарттын алдын ала хабарлау керек, міне сонда ғана қаріп
қиыншылығынан шығамыз.
Графикалық мәліметтерді кодтау
Егер үлкейтілген әйнектің көмегімен газетте не кітапта басылған ақ-қара
графикалық кескінді қараса, онда оның раастр деп аталатын, ерекше өрнек
құрайтын өте ұсақ нүктелерден тұратынын көруге болады.
Сызықтық координаталар мен әрбір нүктенің (жарықтың) жеке қасиеттерін
бүтін сандардың көмегімен өрнектеуге болатындықтан, онда раастрлық кодтау
графикалық мәліметтерді беру үшін екілік кодты пайдалануға мүмкіндік
беретінін айтуға болады. Бүгінгі таңда ақ-қара иллюстрацияларды сұр түстің
256 градация нүктелер тіркесі түрінде беру жаппай қабылданған болып
есептеледі, осылайша кез келген нүктенің жарығын кодтау үшін әдетте сегіз
разрядты екілік сан жеткілікті.
Түрлі-түсті графикалық кескінді кодтау үшін кез келген түсті негізгі
құрауыштарға декомпозициялау принципі қолданылады. Мұндай құрауыштар
ретінде үш негізгі түс пайдаланылады: қызыл (Red, R), жасыл (Green, G) және
көк (Blue, B). Іс жүзінде адам көзімен көрінетін, кез келген түсті осы
негізгі үш түсті механикалық араластыру жолымен алуға болады деп есептейді.
Мұндай кодтау жүйесі RGB жүйесі (негізгі түстердің атауларының бірінші
әріптерінен алынған) деп аталады.
Егер әрбір негізгі құрауыш жарығын кодтау үшін күңгірт ақ-қара кескін
үшін қабылданғандай 256 мәннен (сегіз екілік разряд) пайдаланатын болса,
онда бір нүктенің түсін кодтауға 24 разрядты жұмсау керек. Осы жерде кодтау
жүйесі әртүрлі 16,5 млн әр түстің бірмәнді анықталуын қамтамасыз етеді, бұл
шын мәнінде адам көзінің сезгіштігіне жақын. 24 екілік разрядты пайдалана
отырып түсті графиканы беру тәртібі толық түсті (True Color) деп аталады.
Әрбір негізгі түске оны ақ түске дейін толықтыратын қосымша түсті
сәйкес қоюға болады. Негізгі түстің кез келгені үшін, қалған негізгі түс
жұптарының қосындысынан жасақталған түстің - қосымша түс болатынын байқау
қиын емес.
Сәйкес көгілдір (Cyan, C), күлгін (Magenta, M) және сары (Yellow, Y)
түстер қосымша түстер болып табылады. Кез келген түсті жасақтаушы
түзгілерге декомпозициялау принципін тек негізгі түстер үшін ғана емес,
қосымша түстер үшін де пайдалануға болады, яғни кез келген түсті көгілдір,
күлгін және сары түсі жасақтауыштар түрінде беруге болады. Түсті осындай
әдіспен кодтау полиграфияда қабылданған, бірақ полиграфияда тағы төртінші
қара бояу (Black, K) пайдаланылады. Сондықтан, берілген кодтау жүйесі төрт
әріппен CMYK (қара түс К әрпімен белгіленеді, себебі В әріпімен көк түс
белгіленген) белгіленеді, және түсті графиканы беру үшін бұл жүйеде 32
екілік разряд болуы керек. Мұндай тәртіп те толық түсті (True Color) деп
аталады.
Егер әрбір нүктенің түсін кодтау үшін пайдаланылатын екілік разрядтың
санын азайтса, онда мәліметтердің көлемін қысқартуға болады, бірақ бұл
жерде кодталатын түстер ауқымы едәуір қысқарады. Түсті графиканы 16
разрядты екілік сандармен кодтау Hіgh Color тәртібі деп аталады.
Түс жайындағы ақпаратты мәліметті сегіз биттің көмегімен кодтау кезінде
тек қана 256 түс реңін беруге болады. Түсті кодтаудың мұндай әдісі
тізгілік әдіс деп аталады. Бұлай аталу мәні мынада: адам көзі көретін
түстер өрісін түгел беру үшін 256 мән мүлде жеткіліксіз болғандықтан,
раастрдың әрбір нүктесінің коды түстің өзін емес, тек оның қайдағы бір
палитра деп аталатын анықтама кестесіндегі тізгісін өрнектейді. Әрине, бұл
палитра графикалық мәліметтерге қолданылуы керек – онсыз экранда немесе
қағазда ақпаратты қайта шығару әдістерін қолдануға болмайды (яғни, әрине,
пайдалануға болады, бірақ мәліметтердің толымсыздығынан алынған ақпарат
ойдағыдай болмайды: талдағы жапырақ қызыл, ал аспан – жасыл болуы мүмкін).
Дыбыстық ақпаратты кодтау
Дыбыстық ақпаратпен жұмыс істеу тәсілдері мен әдістері есептеу
техникасына едәуір кеш енгізілді. Оған қоса дыбысжазбалардың сандық,
мәтіндік және графикалық мәліметтерден айырмашылығы, олардың сондай ұзақ та
тексерілген кодтау тарихы болған жоқ. Нәтижесінде дыбыстық ақпаратты екілік
кодпен кодтау әдістері стандарттауға келмейді. Көптеген жеке компаниялар
өздерінің корпоративті стандарттарын жасап шығарды, бірақ, жалпылама айтар
болсақ, онда екі негізгі бағытты атап айтуға болады.
FM (Frequency Modulatіon) әдісі теориялық тұрғыда кез келген күрделі
дыбысты әртүрлі жиіліктегі, әрқайсысы дұрыс синусоиданы беретін қарапайым
гармониялық сигналдардың тізбегіне жіктеуге болатынына негізделді. Демек,
дыбыс сандық параметрлермен, яғни, кодпен сипатталуы мүмкін. Табиғатта
дыбыстық сигналдардың үзіліссіз спектрі бар, яғни, олар аналогтық болып
табылады. Оларды гармониялық қатарға жіктеуді және дискретті цифрлық
сигналдар түрінде беруді арнайы құрылғылар - аналогты-цифрлық
түрлендіргіштер (АЦТ) орындайды. Сандық кодпен кодталған дыбысты жаңғырту
үшін кері түрлендіруді цифрлы-аналогты түрлендіргіштер (ЦАТ) орындайды.
Мұндай түрлендірулер барысында кодтау әдісі салдарынан ақпараттың жоғалуы
сөзсіз, сондықтан, дыбысжазба сапасы әдетте айтарлықтай болмайды және
электрондық музыкаға тән болуымен қарапайым электромузыкалық аспаптың дыбыс
шығару сапасына сәйкес келеді. Сонымен қатар, берілген кодтау әдісі өте
ықшам кодпен қамтамасыз етеді сондықтан да есептеу техника құралдарының
ресурстары жеткіліксіз болған жылдардың өзінде де ол қолданыс тапты.
Кесте-толқындық (Wave-Table) синтез әдісі техника дамуының қазіргі
деңгейіне жақсы сай келеді. Егер жеңілдетіп айтатын болсақ, онда әртүрлі
музықалық аспаптар жиыны үшін әйтеуір бір жерде алдын ала дайындалған
кестеде дыбыс үлгілері сақталады. Техникада мұндай үлгілерді сэмплама деп
атайды. Сандық кодтар аспап түрін, оның үлгісінің нөмірін, үнінің
биіктігін, дыбыстың ұзақтығын және қарқындылығын, оның өзгеру динамикасын,
дыбыс шығарылатын ортаның кейбір параметрлерін, және дыбыстың
ерекшеліктерін сипаттайтын басқа да параметрлерін өрнектейді. Үлгі ретінде
“шын” дыбыстар қолданғандықтан, синтез нәтижесінде алынған дыбыс сапасы
өте жоғары және нақты музыкалық аспаптардың дыбыс шығару сапасына
жуықтайды.
Мулитимедиалық технологияларға келесі бағдарламалық жабдықтарды
жатқызатын болсақ, онда олардың мүмкіндіктері мен атқара алатын
қызметтеріне азды-көпті тоқтала кеткенді жөн көрдік.
Macromedia Flash технологиясы
Ақпараттық коммуникациялық технологиялардың қарқынмен дамып,
күнделікті тұрмысқа енуіне байланысты соңғы кездері WEB беттерін құруға
деген деген қызығушылықтың арта түскені белгілі. Қазіргі уақытта осы
мақсатта пайдаланылатын қуатты технологиялардың бірі - Macromedia Flash
технологиясы болып табылады.
Macromedia Flash технологиясы алдыңғы кезекте бейнелерді анимациялау
үшін кеңінен қолданылатын, білім беру саласында электронды оқу құралдарын
жасауда, сонымен қатар, күрделі интерактивті схемалар навигациясын,
динамикалық WEB түйіндерді, мультсериалдарды, ойындарды, музыкалық видео,
ойнатқыштарды құру үшін жиі пайдаланылады.
Соңғы кездері білім беру саласындағы өзекті мәселелердің бірі – ауқымды
телекоммуникациялық ақпараттық кеңістікте білім беру саласының жағдайларын
көрсету болып табылады. Осыған байланысты Macromedia Flash технологиясы әр
саладағы дизайнерлердің де назарын өзіне аударуда. Flash технологиясының
көмегімен WEB беттері файлдарының өлшемін айтарлықтай кішірейтуге және
басқа программалардың көмегімен құруға келмейтін әсерлерді қолдануға
болады.
Бүгінгі таңда мұндай технологияларға оқушылардың, студенттердің, тіпті
жалпы пайдаланушылардың сұранысы арта түсуде.
3ds Max бағдарламасы
Қазіргі кезде зерттеу тәжірбиесінде бұрын мүмкін болмаған өз
формасымен, құрылымымен және жалпылама талдау мүмкіндігін беретін
ақпараттарды пайдалануға болады. Ол адамның түрлі қызмет ету салаларына
компьютерді, ақпаратты өңдеу және берудің қазіргі таңдағы жаңа құралдарын
енгізуімен сипатталады.
Барлығы да өндіріске және тауар тұтынуға бағытталған индустриялдық
қоғаммен салыстырғанда ақпараттық қоғамда интелект пен білімге сұраныс
мол, бұл өз кезегінде ақылмен атқарылатын жұмыстың үлесін арттырады. Заман
талабына сай мұндай қоғамда жасалынатын бағдарламалардың барлығы да үш
өлшемді кеңістіктің графикалық анимациясымен көркемделеді және оқыту
жүйесінің үрдісіне осындай мүмкіндіктермен жабдықталған қолданбалы
бағдарламаларды енгізу керек. Бұл үрдіс әлемнің барлық елдерінде жүріп
жатыр. Үш өлшемді кеңістіктік мүмкіндігі бар графикалық редакторларды
пайдаланып бағдарламалар құру оның көрнісін әсерлейді, көркем етеді.
Компьютерлік технологиялардың дамуы қазіргі қолданыстағы барлық
дерлік қолданбалы бағдарламалар да кездеседі немесе олардың бүкіл
құрылымына қатыса алады. Ондай технологиялардың бірі бағдарламасы. Және де
мұндағы кескіндер үш өлшеммен анықталады, сондықтан да бұл ортадағы
орындалған жұмыс нәтижесі өз кезегінде көркем болып шығатындығы сөзсіз.
3ds max бағдарламасы әр уақытта дамып отыратын бағдарлама. Жалпы
адамзат айналасындағы құбылыстарды көшіру арқылы дамып отырады. Дәл осы
жолмен 3ds max бағдарламасы да дамып отыр әрбір шыққан жаңа нұсқаның
құрамына көптеген аспаптар кіреді. Оларға тағы да бір қатар қосымшалар
қосылады. Яғни, дамыған бағдарлама жасаудың барлық мүмкіндіктері бар. 3ds
max көптеген жаңа жабдықтармен қамтамасыз етілген. Оларға мысалы мыналарды
жатқызуға болады: тез көрсетушілік терезесі, Active Shade және Render
Elements бұрылушы панелі. Бұдан да өзге қосымшалар 3ds max мүмкіндіктерін
одан да бетер қызығырақ етеді.
Адамның даму үдерісі – оның мүмкіндіктерінің үнемі жетіліп отыруы.
3ds max-ты жасаушыларда дәл принциппен жүріп келеді. Кері кинематика
жабдықтары және параметрлерді тасымалдау сияқты мүмкіндіктері бар. Осының
арқасында уақыт ағынымен бірге 3ds max қызметі де жетіліп отырады. Көптеген
жаңа мүмкіндіктермен қатар өзіне тағы да қазіргі таңда бар мүмкіндіктерді
де қосады.
Осындай бағдарламалардың құрамына кіргізуге болатын, мүмкіндігі мол,
жоғарыда аты аталған бағдарламалық жабдықтардың біразының мүмкіндіктерін
өзіне сіңіре алатын, яғни олардың көптеген мүмкіншіліктерін еш қиындықсыз
өзі-ақ жасауға ыңғайлы видео редакторлар да бар. Сондай бағдарламалық
жабдықтардың бірі ретінде Pinnicle Studio 9 бағдарламасын айтуға болады.
Біздің келесі тарауымыз осы бағдарламаны оқытудың әдістемесіне арналады.
ІІ тарау. Pinnicle Studio 9 видео редакторын оқытудың әдістемесі
Studio көмегімен фильмдер жасау үш кезеңнен тұрады:
2.1. Басып алу
Жинақ бейнематериалын ПК қатаң дискісіне ендіру қажет. Ақпарат көздері
ретінде ұқсас бейнемагнитофондар (стандартты 8 мм, VHS және т.б.), сандық
бейнемагнитофондар (DV Digital 8), сондай-ақ нақты уақытта теле
камерадан, бейне камерадан немесе веб-камерадан алынған бейнесигнал
қолданылуы мүмкін.
Басып алу режимі 2 тарауда қарастырылған. Бейнекөріністерді басып алу.
Басып алу режиміндегі көрініп тұрған басқару құралдары мен элементтері,
сандық немесе ұқсас аппараттық аспаптарына байланысты әртүрлі.
Сандық басып алу
Сандық бейнекөздер үшін басып алу режиміндегі экран мынадай түрде болмақ:
Экранның жоғарғы сол жағында орналасқан Альбом, басып алынған бейнелерді
білдіретін белгілерді құрайды. Жоғарғы оң жақта орналасқан ойнатқыш, басып
алынған бейнематериалды көруге және басып алу процесін бақылап отыруға
мүмкіндік береді. Ойнатқыш көрсеткіші басып алынған бейненің нақты
ұзындығы мен басып алу кезінде жазылмай қалған кадрлар санын көрсетеді
(әдетте нөл).
Сол жақ төмен жақтағы бейнекамера контроллері, дисплейдегі жолақты
есептеуші мен жолақты жылжыту механизмі жұмысын басқаратын элементтерді
теретін қосу құрылғысы орналасқан. Күйтабақ өлшеуіші сол жақ төменде
күйтабақта қалған бос орынды көрсетеді. Сондай-ақ басып алуды бастаушы
және басып алу параметрларын орнату батырмалары бар. Күйтабақты
өлшеуіші мен бейнекамералар контроллер салалары келесі беттерде толық
сипатталады.
Аналогтық басып алу
Альбом, ойнатқыш, аналогтық және сандық басып алуға қолданылады, сондықтан
басып алу кезінде аналогтық көзден экранның жоғарғы жартысы көрсетілген
және жоғарыда сипатталған сандық ақпарат көздерінен еш айырмашылығы жоқ.
Бірақ, экранның төменгі жағы мүлдем басқаша. Мұнда басып алу кезіндегі
дыбыс пен бейне деңгейлерін орнататын екі жарқылдаған панель, күйтабақ
өлшеуіштің екінші нұсқасы пайда болады.
Сандық және аналогтық басып алуды салыстыру
Қысқасы, сандық және аналогтық қалыптастыру мүмкіндіктерінің негізгі екі
айырмашылықтары бар:
• Сандық панель бейнекамера қызметіндегі жолақты жылжыту немесе
бейнекамера контроллер көмегімен бейнемагнитофонды басқаруға мүмкіндік
береді.
• Аналогтық панель басып алу кезінде дыбыс деңгеймен бейнені қарқынды
өзгертуге мүмкіндік береді.
Күйтабақ өлшеуіші
Күйтабақ өлшеуіші басып алу күйтабағындағы кеңістік көлемін сандай және
сызбалай көрсетеді. Сондай-ақ ол кеңістіктегі мүмкін болатын бейне ұзындығы
мен басып алынған бейненің сапасын көрсетеді. Басып алынғандар сапасы,
басып алудың кейбір құрылғыларына арналған күйтабақ өлшеуіш параметрлары
шаблондар батырмасы көмегімен немесе арнайы орнату жолдарымен
таңдалынады.
Сандық (Сол жақ) және аналогтық көздерден басып алу кезіндегі күйтабақ
өлшеуіш. Басып алу процесіндегі бейне және дыбыс деңгейлерін
қалыптастыратын панелдерді шығару үшін жақтаудан аналогтық нұсқадағы
қалталарды басыңыз.
Бастау батырмасы күйтабақ өлшеуіштегі басып алуды бастайды және басып
процесін тоқтатады. Операцияларды орындау кезінде батырманың атауы басып
алуды тоқтату болып өзгереді.
Басып алынған бейне мына каталогта сақталады:
C:\My Documents\Pinnacle Studio\Captured Video
Басып алынған каталогты орнату.
Басып алынған бейнені басқа каталогқа сақтау үшін файлды папка
батырмасын басыңыз. Сонда бейнеге арналған папка және файл таңдаңыз
деген диалогтық терезе пайда болады. Көрсетілген папка басып алынған
бейнені осы және алдағы сеанстарға сақтау үшін қолданылады. Келесі
басып алынған бейнені сақтау кезінде файлдың аты ретінде атау ұсынылады.
Бейне басып алу
Бейнекамера контроллері
Бұл жолақты жылжыту қызметі элементтерін басқару панелі, егер басып алу
сандық бейне ақпарат көзінен көшірілсе, басып алу режимінде пайда болады.
(аналогтық құрылғыны басқару және оған сигналдар беру, қолмен орындалуы
керек)
Бейнекамера контроллері мен жолақты жылжытуды басқару элементтері үлкен
планмен берілген. Есептеуіш терезесіндегі басқару батырмалар үстінде жолақ
позициясы, сондай-ақ бейнекамера қызметіндегі жолақты жылжытушы режимі
көрсетіледі.
Солдан оңға қарай, жолақты жылжыту қызметін басқару батырмалары мыналар
болып табылады: Аяқтау, артқа керісінше жылдам айналдыру, қосу,
алдығажылдам алдыға айналдыру және тоқтата тұру.
Кадрдың арты және кадрдың алды батырмалары арқылы керек кадрларды дәл
таңдап алуға мүмкіндік туады. Бұл екі батырма құрылғының тоқтап тұрған
режимінде ыңғайлы.
Басып алу процесі
Studio аппараттық құралдары сандық және аналогтық ақпарат көздерінен
сіздің жабдығыңызға байланысты бейне көрініс баса алады:
• DV бейнекамерасы, OHCI-мен біріккен IEEE-1394 (FireWire) портына
жалғанған MicroMV немесе Digital8.
Басып алу құрылғысын таңдау үшін
1. Менюден Орнату, Ақпарат көзі батырмаларын таңдаңдар.
Ақпарат көзі параметрлары панелі пайда болады.
2. Керекті құрылғылар тізіміндегі бейне және аудио саласындағы басып алу
құрылғысы мен ОК батырмасын басыңдар.
Ақпарат көзі параметрлары туралы толық мәліметтерді Ақпарат көздері
панелдерін орналастыру бөлімінде қараңыздар.
Бейнені басып алуды орындау үшін не керек:
1. Сіздің жабдығыңыздың дұрыс қосылғандығын тексеріп алыңыз.
Сандық басып алу үшін (DV немесе MicroMV) сіздің бейнекамераңыз немесе
бейнемагнитофоныңыз 1394ПК портына жалғануы тиіс. Аналогтық бейнені басып
алу үшін бейне ақпарат көзін композиттік кіруге немесе S-Video басып
алу құрылғысындағы қосуды басыңыз. Өзіңіздің басып алу құрылғысындағы
ақпарат көзі дыбысын қосыңыз, басқа жағдайда дыбыс платасындағы ПК-ға
қосыңыз.
2. Егер сіз басып алу режиміне кірмесеңіз, экранның жоғарғы бөлігіндегі
басып алу батырмасын басыңыздар. Сонда басып алу интерфейс режимі пайда
болады.
3.Күйтабақ өлшеуіш саласынан басып алудың керекті параметрін таңдап
алыңыздар. Егер детальды орнатудың қажет болса, күйтабақ өлшеуіші
параметрлеры батырмасын, басып алу параметрлары панелін____ашушы DV-басып
алу орындау кезінде күйтабақ кеңістігін толық сапасын басыңыз. Егер сіз
аяқталған фильмді күйтабаққа (VCD, S-VCD немесе DVD), DV емес MPEG
форматындағы басып алуды толық сапасымен орындауға болады.
Аналогты басып алу үшін, қалаған сапаңыз жоғары болған сайын басып
алынған бейне файлы да үлкен болатынын ұмытпаңыздар. Арықарай бұл
параметрларға түсініктемелерді Сандық басып алу және Аналогты басып
алу бөлімдерінен оқыңыздар.
4. Күйтабақты өлшеуіштегі басып алуды бастау батырмасын басыңдар. Сонда
Бейнені басып алу диалогты терезесі пайда болады.
5. Басып алынған бейне үшін файл атын құрыңыздар немесе ұсынылған
атауды алыңыз. Қосымша басып алынған бейненің ең үлкен ұзындығын
көрсетуіңізге болады.
Көріністерге бөлу
Көріністерді автоматты түрде бөлу – бұл Studio басты ерекшелігі.
Басып алу процесінде Studio автоматты түрде бейненің жоғарғы жағында
бөлінулер байқалады және оны көріністерге бөледі. Бейнекөріністер
альбомы бөлімінде әр байқалған көрініске арналған жаңа белгі құрылады.
Қолданылған басып алу құрылғысына байланысты көріністерге бөлінеді
немесе басып алу процесі нақты уақыт ішінде жасалады немесе басып алу
аяқталғаннан кейін лезде орындалады. Көріністерге бөлуді салалар
параметрлары көмегімен жасауға болады
Басып алу уақытындағы ақпарат көзі (Орналастыру, Ақпарат көзі) параметрлары
панельдерін бөлу.
Көріністерге бөлу параметрларының барлығы бейне ақпарат көздеріне
қолайлы емес. Орнатуға қолданылмайтын параметрлар, диалогты терезеде
пайдалануға қолайсыз болып қала береді.
Төрт мүмкіндігі бар:
• Автоматты (түсіру уақыты бойынша).
Бұл параметр тек DV-көзінен басып алу кезінде қолайлы болмақ. Studio
басып алу кезінде жолақтағы уақыт белгілерін бақылап отырады және
бөліктерді байқап, жаңа көріністі бастайды.
• Автоматты (мазмұны бойынша).
Studio бейне мазмұнындағы өзгерістерді көріп отырады, көріністердегі
айтарлықтай өзгерістерді байқаса жаңа көріністер құрады. Бұл функция
тұрақсыз жарықтандыру кезінде нашар жұмыс жасауы мүмкін. Мысалы, бейне
жарығы жарқ-жұрқ еткен түнгі клубта түсірілсе, онда әр жарық ұшқыны
жаңа көріністің пайда болуына әкелуі мүмкін.
• Әр X секунд сайын жаңа көрініс құру.
Studio таңдалынған ара қашықтықпен жаңа көріністер құрады. Бұл өте ұзақ
бейнежазбалардағы сюжеттерді бөлудегі тиімді әдіс.
• Көріністерге қолмен бөлу.
Егер басып алу процесін бақылағыңыз келсе, көрініс бөліктерін өздігіңізше
шешкіңіз келсе, осы мүмкіндікті таңдаңыз. Басып алу кезінде көріністерді
бөлу керек болса, [бос орын] клавишін басыңыз.
Сандық басып алу.
Бұл бөлімде DV-ақпарат көзінен 1394 порты (бейнекамералар немесе
бейнемагнитофон) көмегімен алынған басып алу туралы мәліметтер бар.
Аналогты құрылғыдан басып алу Аналогты басып алу бөлімінде
сипатталған.
Жартылай және толық сапа
Studio DV-құрылғысынан DV-форматымен басып алу кезінде, алдын-ала
(SmartCapture) немесе толық басып алу сапасын таңдап ұсынылады. Толық
сападағы сығымдаудың екі түрі бар: DV және MPEG.
Келесі беттерде DV-басып алуға арналған сапа нұсқалары толықтай
сипатталған. Бұл бөлім дыбыс деңгейін және бейнені сандық басып алуды
орналастыру туралы ескертумен аяқталады.
SmartCapture. Басып алудың алғы сапасы
SmartCapture – бұл Studio-ның ең керемет функциясы. Бұл DV- бейне
жолағынан қатаң дискінің аз кеңістігін қолдана отырып сапасы нашарлаған
бейнені файлға басып алуды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. SmartCapture
басып алынған эпизодтарды таңдаудың орнына қатаң дискіге барлық
жолақты басып алуға мүмкіндік береді. Фильмді редакциялау кезінде осы
материалмен жұмыс жасауға алдын-ала сапаны қолдануға болады. Фильм
аяқталып шығарылуға дайын болғанда, Studio алдын-ала сапамен орындалған
барлық клиптерді, қайтадан басып алуды жүзеге асырады, басып алынған
бейнематериалды орналасқан жерін анықтау үшін ақпарат көзін автоматты
басқару. Бұл сапасы нашар бейне фильмнің соңғы сапасына әсер етпейді.
Алдын-ала басып алынған сапа көріністер альбомда пунктирлік шекарамен
белгіленеді.
Бейнені басып алу
Басып алу – бейне көзінен бейне импорттау процесі, мысалы, бейнекамерадан,
жұмыс компьютеріндегі қатаң дискідегі файлға жазу. Басып алынған
файлдағы клиптер Studio-да редакцияланған фильмдердің компоненттері
ретінде қолданылады. Басып алынған файлдар Studio альбомындағы
редакциялау режимінде ашылуы мүмкін.
Басып алу–бейнематериалды қолдану кезіндегі бірінші қадам. Studio сандық
(DV, MicroMV) бағдарламалары, сондай-ақ бейне көздері арқылы басып алу
қызметі орындалуы мүмкін.
Басып алу режиміне қосу
Басып алудың бірінші қадамы экранның жоғарғы жағындағы басып алу
бастырмасының жанындағы Studio режиміне қосу болып табылады.
Сондай-ақ басып алу режимі интерфейсі пайда болады, осы арқылы бейнені
басып алуды қалыптастырып және орындауға мүмкіндік болады. Интерфейс
детальдары ұқсас және сандық бейнекөздерінен айырмашылығы бар.
Басып алу ИНТЕРФЕЙС РЕЖИМІ
Басып алу режиміндегі көрініп тұрған басқару құралдары мен элементтері,
сандық немесе ұқсас аппараттық аспаптарына байланысты әртүрлі.
Сандық басып алу
Сандық бейнекөздер үшін басып алу режиміндегі экран мынадай түрде болмақ:
Экранның жоғарғы сол жағында орналасқан Альбом, басып алынған бейнелерді
білдіретін белгілерді құрайды. Жоғарғы оң жақта орналасқан ойнатқыш, басып
алынған бейнематериалды көруге және басып алу процесін бақылап отыруға
мүмкіндік береді. Ойнатқыш көрсеткіші басып алынған бейненің нақты
ұзындығы мен басып алу кезінде жазылмай қалған кадрлар санын көрсетеді
(әдетте нөл).
Сол жақ төмен жақтағы бейнекамера контроллері, дисплейдегі жолақты
есептеуші мен жолақты жылжыту механизмі жұмысын басқаратын элементтерді
теретін қосу құрылғысы орналасқан. Күйтабақ өлшеуіші сол жақ төменде
күйтабақта қалған бос орынды көрсетеді. Сондай-ақ басып алуды бастаушы
және басып алу параметрларын орнату батырмалары бар. Күйтабақты
өлшеуіші мен бейнекамералар контроллер салалары келесі беттерде толық
сипатталады.
Аналогтық басып алу
Альбом, ойнатқыш, аналогтық және сандық басып алуға қолданылады, сондықтан
басып алу кезінде аналогтық көзден экранның жоғарғы жартысы көрсетілген
және жоғарыда сипатталған сандық ақпарат көздерінен еш айырмашылығы жоқ.
Бірақ, экранның төменгі жағы мүлдем басқаша. Мұнда басып алу кезіндегі
дыбыс пен бейне деңгейлерін орнататын екі жарқылдаған панель, күйтабақ
өлшеуіштің екінші нұсқасы пайда болады.
Сандық және аналогтық басып алуды салыстыру
Қысқасы, сандық және аналогтық қалыптастыру мүмкіндіктерінің негізгі екі
айырмашылықтары бар:
• Сандық панель бейнекамера қызметіндегі жолақты жылжыту немесе
бейнекамера контроллер көмегімен бейнемагнитофонды басқаруға мүмкіндік
береді.
• Аналогтық панель басып алу кезінде дыбыс деңгеймен бейнені қарқынды
өзгертуге мүмкіндік береді.
Күйтабақ өлшеуіші
Күйтабақ өлшеуіші басып алу күйтабағындағы кеңістік көлемін сандай және
сызбалай көрсетеді. Сондай-ақ ол кеңістіктегі мүмкін болатын бейне ұзындығы
мен басып алынған бейненің сапасын көрсетеді. Басып алынғандар сапасы,
басып алудың кейбір құрылғыларына арналған күйтабақ өлшеуіш параметрлары
шаблондар батырмасы көмегімен немесе арнайы орнату жолдарымен
таңдалынады.
Сандық (Сол жақ) және аналогтық көздерден басып алу кезіндегі күйтабақ
өлшеуіш. Басып алу процесіндегі бейне және дыбыс деңгейлерін
қалыптастыратын панелдерді шығару үшін жақтаудан аналогтық нұсқадағы
қалталарды басыңыз.
Бастау батырмасы күйтабақ өлшеуіштегі басып алуды бастайды және басып
процесін тоқтатады. Операцияларды орындау кезінде батырманың атауы басып
алуды тоқтату болып өзгереді.
Басып алынған бейне мына каталогта сақталады:
C:\My Documents\Pinnacle Studio\Captured Video
Басып алынған каталогты орнату.
Басып алынған бейнені басқа каталогқа сақтау үшін файлды папка
батырмасын басыңыз. Сонда бейнеге арналған папка және файл таңдаңыз
деген диалогтық терезе пайда болады. Көрсетілген папка басып алынған
бейнені осы және алдағы сеанстарға сақтау үшін қолданылады. Келесі
басып алынған бейнені сақтау кезінде файлдың аты ретінде атау ұсынылады.
Бейне басып алу
Бейнекамера контроллері
Бұл жолақты жылжыту қызметі элементтерін басқару панелі, егер басып алу
сандық бейне ақпарат көзінен көшірілсе, басып алу режимінде пайда болады.
(аналогтық құрылғыны басқару және оған сигналдар беру, қолмен орындалуы
керек)
Бейнекамера контроллері мен жолақты жылжытуды басқару элементтері үлкен
планмен берілген. Есептеуіш терезесіндегі басқару батырмалар үстінде жолақ
позициясы, сондай-ақ бейнекамера қызметіндегі жолақты жылжытушы режимі
көрсетіледі.
Солдан оңға қарай, жолақты жылжыту қызметін басқару батырмалары мыналар
болып табылады: Аяқтау, артқа керісінше жылдам айналдыру, қосу,
алдығажылдам алдыға айналдыру және тоқтата тұру.
Кадрдың арты және кадрдың алды батырмалары арқылы керек кадрларды дәл
таңдап алуға мүмкіндік туады. Бұл екі батырма құрылғының тоқтап тұрған
режимінде ыңғайлы.
Басып алу процесі
Studio аппараттық құралдары сандық және аналогтық ақпарат көздерінен
сіздің жабдығыңызға байланысты бейне көрініс баса алады:
• DV бейнекамерасы, OHCI-мен біріккен IEEE-1394 (FireWire) портына
жалғанған MicroMV немесе Digital8.
Басып алу құрылғысын таңдау үшін
1. Менюден Орнату, Ақпарат көзі батырмаларын таңдаңдар.
Ақпарат көзі параметрлары панелі пайда болады.
2. Керекті құрылғылар тізіміндегі бейне және аудио саласындағы басып алу
құрылғысы мен ОК батырмасын басыңдар.
Ақпарат көзі параметрлары туралы толық мәліметтерді Ақпарат көздері
панелдерін орналастыру бөлімінде қараңыздар.
Бейнені басып алуды орындау үшін не керек:
1. Сіздің жабдығыңыздың дұрыс қосылғандығын тексеріп алыңыз.
Сандық басып алу үшін (DV немесе MicroMV) сіздің бейнекамераңыз немесе
бейнемагнитофоныңыз 1394ПК портына жалғануы тиіс. Аналогтық бейнені басып
алу үшін бейне ақпарат көзін композиттік кіруге немесе S-Video басып
алу құрылғысындағы қосуды басыңыз. Өзіңіздің басып алу құрылғысындағы
ақпарат көзі дыбысын қосыңыз, басқа жағдайда дыбыс платасындағы ПК-ға
қосыңыз.
2. Егер сіз басып алу режиміне кірмесеңіз, экранның жоғарғы бөлігіндегі
басып алу батырмасын басыңыздар. Сонда басып алу интерфейс режимі пайда
болады.
3.Күйтабақ өлшеуіш ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
І тарау. Компьтердің мультимедиялық мүмкіндіктер және
мультимедиалық технологияларға сараптама
1.1. Білім берудегі мультимедиа ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...5
1.3. Мультимедиялық технологияларға сараптама ... ... ... ... ... .11
ІІ тарау. Pinicle Studio 9 видео редакторын оқытудың әдістемесі.
2.1. Басып
алу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..15
2.2.
Редакциялау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... 29
2.3. Фильмді
шығару ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
91
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... .97
Қосымша. Оқытудың электрондық құралын жасау және пайдалану
әдісі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... .98
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...1
01
Кіріспе
Мультимедиа жүйесінің пайда болуы адам қызметінің көптеген салаларына
төңкеріс әкелді. Мультимедиа технологиясын кең қолдану саласының бірі білім
беру саласы, өйткені мультимедиаға негізделген электронды басылымдар мен
қорлар, көптеген жағдайда білім берудің тиімділігін арттыруға қабілетті.
Сынақ келесілерді анықтады: оқушы материалды ауызша айтқанда бір минут
ішінде мың шартты бірліктегі ақпаратты қабылдау мен өңдеуге қабілетті
келеді екен, ал көру мүшелерін іске қосқанда, бұл көрсеткіш 100 мың
бірлікке дейін жетеді
Мультимедиадағы оқытудың электронды басылымдары мен қорларында жұмыс
істей отырып, оқушылар өзінің оқыту процесіне тікелей әсер ете алады,
өзінің жеке қабілеті мен артықшылықтарына орай біржүйеге келтіреді. Олар
тек өздерін ғана қызықтырған материалды зерделейді, оқиды, алған
мәліметтерді өзіне қанша рет керек болса, сонша рет қайталайды, ал бұл өз
кезегінде дұрыс қабылдау шыңына апарады.
Сонымен, сапалы мультимедиа басылымдары мен қорларын қолдану, оқушылар
арасындағы түрлі мәдени, әлеуметтік қатынас бойынша, олардың жеке стилі мен
оқу қарқыны, олардың жеке мүдделері бойынша оқу барысын икемді қолдануға
мүмкіндіктер туғызады.
Мультимедианы қолдану оқу процесінің бірнеше аспектілеріне бірден оң
әсер береді. Мультимедиа әсер етеді:
1. Ақпаратты ұсыну мен қабылдау сияқты оқу аспектлеріне
ынталандырады;
2. Оқушылардың уәждемесін көтереді;
3. Өзара бірге жасайтын жұмыстардың дағдыларын дамытады және
оқушылардың ұжымдық түсініктерін, сапасын жетілдіреді;
4. Оқушылардың оқуға деген терең ынтасы өз кезегінде оқылатын
материалды терең түсінуге қалыптастыруын тудырады.
Мультимедианы қолдану оқушыларға оқу материалдарын қалауынша
пайдалануға мүмкіндік береді, яғни адам материалды қалай меңгеруді,
ақпараттандыру құралдарының белсенді мүмкіндігін қалай қолдануды, өзінің
жұмысын өз тобындағылармен бірге қалай жүзеге асыруды тек қана өзі шешеді.
Осы себепті оқушылар оқу-ағарту барысының белсенді оқушысы болып шығады.
Сонымен қазіргі заманғы мультимедиа құралдарын дамыту білім беру
технологиясын жаңы деңгейде іске асыруға мүмкіндік береді, осы мақсаттарға
ең алдыңғы қатарлы техникалық жаңартпашылықтарды қолданады, ал ол сан түрлі
ақпараттарды беру мен өңдеуге мүмкіндік туғызады. Білім беру саласына енген
қазіргі заманғы мультимедиа құралдарының бірі үлгілеудің түрлі құралдар
олардың іс-қимыл жасауы ауаны шындық деген атты алған технология негізінде
жатыр.
Түлектік жұмыстың мақсаты:
- Pinnacle Studio бағдарламасын оқытуға арналған әдістемелік құрал
дайындау;
- Pinnacle Studio бағдарламасын оқытудың мультимедиалық электрондық
оқулығын дайындау.
1.1. Білім берудегі мультимедиа
Әр жыл сайын эффективті және таралған білімдік электрондық баспалар
мен ресурстарға негізделген ақпараттық технологиялардың аймағы айқындала
түсуде. Ондай технологиялардың бірі мультимедиа технологиясы болып
табылады. Осыған байланысты электрондық баспалар және ресурстарды оларды
жасау және қолдану тәсілдерін бөлшектеп, қарастырудан бұрын ОЭБ – ны өңдеу
және қолдану негізінде жататын ақпараттық технологиялармен танысқан ақылға
сай келеді.
Демек, мультимедиа. Компьютерлік аппараттық қамтамасыз етуде
сипаттамалық ерекшелігі өңдеу мүмкіндігі және компьютерлік техниканың даму
көзқарасы бойынша салыстырғанда жаңа болып есептелетін әртүрлі типтегі
ақпараттарды беруге болатын құралдар бөлінеді. Шыныменде соңғы жылдары
осындай құралдар санына мультимедиа құралдары деген атқа ие болған жазу
үшін және дыбыс шығару, фото және видио бейнелер үшін құралдар кіргізілген.
Егер жақын аралықта тиісті сандық өңдеу үшін құрылымдар пайда болып, кең
таралса, осы құрылымдарды мультимедиа құралдарына жатқызылады.
Мультимедиа құралдарының спецификациясын ақпараттық түрлерін және оны
беру тәсілдерін білмей түсінуге болмайды. Оқытудағы электрондық баспалар
мен ресурстарды оқып үйрену үшін мәні зор ақпаратты классификациялаудың тек
негізгі аспектілеріне тоқталамыз. Ақпаратты классификациялауға болатын
критерийлердің бірнешесі бар. Бірінші критерий түрінде көру, есту, сезу,
дәмін тарту, сияқты адамның ақпаратты қабылдау кең таралған бөлудің
принципін қолдануға болады. Оқыту электрондық баспалар мен ресурстарды оқып
үйренудің көз қарасы бойынша компьютерлік және коммуникациялық техникамен
жұмыс істегенде мүмкін болатын, адамға ақпараттық әсер ету түрлерін ғана
қарастырған дұрыс болады. Осылайша, барлық ақпаратты қабылдау түрлері
бойынша негізгі үш группаға бөледі:
1. Адам көзімен қабылданатын ақпарат, ол көздік немесе визуалдық ақпарат
деп аталады. Бұл ақпаратқа текст, графикалық бейнелер және суреттер,
фотографиялар, мультифильмдер, видеофильмдер жатады.
2. Дыбыстық ақпарат деп аталатын адамның есту аппаратымен қабылданатын
ақпарат. Бұл ақпаратқа у – шулар, әуендер, сөз жатады.
3. Сенсорлық немесе тактильдың ақпарат деп аталатын, арнайы техникалық
құралдармен жұмыс істегенде адамның сенсорлық жүйесімен қабылданатын
ақпарат.
Ақпараттың аталған түрлерін басқа критерийлері бойынша да жіктеуге болады.
Олардың бәрі адамның ақпаратты қабылдау тәсілі болып табылады. Осыған
байланысты келіп түсетін оқытылатын ақпаратты ассоциативті және туралауға
бөлуге болады. Оқушылар ботаниканы оқығанда танысатын өсімдікте текстік
немесе сөздік суреттерді мысалға келтіруге болады. Бұл жағдайда тесті оқу
немесе педагогтың сөзін тыңдау, оқушыда бар өсімдіктер туралы түсініктер
мен алынған ақпараттың ассоциациясына алып келеді. Текстті оқу немесе сөзді
тыңдаудың барлық оқушылардың өсімдіктерді бірдей түсінуіне мүмкіндік
бермейтінін түсіну керек. Әрбір оқушы оқытылатын өсімдікті өзінше
қабылдайды.
Тура ақпарат тікелей маңызды, соның қатарында оқыту мақсаттарының
назары бойынша объектілердің қасиеттерін береді. Мұндай ақпарат түріне
фотосуреттер, видеофильмдер, ғылымда шу деп аталатын дыбыстар жатқызылады.
Мультимедиа құралдарының өзгеше ерекшеліктерінің бірі болып тура ақпаратты
беру және өңдеу мүмкіндігі табылады. Мысалы, ботаника курсында өсімдіктерді
оқып – үйренгенде мультимедиа құралдарын пайдалану, оқушыларға өсімдікті
және онда болатын процесстерді көруге, мүмкін болған дыбыстарды естуге
мүмкіндік береді.
Осылайша, мультимедиа түсінігі жалпы мультимедиа құралдары түсінігі,
бір жағынан компьютерлік өңдеу және ақпаратты әртүрлі типте көрсету мен
тығыз байланыста болса, екінші жағынан, білім алу эффективтілігіне әсер
ететін электрондық баспалар және ресурстарға байланысты. Мультимедиа
құралдарын білім беру сферасына енгізілуі сәйкестендірілген компьютерлік
бағдарламалық құралдардың пайда болуына және олардың мазмұндық артуына,
оқытудың жаңа әдістерін және педагогтардың кәсібі шығармашылығының
ақпараттану технологияларын өндіруге ықпалын тигізеді.
Мысалы, видеофильмдерді сақтауға, өңдеуге және өндіруге мүмкіндік
беретін мультимедиа құралдарын білім беру жүйесіне енгізу, оқытуда
қолданылатын компьютерлік бағдарламаларды жасауға алып келеді. Демек,
оқушылар компьютер мен жұмыс істей отырып, оқу уақытының бір бөлігін оқыту
мақсатының көз қарасы бойынша маңызды болған видеофрагменттерді көруге
жұмсайды.
“Тілдің басқа көптеген сөздері сияқты” “мультимедиа” сөзі бірден
бірнеше әртүрлі мәнге ие болатындығын түсіну маңызды. Мультимедиа – бұл.
– Әртүрлі типтегі аппараттық өңдеу құралдарын қолдану және
функциялау, өңдеу ретін суреттеуші технология;
– Әртүрлі типтегі ақпараттардың берілуі және өңдеу технологиясының
негізінде жасалынған ақпараттық ресурс;
– Әртүрлі типтегі ақпараттың берілуі және функциялануы өңдеумен
байланысты компьютерлік программалық қамтамасыз ету;
– Әртүрлі типтегі ақпаратпен жұмыс істеуге мүмкін болатын
компьютерлік апппараттық қамтамасыз ету;
– Әртүрлі типтегі (сөз, әуен, видео бейне, анимация және т.б)
динамикалық және дәстүрлі статистикалық және визуалды (текс,
графика) ақпаратты өзінде біріктіретін ақпараттың ерекше жалпылаушы
түрі.
Осылайша кең мағынада мультимедиа термині ақпараттық
технологиялардың спектрін білдіреді.
Мультимедианы ақпараттандыру құралдарында пайдалануға байланысты,
графикалық, дыбыстық, фото және видео әсерлерінің есебінен мұндай
ақпараттарда үлкен эмоционалдық заряд бар және олар белсенді түрде көңіл
көтеру индустрияны қосылады.
Мультимедиа жүйесінің пайда болуы адам шығармашылығының көптеген
облыстарында революция жасады. Мультимедиа технологиясын қолданудың кең
облыстарының бірі білім беру сферасы, себебі мультимедиаға негізделген
электрондық баспалар және ресурстар оқытудың тиімділігін неғұрлым
арттырады. Материалды ауызша баяндағанда оқушының бір минутта ақпараттың
мың шартты белгілерін қабылдап, меңгеретіні, ал көру ағзаларын қосқанда
100 мыңға жуық осылай бірліктерді меңгеретіні тәжірибе арқылы тексерілген.
Қазіргі уақытта жасалынған мультимедиа құралдарының саны мыңға
жетеді. Мультимедиа – технологиялар және оған сәйкес білім беруді
ақпараттандыру құралдары тез дамып келе жатыр. Егер 1995 жылы басылымнан
шыққан мультимедиа және СD – ROM анықтамасы бірінші басылымда барлығы 34
нұсқа шыққан болса, 1998 жылдарының басында олардың саны 300 ге жеткен
болса, қазір бұл тізім бірнеше мыңдаған атауларды өз ішіне алады. Әрине,
бұл көрсетулер мультимедиа құралдарымен қамтамасыз етілгендігін нақты
суреттеп бере алмайды, бірақ жасалынған және пайдаланып жатқан мультимедиа
құралдар санының өсуіне біржақты дәлелденді. Мультимедиа құралдарымен
технологиялары оқытудың пайдалы мүмкіндіктерін және төмендегідей
аудиовизуальды ақпараттарды өңдеудің жаңа тәсілдерін қолдану арқылы оқыту
себептерін көбейтуді қамтамасыз етеді.
• Визуалды ақпаратты басқару (орналастыру, қою);
• Әртүрлі аудиовизуальды ақпараттарды контаминациялау (ығысу);
• Анимациялық эффектердің жүзеге асуы;
• Визуалдық ақпараттың деформациялануы (белгілі бір сызықтық
параметрдің үлкеюі несесе кішіреюі, бейненің созылуы немесе
жиналуы);
• Аудиовизуальдық ақпараттың дискреттік берілуі;
• Бейненің (қараңғылануы) көлеңкеленуі;
• Визуальды ақпараттың талданған бөлігін оны келесі ығысуы немесе
лупамен қарастырылуы үшін тіркеу;
• Бір экрандағы кез келген бөлігін активтендіру мүмкіншілігі бар
аудиовизуаль ақпараттың көп терезелі көрінісі.
• Шынымен өтіп жатқан процесстердің шын уақыттағы оқиғалардың
демонстрациясы.
Мультимедиа және білім берудегі ақпараттанудың сәйкес құралдарын
пайдалануға байланысты бірнеше түсініктер бар. Мультимедиа құралдарын
білім беруде қолданғанда иллюстрацияның ролі өседі. Иллюстрация бұл:
• Текстке түсіндіретін немесе толықтыратын ақпараттың басқа типін
енгізу (бейне және дыбыс)
• Көрнекті және көзжеткізерлік түсіндіру үшін мысалдарды келтіру
(басқа типтегі ақпаратты қолданбауға да болады.)
Иллюстрация терминін талқылаудың екеуіде бірдей дәрежеде әдеттегі қағаз
оқулықтар мен оқыту құралдарына, сондай – ақ заманға сай мультимедиа оқыту
электрондық баспалар және ресурстарға қатысы бар екенін түсіну керек. Бұдан
басқа иллюстрацияның маңыздылығы, оқытуды оқу материалының қиын маментерін
ақпараттандырудың барлық құралдары көрнекті көзжеткізетіндей және жеңіл
түсіндіруге мүмкіндік береді. Мультимедиа дәл осыған ықпалын тигізеді.
Мультимедиа баспаларда және ресурстарда иллюстрациялар мысалдар (оның
ішінде тексттерде ), екі өлшемді және үш өлшемді графикалық бейнелер
(суреттер, фотосуреттер схемалар, графиктер, диограммалар) дауыстық
фрагменттер, анимациялар, видеофрагменттер түрінде көрсетіледі. Білім беру
мультимедиа құралдарында иллюстрацияның жаңа түрлерінің пайда болуы қазаз
дәстүрлі оқулықтардан бас тарту деген сөз емес. Дәстүрлі оқулық кітаптарын
иллюстрациялау және полиграфиялық безендіру обылысында баспа элементтерін
кеңістіктік группаларға бөлу ерекшеліктері оның алатын мол тәжірибе
жиналған. Осы бойынша кейбір элементтерге акцентпен қарайды, қабылдаудың
физиологиялық жақтарын және басқа факторлар назарға алынады. Қазір көптеген
оқу дисциплиналары және оқыту бағыттары бойынша мультимедиалық
энциклопедиялар түзілген. Оқытудың жаңа әдістерін пайдаланып, оқу процессін
ұйымдастыруға мүмкіндік беретін ойын ситуациялық тренажерлер мен
мультимедиалық оқыту жүйелері өндірілді.
Оқыту электрондық баспалар мен ресурстардың интерактивтілігі
дегеніміз, қолданушыларға, яғни үйренушілер және педагогтарға бұл
құралдармен белсенді әсерлесуге тура келеді дегенді білдіреді.
Интерактивтілік оқыту диологы үшін шарттардың болуын білдіреді, оның
қатысушыларының бірі электрондық баспа немесе ресурс.
Интерактивтілікті беру мультимедиалық құралдарының ең мәнілі
артықшылықтарының бірі. Интерактивтілік белгілі шектерде ақпаратты
көрсетуді басқаруға жағдай жаратады: оқушылар жеке икемденуін өзгерте
алады, нәтижелерді тексереді, сондай – ақ қолданушының нақты сұрақтарына
жауар беретін программаны шақыруға мүмкіндік береді. Оқушылар жек
академиялық талаптарын қанағаттандыратын материалдың берілу жылдамдығын,
кайталаулардың санын және басқа параметрлерді кіргізе алады. Бұл
мультимедиа технологияларының иілгіштігі жөнінді қорытынды шығаруға болады.
Мультимедиа технологиялар ақпараттың көп түрлерін ойша және
гормониялық интегрлеуге мүмкіндік береді. Бұл компьютердің көмегімен
ақпаратты әртүрлі формаларда беруге мүмкіндік береді, олар төмендегідей;
• бейнелер, оған сканирленген фотосуреттер, чертеждар, карталар және
слайдтар кіреді;
• дауыстың дыбыстық жазылуы, дыбыстық эффекттер және музыка;
• видео, күрделі видеоэффектілер.
Білім беруде мультимедианы қолданудың тиімділігін көптеген мысалдармен
көрсетуге болады. Ереже бойынша, әдемі бейнелер немесе анимациялар мен
өтетін презентациялар статикалық текстке қарағанда, визуал тартымды және
олар қажет болған эмоционалдық деңгейді ұстайды, сонымен оқыту тиімділігін
арттырады. Мультимедианы қолдану мектеп жағдайында физика немесе химия
бойынша оқушыларға бір қатар тәжірибелерді көрсетуге мүмкіндік береді.
Мультимедианың көмегімен кеңістікте қозғалуға болады және оқушыларға
сыныптан шықпай – ақ, тарих курсындағы муражай экспонаттарын немесе
археологиялық ескерткіштерін көрсетуге болады. Заманға сай самолеттардың
ұшқыштарын арнайы мультимедиалық тренажерларда сабақ өткізбей дайындау
мүмкін емес, себебі бұл әдіс шынайы жағдайларды және келешек ұшқыштан талап
етілетін интерактивті әсерлесуді моделдейді.
Мультимедианы пайдалану оқушыларға оқыту материалдары мен әр түрлі
жұмыс істеуге мүмкіндік береді – адам матералды қалай оқып үйренетінін,
ақпараттандыру құралдарының интерактивтік мүмкіндіктерін пайдалануын және
өзінің сыныптастарымен бірге қалай жұмыс істейтінін өзі шешеді. Осылайша,
оқушылар білім беру процессінің белсенді қатысушыларына айналады.
Мультимедиа оқыту электронды баспалар және ресурстар мен жұмыс істей
отырып, оқушылар өздерінің қабілеті және талабына сай әсер ете алады. Олар
өздеріне қызық материалды ғана оқиды, оқығанын қанша рет қажет болса, сонша
рет қайталайды, ал бұл дұрыс қабылдауға жеткілікті ықпал етеді. Осылайша,
сапалы мультимедиа баспаларын және ресурстарды қолдану оқыту процесін
оқушылар арасындағы олардың білім алуының өздік стилдеріне және темптеріне
қызығушылығына әлеуметтік және мәдени ерекшеліктеріне қатысты иілгіш болуын
қамтамасыз етеді. Мультимедианы қолдану оқыту процесінің бірнеше
аспектілеріне позитив әсер етеді. Мультимедиа ықпал етеді:
1. Ақпаратты қабылдау және түсіну оқыту сияқты когнитивтік
аспектілерін ынталандыруға;
2. Оқушылардың мотивациясының артуына;
3. Оқушыларда бірінің жұмыс істеу дағдыларын және ұжымдық танымдық
дамуына;
4. Оқушыларда оқуға терең жолмен келуді дамытуға және оқылатын
материалдың терең түсінікті болуын қалыптастыруға;
Бұдан басқа мультимедиа құралдарын білім беруде қолданудың
артықшылықтарын қатарына мыналарды кіргізуге болады:
• Оқыту үдерісінде оқушы қабылдауының бірнеше каналын бірмезгілде қолдану,
оның есебінен бірнеше әртүрлі сезу ағзалары жеткізетін ақпараттық
интеграциясы қолға келтіріледі.
• Күрделі, қымбат немесе қауіпті экспериментті моделдеу мүмкіндігі;
• Процесстерді динамикалық көрсету есебінен абстракт ақпаратты визуалдау;
• Микро және макро дүниелердегі үдерістерді және объектерді визуалдау.
Мультимедиа құралдарын нақты пәндер облысында да, бірнеше пәндер
облысының топтарындағы орналасқан дисциплиналарда оқыту процессін жақсарту
үшін қолдануға болады.
Білім беру жүйесінің эффектілерініне белгілі дәрежеде оқу процесі
жүріп жатқан ортада әсер етеді. Бұл түсінікке оқыту үдерісінің құрылымы
оның шоттары және оңайлығы кіреді (қоғам, кітапханалар, мультимедиалық
ресурс орталықтары, компьютерлік зертханалар және т.с.с. )
Мұндай жағдайда мультимедиа баспалары және ресурстар көп санды мүмкін
болған оқыту құралдарының бірі ретінде қолданылады. Демек, заманға сай
мультимедиа құралдарының дамуы білім беру технологияларын жаңа деңгейде
қолға келтіруге мүмкіндік береді., бұл мақсат үшін ең прогрессивті
техникалық инновациялар қолданылады. Білім беру сферасына кіретін
мультимедиалық құралдардың ең заманға сайы болып әртүрлі модельдеу
құралдары және қызмет көрсетуі технологияларға негізделген, виртуал ақиқат
деп аталатын құралдар табылады. Виртуал объектілер немесе үдерістерге нақты
немесе елестетілетін объект немесе үдерістердің электрондық моделдері
жатады. Виртуал сөзі қағаз және басқа материалдық тасушыларда көрсетілген
білімдік және басқа объектілердің электрондық нұсқаларының сипатын айтып
көрсету үшін қолданылады. Виртуал ақиқат – бұл дыбыстық, көру, тактильды
тағы басқа ақпарат түрлерін беретін және қолданушыға виртуал кеңістікке
кіру елесін тудыратын мультимедиа құралдары. Виртуал ақиқат жүйелері адам
мен орта арасында тура тікелей контактті жүзеге асырады. Олардың ең
жетілгендеріне қолданушы датчиктермен жасалған қолғапты киіп, тек
компьютер жадысындағы объектке қолын тигізе алады. Басқа жағдайларда
экранда бейнеленген нәрсені айналдырып және оны басқа жағынан көруге
болады. Қолданушы ақпараттық костюм ақпараттық қолғап ақпараттық және
очки басқа құралдар мен құралданып виртуал кеңістікке қадам басады.
Осындай мультимедиа құралдарын білім беру жүйесінде қолдану қолданушы
қабылдайтын ақпараттың мағынасы және қабылдау мехонизмін өзгертеді.
Виртуальды ақиқат жүйелерімен жұмыс жасау кезінде, білім беруде ақпаратты
қабылдау кезінде сапалы өзгерістер болады. Бұл жағдайда қабылдау тек көру
және есту арқылы ғана емес, сондай – ақ сезу және иіскеу арқылы да жүзеге
асады. Принципиалды жаңа деңгейде білім берудегі көрнекіліктің дидактикалық
принципиптерін жүзеге асыруда сілтеулер пайда болады. Білім беруде
мультимедиа технологиясына пайдаланудың кеңістіктік ойлауын дамытуда, нақты
шындыққа максимал жақындаған жағдайда мамандардың машықтануын ұйымдастыруда
маңызы зор. Виртуал ақиқат жүйесін медицинада хирургтарды күрделі
операцияларды жүргізуге, ауруларды реабелитациялау мәселелерін шешуге
үйрету үшін қолдануы таң қаларлық жүйе. Виртуал ақиқат берген ақпаратты
түсіну тек тоериялық емес, практикалық болуы да мүмкін, дәлірек айтқанда:
көрнекті – бейнелі немесе көрнекті - әрекетті. Практикалық ойлау тоериялық
ойлаумен салыстарғанда аз тырысуды да талап етеді, ереже бойынша, бейнелік
ақпаратты түсіну символдық ақпаратты түсінуге қарағанда жеңіл. Виртуал
ақпарат технологиясын пайдаланып құрылған электрондық баспалар және
ресурстар оқыту процесінде оқу метериалын жақсы түсіну және меңгеруді
қамтамасыз ете алады. Бірақта виртуал ақиқат жүйесінің деңгейі қанша жоғары
болған сайын, олар жасауға сонша көп еңбектену керек, педагогтар мен
оқушыларға берілетін ақпараттанудың техникалық құралдарының мінсіз болуы
тиіс.
1.2. Мультимедиялық технологияларға сараптама
Мультимедиалық технологияларға сараптама жасамас бұрын, олармен
жұмыс істеу кезіндегі олардың функцияларына сәйкес және оларда жасалатын
немесе құрылатын файлдардың түрлері қандай болуы керек, қандай компьютерлік
мүмкіндік қажет екендігін білу пайдаланушының алдындағы көзге көрінбейтін
қиыншылықтар. Сондықтан біз мультимедиалық технологиялар туралы айтқан
кезде оған қатысы бар бағдарламалық жабдықтардың мүмкіндігіне қарай
жасалатын құралдарды ең төменгі мүмкіндікті қажет ететіндей етіп
жасауымыз қажет. Мултимедиалық бағдарламаларға мәтін, графика, дыбыс, видео
т.б. ақпарат орталары қатынасатын болғандықтан алдын ала оларды кодтау
мәселесін білгеніміз жөн. Мәселен, барлық копьютерде кездесетін қазақша
қаріптердің көріну мүмкіндігінің кемшілігін жою үшін мәтінді кодтаудың
дұрыс стандарттын алдын ала хабарлау керек, міне сонда ғана қаріп
қиыншылығынан шығамыз.
Графикалық мәліметтерді кодтау
Егер үлкейтілген әйнектің көмегімен газетте не кітапта басылған ақ-қара
графикалық кескінді қараса, онда оның раастр деп аталатын, ерекше өрнек
құрайтын өте ұсақ нүктелерден тұратынын көруге болады.
Сызықтық координаталар мен әрбір нүктенің (жарықтың) жеке қасиеттерін
бүтін сандардың көмегімен өрнектеуге болатындықтан, онда раастрлық кодтау
графикалық мәліметтерді беру үшін екілік кодты пайдалануға мүмкіндік
беретінін айтуға болады. Бүгінгі таңда ақ-қара иллюстрацияларды сұр түстің
256 градация нүктелер тіркесі түрінде беру жаппай қабылданған болып
есептеледі, осылайша кез келген нүктенің жарығын кодтау үшін әдетте сегіз
разрядты екілік сан жеткілікті.
Түрлі-түсті графикалық кескінді кодтау үшін кез келген түсті негізгі
құрауыштарға декомпозициялау принципі қолданылады. Мұндай құрауыштар
ретінде үш негізгі түс пайдаланылады: қызыл (Red, R), жасыл (Green, G) және
көк (Blue, B). Іс жүзінде адам көзімен көрінетін, кез келген түсті осы
негізгі үш түсті механикалық араластыру жолымен алуға болады деп есептейді.
Мұндай кодтау жүйесі RGB жүйесі (негізгі түстердің атауларының бірінші
әріптерінен алынған) деп аталады.
Егер әрбір негізгі құрауыш жарығын кодтау үшін күңгірт ақ-қара кескін
үшін қабылданғандай 256 мәннен (сегіз екілік разряд) пайдаланатын болса,
онда бір нүктенің түсін кодтауға 24 разрядты жұмсау керек. Осы жерде кодтау
жүйесі әртүрлі 16,5 млн әр түстің бірмәнді анықталуын қамтамасыз етеді, бұл
шын мәнінде адам көзінің сезгіштігіне жақын. 24 екілік разрядты пайдалана
отырып түсті графиканы беру тәртібі толық түсті (True Color) деп аталады.
Әрбір негізгі түске оны ақ түске дейін толықтыратын қосымша түсті
сәйкес қоюға болады. Негізгі түстің кез келгені үшін, қалған негізгі түс
жұптарының қосындысынан жасақталған түстің - қосымша түс болатынын байқау
қиын емес.
Сәйкес көгілдір (Cyan, C), күлгін (Magenta, M) және сары (Yellow, Y)
түстер қосымша түстер болып табылады. Кез келген түсті жасақтаушы
түзгілерге декомпозициялау принципін тек негізгі түстер үшін ғана емес,
қосымша түстер үшін де пайдалануға болады, яғни кез келген түсті көгілдір,
күлгін және сары түсі жасақтауыштар түрінде беруге болады. Түсті осындай
әдіспен кодтау полиграфияда қабылданған, бірақ полиграфияда тағы төртінші
қара бояу (Black, K) пайдаланылады. Сондықтан, берілген кодтау жүйесі төрт
әріппен CMYK (қара түс К әрпімен белгіленеді, себебі В әріпімен көк түс
белгіленген) белгіленеді, және түсті графиканы беру үшін бұл жүйеде 32
екілік разряд болуы керек. Мұндай тәртіп те толық түсті (True Color) деп
аталады.
Егер әрбір нүктенің түсін кодтау үшін пайдаланылатын екілік разрядтың
санын азайтса, онда мәліметтердің көлемін қысқартуға болады, бірақ бұл
жерде кодталатын түстер ауқымы едәуір қысқарады. Түсті графиканы 16
разрядты екілік сандармен кодтау Hіgh Color тәртібі деп аталады.
Түс жайындағы ақпаратты мәліметті сегіз биттің көмегімен кодтау кезінде
тек қана 256 түс реңін беруге болады. Түсті кодтаудың мұндай әдісі
тізгілік әдіс деп аталады. Бұлай аталу мәні мынада: адам көзі көретін
түстер өрісін түгел беру үшін 256 мән мүлде жеткіліксіз болғандықтан,
раастрдың әрбір нүктесінің коды түстің өзін емес, тек оның қайдағы бір
палитра деп аталатын анықтама кестесіндегі тізгісін өрнектейді. Әрине, бұл
палитра графикалық мәліметтерге қолданылуы керек – онсыз экранда немесе
қағазда ақпаратты қайта шығару әдістерін қолдануға болмайды (яғни, әрине,
пайдалануға болады, бірақ мәліметтердің толымсыздығынан алынған ақпарат
ойдағыдай болмайды: талдағы жапырақ қызыл, ал аспан – жасыл болуы мүмкін).
Дыбыстық ақпаратты кодтау
Дыбыстық ақпаратпен жұмыс істеу тәсілдері мен әдістері есептеу
техникасына едәуір кеш енгізілді. Оған қоса дыбысжазбалардың сандық,
мәтіндік және графикалық мәліметтерден айырмашылығы, олардың сондай ұзақ та
тексерілген кодтау тарихы болған жоқ. Нәтижесінде дыбыстық ақпаратты екілік
кодпен кодтау әдістері стандарттауға келмейді. Көптеген жеке компаниялар
өздерінің корпоративті стандарттарын жасап шығарды, бірақ, жалпылама айтар
болсақ, онда екі негізгі бағытты атап айтуға болады.
FM (Frequency Modulatіon) әдісі теориялық тұрғыда кез келген күрделі
дыбысты әртүрлі жиіліктегі, әрқайсысы дұрыс синусоиданы беретін қарапайым
гармониялық сигналдардың тізбегіне жіктеуге болатынына негізделді. Демек,
дыбыс сандық параметрлермен, яғни, кодпен сипатталуы мүмкін. Табиғатта
дыбыстық сигналдардың үзіліссіз спектрі бар, яғни, олар аналогтық болып
табылады. Оларды гармониялық қатарға жіктеуді және дискретті цифрлық
сигналдар түрінде беруді арнайы құрылғылар - аналогты-цифрлық
түрлендіргіштер (АЦТ) орындайды. Сандық кодпен кодталған дыбысты жаңғырту
үшін кері түрлендіруді цифрлы-аналогты түрлендіргіштер (ЦАТ) орындайды.
Мұндай түрлендірулер барысында кодтау әдісі салдарынан ақпараттың жоғалуы
сөзсіз, сондықтан, дыбысжазба сапасы әдетте айтарлықтай болмайды және
электрондық музыкаға тән болуымен қарапайым электромузыкалық аспаптың дыбыс
шығару сапасына сәйкес келеді. Сонымен қатар, берілген кодтау әдісі өте
ықшам кодпен қамтамасыз етеді сондықтан да есептеу техника құралдарының
ресурстары жеткіліксіз болған жылдардың өзінде де ол қолданыс тапты.
Кесте-толқындық (Wave-Table) синтез әдісі техника дамуының қазіргі
деңгейіне жақсы сай келеді. Егер жеңілдетіп айтатын болсақ, онда әртүрлі
музықалық аспаптар жиыны үшін әйтеуір бір жерде алдын ала дайындалған
кестеде дыбыс үлгілері сақталады. Техникада мұндай үлгілерді сэмплама деп
атайды. Сандық кодтар аспап түрін, оның үлгісінің нөмірін, үнінің
биіктігін, дыбыстың ұзақтығын және қарқындылығын, оның өзгеру динамикасын,
дыбыс шығарылатын ортаның кейбір параметрлерін, және дыбыстың
ерекшеліктерін сипаттайтын басқа да параметрлерін өрнектейді. Үлгі ретінде
“шын” дыбыстар қолданғандықтан, синтез нәтижесінде алынған дыбыс сапасы
өте жоғары және нақты музыкалық аспаптардың дыбыс шығару сапасына
жуықтайды.
Мулитимедиалық технологияларға келесі бағдарламалық жабдықтарды
жатқызатын болсақ, онда олардың мүмкіндіктері мен атқара алатын
қызметтеріне азды-көпті тоқтала кеткенді жөн көрдік.
Macromedia Flash технологиясы
Ақпараттық коммуникациялық технологиялардың қарқынмен дамып,
күнделікті тұрмысқа енуіне байланысты соңғы кездері WEB беттерін құруға
деген деген қызығушылықтың арта түскені белгілі. Қазіргі уақытта осы
мақсатта пайдаланылатын қуатты технологиялардың бірі - Macromedia Flash
технологиясы болып табылады.
Macromedia Flash технологиясы алдыңғы кезекте бейнелерді анимациялау
үшін кеңінен қолданылатын, білім беру саласында электронды оқу құралдарын
жасауда, сонымен қатар, күрделі интерактивті схемалар навигациясын,
динамикалық WEB түйіндерді, мультсериалдарды, ойындарды, музыкалық видео,
ойнатқыштарды құру үшін жиі пайдаланылады.
Соңғы кездері білім беру саласындағы өзекті мәселелердің бірі – ауқымды
телекоммуникациялық ақпараттық кеңістікте білім беру саласының жағдайларын
көрсету болып табылады. Осыған байланысты Macromedia Flash технологиясы әр
саладағы дизайнерлердің де назарын өзіне аударуда. Flash технологиясының
көмегімен WEB беттері файлдарының өлшемін айтарлықтай кішірейтуге және
басқа программалардың көмегімен құруға келмейтін әсерлерді қолдануға
болады.
Бүгінгі таңда мұндай технологияларға оқушылардың, студенттердің, тіпті
жалпы пайдаланушылардың сұранысы арта түсуде.
3ds Max бағдарламасы
Қазіргі кезде зерттеу тәжірбиесінде бұрын мүмкін болмаған өз
формасымен, құрылымымен және жалпылама талдау мүмкіндігін беретін
ақпараттарды пайдалануға болады. Ол адамның түрлі қызмет ету салаларына
компьютерді, ақпаратты өңдеу және берудің қазіргі таңдағы жаңа құралдарын
енгізуімен сипатталады.
Барлығы да өндіріске және тауар тұтынуға бағытталған индустриялдық
қоғаммен салыстырғанда ақпараттық қоғамда интелект пен білімге сұраныс
мол, бұл өз кезегінде ақылмен атқарылатын жұмыстың үлесін арттырады. Заман
талабына сай мұндай қоғамда жасалынатын бағдарламалардың барлығы да үш
өлшемді кеңістіктің графикалық анимациясымен көркемделеді және оқыту
жүйесінің үрдісіне осындай мүмкіндіктермен жабдықталған қолданбалы
бағдарламаларды енгізу керек. Бұл үрдіс әлемнің барлық елдерінде жүріп
жатыр. Үш өлшемді кеңістіктік мүмкіндігі бар графикалық редакторларды
пайдаланып бағдарламалар құру оның көрнісін әсерлейді, көркем етеді.
Компьютерлік технологиялардың дамуы қазіргі қолданыстағы барлық
дерлік қолданбалы бағдарламалар да кездеседі немесе олардың бүкіл
құрылымына қатыса алады. Ондай технологиялардың бірі бағдарламасы. Және де
мұндағы кескіндер үш өлшеммен анықталады, сондықтан да бұл ортадағы
орындалған жұмыс нәтижесі өз кезегінде көркем болып шығатындығы сөзсіз.
3ds max бағдарламасы әр уақытта дамып отыратын бағдарлама. Жалпы
адамзат айналасындағы құбылыстарды көшіру арқылы дамып отырады. Дәл осы
жолмен 3ds max бағдарламасы да дамып отыр әрбір шыққан жаңа нұсқаның
құрамына көптеген аспаптар кіреді. Оларға тағы да бір қатар қосымшалар
қосылады. Яғни, дамыған бағдарлама жасаудың барлық мүмкіндіктері бар. 3ds
max көптеген жаңа жабдықтармен қамтамасыз етілген. Оларға мысалы мыналарды
жатқызуға болады: тез көрсетушілік терезесі, Active Shade және Render
Elements бұрылушы панелі. Бұдан да өзге қосымшалар 3ds max мүмкіндіктерін
одан да бетер қызығырақ етеді.
Адамның даму үдерісі – оның мүмкіндіктерінің үнемі жетіліп отыруы.
3ds max-ты жасаушыларда дәл принциппен жүріп келеді. Кері кинематика
жабдықтары және параметрлерді тасымалдау сияқты мүмкіндіктері бар. Осының
арқасында уақыт ағынымен бірге 3ds max қызметі де жетіліп отырады. Көптеген
жаңа мүмкіндіктермен қатар өзіне тағы да қазіргі таңда бар мүмкіндіктерді
де қосады.
Осындай бағдарламалардың құрамына кіргізуге болатын, мүмкіндігі мол,
жоғарыда аты аталған бағдарламалық жабдықтардың біразының мүмкіндіктерін
өзіне сіңіре алатын, яғни олардың көптеген мүмкіншіліктерін еш қиындықсыз
өзі-ақ жасауға ыңғайлы видео редакторлар да бар. Сондай бағдарламалық
жабдықтардың бірі ретінде Pinnicle Studio 9 бағдарламасын айтуға болады.
Біздің келесі тарауымыз осы бағдарламаны оқытудың әдістемесіне арналады.
ІІ тарау. Pinnicle Studio 9 видео редакторын оқытудың әдістемесі
Studio көмегімен фильмдер жасау үш кезеңнен тұрады:
2.1. Басып алу
Жинақ бейнематериалын ПК қатаң дискісіне ендіру қажет. Ақпарат көздері
ретінде ұқсас бейнемагнитофондар (стандартты 8 мм, VHS және т.б.), сандық
бейнемагнитофондар (DV Digital 8), сондай-ақ нақты уақытта теле
камерадан, бейне камерадан немесе веб-камерадан алынған бейнесигнал
қолданылуы мүмкін.
Басып алу режимі 2 тарауда қарастырылған. Бейнекөріністерді басып алу.
Басып алу режиміндегі көрініп тұрған басқару құралдары мен элементтері,
сандық немесе ұқсас аппараттық аспаптарына байланысты әртүрлі.
Сандық басып алу
Сандық бейнекөздер үшін басып алу режиміндегі экран мынадай түрде болмақ:
Экранның жоғарғы сол жағында орналасқан Альбом, басып алынған бейнелерді
білдіретін белгілерді құрайды. Жоғарғы оң жақта орналасқан ойнатқыш, басып
алынған бейнематериалды көруге және басып алу процесін бақылап отыруға
мүмкіндік береді. Ойнатқыш көрсеткіші басып алынған бейненің нақты
ұзындығы мен басып алу кезінде жазылмай қалған кадрлар санын көрсетеді
(әдетте нөл).
Сол жақ төмен жақтағы бейнекамера контроллері, дисплейдегі жолақты
есептеуші мен жолақты жылжыту механизмі жұмысын басқаратын элементтерді
теретін қосу құрылғысы орналасқан. Күйтабақ өлшеуіші сол жақ төменде
күйтабақта қалған бос орынды көрсетеді. Сондай-ақ басып алуды бастаушы
және басып алу параметрларын орнату батырмалары бар. Күйтабақты
өлшеуіші мен бейнекамералар контроллер салалары келесі беттерде толық
сипатталады.
Аналогтық басып алу
Альбом, ойнатқыш, аналогтық және сандық басып алуға қолданылады, сондықтан
басып алу кезінде аналогтық көзден экранның жоғарғы жартысы көрсетілген
және жоғарыда сипатталған сандық ақпарат көздерінен еш айырмашылығы жоқ.
Бірақ, экранның төменгі жағы мүлдем басқаша. Мұнда басып алу кезіндегі
дыбыс пен бейне деңгейлерін орнататын екі жарқылдаған панель, күйтабақ
өлшеуіштің екінші нұсқасы пайда болады.
Сандық және аналогтық басып алуды салыстыру
Қысқасы, сандық және аналогтық қалыптастыру мүмкіндіктерінің негізгі екі
айырмашылықтары бар:
• Сандық панель бейнекамера қызметіндегі жолақты жылжыту немесе
бейнекамера контроллер көмегімен бейнемагнитофонды басқаруға мүмкіндік
береді.
• Аналогтық панель басып алу кезінде дыбыс деңгеймен бейнені қарқынды
өзгертуге мүмкіндік береді.
Күйтабақ өлшеуіші
Күйтабақ өлшеуіші басып алу күйтабағындағы кеңістік көлемін сандай және
сызбалай көрсетеді. Сондай-ақ ол кеңістіктегі мүмкін болатын бейне ұзындығы
мен басып алынған бейненің сапасын көрсетеді. Басып алынғандар сапасы,
басып алудың кейбір құрылғыларына арналған күйтабақ өлшеуіш параметрлары
шаблондар батырмасы көмегімен немесе арнайы орнату жолдарымен
таңдалынады.
Сандық (Сол жақ) және аналогтық көздерден басып алу кезіндегі күйтабақ
өлшеуіш. Басып алу процесіндегі бейне және дыбыс деңгейлерін
қалыптастыратын панелдерді шығару үшін жақтаудан аналогтық нұсқадағы
қалталарды басыңыз.
Бастау батырмасы күйтабақ өлшеуіштегі басып алуды бастайды және басып
процесін тоқтатады. Операцияларды орындау кезінде батырманың атауы басып
алуды тоқтату болып өзгереді.
Басып алынған бейне мына каталогта сақталады:
C:\My Documents\Pinnacle Studio\Captured Video
Басып алынған каталогты орнату.
Басып алынған бейнені басқа каталогқа сақтау үшін файлды папка
батырмасын басыңыз. Сонда бейнеге арналған папка және файл таңдаңыз
деген диалогтық терезе пайда болады. Көрсетілген папка басып алынған
бейнені осы және алдағы сеанстарға сақтау үшін қолданылады. Келесі
басып алынған бейнені сақтау кезінде файлдың аты ретінде атау ұсынылады.
Бейне басып алу
Бейнекамера контроллері
Бұл жолақты жылжыту қызметі элементтерін басқару панелі, егер басып алу
сандық бейне ақпарат көзінен көшірілсе, басып алу режимінде пайда болады.
(аналогтық құрылғыны басқару және оған сигналдар беру, қолмен орындалуы
керек)
Бейнекамера контроллері мен жолақты жылжытуды басқару элементтері үлкен
планмен берілген. Есептеуіш терезесіндегі басқару батырмалар үстінде жолақ
позициясы, сондай-ақ бейнекамера қызметіндегі жолақты жылжытушы режимі
көрсетіледі.
Солдан оңға қарай, жолақты жылжыту қызметін басқару батырмалары мыналар
болып табылады: Аяқтау, артқа керісінше жылдам айналдыру, қосу,
алдығажылдам алдыға айналдыру және тоқтата тұру.
Кадрдың арты және кадрдың алды батырмалары арқылы керек кадрларды дәл
таңдап алуға мүмкіндік туады. Бұл екі батырма құрылғының тоқтап тұрған
режимінде ыңғайлы.
Басып алу процесі
Studio аппараттық құралдары сандық және аналогтық ақпарат көздерінен
сіздің жабдығыңызға байланысты бейне көрініс баса алады:
• DV бейнекамерасы, OHCI-мен біріккен IEEE-1394 (FireWire) портына
жалғанған MicroMV немесе Digital8.
Басып алу құрылғысын таңдау үшін
1. Менюден Орнату, Ақпарат көзі батырмаларын таңдаңдар.
Ақпарат көзі параметрлары панелі пайда болады.
2. Керекті құрылғылар тізіміндегі бейне және аудио саласындағы басып алу
құрылғысы мен ОК батырмасын басыңдар.
Ақпарат көзі параметрлары туралы толық мәліметтерді Ақпарат көздері
панелдерін орналастыру бөлімінде қараңыздар.
Бейнені басып алуды орындау үшін не керек:
1. Сіздің жабдығыңыздың дұрыс қосылғандығын тексеріп алыңыз.
Сандық басып алу үшін (DV немесе MicroMV) сіздің бейнекамераңыз немесе
бейнемагнитофоныңыз 1394ПК портына жалғануы тиіс. Аналогтық бейнені басып
алу үшін бейне ақпарат көзін композиттік кіруге немесе S-Video басып
алу құрылғысындағы қосуды басыңыз. Өзіңіздің басып алу құрылғысындағы
ақпарат көзі дыбысын қосыңыз, басқа жағдайда дыбыс платасындағы ПК-ға
қосыңыз.
2. Егер сіз басып алу режиміне кірмесеңіз, экранның жоғарғы бөлігіндегі
басып алу батырмасын басыңыздар. Сонда басып алу интерфейс режимі пайда
болады.
3.Күйтабақ өлшеуіш саласынан басып алудың керекті параметрін таңдап
алыңыздар. Егер детальды орнатудың қажет болса, күйтабақ өлшеуіші
параметрлеры батырмасын, басып алу параметрлары панелін____ашушы DV-басып
алу орындау кезінде күйтабақ кеңістігін толық сапасын басыңыз. Егер сіз
аяқталған фильмді күйтабаққа (VCD, S-VCD немесе DVD), DV емес MPEG
форматындағы басып алуды толық сапасымен орындауға болады.
Аналогты басып алу үшін, қалаған сапаңыз жоғары болған сайын басып
алынған бейне файлы да үлкен болатынын ұмытпаңыздар. Арықарай бұл
параметрларға түсініктемелерді Сандық басып алу және Аналогты басып
алу бөлімдерінен оқыңыздар.
4. Күйтабақты өлшеуіштегі басып алуды бастау батырмасын басыңдар. Сонда
Бейнені басып алу диалогты терезесі пайда болады.
5. Басып алынған бейне үшін файл атын құрыңыздар немесе ұсынылған
атауды алыңыз. Қосымша басып алынған бейненің ең үлкен ұзындығын
көрсетуіңізге болады.
Көріністерге бөлу
Көріністерді автоматты түрде бөлу – бұл Studio басты ерекшелігі.
Басып алу процесінде Studio автоматты түрде бейненің жоғарғы жағында
бөлінулер байқалады және оны көріністерге бөледі. Бейнекөріністер
альбомы бөлімінде әр байқалған көрініске арналған жаңа белгі құрылады.
Қолданылған басып алу құрылғысына байланысты көріністерге бөлінеді
немесе басып алу процесі нақты уақыт ішінде жасалады немесе басып алу
аяқталғаннан кейін лезде орындалады. Көріністерге бөлуді салалар
параметрлары көмегімен жасауға болады
Басып алу уақытындағы ақпарат көзі (Орналастыру, Ақпарат көзі) параметрлары
панельдерін бөлу.
Көріністерге бөлу параметрларының барлығы бейне ақпарат көздеріне
қолайлы емес. Орнатуға қолданылмайтын параметрлар, диалогты терезеде
пайдалануға қолайсыз болып қала береді.
Төрт мүмкіндігі бар:
• Автоматты (түсіру уақыты бойынша).
Бұл параметр тек DV-көзінен басып алу кезінде қолайлы болмақ. Studio
басып алу кезінде жолақтағы уақыт белгілерін бақылап отырады және
бөліктерді байқап, жаңа көріністі бастайды.
• Автоматты (мазмұны бойынша).
Studio бейне мазмұнындағы өзгерістерді көріп отырады, көріністердегі
айтарлықтай өзгерістерді байқаса жаңа көріністер құрады. Бұл функция
тұрақсыз жарықтандыру кезінде нашар жұмыс жасауы мүмкін. Мысалы, бейне
жарығы жарқ-жұрқ еткен түнгі клубта түсірілсе, онда әр жарық ұшқыны
жаңа көріністің пайда болуына әкелуі мүмкін.
• Әр X секунд сайын жаңа көрініс құру.
Studio таңдалынған ара қашықтықпен жаңа көріністер құрады. Бұл өте ұзақ
бейнежазбалардағы сюжеттерді бөлудегі тиімді әдіс.
• Көріністерге қолмен бөлу.
Егер басып алу процесін бақылағыңыз келсе, көрініс бөліктерін өздігіңізше
шешкіңіз келсе, осы мүмкіндікті таңдаңыз. Басып алу кезінде көріністерді
бөлу керек болса, [бос орын] клавишін басыңыз.
Сандық басып алу.
Бұл бөлімде DV-ақпарат көзінен 1394 порты (бейнекамералар немесе
бейнемагнитофон) көмегімен алынған басып алу туралы мәліметтер бар.
Аналогты құрылғыдан басып алу Аналогты басып алу бөлімінде
сипатталған.
Жартылай және толық сапа
Studio DV-құрылғысынан DV-форматымен басып алу кезінде, алдын-ала
(SmartCapture) немесе толық басып алу сапасын таңдап ұсынылады. Толық
сападағы сығымдаудың екі түрі бар: DV және MPEG.
Келесі беттерде DV-басып алуға арналған сапа нұсқалары толықтай
сипатталған. Бұл бөлім дыбыс деңгейін және бейнені сандық басып алуды
орналастыру туралы ескертумен аяқталады.
SmartCapture. Басып алудың алғы сапасы
SmartCapture – бұл Studio-ның ең керемет функциясы. Бұл DV- бейне
жолағынан қатаң дискінің аз кеңістігін қолдана отырып сапасы нашарлаған
бейнені файлға басып алуды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. SmartCapture
басып алынған эпизодтарды таңдаудың орнына қатаң дискіге барлық
жолақты басып алуға мүмкіндік береді. Фильмді редакциялау кезінде осы
материалмен жұмыс жасауға алдын-ала сапаны қолдануға болады. Фильм
аяқталып шығарылуға дайын болғанда, Studio алдын-ала сапамен орындалған
барлық клиптерді, қайтадан басып алуды жүзеге асырады, басып алынған
бейнематериалды орналасқан жерін анықтау үшін ақпарат көзін автоматты
басқару. Бұл сапасы нашар бейне фильмнің соңғы сапасына әсер етпейді.
Алдын-ала басып алынған сапа көріністер альбомда пунктирлік шекарамен
белгіленеді.
Бейнені басып алу
Басып алу – бейне көзінен бейне импорттау процесі, мысалы, бейнекамерадан,
жұмыс компьютеріндегі қатаң дискідегі файлға жазу. Басып алынған
файлдағы клиптер Studio-да редакцияланған фильмдердің компоненттері
ретінде қолданылады. Басып алынған файлдар Studio альбомындағы
редакциялау режимінде ашылуы мүмкін.
Басып алу–бейнематериалды қолдану кезіндегі бірінші қадам. Studio сандық
(DV, MicroMV) бағдарламалары, сондай-ақ бейне көздері арқылы басып алу
қызметі орындалуы мүмкін.
Басып алу режиміне қосу
Басып алудың бірінші қадамы экранның жоғарғы жағындағы басып алу
бастырмасының жанындағы Studio режиміне қосу болып табылады.
Сондай-ақ басып алу режимі интерфейсі пайда болады, осы арқылы бейнені
басып алуды қалыптастырып және орындауға мүмкіндік болады. Интерфейс
детальдары ұқсас және сандық бейнекөздерінен айырмашылығы бар.
Басып алу ИНТЕРФЕЙС РЕЖИМІ
Басып алу режиміндегі көрініп тұрған басқару құралдары мен элементтері,
сандық немесе ұқсас аппараттық аспаптарына байланысты әртүрлі.
Сандық басып алу
Сандық бейнекөздер үшін басып алу режиміндегі экран мынадай түрде болмақ:
Экранның жоғарғы сол жағында орналасқан Альбом, басып алынған бейнелерді
білдіретін белгілерді құрайды. Жоғарғы оң жақта орналасқан ойнатқыш, басып
алынған бейнематериалды көруге және басып алу процесін бақылап отыруға
мүмкіндік береді. Ойнатқыш көрсеткіші басып алынған бейненің нақты
ұзындығы мен басып алу кезінде жазылмай қалған кадрлар санын көрсетеді
(әдетте нөл).
Сол жақ төмен жақтағы бейнекамера контроллері, дисплейдегі жолақты
есептеуші мен жолақты жылжыту механизмі жұмысын басқаратын элементтерді
теретін қосу құрылғысы орналасқан. Күйтабақ өлшеуіші сол жақ төменде
күйтабақта қалған бос орынды көрсетеді. Сондай-ақ басып алуды бастаушы
және басып алу параметрларын орнату батырмалары бар. Күйтабақты
өлшеуіші мен бейнекамералар контроллер салалары келесі беттерде толық
сипатталады.
Аналогтық басып алу
Альбом, ойнатқыш, аналогтық және сандық басып алуға қолданылады, сондықтан
басып алу кезінде аналогтық көзден экранның жоғарғы жартысы көрсетілген
және жоғарыда сипатталған сандық ақпарат көздерінен еш айырмашылығы жоқ.
Бірақ, экранның төменгі жағы мүлдем басқаша. Мұнда басып алу кезіндегі
дыбыс пен бейне деңгейлерін орнататын екі жарқылдаған панель, күйтабақ
өлшеуіштің екінші нұсқасы пайда болады.
Сандық және аналогтық басып алуды салыстыру
Қысқасы, сандық және аналогтық қалыптастыру мүмкіндіктерінің негізгі екі
айырмашылықтары бар:
• Сандық панель бейнекамера қызметіндегі жолақты жылжыту немесе
бейнекамера контроллер көмегімен бейнемагнитофонды басқаруға мүмкіндік
береді.
• Аналогтық панель басып алу кезінде дыбыс деңгеймен бейнені қарқынды
өзгертуге мүмкіндік береді.
Күйтабақ өлшеуіші
Күйтабақ өлшеуіші басып алу күйтабағындағы кеңістік көлемін сандай және
сызбалай көрсетеді. Сондай-ақ ол кеңістіктегі мүмкін болатын бейне ұзындығы
мен басып алынған бейненің сапасын көрсетеді. Басып алынғандар сапасы,
басып алудың кейбір құрылғыларына арналған күйтабақ өлшеуіш параметрлары
шаблондар батырмасы көмегімен немесе арнайы орнату жолдарымен
таңдалынады.
Сандық (Сол жақ) және аналогтық көздерден басып алу кезіндегі күйтабақ
өлшеуіш. Басып алу процесіндегі бейне және дыбыс деңгейлерін
қалыптастыратын панелдерді шығару үшін жақтаудан аналогтық нұсқадағы
қалталарды басыңыз.
Бастау батырмасы күйтабақ өлшеуіштегі басып алуды бастайды және басып
процесін тоқтатады. Операцияларды орындау кезінде батырманың атауы басып
алуды тоқтату болып өзгереді.
Басып алынған бейне мына каталогта сақталады:
C:\My Documents\Pinnacle Studio\Captured Video
Басып алынған каталогты орнату.
Басып алынған бейнені басқа каталогқа сақтау үшін файлды папка
батырмасын басыңыз. Сонда бейнеге арналған папка және файл таңдаңыз
деген диалогтық терезе пайда болады. Көрсетілген папка басып алынған
бейнені осы және алдағы сеанстарға сақтау үшін қолданылады. Келесі
басып алынған бейнені сақтау кезінде файлдың аты ретінде атау ұсынылады.
Бейне басып алу
Бейнекамера контроллері
Бұл жолақты жылжыту қызметі элементтерін басқару панелі, егер басып алу
сандық бейне ақпарат көзінен көшірілсе, басып алу режимінде пайда болады.
(аналогтық құрылғыны басқару және оған сигналдар беру, қолмен орындалуы
керек)
Бейнекамера контроллері мен жолақты жылжытуды басқару элементтері үлкен
планмен берілген. Есептеуіш терезесіндегі басқару батырмалар үстінде жолақ
позициясы, сондай-ақ бейнекамера қызметіндегі жолақты жылжытушы режимі
көрсетіледі.
Солдан оңға қарай, жолақты жылжыту қызметін басқару батырмалары мыналар
болып табылады: Аяқтау, артқа керісінше жылдам айналдыру, қосу,
алдығажылдам алдыға айналдыру және тоқтата тұру.
Кадрдың арты және кадрдың алды батырмалары арқылы керек кадрларды дәл
таңдап алуға мүмкіндік туады. Бұл екі батырма құрылғының тоқтап тұрған
режимінде ыңғайлы.
Басып алу процесі
Studio аппараттық құралдары сандық және аналогтық ақпарат көздерінен
сіздің жабдығыңызға байланысты бейне көрініс баса алады:
• DV бейнекамерасы, OHCI-мен біріккен IEEE-1394 (FireWire) портына
жалғанған MicroMV немесе Digital8.
Басып алу құрылғысын таңдау үшін
1. Менюден Орнату, Ақпарат көзі батырмаларын таңдаңдар.
Ақпарат көзі параметрлары панелі пайда болады.
2. Керекті құрылғылар тізіміндегі бейне және аудио саласындағы басып алу
құрылғысы мен ОК батырмасын басыңдар.
Ақпарат көзі параметрлары туралы толық мәліметтерді Ақпарат көздері
панелдерін орналастыру бөлімінде қараңыздар.
Бейнені басып алуды орындау үшін не керек:
1. Сіздің жабдығыңыздың дұрыс қосылғандығын тексеріп алыңыз.
Сандық басып алу үшін (DV немесе MicroMV) сіздің бейнекамераңыз немесе
бейнемагнитофоныңыз 1394ПК портына жалғануы тиіс. Аналогтық бейнені басып
алу үшін бейне ақпарат көзін композиттік кіруге немесе S-Video басып
алу құрылғысындағы қосуды басыңыз. Өзіңіздің басып алу құрылғысындағы
ақпарат көзі дыбысын қосыңыз, басқа жағдайда дыбыс платасындағы ПК-ға
қосыңыз.
2. Егер сіз басып алу режиміне кірмесеңіз, экранның жоғарғы бөлігіндегі
басып алу батырмасын басыңыздар. Сонда басып алу интерфейс режимі пайда
болады.
3.Күйтабақ өлшеуіш ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz